장음표시 사용
511쪽
Mii mimn voeare 3 non falleris; ipse enim ost totum quod vides, tolus operibus suis inditus, ct se stistonian vi sua. u Iinquo prohoe sensu, in parto vera Tertulliani seriptio Λ polo . cap. 4:)iii Plolcinici et Stoiei eorporalem Altituunt Doum et is scilicol Miindunt. Et si Plato pr4mam Monlcm mugis pro Deo agnoscit, Deo, inquam , primo. Ita Seneca in stoginculo quodam, apud Augustinum IDe Civit. cap. io t Ego seram aut Platonem , aut Pori paleticum Stratonem : quorum alter Plato) Dcum sino eorpore socii, altersino animoῖ is Plato enim sit promam Moni in arctii lectri com agnoseit , liboram ct sporolam ab omni contagione morioli ; atque ut Cicoria loquitur, is D cum statuit , incorporeum . t at Strato eum dona sine finimo , id ost, Naturam hanc rorum et uillulum, sine Mente gubernante. Ilaec scit leutia Stratonis est, quam Manilius langit rΛl neqtie terra patrem novit, nec flamma , no ner, Aut humor, ssici lintcsae Deum me quatuor artus, Et mundi struxere gloluam , prohibentquo requiri Ultra se quid IunIu.
Id est, Sivo quatuor elementa non habent auctorem et originem , ipsa sunt et faciunt juncta Deum , nec alium prete ter se, aut Supra
se, habent. Sed ad Stoleos ; quia igitur Mundius Deus , dabant etiam ei globosam formam. Seneca Epist. x Iu) r n Si rotundam illis , qualem Deo, dederint formam. n Idem in Claudium ludens r u Die nobis, qualem Deum istum scri vultist Stoicum 7 quomodo pol est rotundus csse , ut ait ' cirro, sine capitc , sine piet putio ' is obsorva haec postrema, iocose in Epic eos dicta , qui Deum faciebant liuinaria specie et ni Stoici negabant, et animal quidem Esse et M scd non humana aliqua forma. ,, Haec mi s utentia, quam neqNE HOS,
neque item Plutarchus sanam habet et et iis objicit: α quod Deum, qui principium est, Corpus tamen intelligens ot Mentcm in materia iaciunt; atque ita non purum , neque Simplicem , neque incompositum , sed ex alio ct per aliud constituunt. n Tamen Varro mitigare et ad veritatem magis ileel ore videtur , si bono exaudimus.
Pulchra haec eius in Augustino VII De Civit. cap. 6) r a Varro de Νaturali Τheologia praeloquens dieit, Deum se arbitrari animam
512쪽
muudi: et hunc ipsum mundum esse Deum. o Sed discrimen deinde addit, quod valde velim notes. α Sicut hominum sapientem, quum sit ex Animo et Corpore, tamen ob Animo dicimus sapientem; ita Mundum Deum dici ab animo, quum sit ex Animo et Corpore. nHoc vult, Mundum a se aut per se non esse Deum I tantum a inrise meliori, id est, Mente illa aeterna, quae tamen insita Mundo, ut illa aliqua in Homine. Non igitur Mundus μειωδως et sua nat tua Deus , Sed κατα μεταδοσιυ, ut dicunt Graeci, et quia communicat et participat illam Mentem. Talo omnino etiam Chusippus, apud Tullium t . Vim divinam iii Ratione esse positam , et universae natum Animo atque Monte t ipsumque Mundum D cum dici, et ejus Animi susionem universam. n Id est, Primo quidem et vere Deus cst ratio sive Mens et secundario lamen et Mundus , per quem Ani
mus illo se fudis, et cui insudit. Seneca co collincat I Quaest. N. Pra L) r . Quid est Deus ' Mons universi. Quid est Deus ' totum,
piod vides, et quod non vido totum. M Primo et hic Mens est Deus, secundo haec Mentis scitos ot universi moles. Trismegistus
etiam clarissime eap. 8) r u Sue undarius Deus, Mundus , et
