장음표시 사용
221쪽
Luseam argumentationibus manus dedisse, ac tam leniter tantam rem asse- Enerasse, incredibile certὸ sano homini videri posset. In hac dubitatione constitutus coepi animo mecum virorumque rationes perpendere, penitusque eas perscrutari. Nonnullas rationes perspiciebam eonim, qui immortalcmanimum affirmant, quas no satis intelligebam. Econtra,eorum, qui afferunt
animum mortalem. mixtam omnium rationem existimabam, quod cum
nulla afferri posset demonstratio ad immortalitatem comprobandam, nullique assentiendiim sit viro philosopho, quod neque per se sit notum, neque efficaci ratione comprobatum, concludendum apud philosephos uideretur
animum non esse immortalem,sed mortalem.Tum ego mecum, cur non fieri potest, inquam, cum hi negent animum esse immortalem, quia nullam ad Fhoc comprobandum argumentatione inspiciant emcacem: econtra illi asserant esse animum immortalem, idque certis rationibus comprobari asseuerent, ut priores illos IIcet excellentes viros ratione istoriam aufugerint, eas lue non rectὸ perceperint;quo factum sit.ut negarint animae immortalitate. Posterioribus uerδ istis,cum asserant se id inspicere certis rationibus, cur nopotius adhibenda sit fides. Pari namque ratione iudicandi uteremur, si duo perspicacis admodum visus, cum in longinquum locum aliquem aciem intendissent; alter uerd assereret, eo in loco hominem esse, se namqDe eum videre r alter uerd negaret ibi hominem esse, quoniam nihil a se eo in loco videretum magis certe adhibemus fidem illi qiii asserit. quim illi: qui negati fieri namque facilius pissis iudicaremus, ut posterior hic, cum imbecillioris si Gui si is . non attingat ad illud inspiciendum . quam quod sanae mentis vir perspicacisque visus non videat id quod se uidere affirmat. Hac ego ratione ductis mecum saepius repetebam argumentationes eas. quibus excellentes illi
philosephi demonstrasse se putabant animi immortalitatem ; cumque id sedilid facerem, tota re diligentius perspecta, in eam tandem deueni sententiam, quam pauid post pluribus explicabimus. A qua excellentissime praeceptor cum put cherrima, luculentissimaque illa tua de animi immortalitate disputatio, uuam mihi pro tua humanitate proximis hisce diebus miseras, nonnullis in locis discrepet; rem mihi maxime utilem facturum me arbitratus sum, s.quid mihi de animi immortalitate sentitatum esse uideretur, quibusque in locis libelli tui dubitarem. tibi per literas signiscarem. Hac enim Hratione rem tibi gratissimam, smulque mihi non inutilem si hirum puta- ii. Nam pro ea qua me semper beneuolentia prosecutus es, s quid recite a nobis dicetur, id tu tanquam tuum agnosces: quicquid enim illud erit. tibi
acceptum reserimus. Si qua uerὁ in re errauero, noui te humanissime ac diligentissime discipuli tui errores castigaturum. Quo fit, ut omnem hanc nostram lucubrationem tibi in voluptatem non mediocrem . mihi ueris in maximam utilitatem concessuram putem.'Nec est, quod in nostro hoc libello ullum dicendi nitorem requiras, cum in eam rem contulerim ingentem operam, ut quam maximὰ me accommodarem stylo huic Parisiens, quo uideo Latinos omnes Peripateticos usos esse: rem itaque aggrediar .
