장음표시 사용
321쪽
M. ANTONII MUR ETII. C. AC CIVIS R. v ARIARUM LECTIONVM
LIBER UNDECIMUS. Emendati loci aliquot ex primo libro nalium Taciti ab excessu dime Musti.
V L T A iampridem notaueram in C. Cornelium Tacitum, eaque, ut λ-
leo, cum amicis compluribus communicaueram: cogitabamq. eum, si daretiar occaso, edere a multis, studio, atque Opera mea, errorum maculis vindicatum. Sed dum diem ex die duco, expectaus eius quod animo conceperam effciendi atoue exequendi maturitatem: ecce tibi Iustus Iapsus adolescens eleganti ingenio praeditus, mihique dum Romae fuit, perfamiliaris ,tamdiu sibi cunctandum esse non putauit.Sed cum ipse quoque ex veteribus libris, quos hic nactus erat, multa correxisset, nonnulla etiam acute, & ingeniose excogitasset, Taciti l ibros a se emendatos, & illustratos publicauit. Qui cum ad me perlati essend, eosque una ego, & Gibertus Od-dus Perusinus, quicum ego ante hos duodecim annos Tacitum totum diligenter euolueram , curiose
cum eo, qui tum a me emendatus erat, conserre, ac
contendere coepissemus, deprehendimus ita sepe incurrisse utrumque nostrum in eadem vestigia, ut, qui rem non nollet, pleraque sumpsisse alterum ab alte rose-
322쪽
o suspicaretur. Quam tamen suspicionem & a me, si nihil aliud, temporum ratio facile amolitiir: neo cadere in Lipsium sinit fides ipsius, ac probitas; qua ille non minus, quam ingenio excellit. Gauisus sim adolescenti, cuius es' crescenti gloriae plurimum
faveo; tantam extitille mecum his quoque in rebus consensionem , ac iudicij similitudinem : & tamen pauca quaedam in quoru nonnullis non prorsus mihi cum illo conuenit, subiicienda duxi, non tam certandi studio, quam propter amorem, ut ait vetus
poeta. Primum igitur sub principium libri primi an
natium lego: Don gliscente adulacione detererentur. vi ,similius, non deterrerentur Lipsius. libertate enim aluntur, & gliscunt ingenia: adulatione, qua nihil semilius est, degenerant, & deteruntur. Est autem oratio venustior illa contrariorum contentione.
gliscere enim est crescere: deteri, deminui. Illud. pluribus munimentis in sisteret, iampridem a me it emendatum erat, eodemque modo versus Ennianus apud Ciceronem Nam tibi munimenta mei peperere labores. Paulo autem infra eum locum ita legoriuitatis statu nihil usqua prisci, integri moris:omnes, exuta aequalitate , iussa principis a gestire: non ut vulgo, omnis. Et De Tiberio: Ne lys quidem annis, quibus' odi, specie fecessus, exul egerat: ubi vulgo exulem egerit. Iana illud: seruiendumstminae , duobu)insuper
adolescentibus , sui remp. interim premant, quandoque distrahat, proruis in aegrum esse ceseo,hoc sensi: fore ut duo illi adolescentes interim dum imperaturus cst Tiberius, rem p .premant, quae eos quoque aliqua ex parte dominos habitura sit: quaniloque autem, nempe Tiberio mortuo, quandocumque tandem id
323쪽
futurum sit, eandem distracturi sint. cum verisimile
sit, fore, ut uterque fautores,& sectatores habeat, per quos operam det, ut, summoto altero, ipse in imperi in siccedat . Tunc igitur rem p. in partes, ac factiones distractum iri. Qualidoque autem ita positum est, ut in illo loco libri quinti: Et tu Valba quandoque degustibis imperium. Sed nihil mihi tam praeter
Opinionem accidit, quam eam coniecturam, qua ipse mihi Prae cipue placeoam, qua eruditissimis hominibus Lepissime ostentaveram, quam, ut filiolam amplexabar meam, leaendum csse Gnarum id Caeseri ubi ante me omnes nusso sensu legerant, id Cafri, eam Lipso quoque in mentem venisse. Cogitaui autem idem mihi euenisse, quod multis patribus, quidum adultas, ac nubiles flias nimium diu domi habent, eisque condicionem quaerere negligunt, efficiunt interdum, ut ipsis sibi maritos quaerant. Sed, ut ut sit, quoniam de eo Taciti loco multa dicenda sivit, ea proximo capite exsequemur. De aliquot aliys ex eodem libro locis.