animal immortale . . Et subjicit pulchorrime r u Primus enim omnium , revera est Deus , ille aeternus , ct ingenitus, ct omnium conditor atque opifex. n Ita Iuc et Stoici saepe sic attollunt, et aeorpore Mundi isto avellunt ; ut Seneca Quaest. in Pties. γ : . Quid
inter naturam Dei et nostram interest y nostri inclior pars est Αnimus et in illo nulla pars extra animum. i. Sed et superiora, qua nitidit, codem eunt e sequamur. Nam quod illos longius duxit, et induxit, hoe fuit, quod sociabant hunc Animum cum Mundo, ut partem , eb formam et at nos scimus eum Lactantio lib. VII, e. 6) iii Diviniun Spiritum esse ubique diffusum , eoque omnia contineri et nee tamen ita , ut Deus ipse , qui est incorruptus, gravibus et eosemiptibilibus misceatur elementis. n Continctur rebus, non confundi tur ; format eas, non forma ; animat, Disi non anima. Bene , ut pleraque, Damascenus cap. Isi) r u Deus ipse omnia pervadit, sed sine mixtione , et omnibus vim ot ciscaciam suam participat sed pro cujusque aptitudine et captu . . Concludimus denique, otiti parte tuemur Stoicos Plutarciit hisce verbis : .u Deum Stoiei
513쪽
dicunt, et Mundum, et Stellas , et Terram ; sed supremum illum , mentem in aethere. u I De Placit. eap. 7. Ipsa est intima mens eorum , alia posse dici Deos, et Divinitatem communieare e sed
unum, Verum, summum esse Mentem 2 atque eam in Prahere. Notienim otiosus hoe quoque audi; quia Prineipale istud Animae sive Graecis πηλουικου, in Ethere sedem habet. Et si cum aliquo inter eos dissensu; nam aevulgo Stoici, ait Laertius Lib. II, cap. 6 , Et lierem faciunt mundi πιμοωικει, at Posidonius Caelum , Cleanthes Solem. . Cleanthis opinio placuit Plinio, qui seripsit: is Mundi totius Solem esse Animum, ac planius mentem et hunc principide segnos
to nili vinos naturae regimen ac numen credere decet, opera ejus
aestimantem . . Neque haec tamen ita laeve eapies, quasi ipsa illa sint Deus ; sed, ut dixi, domus eius et sedes r ut arx ista eapitis Mentem nostram Platonicis quidem habet. Tertullianus calumniam, lieeat dicere, Zenoni struxit, quum impingit Advers. Mare. I, p. r3 , it Aera et Ethera deos statuisse .. Nunquam, illo quidem sensu , fecit: neque, opinor, Chrysippus, etsi Ciecro etiam de illo De Nat. Deor. Iὶ, quod α disputarit aethera esse eum, quem h mines appellant Iovem . . Imo in aethere, et rem dixisti.
Obseum aut λμ-DMiri Dei notitia: sermones anc res; auribus tamen quaedam recti a Stoicis, et μί- unaalem.
Vinra Animam Mundi igitur Deum iis esse ; atque illam Ignem, aut verius in Igne. Quod Philo etiam Judaeus prorsus haud abnuit, distinguitque Ne Allegorii' : a Universi animam Deum esse quodam intellectu. u Quot quia nos et omnia vivimus, et movemur, et sumus in Deo. Siquid verbis aliter dixerunt, abeat; et miremur in via, et sic prope metam Veri suisse; nec insultemus in communi-bres Orbis tenebris non pervenisse. Quis enim a se, et ingenii solius luee, videat et noseat illum infinitum, immensum, et solisthi quantus est notum Τη Minut. Felix.) Imo vero, ait Damascenus arguto r vi Solum hoc ejus comprehendi potest, quod comprehcndi
514쪽
tum potest. . Et hoc Sen a vidit, vi sortiter extulit Ep. xxxi in tis Nemo novit deum. Multi de illo male existimant impune. . Quin et
causas alibi inquirit, et promit VII Quaest. cap. 33 i . Sive illi
