장음표시 사용
181쪽
MOR ALII. I stferuntur inhonesta. Ubi notabis , rubo - rem , quo vultus quandoque suffunditun , dum inhonesta dicuntur, aut geruntur , non esse virtutem, sed tantum aut aptitudinem ad virtutem, aut virtutis signum.
Moralis agit de vitiis, eo fine , ut co- gnita vitentur. Vitium autem in eo differta peccato , qudd peccatum sit a stio moraliter mala ; vitium autem , sit habitus inclinans ad actus moralites malos. Vitium non inest a natura, sed per achus moraliter malos frequenter repetitos, paulatim comparatur ; hinc illa propensio ad malum, cum qua nascimur , non est proprie loquendo, vitium , sed dispositio ad
vitium, quae est velut consectarium peccati originalis. Voluntas, est subjectum quo , viti rum : quia sola facultas electiva, capax est virtutis & vitii. Triplex vitii status vulgo distinguitur.
Primus Sicu cominentia, in quo homo tentationibus quidem cedit, sed reluctan- re adhuc recta ratione. Secundus dicitur , intemperantia, in quo homo jam est ita depravatus, ut vel levissimis cedat tentationibus. Tertius dicitur , modo ferinus modo indurationis, in quo homo
182쪽
'o M o R A L I s.communem hominiim sortem , sic ad' im probitatem deficit , ut nullum amplius: sentiat conscientiae stimulum: hic status merum est figmentum ; nunquam enim conscientiae stimulus penitus extinguitur.
Vitium duplex universim distingui potest , per se & per accidens. Vitium pe
se , dicitur illud, cujus objectum ex natiua sua malum est, seu quod nunquam fieri potest licitum 1, qualis esset habitus Deum odio habendi. Vitium per accidens, dicitur illud, cujus objectum ex natura sua malum non est, sed redditur illicitum, vel per leges positivas, ut carnium esus tem - pore quadrages mali ε, vel ob finem malum , ut eleemosinae largitio, propter umnam gloriam ; vel ob circumstantiam ma- tam , ut colloquia in Ecclesia, praesertim dum sit sacrum. Praeterea, vitium aliud est per excessum, & aliud per defectum. Prudentiae per excessum opponitur cal laditas ; per defectum autem imprudentia. Calliditas quatuor sub se continet vitia, scilicet prudentiam carnis, sollicitudinem
temporalium , futurorum anxietatem , dc astutiam. Prudentiae carnis , est vitium ,
quo quis nimium sapit, quae pertinent ad corpus, ita ut felicitat om suam in bonis
corporeis reponat. Sollicitudo rempor
lium est vitium , qua quis bonae sensiliα.
183쪽
. M o P. A v I S. sic congerit, eorumque conservationi sic
invigilat, ut spiritualia negligat. Anxietas futurorum , est desiderium immoderatum , bona tempWalia pro futuro comparandiia Astatia, in facilitas excogitandi media ad alios c cipiendos idonea : ejus exercurium si verbs compleatur, dicitur dolus; si verb fietis, se aus. Imprusentia tria sub se continet vitia 2 praecipitatu nenae, inconstantiam , & negligentiam. Praecipitatio , est in lassiciens deliberatio circa media , & nascitur vel
ex passionum impetu, vel ex caeterorum mediorum contemptu. Inconstantia, est vereris propositi, leves ob causas, mutatio.
Negligentia , est cunctatio in assumendis. mediis, a recta ratione praescriptis. Iustitiae nullum opponitur vitium per excessum, sicut fuit probatum. vitium. autem ipsi oppositum per defectum , Vocatur generatim injustitia. Iustitiae legali, opponuntur boni publici contemptus, &malorum publicorum procuratio. Iustitiae
distributivae , opponitur personarum ac
ceptio, qua quis in distribuendis , velibonis, vel oneribus publicis, non serva
proportionem moralem. Iustitiae commurati vae, multa opponuntur vitia, quia plurima sunt bona , circa quae fieri potest in-
tia eossidenti scilicet alia sunt circa.
