장음표시 사용
111쪽
-- Primo itaque, quoniam scinias omno I num , similitudine quadam ab eo citri. 'ε γ δ i ptior extitit , necesse in , ram Ceshaeo prototypi vestigia, a Patre in filium
time transferri , nisi forte vis plastica aliquo sive ab impedimento externo , in partium constituendo turbetur. Quoci 1' venerit, partes ii communi naturae regula sciscentes, anomalae saltem atque impersed si non & monstrosae, aestimandar 1iant. Ititur quidem haec ratio a causa emcientiuntque etiam aliae a finali deducti, haud ngligendae tamen, siquidem sapientiam & prividentiam Creatoris in hac rerum gubernatione demonstrant.
x K 2. Estque ratio finalis partes iste situm
suum uno perpetuoque tenore servant, ut tam in vivis, quam demortuis, facta corporum disi sectione , de partium omnium situ indubitate constet. Enimvero si istae fortuito, modo in dextro , modo in sinistro latere collocarentur, situs earum haud adeo certo cognosceretur, atque artis Μedicae interest ; ipsaque Anatomia de situ harum partium in viventibus, & nomdum disiectis, nillil explorati nobis resin
item alia. Tertia ratio, situs partium in brutis cum homine analogiam praecipue respicit. Quam-primum enim Creator partium harum positionem in homine praefinierat, aequum erat ut earundem stus inbrutis quoque ad consimilem no mam adaptaretur λ quantum saltem ipserum partium natura permitteret. Nam licet bruta ante hominem creata fuerint , Naturae tamen intentione homo prior extitit, ei- demque illa famulantur: ac propterea quanta propius ad domini sui imaginem accedunt, ejusque usui inserviunt, . tanto quoque nobiliora & persectiora habenda sunt. Inter i
112쪽
ter alia vero commoda, quae situs partium in brutis cum homine conformitas secum apportat , haud leve aestimandum est, quod arti An tomicae plurimum conferat. Quippe cum cadavera humana nec omni tempore, neque ubique locorum in promptu sint, potest hujus artis cupidus ob eam, quam diximus, partium animalium conformitatem inter se, ipsa brutorum disiectione, ad imperfectam saltem aliquam stus partium in corpore humano c gnitionem pertingere.. Eoque validior haec ratio est, quod omni fere aevo nonnulli supersti tiosi adeo reperti sint, ut nefa5 esse crederent, cadavera humana discindere. q. Ista situs partium immutabilitas , em ρο alia. fundamentum a natura constituitur, quo latus dextrum a sinistro distinguatur. Quamvis Enim ex decreto humano , latera illa satis distin- fui totuerint ; suoniam tamen discrimenoc a sola hominum consensu natum es.set, non autem ab aliqua ipsorum laterum differentiain potuisset idem temporis tractu,& in dissitis longe resionibus, prorsus abOleri , aut immutari adeo, ut latus dextrum forte sinistri nomine aliquo loco aut tempore veniret ,& termini illi de xtrum, sinistrum)eatenus incertae significationis redderentur. Ide que certam hanc & definitam partium in homine pariter atq; aliis animalibus positionem, dictae laterum nomenclaturae inservire arbitror. Et cum hepar , prae caeteris partibus, latus unum ab alio discriminet, idem quaestionis hi jus nempe de situ hepatis antam praebuit. Quoniam autem situs illius, in quibuslibet animalibus, in dextro semper latere reperitur, oritur inde sequens dubitatio.