tanta subtilitas et claritas est, quantam consequi netes humana non potest; sive in sanctiori socessu maiestas tantia delituit. is Piae et bonae rationes et addo et tertiam e Damaseeno e .. Cognitio eorum est quae Sunt; at Deus super ipsum Esse Esit ergo et supra atque cxlra n
litiam , quia supra Essentiam. De natura itaque ejus propria omittamus, nee ipsi Christiani eius gnari , nisi quatenus divinae
litterae nos doeuerunt, leviter et in gustum. Nam, ut iterum Damascentis r α Quod ex usu nostro scire erat, aperuerunt; quod uontale, et serre aut rapere non poteramus, tam unt. . Iis igitur
missis, magis quae de ipso diei et altribui solent, lustremus i et
per ea in amorem simia et admirationem ejus ducamur. Enimvero sagaces in istis Stoici, sed et veraees. Sunt autem trium sere g nerum , quae de illo usurpamus; primum negando, eici ἀναρίσεως, ut dieunt Graeeit sicut quum Infinitum , Immensum, Incorporeum die imus; nihil enim adstruimus, nee esse significamus, sed aliquid non esse. Alterum, κατά-juxta habstum, ut quum Dominum, Rectorem, Patrem appellamus t signifieantes tale agere, et talitera tactum esse. Τertium denique, quod κατα epiam, secundum naturam dieunt: quum aliquid conamur ei insitum et amicum ostendere, ut Iustum, Bonum, Sapientem esse. Primum genus tulissimum est, et admirationi, si non notitiae, saetit alterum tenue, et non nisi a nostri, aut operum ejus , adspeetu duetum e tertium conatur adire , sed arcetur ; et aliquid ei a naturam , si non ipsam , libat. Plura in his talibus sunt, Stoicis etiam traetata e sed ego eximia tria tangam , quae valide et utiliter adstruxerunt a Uin- esse, Bonum esse,
Proridum esse. De primo, praeiverant jam alii Philosophi, et pulchre Pythagoras r qui non Unum proprie vult et Scuum diei, sed
Solv lem et Uia lem. Optimet non enim oportet specie aecidentium de illo dicere, aut sentiret sed magis et deceat et doceat, ut substantiam esse . Philo Iudaeus in lib. Quod Deus sit immulati.)r α Sulis stantia est quidquid de illo eoneipimus, et extra substantiam nihil. Ergo Iustilia magis Deus et Sapientia est, quam Iustus et Sapiens: C
515쪽
etsi modulo nostii captus non damnamus sic Imui. Teneamus t
moti illud Mnobii r . Quidquid de Deo dixeris, quidquid tacitae
mentis cogitatione conceporis, in humanum transilit et corrumpitur sensum : nec hia,et propriae significationis notam, quod nostris verbis dicitur, atque ad negotia humana compositis. M Sed pergamus in re, et addamus t Stoicos quoque Deum unice Unum sensisse, etsi nominibus pluribus assecerunt. Laertius inter Zenonia r u Unum quid esse Deum ; sed tamen Mentem, et Fatum, et Jovem aliisque pluribus nomenclaturis solere esseret . . IIoe et Minutius noster Felix de iis attestaturr u Zeno, inquit, et Chrysippu&, et Cleantlies, sunt et ipsimultiformes, sed ad unitatem Providentiae omnes revolvuntur. is ter alii de Doo, sed de Uno omnes loquuntur et assimani. Mub titudo autem illa nominum non enim numinum ortum habuit a vi aliqua et peculiari assectu ves essectu, quem volebant expressum. Seneca IV de Benes. eap. I. : α Quaecumque voles nomina propria Deo aptabis, vim aliquam essectumque caelestium continentia r tot appellationes ejus esse possunt, quot munera. n Sed ejus, et unius.
non errabis ; hic est ex quo suspensa simi omnia, causa causarum.
