Petri Velleii Gueuarae ad legem primam Digestorum libri VI ; eiusdem Ad titulum de officio Praesidis commentarij, De diffinitione Doli mali, liber singularis

71쪽

AD LEGEM PRINAM. D.

etendicet, ope pretiu erit videre, qualiter induvnisu quo uus,tribui primumsibi situ corpori ad vita necessaria,tum animo ad bonu iu-tellige messequendus myrret. Deinde qualis tersie erga re . habeat,quapra Geteris habere charisma,bonos decet tiros: iusi alus, ac dignitas prior omni Gationcs domesticis comodis esse debet. Na Deo,quomodo quodpuu est tribuendi Gaude docuit Plato in Euthyphro,vel desanctim te praeter qua quod a nostra religionissacris doctorib istissum' edoctL Isod aula rimu attinet, ani part/bus seu potetiys,u no tribuere quod reci Ups,s tribuere quodnosit aquas, tra iacti tua est Sunt aut multio magis secundum uatur atributa homini excelsitas animi, et magnitudo, ite,

comitas,iustitia,li nubim: quam voluptas, quamvis qua divitia. Qua coclusio licet euhabeat authore,eti leuibus nullis indigea explicabituriame

apertius primo,qua objci sim illuerimus Isidetur Mimis obstare,quod in Genesis cribitur,

sesus,et cogitatio humani cordis in malu pnasut ab adolescetia sua .Et cocita quos Toletanu

decres

72쪽

decet,imesi amus, nime ih diximus aduersantur. Supra dum Delphicusi,donMuia interpretabamureroxima,simillima pesse hominis anima diximus diuina mentcnec tala essercitati apertiks, a roprius se ipsampo Ot intueri , ropriasiatempla orma,ais natura,rini. misit nosse, quam in perpetua,incoprehensibili terna,Msd, uina mente d Plato in primo Olcibiade ue de luna hominis, aptissima probat similitudine, dices. si gemadmodu omnia mebna,ita demumstropria cognossunt naturam es sapercipium in id quod simile ect,respexerim,quo ut oculus se

sum maxime cernat, cum in oculu institit: in idquepraeterea intendi quod oculi optimum ein squo oculus ipse videt, de acto anima sieipsam spere Cul in anima intueatur, in e ueracipue locum anima, in quo inest minus anima sapientia n quo sane quis intura,s omne diuinu, Seu ciliceris sapientia cernens,se sumprorsus agnoscet. Hac ille: dicemus ne igitur immortalem animum dico is nationi ueparticipem, quem

Sem ipse adseui imaginem,cts similitudinem factum, ut dominum, atque imperatore obedienti

procis corpori,inseda citia bumanas sta -

73쪽

kD LEGEM PRIMAM. D

les Voluptates,tetra scelera evitanda mala propria natum duci,s inclinari potius,quam aquiste,continentia,bonitatem,atque iustitia appeteres non reor probauimussiquidem 'pia cupere hominis voluntate quod rectu est desiderares sum mum illud 4onu,quod o operibus bonis costquamur,nati,sin luce editissumus. sua vero causaideueniat, quod ex ne si au Aut sensus, s cogitatio humani cordis inmaturo sint ab adolescentia Da, ex eo accidere autumo, primum ex peccat omite, de quo apud Theologos vera,et religiosa tracitatio est Deinde quod cum animus

ad aliquid co eradosocius ibi corp' assumi velissum, lauditu,vel ab ensum: hoc enim scorpus cosiderare, quia per siensius id agitur, tuc qui a corpore trahatur ademqua nunqua eodemodo sunt, ais ipse aberre ferturbeturs, et quasi ebrius Uacillet, necesse est. At etero quotieου ipse animus perse quidqua excogitat, illac se coserta um empiternu, immortale,sems eos modo sehabes. has deprauationis illius,quaserpe minus bonu eluimus, maxima culpa seu stinet instrumeta, quiymi necesse est, velut siquisperegrinus, hostes utSalmatica qui nunqua vidisset,huc modo acce