222쪽
A DE animi humani immoletalitate scientiam cekseo ego ratione naturali haberi posse, atque ex Aristotelis dieiis colligi: Verum multa, quae ad animi
immortalitatem consequiantur, illiquestriat annexa . naturali ratione perse-ete percipi non posse existimo, licet nonnullis conicishiris naturalibus utiso simus in illis explicandis, qua fidona potitus faciunt, quam lienam scien--tiam pariant.Exempli causa,Si anima immortalis sit, qtiaenam sit eius dispo sitio post mortem, & an ante corpus illud fuerit, sutus est anima, necne. pu In ego rationem naturalem minimὰ susscere ad horum inuestigationem, licet nonnullis contemtris uti possimus ad huiuscemodi i aestiones explicandas. Quo fit, ut sano homini credendum putem, eum in re tam nucessaria B deseetum humanae rationis agnouerit, diuininis aliqua filisse hominibus rauciata, ex quibus ea cognoscere possint, in qu ibus cognoscendis naturale intellectis lumen deficiesrat. Duo ueris, quemadmodum puto ego, de intellectu humano naturalis in Missmὰ ostendit. Horum alterum' est, quia in tellectus humanus uni eus in omnibus hominibus esse non potest, ut putauit Averroes. Alterum ueris, quia anima hominis simpliciter sit immortalis, licet deficiat ab intelligentiarum immortalitate. Neque arbitror in duobus his Aristotelem dubitasse ullo pacto: In aliis uerd, ad quae diximus rationem naturalem non pertingere nis per coniectiaras censeo Aristotelem valde ambiguum fuisse. Ucrum quoniam scientia non ex auctoritate, sed ex demonstratione proceditet' nam si quis Aristotelis uel alicuius alterius au-C ctoritati innixi is, alicui quantumcunque verae conclusoni consenserid. veram eum opinionem habere. scientiam uer3 minimὸ dicimus) Iccirco ab auctoritatibus nunc nobis abstinendum duco, sed solis rationibus, quibus tamen Philosophi veteres usi fiterimi, insstendum. Postmodum vervi
quidnani de diis iis conclusionibus illis, quas ratione naturali probari posse censemus, Aristoteles senserit,ex eius viri dictis hinc inde colligemus.Prima conclusio, quὀd intellectiis scilicet non si unicus. quemadmodum existimauit Averroes, ea ratione, quam tangit etiam excellentia tua, efficacissmὸ
probari puto. Nam intellectus ille uniciis, vel est forma dans esse sit stantiale singulis hominibus, vel nono Si dicatur quod non, cum sntellectio sit actio immanens in intellectu, scuti viso est actio immanens in oculo: in- D telle his uero non si in nobis, utique neque intellectio, neque operationes illae quae sequuntur intelle monem, ut uolimias de electio, ullo pacto pertinebunt ad nos: neque possumus recurrere ad phantasmata existetitia innobis. quia in phantasinatibus non est intellectio, sed phantasi nata mouent intellectium ad intellectionem, sicut color mouetvisum ad visionem. Si uerddicatur, quod intelleinas ille unicus si forma dans esse homini, quemadmodum sanus quisque dicit, tune sequitiar, quod omnium hominum stunum esse secundum numerum, immd quod Socrates si ille, qui est Plato, quod omni impossibili impossibilius est. Consequentia probatur, quia cum
esse insequatur formam substantialem, unam formam numero insequiturturum esse: quo essic itur, ut omnium hominum sit unu esse numero: deinde
223쪽
eum compositum quodque maxime sit principalis compositi pars, deprae- Ecipue cum ab ea omnes aliae in esse dependent, sequitur quod Socrates maxime sit intellectus, qui est eius sorina, ad quam sequitur esse in toto Socrae. te, & praesertim cum sit sorina per se subsistens apud Auerriam, Socrate ergo maxime est intellectis ille unicus. Idem dicemus de Platone ac Cicerone . Sequitur ergo omnes homines esse eundem homi nem, quo quid stolidius concedi possit non video. Sunt praeter hanc etiam aliae rationes: sed hanc puto ego omnium validissimam, de eam quae nullo pacto ea ratione , quae est interius, cuius interest cognoscere, ac assentiri principis demonstrationis; sicut dicit Aristoteles, infringi