Vis filium Providentiam λ recte dices, est enim cujus consilio huic Mundo providetur, ut inconcussus eat, et aetus suos explieet. Vis Naturam meare Z non peccabis; est enim ex quo nata sunt omnia,erius Spiritu vivimus. Vis mundum y ipse est enim totum quod vides totus suis partibus inditus, et se sustinens vi sua. i, Atque idem loco priore subjicit eumdem esse Liberum Parrem et Henculem, itemque Mercurium: et quae talia Stoici e mythica historia ad mysticos sensus reserebant: et operose roserebant, satis sibi in istis allegoriis, sive ut ipsi appellabant υπολιαις, placentes et plaudentes. Cicero III de Natur. Deor.) t a Magnam suscepit molestiam , Et minime necessariam , Zeno primus, post Cleanthes, deinde Chrysippus, eonime litiaram sabaearum reddere rationem I et V abulorum, cur quidque ita appellatum sit, causas explicare. ii Culpat et Lactantius Stoi-
eos I cap. i t u quod quaian non perviderint quid in vero sit, e
nentur sabulares Deos ciun rerum naturalium ratione conjungere. . Et vero tenuia haec plurishun, aut infirma, et argutiis saepe ri-
516쪽
tendis. Exemplum et gustum o Laertio habe. α Deus pluribus nominibus appellatur, ut sunt potestates. Nam et Dia Graeci dicunt quod per eum sint omnia ; et Zena , quatenus vitae est auctor, vel piod per vitam transivit. Athenam etiam sive Minorvam , cpiod in aethere Principale ejus sit extensum. n O viri graves et seriit magis talia licebat agere. Sed in verbis Laertii obitor moneo, quod legitur δια του ζ's κεχωρm is , salsum Videri , scribendumque G ζεῖν. Duplex enim clym m assignant, Vel a osta, vel a fervone: atque hoe postremum de iis Athenagoras : Zνύς , η ουσια , κατα τους Στω κούς' u Zeus, servens essentia, juxta Stoicos et . id est, Ignis.
mmdem Bonum et Penescum esse: et hanc o lut WUriam ejus noliam,
Unum igitur jam Deum donante sed qualem illum Z dixi, Bonum Pr Humple. Quae duo pluribus verbis, sed mem sere si colantibus, eximie aperuit ille inter Stoicos eximius Cleanthes mai Theogoniam , sive Deorum genituram , inter alia seripsit. Versus sunt in Clemente Alexandrino nam versibus pleraque ille usuq plane aurei, imo de Deo divini.
Si quale sit bonum rogas , ita accipe. Est ordinatum, iustum , et est sanctum , Pium , Sui ρου ns, commodum aliis , Pulcbrum , decetas ,
517쪽
Rechim atque constans , semper autem Conserens , Expers motu , dolore, suris omitibus , Juvans, benignum, stabile, amicum, amabile, Honore dignum , confitcndum Et gloriosum , non surimum , quod gerit Curam omnium, Placens, et viribus valens, . t vetus , culpae inscium , semper manens.
Ah l vilis ille, opinionem qui adspicit,
Tanquam duce hae venturus ad Veri scopum.
Considera, mi Auditor; sunt a profano sacri versus et sensus et aenegem aliquid tam sublime et augustum ab alio veteris aevi scrip n. Finis ipse et clausula, quam damnat non occulto receptas do Numine vias es' vana illa gentilium, et a vero longinqua ' Sed a tributa ipsa et elogia si vides, quid uberius aut verius diei potest tomnia autem in forma illa sermonis obserun) qua substantia notatur, ut ante attigi r α Deus bonum , utile, justum. n Et quum pluscula sint, id quoquc observes, omnia sere ad duo haec capitii revorari, Bonum moridumque. Prima est ipsa Bouitas et quam quot nominibus describit, et inculcat Τ Αγαθοv. σε τιμον, συροεροv, λυπι-τεώς, ωρέλιμ , ριχον, πραον et atque ipsum Deum initio Bonum a1 pellat. Recte, nam et Dionysius Areopagita consentit se Divin. nominib., cap. 4) r u primarium et peculiare hoc Dei nomen esse ripsamque substantiam divinam, bonitatem appellari. - Τ ismegistus pariter cap. R i ii Bonum, inquit, in nullo nisi in Deo esse. Imo vero ipsum Bonum est deus. . Quare quia Natura eius Bonitas; nec potest aliter esse. Noster Seneca de Ira II, eap. 27 et u Quaedam
Sunt, quae nocere non possunt, nullamque vim nisi ben ficam ct
salutarem habent : ut Dii immortales ; qui nco volunt obesse, rare possunt. Natura enim illis mitis et placida est, tam longe remota ab aliena iniuria, quam a sua.. Iterumque sibi Εp. x ) : M Quae causa ost Diis bene faciendi Z Natura. Errat, si quis illos putat nocero Velle : non possunt, noc iniuriam accipere queunt, nec sacere. nEt vis argumentum Bonitatis certius , quam quod possimis, et in se in alis, imo malodicis atque amplis, non cessant quotidie bene sacere' u tace seeleratis Sol oritur, et piratis putent maria. u Sen. IV.