74쪽

. LIBER. II. u

deret,noub ilia nolpe ciues nunquam vidisset, mores,s' tuta ciuitatis ignoraret prorsu ς ρ set ne hic quantum vis saga ingeniosus, olers esset,non cuiuisse tradere, es a quouisdecipi onsecus animus noster quantumuis immortalis, excelsus, s boni appetens,dum humano, s fragili

carcere includitur, dum corporis vinculo anuingitur,dum mi matque exequutores uarum operationum dantur mortales pensus,his se commis tere,ab his discere, lue percontari guti,dumhas lucoruitur,necesse erit. I vero nescio quo fato, ea obcaecat hominum oculos nebula, importunas te uel caligo mentes a matribu me nondum nati Guys aluntur,s cum nutricis lacte dolos raude singunt Deinde Sero adeo nos C bris, delirijs,otio,ianguore, desidia animum inficimus, o nionibus,malos more delinitum mollimus ut uat Aram, te quisemper inuictia facilepraua cincat conssetudo. Atque hoc illudent quod a Cicerone in partitionibus dicitur. E inqui genuae homin m ad honestatem natu, malo cultu, auisis opinionibus corruptum. Et M. I.de legibus, ait. Sequitur igitura articipandum alium ab alio,commmcandum linter omnes,lantos natum espefactos,

tantam

75쪽

AD LEGEM PRIMAM. D.

tantam autem esse corruptelam mala consuetudinis,m ab ea tanqua igniculi extinguantur a natura dat hexoriantur confirmentur Sitia contraria Quod idem firmat Plato in Phaedonritet de anima, Vin Timao,vel de mudi natura. V μ autem illis iuribin aptus hic sensus psa indicat ria. Sensus,&cogitatio humani cordis. Hidetis ut desensibus mortali, fragilis corde A

quantur. Et demum inquiui, prona sunt ab ado escentia sua. Hoc ad corpusectare, non de animo dici,quis no videt Z Hic quoque sitis apparet, qualiter intelligendum sit illa quod alibi ab ULpiano dicituris.l. I. ius naturale. f. de iust. O iuriRAHinc descendit, inquit, maris,atque foeminae coniugatio, quam nos matrimonium appellamus,hinc liberorum procreatio,hinc educatio. Vm non satis videbatur'ma sententia, cum appetitus,etiam extra matrimonium, tum lis esseprobetur, imo debitum,de biga. s in. gam demus de diuor. Luam difficultatempluribus locis tractant, examinantsdoctores,quorum ego ricta, s opiniones,non est cur transcribam. abunde explicat Dominicus Soto lib. I.de is t. iunari mrestonsioneadtertium, mai adtertiucon

76쪽

ceditur inclinationes natura , qua homini competunt, in quantumsensibili animali, ad legem attinere fomitis, hoc est, appetitussiensitivi,originali iustia destituti. Si autem considerentur, quatenus hominis sunt propria,tunc legi natura sub-

tur , puta nationi, caeterarum potentiarum moderatrici, qua cunctos assectus debet intra

suas lineas continere. Verum adhuc adiciam distositionem talis urget aduersa natio. piras non concubitus, sed consensus facit: est autem consensus de iure gentium, ut in. cco ensus. C. de repud ergo nuptia potius sunt iurisgentium,

quam natura r confirmatur fis aliis ratione hoc argumentum. Iin naturale est, quod natura omnia animalia docuit: sed catena animalia non utuntur matrimonio , quod indiuiduam ista consuetudinem continet, sed utuntur commixtione confusa , igitur matrimonium non erit de iure naturae. Huic di cultati Accursim Eartolusque refoudent, non actum inius matrismon' esse iuris natura , sied ipsium motum adactum. Vnde ipsi posse deduci utant, adpe

catum iure naturali moueri nos, idque probari aiunt, in Muth. de re v. sea qua par. S.

77쪽

AD LEGEM PRIMAM. D.

et Uu,collat. . quibus ego minimeasentior. Nam pinclinationes ad aetam, coniunctionesque dediti a natum siecundum naturam oportet,sit -- se ac , quando id ad quod aliquid ordinatur, prius necessario esse in aget eprobatur in auth. mul, o magis. desacrosan. eccles. cuin s carnale coniunctionem dedit ipse actus natura, uris natumiis esseprobatur,inpradictis cap. debitum, sca gaudemus. Et aperte iuriscoseultuae ait. Hinc descendit maris, atque foeminae coniugatio, quam nos matrimonium appellamus. In illaeterio opinatione cosut ada, duallerunt ad peccatu naturali iure moueri nos, diutiusmorari no necesse habeo,cum Uaricin Z ses dicat,comuniter illa opinione repudiata, s apertis tibi's adversem eos agat ibi Fortunim,eorum restondensfundamen- tu,qui abier hunc expedit uodum, dicens,ideo matrimonium esse de Sero,s proprio iure natunali, quia inflatu integra natur afuit cotractum inparadis, terre' sim cap a. s refertur in cap. I. devot. Iot. redempt.bb. U.us ob id, quia instincturationis primus parens alim vividit etvxore ibi creatam, contraxit matrimonium his et erbis. Hoc nunc os ex ossibus meis,& caro de carne