C v M secum cogitaret e V m de Agrippa ' stumo, suo filia nepote, qVem in Insi iam Planasiam proiecerat, reuocando, ac firmos seccessore imperi' relinquendo , uni ex omnibus amicis consilium hoc μιum aperuit Fabio . Paximo. Isie quod celare debuerat, Martiae uxori aperuit , Martia Liuiae: quae Διm ea de regrauiterapud virum contusa esset et ile intellexit Augu-sm, arcanum situm a Fabio proditum esse. Itaque postridie ab e lutatus, ita eum res lutauit, ut in seniam objceret. Iussit enim eum υ; ουνει id est,sna mente esse.
Percossit illico Fabii animum id quod erat. Itas peccati
324쪽
fi conscius, domum re lyt, moriendi certus, ct cum uxore ,se garrulitate illius perditum, coturueri coepit. Illa contra, Tua,inquit, prior culpa est , qui mecu tam diu versius, non cognoueris me eo ingenio esse, ut tacere non posm,nes me celatam habueris id quod taceri, tantopere tua intererat . Sed de te quidem se videris. Ego, si quid peccaui,poenas a memetipsa exigam. simulque arrepto gladio , quae marito mortis caussam praebuerat, eadem ei sertiter moriendi dux, ct exemplum fit. Ita fere Plutarchus in commentario etUἀδελεσχα. apud quem tamen Po Zumius pro Postumo, & pro Fabio corrupic legitur.In ea re narrada scripsit T citus ; sinarum id Caeseri: cum significare vellet, id Caesari cognitum, ac compertum fuisse. Nam quod tum alij, tum Dionysius Halicarnasseus in Thucydide notarunt, solere eum plerumque ad concilian dam orationi peregrinitatem, uti vocibus λακὼ ς, & contra. id ipsiim & Tacitus qui quam maxime Thucydideus esse studuit, facere consueuit. Cum ij rurgnarinvsilaia dicatur qui scit,i nariu qui nescit: amat tamen ipsie gnarum pro cognito, ignarum pro incognito dicere. Sic incautum iter dicit, de quo hostes non cogitarant, neque cauerasit, ne illac Romanus transire posset . hoc ipso in libro: Indesitim obscurospermeat, consulta s. ex duobus itineribus, breue es solitum siquatur, an impeditius, ct intentatum, eoi . hostibus imautum. Sic in eodem nescium pro in cognito dixit . Alijs gentibus ignorantia imperij Romani inexperta cile supplicia, nescia tributa: Gnari
autem,& ignari vocibus tam si perrudii παῖ utitur,ut difficile sit locos omnes enumerare. Hoc ipso in libro : Qvd gnarum duci. & alibi: In paludem gnaram vincentibus. libro secivido: Per occulta, ct vigilibuιs ignara.
325쪽
ignara Iibro tertio: Gnarum id Tiserio fit. eodem libro: Non quide ibi ignara qua de Silano vulgabatum. libro quarto: Non quidemsibi ignarumposse argui. libro quinto: Sed quadam ficu quam dista sint cadere,
sellacise ignara dicentium ibro x i. rumor inter ea, undique nunti' incedunt, qui gnara Claudio cun- ,-venire promptum visionia mentia. libro x II. TV hu mm ignarum barbaris, quam machinamenta, crantus oppugnationum: set nobis ea pars militiae maxime gnara est. libro x V. i 9 nusti magis gnarum, quam Heroni. Sed dc libro x iii ubi est, Cognitum id T Oroni: E veteris. scripturae vestigijs lego; Gnarum id
Ex eodem libro al3 aliquot loci.