518쪽
PIIYSIOL. STOICO R. LIB. I. So
ineipiunt, ingratis perseverant.. VII de Benes. c. 3 i. Ignoranti bust vide pueritiam nostram, lateberis I bona percipimus, ante eorum sensum. Ingratis λ reliquum omne aevum. Et quotusquisque agnoseit, immo cogitat quam multi dubitant, disputant, abnuunt Z- Et nihilominus, more optimorum parentum , qui maledictis su rum insantium arrident, non cessant beneficia congerere de beneficiorum auctore dubitantibus . . Ibidem.) Omnibus, inquam, sine diserimine r non aliter quam Sol ille in promiscuo lueet. dieque enim hie, ut in theatris, sparsio aliqua est aut missilia, in paucos et apprehensuros et est in omnes, est in immerentes, est in a nuentes. u aequali tenore bona sua per gentes populosque distis buunt, unam sortiti potentiam, prodesse. - Ibid.) Atque hoe dogma ita proprium Stoicis , ut Tertullianus ab eo errorem Marcionis derivet et κΙnde, inquit, Marcionis deus melior, de tranquillitate a Stoicis venerat . . Quia sellicet Deum semper Bonum isti statu bant , et nihil ab eo mali manare; Ponticus illo latue sabricandum alium statuit, huius auctorem. Frustra, et longe a Stoicorum
Denique Deum Pro dum et curatorem Omnium esse, atque etiam singulorum. Qui aliter, reiecti. Sis tertium inter Attributa erat, μοι Antia, Deo semper a Stoicis asserta, et Cleanthis etiam illis versibus nomine ἐπιμί ους itemque μεθουτος inserta. Asserta autem ab illis sic erebro, sic valide, ut ludus iocusque fuerint adversariis r qui hanc, fur cam Antim
Stoicorum appellabant. Sed ades, nostra Anus, ades, amanda nobis super omnes Veneres , et Venerum Amores. Te asserimus, ct cum Seneea Ne Provid. eap. i)r u Praeesse universis Providentiam, et interesse nobis Deum. . Ita sane ; gubernat et praecest illud Ninnen ;sed adest etiam et interest, ct scienter et eum inspectione nos rmit.
Cieero II De Natur. Deor. r α Providentia Dei Mundum, et omnes ejus partes ab initio constitulas esse, et omni temporc administrari. . Nota duo Providentiae ab eo subjici, Constitutionem rerum, et Λ
519쪽
ministrationem. Iuris: i citim lim duo debent, et u Necessc est, ait Damascenus, cum lom esse Gniditorem rerum et Administratorem rneque possunt, aut des,ent dividi. Sic enim imbecillitati alteruteresset obnoxius; quasi aut iste condere non posset, ille non Adm nistrare ot consoriare. v Sicut parentis boni est, et gipiere prolem, et deinde alere alipio educare et ita et magni illius nostri. Cicero
igitur III De Nat. Deor.) haec duo bene jungit, ex nostrorum κωtonia r α Materiae universae sciricem ac moderatriccni esse divinam P dentiain. . Quis enim credit, ait Seneca Dc Provid. cap. I r. Sino custode tantum opus flare , et hunc siderum cursum discursum pie fortuiti impetus esse Τ n Quis lamen credet, hare tam pugnantia servare orditi m et statum, nisi Rector ille sit, uerius eonsilio bule M undo providetur, ut ineoncussus Eat, actusque suos
explicet λ . Sen. II Q. N. e. 45. Sed vim hujus Providentiar, et v
