장음표시 사용
251쪽
E G I excellentissime praeceptor magna animi attentione diuinam apologiam tuam, in qua mortalitatem hu- .mani intellectus rationibus astruere , simulque ea re- Fsellere conaris, quae immortalem esse animam uidentur asserere. Vistim sanὸ mihi est opus adeo praecla-riim & insigne; ut cum in caeteris operibus tuis, quae edita sunt, recentiores omnes scriptores longe superes; in hoc te ipsim plane superasse uidearis. Nam tam magna rationum copia, acu Ieisque tam acutis undequaque aduersarios urges, ac opprimis: ut nec respirandi quidem facultas praesto illis esse queat. ingenuὸ satebor ego, cui perstiasissimum est immortalem esse animam, interilegendum saepenumero adeo me rationibus obrutum sentiebam; ut certissima res in dubium mihi reuocari uideretur. plurimis uerd in locis mirabar in nostro tractatu ea filisse, quae rationibus validissmis refelli uidebam. Ve- Grum cum mentem, animumque i lectione reuocassem, coepissemque mecum putare hinc inde rationes, dicam ingenuὸ non enim nostrum est opinari, ac assentiri cui voluerimus multa inueniebam, in quibus nondum mihi ipse satisfacere poteram; quod ex tarditate ingeni j mei mihi contingere facilὰ posse existimo. quo essemim est, ut diutius mecum ipse ambigerem, an scriptis mandanda. tibique mittenda i nobis essent
quaecimque dubitamus; an potius flentio transeunda, ne toties abuterer humanitate tua, ineptisqile disputationibus nostris obtunderem purgatissimas aures tuas; caetervm me animi dubii m ad scribendum plurima compulere; in quibus non minima. nec postrema ratio fuit, quod
in fine primi libri luculentissmae arolopiae honiani simis uerbis me ad Hscribendum inuitas; Si quid adhuc superfuerit, quod dubitem; deinde
quoniam cum non ambitionis, sed indagandae veritatis gratia huius mihi quaestionis disputatio si instituta . cuilibet licere sne arrogantiae nota censendum est, quid sentiat, profiteri; quemadmodum in Senatoribus ciuibus, qui de republica considunt, nam utrobique de communi agitur bono , pariterque licere cuique, nulla personarum habita ratione , Veritatem a quocunque in lucem edita si ierit. amplem ac venerari. Vnicus namque eius in lucem prodendae aiustor Deus, qui hominibus interdum insipientibias veluti quibusdam instrumentis utitur in ostendenda veritate. quamobrem nullus ex hac re gloriam sibi deberi existimet, sed optimo maximo
252쪽
A ximo Deo tantum gratias agat, quas potest ἱ veritatemque a quoi iis editam, tanquam i Deo prodierit, veneretur, ac amplectatur. postremo si in quavis recte instituta Republica lege sancitum est, ne reus quispiam habeatur, nisi prius suam ipse alius 've eius caiisam egerit; quod si quandoque contingat ob
inopiam, reum oratorem ad sitam causam tuendam conducere non posse, tunc publico salario oratores ad huiusmodi munus a Republica conduisti, iiiopum reorum coram iudicibus, uel in nefandissimis sceleribtis causas tuentur: certe grauissimorum virorum sententiam hanc de animae mortalitate . absque desen Are ream agi nullo pacto a a viris philosephis permittendum est. Quamobrem praeceptor ac pater nunquam sine honoris praefatio-B ne appellande, quicquid id erit quod leges, aequi bonique consules, inscitiamque meam castiges ac corrigas; nulloque pacto in animum inducas tuum, me ambitione motum ad haec scribenda. Nam, ut fleam de impietate, insaniis proculdubio, surijsque agitatus haberi possem, si certandi animo haec i me prouincia sitscepta esset: quid enim, ut Lucretius inquit, facere tremulis artubus ludi consimili incursit possunt Se sortis equi vis. Verum, ne te multis detineam, ad rem deueniam : dc quia infinita serὸ adducta simiab excellentia tua,multaque saepius repetita; qii ae omnia si discutienda essent, de longissmum volumen exposcerent, Se ociosssmum hominem, nec modicum tempus:quae cum ego pra stare nec velim,nec per occupationes fami Iiares possim: iccirco ea tantum breui oratione perstringam quae maxime ad C rem facere uidebuntur, omisssinterim emeris, quae sere omnia in libello nostro de animi immortalitate continentur. uerum strictim ade3, ut nisi a silerti lectore colligi nequeant; de quo libello id itere dicam, nequaquam a nobis conscriptum eo animo filisse, ut in lucem prodiret, sed ea tantum ratione,ut