mear

78쪽

LIBER. II. I

mea, quamobrem relinquet homo patrem, de matrem,& adhaerebit ux ori suae. Cum igitur instinctu natur inquit Fortunius,hac dixerit, ac matrimonium contraxeris,necesse est, id esse iuris naturalis. Considerandums valde monet,accidisse taludis flatu natura perfecta,uon corrupta. De qua ego solutione,quidsentirem, apertius dicere ni verereris uti nomen 'bire. Fuit enim mihi Fortunim parentis loco,meo Sero patri, eo et

amicitia, amiliaritatis gradu coniunctuae: msquidquam Fortunio detraxerim patris ira, s Striusque manes reformidem uapropter illius sententia iuditiopraetermissio, verba ilia Vbpiani,Hinc descendit maris,atquesceming coiugatio, quam nos matrimoniu appellamus, ita intesigi posse ceperem,m quavis omnium an

malium communis natum sit intre quadam sinterse animalibus reliquis,s cum besti homini Commuria, trema tamen, summa, distincita inter animalium genera, ct dissertitamsisse cuis opria,s ad id apta, quod cuiusque natura desiderat. Nam ut omnium artium recte dici potest commune esse,Ut tu aliqua scientia zers tu cientia aulesua cuiusque arita ent: maC ris

79쪽

AD LEGEM PRIMAM. D

ris e famina coriiunctω omnium animalium se cundum naturam est ednatura diuersa suntnmaliud equo sit natur Maliud bovi, aliud hominis

tamen in ommissumma communis. Vuare cum dic inpraecepta iuris naturalis omnibus animatibus,qua in cati,qua in terra,qua in mari nascuntur,communia esste,non ita accipiendum est, quasi dicamus um esse omnmm extremumseditaris hunc appetitum conseruandi hui, tuendis vitam a natum datum, ut di, non eodem sine curatodiant se,quam in optimo siui generisflatu Ps maris,o femina muniationem, liberorums procreatiouem,ita uaturam omnia animalia docuisse, Ut

seruem tamen iliam species, a quaeque ii Naturalis ei in siit a nutio persuadet. Uuo sit ut non so-siam homines edManimalia quadam, in quibus ad educationem prolis est insita oscitudo, semuent quoques auc indiuiduam coniunctionem, turture columbae, qua aut ore Plinio, com ijsidem non molant,communem eruant domum. Ea enim sunt unicuique generi de iure natunali, qua ratio naturaliter demonstrat esse conuenientia, s utiliora ad confimationem eius steriri. de cum ratio apud homines naturaliter et,

80쪽

LIBER. II. Is

deat, ad procreationem, s conseruationem g neris humani, coniunctionem inius solum a nadecetiorem esse,eam naturaliter apprehendit, mirstirpem,ex qua maxima oriantur amicitia cognationum, ut O saluasit, N in genere consemetur suo. Unde mento reprehenduntur Salae in. l. Ly. ius naturalissis iu*s iuris Ioan,de Mat.λ- dist. 1. s. c praedicandum. aa q. I talique ratione facile reprehendendam. Siprocreatio, educatios liberorum hominibus naturalis est, Ut certe est. d. gius naturale,N etiam successo,ut in. l. cum ratio .de bon.damnat,hac autem esse non posuim dicoitus incertus esse ac vagus: ergo media ,per qua ad hac peruenitur,id est,matrimonm,Certassi

nuptu, eis de hominibus, eiusdem iuris naturalis erut. Seper enim inpromptuisiudhabendu est,quatu natura hominis, pecudibus, terris brutis an, mantibu antecellat illa enim nihil sentiat si luptate,ad eas struntur toto impetu, minis aut mens disicendo alitur, cogitari semper aliquid aut inquirit, aut agit. Quodsi quis malo cultu C a Mytt. eod. DLmprm qui formcationem aiunt esse iuris naturalis, sententiam iampluribus damnatam iuribus. .et. I.d . s. c.non inpeccatum. S. in sege