riantes etiam supor Da sensus, pulcherrimo Epictetus exsequitur, apud Amanum I Dissori. e. ia r . Quod ad Deos attinet, sunt qui negentussum Numen esse. Sunt illii Esse donent, sed ignavum, incurium, et nulli rei providorc. Sunt tertii, qui et esse, Et providere, sed non nisi magnis et caelestibus, ter renorum qui cin nulli. Quarti, et ca tostibus et terrestribus ; sed imiversis dumtaxat, non autem singulis et unicui pie seorsim. At quinti, in qua parte Uysses ot Socrates , assPrunt statuuntque, quod te, o deus, nec in minimo motu lateam aut sallam. n Ecce pidelirum Meensum, et Vere ascensum , a t
nebris et impietate paulatim ad lucem et veritat cm et quam vitiata illa sententia est amplexa et id est, nostra. Ita enim et Platonici, et nostri, omnia, minima, maxima , Providentiae salici i Nec sine patione, quamvis subita, accidere. - Sen. De Prov. e. r. Nihil esta casu , ubi casus maxime apparete sed occultum alii'id divini eonsilii' est, pio diriguntur. Plato Ιn inomi) sermoni suo toti de Diti hoc velut sundamentum praestruite α Quod curent omnia, magna a sint aut par a. n Atipio id rati me etiam scita docet alibi Lib. X de Legib.), his sere verbis , aut sensu. : u Quum Dii sint,
non convenire ut otiosi degant e curare Ergo res bim anas. Quum autem omniincii sint, cliain minima videre ct nosse e sendum est, eaque igitur curare. Quid ni Z procul enim ali iis ignavia et ineri in r
520쪽
tiec minor pol sins Pomm in minutis, Iliam in mogitis : nmiis indigna otiam majestnti illorum tum cura. Imo enm volni grndum ad inniora illa hahon l. u Optime, et varia no vnlida ratio in paucis
tur e v Non universo generi hominum solum , IR d in inna singulis; a
Diis immortalibus eo stili ac pro ideri. is Quid hominibus singulis Τiriimo animalibu , immo animal illis et insectis: et iidoni Mo ἰ idem Cicero II Λcad.) o Dei majestalem us pio ad aptam somnior is
quo per clionem deducunt. Μ Si persectionem , etinna curationem. Bene et hoe Damasconiis r u Providentia est divina voluntas sive sontentia , per quam omnia quat Sutit converri Dialem orditi in in regimen balient. . Item ii ac Alexnndrinus illo Clemens : u Est Providoni in privatim Pt publico, Pt vhique . . Est et in notibus singulis singulorum , ut i ne tantius Do Ira , c. II):α Ciliat hominum v tam Deus, ac singulorum actus animad ortii. is dianito ipsum hoeost, quod supra nostrae partis Epiclotus, α Τe, Deus, nec in minimos allo ' is Atque haec quum ita habeant, quidam Fortunae omnia irati scribulit: u nequc haec , ait Sciacca I Quaest. in Praes. ), intra vulgum dementia est, sed Sapientiam quoque professos contingit. Sunt enim qui putent, sibi ipsis animum esse, τι quidem Provuli im ac dispensantem singula, et sua ct aliona : hoe autem Univorsum, in quo uoS 'litoque sumus , expers essC consilii, ct aut serri Temoritato quadam, aut Natura ni scietilo quid faciat. n Errant hic prosccto , mi Seneca, Pliam sapicntiam proscssi r nec F picuriis illo solum, euius nota deliria , et qui de scala illa Natura prosatur r
o Intinoi taIi aevo , Nautina cum Pace se uir, Semota a nostris rebus, sciuneta pie lor ge ;
h ngo semota, alque adeo extra Mundum etiam projecla. Non illo, impiam, solum et sed quod miremur, Plinius, ille in plerisque Stoicus germanus. At hie quam degenerat: n Irridendum, inquit Lib. II, cap. 7 , agere curam reriim humanarum illud, quidquid est, Summum. n Et causam addit : u An tam tristi atque multiplici ni iiii- sterio non pollui credamus, diibilcmiisvcῖ n No dubitemus quidem, Plini, adeo non credamus. Quid enim censes, humano more cyi