possit. Secundam uero conclusonem, in qua non penitus idern sentio cum excellentia tua, ostendemus, si prius Fnonnulla, ex quibus huiusce rei probatio omnis pendet,perstringemus. Ens quod neque per accMens est,neque veritatem propostionis fgnificat, i phi- Iosephis diuisum est in substantiam de accidens. Differt uero ab accidente substantia, quod substantia per se subsistit, & per se est. Accidentis uero esse est in alio esse. De Inde cum ad considerationem Qbstantiae conuers philosephi fuissent; multasque substantias uiderent generationi atque corruptioni obnoxias esse; ratione coacti dissoluerunt sebstantiam per se substantem in duas naturas, quarum alteram appellarimi formam alteram uero materiam. Harum deinde diuersitatem inter se contemplati sunt, ac mate
tiam, quia subiectianti generationis est, diueriasque formas substantiales recipit, appellarimi potentiam in genere substantiar; scilicet inchoationem Gquandam per se incompletam illius sebstantiar, quae per se existit: formam uero dixerunt esse actum, seu complementum substantiae per se sit,sstentis;& cum pro tanto Vnumquodque Vere sit, pro quanto est in acti, pronuncia rant quod formam substantialem insequitur esse sebstantiale. Verum cum omnium sere substantiarum generabilium operationes contemplati essent materiam non transtendere; sermas seu actas huiusmodi substantiarum appellarunt formas materiales, tanquam eas, quae non sint per se in acta,neque
habeant esse per se completum. Ex quibus concluserimi, quod esse siti stantiale, quod facit per se esse, licet sequatur formam veluti principium quoddam , non tamen est in forma tanquam in subiecto primo, quia se a per se non est,sed existit in composito ex materia 3c forma. Hoc enim per se existit, H& per se est. Cum uero operari praesupponat esse illud, veia operabitur quod uere est. Sed cum sermae huiusinodi non sint, ut diximus, sed compostumst, illud, quod per se est: dixerunt nullo pacto se am operari, aut agere,
siue moueri, aut corrumpi, aut generari. Sed composito deberi haec omnia. de compositum esse illud quod ageret, moueretur. ac corrumpererit r. Cumoero compositum constitutum si ex materia Se sorma, existimarunt quod in operatione ea, quae est propria speciei alicuius, quam compostum operatur, concurrant de materia & forma, ex quibus compostum constitutum
est. Uerilm diuersmodὸ: nam formam dixemni esse principium actionis illius, materiam vero esse veluti organum quoddam operationis; ex quibus
224쪽
Α eoncluserunt omnem formam materialem esse virtutem organicam large extendendo nomen organici proprid namque loquendo organicum corpus est,quod habet diuersitatem in partibus,quale est corpus quod est subiectum anima: deinde de huiusmodi forma materiali dixerunt, quod cum per se non sit, sed indigeat materia, tanquam sustentaculo quodam in quo sit. quod materia est causa inessendo talis sermar. Sustentat namque ipsim Cum autem assectiones cauis in essendo, illius inquam cauis, quae te ipsa non per se est, pertingant ad illud, cuius est causa: affectiones utique mateririae pertingent ad ipsam formam: quare cum materia secundum se sit diui
sibilis, talis etiam forma erit diuisibilis, de extensa ad extensionem subiecti a
B Sc cum materia si limitata ad certum locum, & tempus. talis etiam so alimitata erit, &comprehensa a certo loco ac tempore: non enim aliter fieri potest,cum huiusmodi forma non sit in actu neque per se si sed sit tantum aetiis quo compositum est, indigeatque in essendo materia sibi intrinseca. aqua dependet veluti sustentaculo in suo esse. Ex his ergo breuiter colliga mus, quod formae materialis conditiori es. quia non es in actu, sed est tan-tdm actus, si int hae. non esse illud quod operatur, sed esse principium ope