Ac RipPA interjEn , muntianti centurioni, ut mos militiae, DE Zum esse quod imperasset, neque imperasse inrationem sibi reddendam apud Senatumropondit. Verbis illis Taciti, ut mos militiae, propemodu adducor, ut illa quasi solemnem quanda mille verborum formula putem: Facitum est quod imperasti. eo magis, quod hac ipsa in re narranda, eandem reti- 'net & Suetonius, citius haec verba sunt: Tiberim renuntianti Tribunos tum esse quod imperasset, neque imperassese, G redditurum eum sinatui rationem re
spondit . Itemque in Claudio: ipsi Claudi'. or
e grippina nuptiarum in quinque or triginta sinato res, trecentosque ampum equites Romanos tanta ficiliatate anima Nertit, ut de nece consularis viri renuntiante centurionesidium esse quod imperasset,negaret quidquam si imper se: nihilominus rem comprobaret. In qO utem, quod paulo pbst subscitur: Eam condiciο-
326쪽
nem e se imperandi, ut non aliter ratio constet, qua uni recidatur: frustra tentatur a quibusdam vetus scriptura, qui putant melius legi posse, ut non aliter rata constet. Hoc enim dicit Tacitus, rationem cuiusque facti constate non posse, si pluribus, ut senatui, res denda sit. semper enim idem factum alios probaturos, alios improbatili Ps. unum esse oportere, cui
reddatur ratio, & cuius iudicio stctur . si aliter sar, imperij vim reselui: & pro monarchia Aristocratianquandam , aut oligarchian constitui. Paulo post autem , legendum puto: Lacrimas gaudio, que sub adulatione miscebant. Nam hoc modo dc venustior est, &numerosus cadit oratio. Iam vero ubi de testamcnto
Augusti agitur, locus est mirifice corruptus, de quo quid mihi videatur exponam. Primum igitur quod
ait, Legam non vltra ciuilem modum
bitror ad legem Falcidiam pertinere: qitae cum, ut notum cst, ne in militari quidem testamento locum habeat, multo minus locum habere potuit in testamento Imperatoris, quem huius odi legibus solii tum esse constat: neque hoc dicere Tacitum, non esse oneratam legatis ab Augusto hereditatem suam ultra modum Falcidia lege praescriptum sed legata ab eo fuiste modica, & modesta, neque excedentia usitatum locupletibus ciuibus in telamentis condendis modum. Certe enim riuile etiam in libris iuris saepe dicitur, quod moderatum est, ct usitatum,& ordinarium. Et ita dixit Cicero odium ciuile ,rion vlla propria, ac priuata de caussa sitsceptum, sed quod omnium bonorum ciuium commune esse selet aduersus improbos. Quid enim odisset Cloditi Milo. segetem , ac materiam sitae gloriae, praeter hoc ciuile odium, quo omnes improbos odimust Peccat enim
327쪽
M. ANTONII MUR ETIVictorius qui commune eo loco, non ciuile, aduersus omniti librorum fidem scribedum putat. Sic Ouid. Exercet memor plusquam ciuilito iras. Augustus igitur legata non reliquit ultra ciuilem modum, praeter pauca quaedam,quae subiungit his verbis: Nisi quod populo, ct plebi Ccccxxx V. pratoriarum cohortium militibub singula nummum m illia,&gionariis autem cohortibus cimum R. trecentos nummos
viritim dedit. Haec enim legata magna plane, est ampla sunt ultra ciuilem modum: Ur imperatoria polim, quam ciuilia . Sed verba Taciti, non dubito, quin cor rupta, & ad hunc modum E Suetonio emendanda
sint: Nisi quod populo, es plebi quadringenties, tribubus
reicies quinquies. Vt intelligamus,praeterquadringenties legatum populo, etiam in singillas tribus centena millia relicta esse . Qucul autem apud Suetonium professus dicitur Augustus, non plus ad heredes suos peruenturum csse, quam millies, & quingenties,non ita intelligendum est, ut ex ea pecunia legata praestan'da essent, sed omnibus legatis, atque omni onere deducto. Ita enim id verbii accipiendum esse,itaris auctores docent. quod non adscripsissem, nisi a qui bus lana,quos minimὸ decebat, at iter accipi viderem.
Aliquanto post, ubi ita legitur: Caesis Hirtio est Pan .sa ,siue hos ris issos ,seu Pansam venenum vulneri ad usum ,siue milites Hirtium, ct machinator doli ci rabstulerat. non dubito, quin illud posterius , suo, deleri debeat. Huius generis multa sciens omitto:non quin e re sit, ea quoq. indicari: sed quod arida quo dammodo,& legentibus nihil volup tatis allatura Videam : cuius in hoc scriptoriim genere aliquam habendam esse rationem puto.