113쪽
C A P. VI. Quaeritur 4 Vtrumstus hepatis L
iro latere, plus roboris, motuique
pediendo promptitudunis , hulateri, quam alteri conferat '
compara- T T T quaestio isthaec rectius intelligatur tota paranda est influentia hepatis in Iatiram. trum, cum influxu illo, qui a ventriculo, omento, & pancreate, sinistro lateri comcatur: quippe partes istae hepati sunt εἰσί Nec dubitandum, quin hepar in dextrum, in sinistrum latus, potentius influat s & ter lien, ventriculus, pancreas, & omentinistro lateri infimus suos majorem in mimpertiant. Accensendus porro lateri si calor ille, qui a magna arteria, sinistcordis ventriculo proficit. In en- virtus autem sive influentia hepatis, ctia hepa- stit vel in temperie, vel in vapore sive earis, in tionibus ejusdem. Temperies ejus videta latus derate calida & sicca, leniter adstringem dextrum, vem , firmansque partes vicinas , nihpravae noxiaeve qualitatis in se continen militer & vapor illius temperies affinis es quandiu sanitate fruitur, nil nis bonum: utile, firmitudinem ac vigorem partibusnis amat. Ut verum hic sit adagium illud, quid boni, ob eticinum bonum: nempe toti ldextro, ob hepatis viciniam, bene est. lienis, in Ex adverse autem, lienis, pancreatis miserum, menti, & ventriculi virtus viresque cum pate comparandae sunt. Probro quidem abusdam lieni datum est, quas ipsi cum spidc caenoso duntaxat sanguine res esset, & s
114쪽
melancholiar existeret,acidoque humori in ven-ν s xxiculum effundendo per vas breve venosium in
1erviret. Alii vero contra tantis laudibus extul l .ais i re,ut hepati munus illi adscriberent. Quodcunnue autem eiu in iram μθ
J nepax quaqruplo s&Drtasse seriu- . . . , 1 P ψ/ ikςΠQm magnitudine exuperat ; oportet Jtiam virilia Im, lienis efficaciam tantundemit ara , antecellat. Ideoque reliquae partes in sinistro
et ' ς in subsidium advocandae sunt, ut
Pol i. hepatis huic praestantiae aequi polleant. Pancreatis quidem temperies videtur hu- ia
, Quinem temperiei esse, scilicet ἐenis lubricus, minimumque adstrin- ij, - gens: ut ab illius cifluviis parum admodum so- . tiditatas, roboris, aut firmitudinis, partibus viciniS exspectandum sit.
Omentum militer se pinguedine fere com- Omonti, si I positum) emolliendis, humectandisque partianus praecipue conducit, parumque stabilitatis
Uentriculus ipsemet, licet nervis fibrisque
abundet, Coque nomine robur prae se serat, Ion- ge tamen minus, quam hepar , calidus habe- si tur ; siquidem is calorem situm sere omnem partibus proximis mutuatur. Praeterea . vapores sive exhalationes ab eodem elatie, haud prorsus ab illius sebstantia , aut tunicis prodeunt , sed maxime a materia inii sciem contenta: unde saepe fit, ut incom
modae de noxiae potius, quam beneficae evadant. Quippe inanito ventriculo, saepe supersent hu
mores viscidi, pastusque praeteriti reliquiar
115쪽
abductis iam partibus purioribus in corporis
alimentum) unde locis vicinis plusculum assi, tur incommodi. Quin etiam eodem Pleno existente, cibisque probis saturo, cum tamen hi minus adhuc coct ione assimilitati sint, varores inde elati aliquandiu crudi & heterogenei manent , partesque proximas relaxant. Adeo ut utrobique beneficium, quod iis a ventriculo ac cedit , damnum ab eodem illatum vix compei
Ex iis, quae hactenus diximus , inserre licet, maj iis longe commodum dextro lateri ab hepa- te advenire, quam sinistro ab iis partibus quae hepati oppositae sunt: ac propterea, plus etiam roboris in illo latere, quam in hoc reperiri: nisi serie arteria magna in sinistro latere sita, aliquid fecerit in contrarium. Qua de re nunc ubcendum est. Fatendum quidem est, arteriam magnam plus solatii virtutisque sinistro lateri tribuere , quam dextro a vena cava affertur, Haud adeo magni tamen discriminis res est, ac cuipiam primo statim intuitu videatur. Primo enim, rami arteriae mapnae utroque versum exporriguntur , artusque in quibus robur corporis Potissi-
muni consistit) hic Ec illic pariter de iisdem Participant , adeo ut differentia omnis in ipsius
trunci situ deprehendatur. 2. Ipsemet truncus ejus parum admodum a media spina recedit ;ideoque haud multo plus roboris uni quam alteri lateri inde assivit. 3. Tunicae illius multo crassiores densioresque sunt, quam quibus vena cava induitur, adeoque sanguinis in se contenti vaporem potentius coercent. Quare crediderim, influentiam horum vasorum in partes vicinas per halitum aut vaporem, utrobique fe- Ie aequalem esse; praecipuumque ejus discrimen constare in diverse caloris actualis gradu, quem illa partibus circunsilia impertiunt. . Mi-
116쪽
sq: Minor quoque laec fit differentia, obviebIeria cavae cum Minia magna, quae
pergreditiau, unde calor Cavae invalescit. c. Si i Histro Cordas ventriculo dexter aequipollet: u-j i qVς-ςQU unicum constituit, quod ι est, & a lateribus aequΤiter
j Va r capitulam cordis penetrat: unde virtute pares redderentur, etiamsi alias discrimen alia quod Inter eos Intercederet. praeterea , ut simiaster ventriculus altero est calidior, ita etiam parietibus crassioribus circumvallatur 9 ut, manu impolita, calor utrobiq; nullo distrimime percipiatur;multo vero minus circumposita capsula
