장음표시 사용
91쪽
T Ythes, Auditores optimi, is qui Xer- I xem , cum Graeciam peteret, splendidissime excepit, hoc, beneficii loco, flagitauit a Rege, ut pluribus ex liberis suis, mulitiae vacationem uni daret, sibique eum relinquerct ad solatium senectutis. Offensius Xerxes, eum quem postulauerat, iugulauit : reliquos secum abduxit ;qui omnes in praeliis cecidere. Tunc Pythes, animo fracto, & demisscscum taederet eum vitae, nec satis auderet mori ; monimentum , quod flumine alluebatur . sonstruxit , in quod vivus irrepsit. Sed prius uxori sapientissimae demand uit imperium, vetuitque ei accedere: tantum ut caenam scaphae impositam quotidie mitteret; quousque haec una, cum intacta caena , praeterflueret sepulchrum. Haec, proh dolor, reuixit hiltoria, & de
Pestis , fera bellua, depascebat multas Italiae ciuitates. Et praegrauante mundi ciuium multitudine, deducebat colonias vltra mundanas. Ingruebat vis morbi infimae plebi, nec parcebat ordini procerum Inter obstrepentes calamitates, silebant
92쪽
EPITO ME.' 8, leges serenses, amiciciae, naturae. Nedum actor a iudice, aeger a medico, quamuis amico , deserebatur ; sed etiam matres ipsae plenae olim pietatis, extinctis liberis, nec iam amplius premebant oculos , nec vulnera Iauabant. Patmium, licet paries proximus arderet, non propterea agi rem suam suspicabatur Innitebatur spes ciuium salutifero Diui Antonii patrocinio; & eantem confirmabat loci infrequentia, & ambitus amplissimae Vi bis, quae hor os , pascua, arua, intra moenia claudit , & hinc laxa , E minime contigua habitatio , conuenientissima ad vitanda contagia. Et inter caeteros omnis in nostra professor Academia, non Xerxem, sed regem regum implorabat ut pluribus ex diuitatibus salitem haec una ab hoc pestifero bello immunis , ad Musarum refugium feria
Sed quia sic visum superis, ut hoc quoque scientiarum domicilium offensi numinis vltrices fiammas conciperet , quilibet urbis ii cola inclusit se domi: In ea ut Pythes tanquam in sepulchro se condidit, & se ut par erat diuinae rationi permisit, quae est uxore Pythii sapientior, & inmundi gubernatione non fallitur , Humi stratus obsecrabat indulgentiam, deplorabat aerumnam.
93쪽
,6 Isset 1 TVT. MORAL Nec sapientiae magistri aedium conditorio latitantes, ut inulti mortales faciunt, vitam otio traduΣere.
Illis non cama scaphae imposita, sed nectar & ambrosia quotidie canitus mitte
Magnus altusque vir Theologus in ea praecipue dubitatione mentis aciem defigebat , Quomodo in fallibilitas diuinae prouidentiae stet cum his , quae libere agimus rQ0 a ratione enim, si Deus prouidit peccaturos nos, nec decipi provisio illa potest,
Hic est nodus ille, quem Achilles Tho-mistarum Caietanus , in quaestionibus nodandis, Iicet acerrimus, dissicilem dixit, imo forte insolubilem ab humano intellectu. Hoc est naufragium illius , qui prouidentiam maluit tollere, quam deli bare aliquid de nostra libertate : dc ita dum homin es liberos fecit, fecit sacrilegos. Sed cum Deo cuncta sint praesentia; cur non potest infallibiliter prouidere, & tamen nos libere agere λNonne etiam libere per agros errant ii, quos errare siblimi, ex arce prospicimus 'Non pecco, quia Deus prouidit; sed propterea Deusprouidit, quia me ipsum eram
94쪽
libere determinaturus ad peccandum. Cognitio Dei determinate Vera , non dat obiecto determinationem veritatis, sed illam in obiecto supponit. Summus humanarum Dictator scientianam Metaphysicus assidebat in sua Biblio-xheca suspensus, &dubias,Num tota dissi incultas consequendae veritatis penderet Iebus, ut placuit Heraclito, asserenti omnia in continua mutabilitate versari, Vel om-- nis obscuritas, ut subtilis Scotus existimat, esset ex nosis, qui sicut Vespertiliones non valemus lumen solis inspicere ; An denique partim ex nobis, partim ex rebus proficisceretur , ut Angelicus Thomas ostendit l, exemplo parui ignis ex lignis viridi-l bus, atque humidis, ubi combustionis di ficultas, & in combustibili, &in comburente consistit. Physicus , qui rimatur secreta naturae, Animae nostrae immortalitatem sibi notam lumine fidei , propriis quoque rationibus demonstratam , indagΣbati , & eruebat etiam ex ambiguis Aristotelis oraculis.