rationis organo indigens, atque esse formam limitatam &extensam ad limitationem de exter sonem sebiecti, a quo dependet tanquam ab intrinse coquodam sustentaculo in essendo. His hactenus declaratis praeterea ad damus Philosophos ratione sumpta non a generatione & corruptione . sed C i motu & operatione, tutus principium est forma; deuenisse ad comitii nem formarum alterius cuiusdam generis. Nam cum vidissent subminitas naturales moueri; has qui deni viderimi moueri ab alio veluti a principio Π- uero uiderunt moueri ex se ouentur ab alio omnia,quae violenter mouen. tur, Ze omnia quae inanimata sunt: nym 4n motu eorum naturali de potentia accidentali mouentur il remouente prohibens: de potetia ueta essentiali Enci uentur i generante: quare cum non si in infinitum procedere in mouentiabus 5c motis, ab his, quae ab alio mouentur, necesse estpemenire ad motum aliquid ex se : Huiusmodi uero sunt animata, ut manifestim est. Ha eatnen, mota ex se, quae animata sunt, simplicia esse non possunt; nam nihil se ipsum promouet. Idem namque esset in potentia Se in actu rejectu eiusdem : quod D contradimonem claudit. Sed diuiduntur in duo principia ex quibus componuntur,per quorum alterum mouent, per alterum ueta moli Aur. Verum cit '
mota ex se, quae hic infra orbem lunae videmus, generentur & cόrmmpanatur, sicque in infinitiim procedant: nullum4pserum sigillatim, neque --nia simul possitiit esse causa continuae huius iuccessionis: de infinitae; quia in omni essentiali causarum ordine. ubi primum non agit, neque media agere possimi; at in infinito non est primum: quamobrem necesse ut omania haec mota ex se generabilia contineantur ab aliquo moto ex se aetemo, sέue unum sit, siue plura. Hoc ueta motum ex se auemum distinguetur etiam ipsum sicuti alia mota ex se, in duo principia, quorum alterum est moueri & alterum motum. Verum mouens principium per tempus infinitum nori
225쪽
potest esse virtus materialis, quia omnis virtus hultistriodi per materiam in- Etrinsecam,a qua in essendo dependet est terminata.ut silperius diximi: , litare sequitur,quod non est virtus,aut forma in materia, sed est virtus abstradita,
per se existens in achi, neque in suo esse indigens materia, a qlia sui, stentetur. Ex quibus omnibus colligitur', quod per viam motus philosophi deueneriit
in cognitionem alicuius generis formarum, quae perficiunt S amiant. ut ita dicam, materiam desunt actus: cdm hoc tamen quod i materia inesse non
dependent,dc sunt in aetii per se,ita quod esse, per quod ipsae sitbsistunt, communicant materiar actitando de perficiendo ipsam, in qua re differunt a sormis materialibus, quia ipis non stini per esse, quod eas insequitiir; Sed sunt principium, per quod compositum est. Huiusmodi nerd in materiales sor- Fmaeeunt hoc quod sent principium; per quod materia est actitando ipsam, is etiam per se sint. Neque affectiones materiae pertingunt ad tales sormas , quia in essendo non dependenti imateria, sciati formae materiales dependent ; quo fit, ut tales sermae non fiat diuisbiles aut extense ad extensio nem materiae, neque limitentur ad certum loci im de tempus, ἱ quo coma prehendantur, imi ad sunt sit pra locum Se tempus, in sitis lite operationibus intrinsecis non indigent organo corporeor mlia cum operatio insequatur esse i Istar deia formae per se snt, absque materia in suo esse intrinseca: icciraco per se etiam absque organo intrinsecas operat es exercent, haeque sormae sunt sinpliciter immortales,tit paulo post declarabimus; Materiales ve-- rmae sunt mortales, ut certis argumentis nescibimus. Nunc illud de- G claremus ex sententia Aristotelis, quod an uerum sit, Theologis iudicamidiim relinquimus quod formae dantes esse corporibus coelestibus sit ni hi iusmodi; id est sunt immateriales sormae. Hias iidem ex his citiis supra diax atisperspicuum esse potest quia corpus coeleste est illud primum motum ossit idquod est deueniendum: rnotum iterὁ eqssest illud; in quo principium adtiuum motus estintrinsecum mobilit quo fit ut principitim activum motus chelestis sit intrinsecum corpori coelesti; quod fieri fion potest, nisi debet corpori esset omnis enim sornax siil,statialis uentrinseri Ilictu materiae esse non potest, nisi illi tribuat esse. Praeterea si cretium: moueretur ab intrinseco, uel ergo pulse, uel tractu, vel vertigine moueretur, quod esse non potest: qnia onines hi motus sent violenti: tum 'etiam quia vertigo. quae motui coe- Hsi mandrine accommodari posset est motus compostiis, coelum Nem moti