M. Tin ventriculum aequaliter respicit.
i magna , sinistroque cordis ventriculo oritur it m Inoris momenti esse, quam ut discrimini, , quod ab hepatis in dextro latere positione na- Itur , ut aequiparabilis: ac propterea etiam Dius roboris atque agilitatis masculis actionii bus edendis, in dextri, quam sinistri lateris artubus reperiri. Idque inde porro innotescit clarius, quod semimi apud pleratque gentes, omni aevo, locoque e rivalidis ic operosis actionibus expediendis dex- ων βλtra manus adhibeatur, eidemque sinistra in 1 tidium duntaxat adveniat. Quum enim nec instituto, neque imitatione aliqua mos iste invaluerit, maneatque in tam dissitis locis, va- ruique temporibus , firma omnium in hac re consensio; intelligi necesse est, subesse in Natura fundamentum aliquod, cui actio tam uniformis innitatur. Nec videtur fundamentum aliud substrui posse, praeter dictam lateris dex
tri aptitudinem, quae ab hepatis ibidem situ origium ducit. objicies ν
117쪽
ob hcti,a Objicies, reperiri nonnullos, qui non minus gnaviter & expedite laeva manu utantur, quam alii dextra solent, &, ut hi sinistra minus valent, ita illis dextram manum imbecilliorem esse. unde Probabiliter saltem quis deduxerit, latera inter te usu duntaxat & consuetudine distingui. Inq; ulteriorem hujus rei confirmationem, dici possit, infantes saepe & pueros, natura duce suaque sponte , laeva manu crebriusquam dextra uti , usumque hunc nisi e nutricibus tempestive corrigatur) in consuetudinem postea & veluti naturam abire: quod dextri l teris ad motum promptitudini, magis quain sinistri, parum convenit. Porro, quamvis brutis etiam quae utrunque Iatus necessario aequaliter exercent hepat in dextro latere situm sit, ea tamen utrobique pari robore donantur. Indicio probabili, divertit, rem hanc in hominibus, a disparili usu atque cxercitatione unius lateris, prae altero,Originem
ν/βοηδε- ut objectionibus his respondeam, duo primum concedenda sunt nempe distinctionis ergo quae tamen praedictis neutiquam
adversentur. I. Amborum laterum naturale discrimen,
rective prae sinistro robur, haud adeo insigne esse, quin facile a perpetua sinistri lateris, magis quam dextri, exercitatione sueerari queat. Quod ab objectione praemissa perspicue evinc,
2. Fatendum est, sinistrum latus nonnullis actionibus aptius, quam dextrum, convenire. Sunt enim actiones masculae, dc foemineae: illae soliditatem, firmitudinem , & robur partium spectant ; hae autem potius mollitiem, teneritu dinem , facilemque earundem sensium respi- sciunt. validi, sibique constantes motus, ad masculas actiones pertinent: sensuum autem
118쪽
cisti, Em, a pcumen, lassitudo, di instabilitas, ad Remi t Lilii Edi: Quoniam igitur dextra lateris artus ut ictum ) natura sua selidiores, firmioresque
sunt, quam latere adverso situm suum dos obtinent S necesse est, eosdem quoque mascu- . - Dotanen a necoite eit, eOIdem quoque malcu seisitis lis actionibris obeundis magis idoneos esse r esim debentque, eae altera parte, sinistri artus esse iri αασ teneriores, delicatiores, atque alterationibus
in obn ii , consequenter acutiore sensu
que alterabili dependet. Dictum vetus, mollior sinistra: est scilicet, ob teneritudinem, ad audiendum Promptior, quam dextra. Similiter existimo, si qua inter oculos indiversitas, sinistrum dextro perspicatiorem esse,& forte etiam certum magis, si quando colli- Imantes aciem nostram in rem aliquam defigimus. Referunt sacrae paginae , Bemaminitas 3 1 tantae olim peritiae fuisse, ut vel capillum lapi 'T ς χῖ de e funda projecto attingerent. Benraminus, dextram assilium significat:illi vero dicuntur sinistra manu G. Crediderim certe, illorum in collimando dexteritatem, partim a sinistri oculi perspicacitate profectam , partim