328쪽
tu eodem libro notata , est emendata nonnun
MODESTIAE nomen tribus omnino locis apud
Tacitum animaduerti longE aliter acceptum, quam vulgo solet. Nam cum modestiam fert vocare soleamus affectionem animi de se modich ac modestὸ sentientis, ipse contra interdum modestiam pro tenuitate quadam,& infirmitate viritim dicit. Eorum locorum unus es: hoc ipso in libro, ex quo pleraque iam emendatii : erse inde ad Tiberium preces: cr iste serie disserebat, de magnitudine imperi j ,si a modestia. mod stiam enim dicit modicas & exiguas vires sitias, & nequaquam tanto oneri pares. Alter est libro tertio: SLmul modestiae Neronis, ct sua magnitudini ebat. etsi
eo loco fortasse possit aliquis modestiam, animi moderationem interpretari. Sed mihi altera illa interpretatio verior videtur. rtitis est libro x ii. ndecim dierum alimenta urbi, non ampliu ,si perfle constitit: magnai deum benignitate immodestia hiemis, re-bim eaetremossebuentum. Modestum quoque pro modico aliquoties dixit. Qi ando autem semel Tacitum in manus sumpsi, non tam facile ab eo auellar: sed pauca quaedam ex eodem illo primo annalium libro, quomodo mihi legenda videantur, aperiam. Vbi igitur Asnh Galli sententia refertur, puto legendii hoc modo: a radidit de laudibu gussi: non, ut vulgo,ddidit laudem de se gusto. & paulo ita lego:
uippe fugustira supremis'mon im cum tractaret, quinam adipisci principem locu eLIuri abnueremta, aut impares vellent: vel Primpossent, perenis M. L pidum dixerat capacem, sed pernantem: Gai m AFnium auidumst minorem. Verba autem Haterij ,quae
329쪽
tam variὸ leguntur, ita puto legenda: patieris Cassar desse caput reipublicae 3 Est aute vetus sm-bendi ratio , desse, pro dees1'. Notatus os quidam verbi labor, aut dilabor.
C v xi coetus aliquis dissetuitur, seque, aut domum quisque aut quo vocant negotia, aut denique quo fert animus, alius alid recipit, in eo significando Dabendi verbum ponere Tacitus solet. Ac fieri potest , ut & apud antiquiores quoque eius ustirpationis
exempla reperiantur; rariora tamen, Vt opinor: quo
mihi putaui minus vitio datu iri, si huc congesta nonnulla sub uno aspectu ponerem. Libro igitur primo annalium ab excessit D. Augusti ita scriptum est: -- pestere paullatim nocturnis conloquiis , aut flexo invesperam die, dilapsis melioribus deterrimum quemque congregare id est, cum meliores iam se ad curanda corpora recepissent. Et libro secundo: Neque Caesari copiam pugna obsessores secere, ad famam aduenim eius dilapsi. Et libro xi. Ceterispassim dilabentibus assu
re centuriones. Et libro xi I. Vt anteirent populatores,
vel dilapsis improuisicircumfunderentur. Et libro tertio annalium ab excessu Neronis: Donec Iathisceretseditio : ct extremo iam diessa quisque in tentoria dilaberetur. Sed & aequalis Taciti Suetonius in Vitellio: Cum deserta omnia reperiret, dilabentibus cst qui simul erant, Una si aureorum plena circumdedit. labi etiam pro eodem dixit Iuvenalis satyra sexta: Labente osscio crudis donanda. Labente enim Ofio, est, ijs qui ad celebrandas nuptias officij caussa conuenerant, discedentibus, ac dilabentibus. .
330쪽
NON tantum in iure ciuili sed etiam in leuioribus Artibus periculosa est omnis definitio: perrarum ei iniost, ut lubuerti non possit. Certe duarum ad artem metricam pertinentium, quas Gellius libro duodeui-eesimo tradit, quarumque alteram ad M. Varronem tructorem refert, neutram persetud veram esse, nullo negotio probari potest. Quod mihi eo magis indicandum putaui; quia memini quenda in urbe magni nominis gramaticum,quiq. etia faciendoru versuum leges sibi aut uni, aut cum perquam paucis notas esse iactabat, duos illos canonas , tamqua abditum quis dam , de familiaribus suis D απιρρίοις tra dere sblitum esse. Eorum prior est: In longis versibus, qui hexametri vocantur, item in senat s duos primos pedes , item extremos duos habere singulas pose integras partes orationis: medios haud umquampose. Sed con stare eos per ex verbis aut diuisis , aut mistis atque eonfisis. sed nos quo ludicriim praeceptu refutemus, ex ludicropoemate sumantiis . Homerus in Ranis: . Quaero,' in eo versu tertius pes habeat ne integram partem orationis, an minus. &, si grauius testimonium 'retitii ritur, arcessamus hoc ex Iliade:
Nonne hic & tertius & quartus partem Orationis ab-sbluunt ρ Addam & alium ex Lucretio: Concutitur tum sanguis: viscera persentiscunt. Ee ex Aristophanis Pluto: Αλλ' ιdi συ μοῦ ταχεως δ' .. τίφ o Altera