184쪽
corpus, tu homicidium, mutilatio, percussio , pulchritudinis deforinutio c. Alia circa famam , ut judicium temera-Tium', contumelia , famae detrachio ς alia denique , circa bona fortunae, ut furtum , rapina, &c. Fortitudini per excessum opponitur temeritas , aut audacia , . qua' quis abl/ ti' necesIitate , vitam exponit 2, 'ese .... nvero timiditas , seu ignavia ; qua quis deterretur a periculis honeste subeundis. Temperantiae per excessum opponitur intemperantia , cujus tres sunt foeciee gula , quae opponitur abstinentiae , ebras, seu crapula , quae opponitur sobri
tati ; & libido , seu impudicitia , quae asVersatur , tum castitati, tum pudicitiae. Praetere , variae sunt impudicitiae species , sed ne quidem nominandae inter Christianos, ut Vetat Apostolus. Temperanti: αper defectum opponitur stupiditas, qua quis ita hebetatur , ut nullam percipiat Voluptatem , ne quidem honestam. Passio, ut hic accipitur , vulob definitur , motus appetitus sensitivi, ortus ex imaginatione boni, vel mali sensilis, . Cum aliqua corporis immutatione. Ideo autem adduntur postrema verba: quia P L
185쪽
MORALI s. Isssiones praesertim vehementes , corporis statum imaHitant: sic enim propter metum I allescit vultus: haec passionis descriptio aborat aequivocatione ; unde emendabutur postea. Conservario hominis, est causa finalis proxima passio uum , excitantur enim homnibus, ut prosequantur utilia, xia e fugiant. Solus Deus , est causa essiciens propriεlicta passionum , . prout se tenent, tum ex Pat te corporis, tum ex parte animae : quia lotus Deus agere potest physice in utramque laso substantia , unde anima ratio- , alis jecta circumstantia, sunt tantumhu sionales passionum.
arca passiones proprie dictas , duo hic inqui uni ur a Philosophis. Primum ,
an sint,tvel bonae, vel malae moraliter Setaindum , quot sint diversae passiones , quaenam sint earum causae occasionales ,& quaenam sint uniuscujusque propriet tes t Ut solvatur prior quaestio, sit, Passiones de se, seu ex natura sua , ne-oue sunt bonae, neque malae moraliteris duae enim non sunt adhus humani, neque bona , neque mala moraliter dici possunt , cum libertas extendatur ad solos actus h
186쪽
. M o R A L I s. manos : atqui passiones, non sunt actus humani, ut ex ipso nomine patet i, ergo dcc . Ex certe, qhuc possunt ii discriminatim inservire virtutum & vi torum exercitio , de se neque bona sunt, neque mala moraliter : atqui passiones sic se habent ;. . sunt quidem inservire vitiorum exere 'io , ut omnes fatentur: deinde possunt in servire virtutum exercitio. Nam erbi .
pratia, ira potest in servire fortitudini si iob Christus ipse motus est: ira , conti vendentes in Templo. Parites, amor inservire potest charitatis exercstio a tristitia& odium/variis rivirtutibus Cl istianis
objicies. it. Concupiscentia, est pas so : atqui de se mala est , quia de se producit peccatum , in legitur in Scriptura
Sacra t, ergo , &c. Nego minorem. Concupiscentia quim .dem inordinata , seu prout versatur circi objecta illicita , de se mala est , sed ca cupiscentia praecisE , ut est passio , .sea, prout est impulsus versus objecturn bo- num , non est de se mala ; alioqui, liceret appetere cibum. Ubi igitur conci piscentia dicitur in Scriptura Sacra, pecca--m Parisus, agitur ib, de concuilis nita
187쪽
MORALIS. I 83 inordinata. Scilicet usus invaluit, ut concupiscentiae nomine, non passio universim, sed amor immoderatus bonorum sensilium. Instabis. Quod est oceasio peccatiri de se malum est : a tqui concupiscentia , vel generatim sumpta , est mrcasio peccati ; ergo , &c. Distinguo major ver se sit occasio peccati, concedo. Si per acui deus tantum , nego. Illud dicitur occasio per se peccati, quod nunquam inservire potest virtutum mor 'ium exercitio. Illud autem est occas per accidens pi,ccati, quod indiscriminatim est occasio , vel actus boni, vela ' ' mali. Revera , &c.