etiam diligenti eorum consuetudini tribuendam esse. Scaevae quoque cum dextra manu utentibus praelio commissi, plerunque plus possunt. Id autem casu duntaxat evenit ; quod nempe illi cum talibus pugnare soleant, hi vero rarissime cum sinistra utentibus manus conserant. His ita postis, ilicet fatear, discrimen alte- eadem-rtura inter te exiguum esse., dc robur dextri late- que, limi'ris facile a continua linistri exercitatione supe- iatur. rari, sinistrumque latus in Remineis quibusdam actionibus dextro praepollere: haud con cedendum tamen , utrunque latus in masculis acti
119쪽
actionibus persciendis naturaliter aequale dat squidem dextrum latus , quam sinitirum, irhujusmodi munereest praestantius. Idque porro vel inde constat, quod eis amborum pedum in homine aequalis usus est, da ter tamen sinistro plerunque firmior , roba stior, magisque masculus reperiatur. Quod ajunt, Puerulos sua sponte tapeta, sua manu uti et sciendum, id, ubi evenerit, nos propterea fieri, quod aptius rem aliquam finibura prehendant, vel perinde iis sit qua manu utantur ; sed casu aliquo cogi, sinistra pintius quam dextra uti: nempe si res tractandae ob incuriam sinistrae manui nequentius quam dextrae offerantur 9 vel si infantes saepius, in
dextrum latus decumbant, aut sinistram mmam fugant ; quibus fit, ut simpedita dextra
laeva manu liberius utantur; aut si nutrices puerulum fiequenter brachio sinistro circumferant, ut solent, quo ipsis manus dextra ne otiis o eundis parata sit;) namque eo pacto, libera manus dextrae exercitatio a corpore nutricis contiguo praepeditur, dum laeva prout iis tibitum fueriti utuntur.
Quod ad ea attinet,quae de brutis allata sunt ;ut dem, artus eorum plerunque in utroque latere aequaliter exerceri; haud concedam tamen, cosdem arctualis utrobiqueroboris esse. Obse
Varum quippe ab agasonibus, malum sinistro alicui pedi illatum , plus damni aequo afferre , quam si idem adverso pedi contigisset: quia nempe leve incommodum dextro pedit fictum , ab ejusdem lateris praestantiorerobore compensatur; augetur vero a loci imbecilliatate , si laevo lateri incussi fuerit. Idemque similiterdiscrimen in aliis quoque animalibus , a Pecorariis animadversium est. Concludendum igitur , constitutam esse aliquam a Natura raterum differentiam , dextrumque lanis obheph
120쪽
- 'epatis praesentiam, sinistro viribus, masculis, me actionibus exequendis praecellere.
C A p. VII. De Hlatis Magnitudine.
4 Agnitudo partium, quae in Anatomicam Magniti
considerationem cadit, non tam absolu- δε νὴ in tam , quam relativam sive comparativam earum quantitatem respicit. Quoniam enim diversarum specierum animalia, magnitudine ii ter se immensum discrepant; similis quoque M variarum eorundem partium diversitas Labiem Proportione aliqua) expectanda venit. Quorundam animalium cor , aut alia pars quaepiam, aliorum integra corpora plus quam millies excedit: tale est cor bovinum, si cum
toto acari corpusculo comparetur. Praeterea, id una eademque animalium specie , aetatis discrimen, magnam earundem partium differentiam apportat: nempe viri manus, ab illa pueri plurimum discrepat. videtur itaque partium magnitudo, in quam potissimi Anatomia inquirit, consistere in
proportione quadam , vel partium ad totum, aut partium ipsarum inter 1ese, in eodem animali vel totius, partiumve diversorum mismilium comparatarum ad se invicem: citra e clusionem tamen magnitudinis absolutae, quae comparativae fundamentum est.
Partium magnitudo & proportio, dignoscitur vel mensiua, vel pondere. Isensura explicat partium dimensiones: Panim nempe earum longitudinem, latitudinem, & mens profunditatem sive crassitiem. Earum vero partium magnitudinem certius metimur quae inter se comparatae eandem figuram sortiuntur: c