Ad hunc Phiso bphiae scopulum ingenii
nauem allisit Epicurus : Materiae namque, ut ostrea saxis, affixus, comprehendere ne
sciebat, Q omodo anima intellectiva sitso ma corporis, & tame ab eo seiuncta pon. st remanere post mortem ὶ Quomodo cum
95쪽
s1 INsTITVT. MOR A L. hunquam possit esse otiosa extra corpus intelligati Narn ii duos modos intelligendi habet, quorum liter non indigeat corpore, neque ut subiecto, neque ut obiccto, anima fiet intelligentia abstracta, re natura trans. mutabitur in naturar Sed heu, caecus non animaduertit, etiam ignem qui sursum mouetur, circulariter quoque a oueri,nec propterea ellentialiter transmutari , sed esse eundem numero ignem. vellet impius , si posset , non formidare cadestia ; neque iis, quae traduntur de inferis, cruciari. Sed non propterea omni timore exoluetur.
Nam quod ita di Iipetur animus, ut ni hil intelligat , nihil sientiat, nihil sit, hoc est illud terribilium extr*num, quod extimescit natura. & quomodo non expauescet , si hoc dirum imminuet naufra
Praeterea spes omnis aberit futurae felicitatis : quia si homo totus diisoluitur, nec unius vitae obitus est: melioris exordium; orbatur etiam spe sempiternorum bono
Quare delirat Epicurus, si credit nos reddere alacriores d mortem. Nam si graue est trepidare formidine poenae ; certe foliorum,more marcescere , & supremam faelicitatem effundere , multo magis odiosum.
96쪽
EPITO ME. 93Medicus diligens opificis naturie mini- cuius ossicium est longaeuam sanitatem sua diligentia prae lare: aitcnte considerabat ; Quisnam vitam sanam proferre valeat ad longi ssimum tempus: & eum ellecum Galeno sta tuebat, qui nactus optimum corporis habitum vitam degit liberam ab omni negotio , soli corpori vacat,& sibi solit vivit. Sed statim cogebatur mutare decretum. Nam qui homini sano ad longissimum
tempus victuro, solius corporis curam tribuit ; hic primum nobis proscribit longitudinem vitae turpi inertia venalem.
Deinde , si Celso fides est adhibenda, bona valetudo solet otio, & desidia, vitiari. Auferre etiam a vita rerum pulcherrimarum contemplationem, est tollere maximum corporis obicctamentum. Nam quemadmodum luna, velut anima mundi,
ad solem propius accedens, deserere quidem videtur regionem hanc elementarum; sed tamen postea solis congressi grauida, vim quandam casestem singulis corporibus impertit: sic quoque animus, licet vi contemplationis abreptus,& quodammodo intelligenti soli coniunctus, corporis curam destituere videatur,tame virtute diuina Cirabilem in modum illustratus rursus ad cor-
97쪽
Vitalis calor nutritur humore, quo de ficiente sit resolutio, quo excedente sit suffocatio. Caloris pabulum est humor aerius, re pinguis quassi oleum. Minerua, olei vi
talis origo, oleum, quantum flammae nutrienda: i at est, lucernae infundit.
Qilare huius memores ben cficii, eam deabemus tanta obseruantia colere, ut etiam
cerebrum, quo est genita, augeamus disciplinis , nec vacemus soli corpori ; veluti pecora, pigro obedientia ventri. Hisce rationibus medici animus in alteram partem rapiebatur. Sed etiam Iur1s- consulto cuius ore legislatores loquuntur, cuius manu Principes regunt habenas imperii in dubiam trahebat sententia mentem, an illud celebre axioma, Natura omnes liaberi, verum sit. Nam si natura omnes liberi , dominium, cum oppugnet libertatem, erit violentum ,&, si violentum, etiam iniustum; Quare ne iniustum este dominium fateretur, cogebatur sua negare principia, & dicere cum Seneca , Naturam neminem fecisse liberum , aut seruium , sed huiusmodi nomina
imposita fuisse ab ipsa fortuna. serte dominium non sine aliqua viol entia procreatum sanctae testantur historiae.