ojicies. Σ'. Vindicta est passio de se m la I ergo quaedam pastio, de se mala
Distinguo antecedens. Vindicta specifice sumpta, seu habita ratione objecti determinati, transeat. Vindicta praecise , ut passio, nego. Scilicet vindicta, ut passio praecise , de se indisserens est , ut versetur circa objecta , aut licita , aut illicita. Hinc licitum est', in nosmetipsos vindicare injuriam per peccata nostra, Deo illatam , poenitentiam scilicet agendo. Dixi putem , transeat e quia Principibus licitum est ,
vindicare injurias subditis suis illatas
188쪽
si ... M o R A L I S. Objicies denique. Passiones dicuntur animae morbi ; ergo de se sunt malae.
Distinguo antecedens. Passiones immo dcratae , & qiat an, objecta sunt illicita , concedo. Pastinanes generatim si ptae , moderaxae , & i in dependerater ab oblectis consideratae , nego : & nego consequen-At, inquies, 'mi PMentes in statu innocentiae caruerunt passionibus , vel moderatis; ergo signum est passiones universim sumptas, de se malas esse.
Nego antecedens. Tum quia carere non
debuerunt iis impressionibus, quae re uirebantur ad ipsorum conservatum em , ad variarum virtutum exercitium. T quia non magis carere debuerunt passiose 'iaibus, quam ipse Christus, ut homo : at Christus , ut homo, passionibus non caruit, ut constat de ira & tristitia.
Quae res autem , quid sit sentiendum de apathia , seu immunitate a passionibus, quae requirebatur a Stoicis in sapiente λRespondeo , Stoicos recte sensisse , si hoc nomine intellexerint immunitatem a passionibus immoderatis : quia vir sapiens passiones suas moderari tenetur , juxta illud Scripturae Sacrae , syb te erit anethus tuus. Sed contendo, Stoicos errasse, si hoc nomine intellexerint immunitatem
189쪽
MORALIS ab omnibus passi obibus, vTum quia , posito rerum cconstituto, status ille quia status ille vocar ι Ipι
pejor emet ipsis passionibus, fel imr
- De natura se nume1o passionum.
Appetitus sensitivus , ad ovem pertinent passiones, duplex vulgo distinguitur, concuoiscens & aversans. Nimirum cum object a sensilia duplicem habeant ad corpus nostrum habitudinem, convenientiae scilicet & disconvenientiae ; ideo occas 'ne mpressionum , quae excitantur in alit ma , appetitus sensitivus modo concupi ens'& modo aversans, vocari potest et concupiscen ii versetur circa objecta
sensilia , quae judicentur convenientia λaversans autem, si judicentur disconvenientia: hinc duplex universim distinguitur passio, amor & odium. Nora porro , passiones spectari posse , vel prout sunt impressiones, aut gratae, aut molestae in animabus nostris, occasione objectorum sensilium excitatae ; vel pro actibus animae nostrae, qui has impressiones subsequuntur : verbi gratia , amor sumitur, vel pro impressione grata, Occu
190쪽
M o R A L I S. sensili eonvenientis , vel pro prosequimur objectum illud item ejus possessione nat' is nomine , intellige-n po um , tum impressione na, se a sentatione in , tum actum subsequentem. Hoc notat' ' . Amor describi potest, motus appetitus sensui, versantis circ- Dbjecta sensilia. quae . FGicantur. hobis convenientia ; odit. m. verb describi potest, motus appetitus fensitivi, versantis circa obiccta sensilia, quae j idicantur nobis noxia. Ut intelligatur ejcismodi pastion L .u Nara , notandum est , commoti oti c - ritas in partibus organicis ni Oi c i. . occasib ne objectorum ex tei IIm Glium , vel osse converien disposi. Achanicie, mirabilis hujus n achinae ; Neleiden contrarias. Si sint ipsi convenien-Ies ; tunc earum occasione, excitantur impressiones in anima , quae judicantur gratae ; unde prosequimur ea objecta, quae Vulgo creduntur earum causae ; imb quo ties eadem Objecta , vel alia iis similia, similes excitabunt in organis corporeis commotiones e, toties similes excitabuntur ampressiones in anima. similesque subsequentur actus, dummodo tamen eadem corporis nostri' constitutio. permaneatis