tur motu simplici. Amplius si coelum si per se si stem absque intelligetia
cum omne quod est aetii, vel si factus vel habeat actum; Coelum ueri; non possit esse actus, ut manifestiam est: ergo habebit actum, id est formam sit santialem praeter intelligentiam: cum uero natura. id est forma corporis simpluis . sit principium actitatum motus simplicis, haec utique sorma erit principium activum motus simplicis; non recti, ergo circularis. Is uero motus est infinitus; Se virtus materialis no potest mouere tempore infinito. Quare sequitur talem virtutem esse immaterialem dc intelligentiam..Concludamus ergo quoniam motiis coeli est motuς simplex naturalis illi corpori,
226쪽
Α pori principiti illius motus est se a subsutialis, quae est natura illius c'rporis:at quoniam cst infinitus, sequitur eam formam esse immaterialem & per se subsistentem . Adducerem nunc multos Aristotelis locos, ex qiii luis hoc miselle colligitur. Quin etiam B. Augusti mis in libris de ciuitate Dei ab hac positione non est alienus,quod videlicet angeli sint animae corporum ccolastium .. tum nolo ab instituto discedere, atque alicuius auctoritati inniti, praesertim cum tu id fatearis. intorsiim haec tantat ad hoc inquans, ne alicui uideatur impossibile aliquem esse acitum seu formam perficientem aliquam materiam, quaesit hoc siquid, &qu. aest per seselisistens. Nam quamuis se a huiusmodi sit in actu de por se perfecta: est tamen ctus.Qua-B obrem perficere,& utcrassius loquar in re dissicili iactitare potest. A D.Tho- ima uero, 'ili aliter sentit, hoc non negatur, quia repugnet actui per se subsissenti adbiare. Sed quia materia ordinatur ad Armam, &ad utilitatem serinae reserri debet' quod non est in intelligenti apud ipsum. Verum si in ali' cuius formae per se subsistentis utilitatem cedere posset aliqua materia per se. subfstere nullum impedimenuim afferret, quin ea serma actus esset materiae illius. His autem roseis rei tertamist ad probandum id, quod superius
non probatum dimisimus. Hoc antem estKuod sormae materiales fiat mor-itales. Formae ueta immateriatus sunt immortales N incorniptibiles rhoe uerd se ostenditur. Omne quod corrumpitur, per se corrumpitur,liel peraccidens: per se corrumpitur id, quod per se est, quando amittit ac perdit a b i. C per quem est. Per accidens uerd corrumpitur actus ille, qui est inente per se. non tamen ipse est per se impossibile naimque est aliquod esse, quin uel per se sit, uel sit in aliquo per se ente. Omne autem compositurn e' materiaesso ma materiali, cum sermaca non sit in materia illa nisi disposta qualitatibus habentibus contrarium; corruptis dispositionibus' illisa contrario. achini suum amittere potest, quare & esse unod insequitur achim x ex quo sequitur. quod corruptibile sit. Forma ueris illa seu amas, cum amplius non sit in ento per se, ipse uero per se non sit, desilit etiam ipse esse; sicque mortalis esto Quamobrem dicit Aristotelesde rmis. quae sunt St nonsunt absqtie generatione 3 comiptione ipsarum. Ex his ergo manifestiam est . quod omnis forma m1terialis est mortalis. Probemus mod quod tarma immaterialis. D quae per se est. est simpliciter immortalis. Nullum Ens in aetis, quodam itatere non possit achim. perquem est. deduci potest ad non esse quoniana esse. achim insequitur. Sed huiusmodi sermae, quae sunt per sσin actu, non pos. sunt amittere a him, per quem sunt; ergo stant simpliciter incorruptibiles de immortales. Maior est manifesta. ut dixi. nihil enim potest perdere esse.