98쪽
Ε r i r o M E. Monarchiam omnium primam in Assyria constitutam legimus, Principe Nembrot, quem sacrae litterae potentissimum Vena torem appellant. Nec credimus Aristoteli, qui aureum ilia lud hominum genus Reges sustiagio crea se prodidit: & multo minus fabulis Poetarum, canentium, Amphionia lyra & eloquii suavitate homine illectos ad disciplinam ciuilis obsequii. Sed sit dominatus violentia progenitu s,
non ideo censeri debet iniustus: cu in ratio ni consentaneum sit, eos, qui se regere non possunt, ab aliis gubernari. Et quCmadmodum mutuo membra se fouent, ita qui pollent ingenio, gubernatione hebetes ab errore & damno praeseruant , & qui iuuantur, mutuo rependunt corporis ossicia. Est etiam consentaneum rationi, eos, qui bellum iniuste inferunt , victori seruire , etiam nolentes ; & cum abutantur libertate, eadem priuari tanquam indignos. Alioqui si, iure belli, ac gentium, omnia quaesita dominia iniusta elle concedatur, dominium cum tyrannide, confusa rerum ac verborum appellatione,miscebitur. Illud etiam confitendum erit,nihil hostem a praedone , nihil iustum bellum latrocinio differre : quae cu absurda sint, & illa ,ex quibus haec sequuntur, absurda videri necesse est.
99쪽
s6 INsTITVT. MORALHinc colligitur , seruitutem non esse, absolute loquendo,Natur contraria. Quamuis eminmatura, si in abstractio sumatur, tueatur libertatem , unde illud, Natura omnes liberi sumpta tamen in concrcto, pro conuenientia subiecti, etiam cum se uitute benevole sociatur. Et quemadmodum Natura primum generation m intendi rei corruptibilis conservatricem , & deinde corruptionem , ut generet; ita etiam primo cupit omnes h omines liberos esse; mox eosdem permittit,
si sunt hebetes, sapientibus regi; & si erga alios deliquerint meritas pro culpa poenas , seruiendo persoluere. Cum igitur seruitus non sit absolute loquendo Naturae contraria, dominium non erit absolute violentum: unde neque etiam iniustum.
Vel dicatur, Homines, etiam dum seruiunt iberos esse, & selices. Obtemperare humanae Iusticiar , non est amittere libertatem ; sicut in Angelis
non polle peccare, non minuit, imo auget liberum arbitrium.
Alexa Uri Macedonis legibus innumeri homines seruiebant, & subacti elapsis beatiores euaserunt. Hos enim ex milera vita
exemit nemo, Illos compulit victor taliciter vivere.
100쪽
EpITO ME. Nos etiam, cum lacrymabiles querelas congruas loco , & tempori, arrepto calamo, adumbraremus, virilis animi robur moerore deiectum, Philosophia nutrice nostra accedente, recepimus; &triiticiae nebulis dissolutis aperte cognouimus, Calamitates , quae bonis obueniunt, non auferre faelicit a tem, non euertere prouidentiam, non expugnare constanti am. Haec quae inter secreta otia meditabamur, transferemus etiam in actum publicae narrationis atque arma trademus, quae nosa fortunae vulneribus , inuicta firmitate, tu niui , quod fiet in futuris sermonibus.
MVndanae sapientiae Magistros naturali tantum lumine respicientes hominis finem, iis plerunque assimilare solemus, qui immensas aeris regiones corporeis oculisse perlustrare posse confidunt. Nequit hebes luminum acies aereas ill asperuadere immensitates, sed fueret cur su in medio : Et cum tenue , & peruium elementum, ob distantiam appareat densatum, atque concretum, in via, tanquam intermino ; atque ita in falsa obiecti imagine conquiescit.