quod non perdit actum, per quem est'; Minor proliatiir, quia istae sormae sibi ipsis sunt actus: nihil autem seipsum perdere potest: quare sequitur abs que dubio, quod sermae immateriales, quia sunt in ama.& sint actus sibi ipsis simpliciter incorniptibiles sint sibi namque ipss simi vigor essendi. Omnibus his certissimis,ut puto. rationibus comprobatis. accedamus modo ad
propositam animi immortalitatem inuestigandam. Principium huius petam scruta,
227쪽
striitationis certiam ac frinum esse hoc existimo coeliis caiisa omnia silperio- Era strictim tetigimus. Palam est intellectum esse sui, stantiam, deesse homi anis formam; non repugnat autem formae quae est actus,esse in aetii, ut proba Dimus. Innata uero nobis est via ex notioribus nobis. Notiores uero nobis sunt operationes, quam essentiar. Iccirco ab operationibus intelle his procedamus , consderemusque, an ex operationibuς eius probari possi ipsum esse serinam per se stantem & actit essentem: an potius econtra ex illis conacludatur, intellechim non esse per se stantem neque per se achi, sed tantuni
actum corporis. Nam si prius concluderiit: sequitur procii ldubio intellό ctum esse immortalem simpliciter. Si uero secutidum. intellechis proculdu-hio erit smpliciter mortalis, quae est sententia tua. Veiam quoniam vana Fomnis esset perscrutatio nostra, Si animam esse immortalem esset articulus fidei, quod dicit excellentia tua. Nam lumen natiirale hominis non pertingit ad articulos fidei ostendendos; verὐm ex sit pernaturali tantum lumine cognoscimtur. Dicimus igitur. cpiod fides aliquorum per se est, aliquorum uer3 per accidens. Fides per se illorum est, atque nullo pacto ratio naturalis attingit, verbi gratia, Deum esse trinum & unum: per accidens uerὰ fides multorum est, quae licet a sapientibiis per demonstrationem sciantur; hominibus tamen crassoris ingenii,& qui philos phiae non vacariant, proponuntur credenda ex fide: verbi gratia, Deum esse uiuim est probatum demonstratione naturali; proponitur tamen credendum statim in ptincipio si rint, Ii, cum dicitur Credo in unum deum. Sic dicimiis quod credere resurreetio- Gnem corporum, est articulus fidei ; qui ratione naturali probari non potest. Illud uerd quod est stippositum ab hoc articillo, scilicet animam esse immortalem, pertinet per accidens, non per se ad fidem; sciiti etiam unum Deum esse. Quamobrem non vana erit inquisitio nostra, si inuestigabimus an hoc ratione naturali probari queat. His ergo declaratis, quae necessaria erant sene intelligere ad rationes, quas sibi demus, percipiendas: quo essem est. ut aliquandiu immorati sinus in eis explicandis: accedamus adprobandam conclusionem nostram, scilicet quod intellectiis humanus simplicite
si immortalis. ita quod remaneat post corruptionem composti. Duae sunt operationes propriae animae intellestiuat,quatenus intellectiva est, harum altera est intelligere, altera uerd ciuae pertinet ad appetitum sequentem intelle- Hctum, cst ii elle atque eligere. Dico ego, quod ex utraque ostenditur intellectim esse simpliciter immortalem. Primo ergo procedamus ab intellectione, Vtamurque ratione Aristotelis; nolo tamen ut auctoritas Aristotelis nos aliquo pacto moueat; sed tantnm consideremus rationis vim. Forma illa, quae omnia intelligit, est per se stans atque non mixta materiae. Sed intellectit somnia intelligit; ergo intellectus est sorma per se stans, lenon mixta materiar. Maior probariir tripliciter seu quadrupliciter. Prinadsc; Forma quae omnia intelligit, uniuersalia intelligit, S quicquid est eo ni m. intelligit. Omnis autem huiusmodi est per se stans & immaterialis, ergosorma omnia intelligens est per se stans & immaterialis. Huius rationis
228쪽
A minores nota. Nam oppositum praedicati infert oppositum subiecti. M ior probatur, quia omnis cognitio vel est idem praecise cum forma ex istente in potentia cognoscitiua secundum esse spirituale : uel est altio immanens , cuius principium est forma illa: vel est comprehenso, ac veluti quis dam continentia illius formae ὰ potentia cognoscente: quodcunque horum statuatur, modus cognitionis necessarid sequitur esse formae cognoscibilis in virtute cognoscente. Nam si cognitio sit ipsam et forma, manifestum est id cuod diximus. Si uero fuerit aetio, citius principium est sorma illa. manifestum etiam est, quod sequetur modum atque esse formae, quae ipsius est principium. Si uerd si comprehensio formae illius, mani-B sestium etiam est, quod forma eo modo comprehendetur a potentia, quo habet esse in potentia illa. idem hoc etiam experimento comprobari potest, quia oculus cit inus iudicat omnia esse coloris citrini, quia secundum illud esse sorma visibilis est in oculo: oculus etiam eius qui mouetur, iudicat res stantes moueri, quia secundum illud esse, forma visibilis est in oculo eius qui mouetur. His declaratis accedamus ad probationem maioris . in virtute seu forma cognoscente uniuersale de ipsum quod quid est, necesse est formam rei intellectar esse secundum esse abstra im ab hic Se nunc taliter per eam uniuersale, aut quod quid est, intelligi non posset ut demo strauimias. Sed forma sςeundum esse abstractum impossbile est, ut si in
corpore aut ulla parte corporis: quia omne corpus limitatum est: rec
C ptum uerd est in recipiente secundum modum recipientis , ut est per se
notum. Ergo haec forma erit in intellecti tantiim, non autem in corpore: quod si est, de necesstate sequitur, quod intellectas si per se stans. Si enim non per se esset, sed haberet intrinsecam materiam. θ qua dependeret inessendo, penitus impossibile esset . aliquid esse in intellechi, lenon esse
in corpore, seu in materia. Nam sermale materia. ut diximus superius, non sunt partes integrantes; ita quod una possi esse extra aliam. Sed sicuti
forma actitans materiam, est in quacunque parte materiae, Sc totam materiam penetrat, ut ita dixerim, ita quod nihil est materiar, quin illud a me- turi forma. Ita etiam forma, quae est tantum amas, non est in aetii, sed dependet in esse i materia, necesse est, ut seoindum totam pen D tretur , ut ita dixerim . ὰ materia, ita quod nihil sit inuenire sermae illius', in quo intrinsecἴ non sit materia. Nam si aliquid formae inueniamus, in quo non intrinseca esset materia, illud certe per se staret. nsque in esse dependeret a materia. Sicuti etiam, aliquid materiae si inta niremus, quod non adimaretur il sorma, necesse esset dicere', quod illud , per se stat absque sorma; quod accidere in materia, quae est tantii m p
tentia , implicat contradictionem , ut manifestum est. Revertamur e
go ad probationem nostram , Se dicamus quod cum sorma intelligibilis, quae est principium intellectionis uniuersalis, seu ipsus quod quid est,
sit in virtute sic cognoscente secundum esse abstractum, ut probauimus, necesse est . ut talis forma nullo pacto sit in corpore; sed tantum si in virtute t
229쪽
illa uniuersili cognoscente. Qitare necesse est illam virtutem ter se esse Elnaetii sine corporis mixtione. Alio etiam modo hoc idem deduci potest. Forma intelligibilis est in virtute illa secundi ina es e abstractum: Ergo etiam ea virtus habet esse abstrachim: cpiod si si ierit . ergo assectio materiar, quae est hic de nunc, non pertingit ad ipsam. Ergo, ut probauimus superius, in esse non dependet a materia, quare per se est. PLficacissma igitur ratione ostensim est , quod virtus comprehendens, quod quid est de uniuersale, per se stat. Ex quo sequitiir, quod virtus cognoscens omnia per se st. Secunda ratio qua probatur maior illius primis llogismi, scilicet quod forma comprehendens omnia per se stat. Virtus
comprehendens omnia,comprchendit omnia organa corporea. Sed virtus Fcomprehendens omnia organa corporea, non est mixta alicui organo, quare per se est: ergo virtus comprehendens omnia per se est, de haec est maior primi syllogismi. Huius rationis minor est per se nota: maior probatur; quia organum, quo aliqua virtus de necessitate utitur in sita operatione . semper est medium inter obiectum, circa quod virtus operatur, ipsam virtutem. Quare impossibile est eam virtutem circa organum illud onerari; verbi gratia, si in scribendo necessarius est calamus, in . possbile esset virtutem illam, cui annexus esset calamus, scribere circa illum calamum, & sie in aliis, per inductionem manifestum est . quan
obrem virtus , quae intelligit. & comprehendit omnia organa corporea, in sui operatione non utitur organo corporeo; quo fit, ut etiam in esse mix- Gla non si organo corporeor res enim non potest operari, nisi eo modo
quo est; sequitur ergo quod per se si . Quare probata maiore nostrae rationis sequitur nostra concluso , quae erat maior illius primi synlogis ini, quod scilicet forma comprehendens omnia per se st. Tertia ratio,
qua probatur eadem maior: virtus comprehendens omnia. se ipsam comprehendit εc stas operationes intrinsecas; sed nulla virtus comprehendens seinsana utitur organo alioucii quia semper organum, ut diximus perinductionem esse manifestum) est medium inter obiechim, circa quod
oneratur virtus. 8c ipsam virtutem. Ergo virtus cognoscens omnia non est virilis organica e quare in esse non dependet ab organo aliquo com
P reo . organum namque corporeum illud. quo in esse dependeret. Hesset intrinsece admixtum ipsi, quare sine ipse operari non posset: sequitur ergo, quod per se sit. Quarta ratio, qua eadem maior probatur illius primi syllogismi: virtus cognoscens omnia cognoscit omnes sormas materiales: sed sorma comprehendens omnes sormas materiales, non potest esse in genere sermarum materialium, de mixtariam materiae, ergo forma cognoscens omnia non est mixta materiae: quamobrem per se est. Minor est manifesta, maior probatur quia recipiens est denudatum a natura rei receptae r non enim recipit, nisi quatenus est in potentia ad naturam rei receptae r quare adfii secundum essentiam sue nauiram suam non est in genere rei receptae. Hoc autem praeter rationem est manifestum
230쪽
A mani semim inductione: nam nulla figura alicuius speciei est sit,iecti imrecipiens alias figuras, neque stibicctima recipiens colores secundum ecfetitiam potest esse in aliqua specie coloris. Materia etiam prima, quia recipit formas substantiales , in sui natura non haliut aliquam formam substantialem. Ex quo sequitur, quod virtus recipiens omnes formas materiales non si in genere formarum materialium, ergo erit non mixta materiae: quare per se stans sine materia: omnis igitur virtus cognoscens omnia, est virtus per se stans. Proliam ergo est efficacissimis rationibus maior primi Sullogismi. Minor 'utem. quod scilicet intellectuS cognoscat omnia, est nota ex inductione: nam uniuersallia, Se quod
B quid est cognoscit: immo quod quid est, est olsiecti im proprium intellectus ; cognoscit de inuestigat naturam omnium orgal ἰOrum corporeorum; seipsum Sc suas operationes inquirit S comi rehenό;t, Omnes quoque formas materiales perscrutatur; ut manifestum est ex hominibus quorum aliqui in disciplina cerei cuiusdam generis stini excellentes, alituero in disciplitia alterius generis, & sc de omnibus rerum generibus . Concludamus ergo cum Philosepho.& dicamus, quod necesse est, non probabile inquam aut rationabile . sed necesse est intellectum esse non
mixtum materiae secundum esse . nam intus apparens in materia. quae
ipsum intrinsecὰ penetraret; si ab ipsa in esse dependeret, alienum prohibebit, & obstruet: obstruet namque cognitionem uniuersalis, 3c quod C quid est: hoc enim est alienum a natura materiae, prohibebit cognitionem
organorum omnitim corporeorum, de sui ipsius. Hoc enim est alienuit, lnatura, in cuius esse est materia; prohiberet cognitionem formarum materialium, quibus necesse est ipsum non esse mixtum, Scesse immaterialem. Caeterum cur morer in huius rei ostensione, cum excellentia tua concedat , quod nec intellectio , neque forma intelligibilis si in organo corporeo. Sed duo adiungit excellentia tua, quibus positis, propter ea quae diximus, non uidetur tolli mortalitas ab intellectit: primum quod dicit, est, quod pro tanto dicitur intellectio. aut sorma intelligibilis non esse in organo corporeo; non quia non sit in corpore, nam uidetur esse impossibile, cum anima, in qua est intellectio, sit in corpore; quod GD ma intelligibilis non si in corpore : Sed propterea quod recipitur in anima indivisibiliter . non autem extense: quo fit, ut intelle his possit seipsi im si pra se reflectere, & se intelligere. Alterum, quod dicit excellentia tua, est hoc, quod licet intellectio non sit in organo corporeo, possumus tamen dicere, quod totum corpus sit organum ipsius intellectiis. 3e concurrat ad intellectionem, quia concurrit ad esse intellemis, in quo est intellectio. Ex quo postremo dicto mihi videtur excellentiam tuam in serre velle; quod licet intellectio si tantum in intellemi. & non in corpore. intellectus tamen per separationem ci corpore perit. sciat exempli gratia, si quis diceret manum esse non mixtam brachio, de illud quod est in manu, non esse