abs te legeretur de castigaretur. qua de re maxima in eo componen do negligentia usus sum. paucisque diebus, uel paucis potius horis conditum , ita ut erat primo calamo scriptus, transcribendum tradidi; nec recognitum ad te misi, quo esse him est, ut multis in locis multa desint i seriptore omissa; nonnullaque perperam posita. Verum nunquam mihi peria suaserim tam negligentem fuisse qui scripserit. tamque ignarum: ut is quem impressum uideo, tibi legendum missus sit, in quo plures certe errores conis D spicio quina uerba,ut omittam quae desunt,nam aliquibus in locis tres, quatuor e lineae desiderantur. Sed de hoc satis. Ad rem accedam,ne te amplius morer: eoque utar Ordine, qui accommodatior mihi uidetur. Non incipiam ab argumentis tuis, cum argumenta ac solutiones pendeant ex rationibus nostris ad astruendam animae immortalitatem ideo i stippositis ac rationibus nostris ordiar, deinde, an argumenta excellentiae tuae procedant, pauca dicam. postmodum nonnulla de philosephi dictis, postremo de te tia illa conclusione, quam excellentia tua erroneam Sc ridiculosam appellat: viarque quam maxima breuitate. Primum stippostum . quod dicit excellentia tua nos fecisse, est, quod omnis forma materialis est ex
253쪽
sormae materiales quaedam stini indilii sibiles, scuti vox est initi sit,ilis: quod sprobat multorum praeclarissmorum virorum auctoritatibus, deinde rationibus . Nam vegetatiua & sensitiva in homine cum idemptificentur, secundum positionem nostram intellectivae sitnt indivisibiles, & tamen sunt sormae materiales, ut manifestum est. postea sicuti forma immaterialis, dat csse extensum, cur e contra sorma materialis non poterit esse inextensa λ deinde si abdis gradus quosdam formarum materialium, dicisque quasdam esse extensas secundum essentiam & potentias,quasdam uero inextensas secundum
essentiam, extensas uero secundum omnes potentias, ut brutorum animae. quasdam uero inextensas secundum essentiam 5c aliquas potentias, ut anima intellectiva. illae uero formae, quae secundum essentiam & om- Fnes potentias fiant inextensae, sunt immateriales simpliciter ; huilasmodi uerὀ sunt intelligentiae. Haec sere, quantum colligere potui, dicta sunt circa hoc suppostum . in quibus magna mihi dubitatio est. Nam nec rationes excellentiae tuae cogere, nec rationes probantes hoc sippositum, facile solui posse uidentur. qua in re ualde miror, cum hoc sippositum apud excellentiam tuam, dum philosophiam profiteretur in gymnasio Patauinio, compertissimum esset; nec centies, sed decies millies ego ab id ea audiuerim, tanquam axioma quoddam afferri; quid in causa suerit, quod nunc sententiam mutauerit. Verum quicquid sit de hoc , accedamus ad rem hanc discutiendam. quantum ad auyoritates pertinet; quia mihi ocium non est tot auctores uoluere, licet uiderim D. Thomam in prima Gparte, &in libro contra gentiles qui nihil loqui uidetur de anima intellectiva, de qua tractat,3c per animalia persecta uidetur mihi intelligere anima Ita habentia animam persectam, non partem animae : huiusmodi ucro sint homines, non bruta ; quae habent partem animae, non persectam animam. deinde si standum est auctoritatibus eorum , quos adducit ca cellentia tua, cum dixerint omnes illi animam esse immortalem: idem
quoque profiteamur nos; nec etiam pauciores adducerem ego at Et ori in tes ex Atierroe excellentissimo viro oppositum dicente expresss me. ut nouit excellentia tua. verum, quoniam non est viri Philosophi alti toritatibus inniti, sed rationibus: iccirco abstinebo ab auctoritatibus, selisque rationibus contendam. Prima ergo ratio adducta meo iudicio non pro- IIcedit . quia per Vegetatiuam, & senstiuam quae sitiit in homine, ii et intelligis potentias Sc facultates humani animi, uel essentiam ipsitis animi
humani. qui forma substantialis quaedam est. Si potentias, falsum est, quod assumitur, illas scilicet esse indivisibi Ies; immis sunt potentiae quaedam de secunda specie qualitatis , affixae organis corporeis; & extensae ad extensionem subiem ; quae etiam corriimpuntur per cormptionem composti: si uero intelligis essentiam, a qua fluunt illae potentiae . sic sal sum est illam esse formam materialem: immὰ sorma immaterialis est, & iccirco immortalis. Ad secundum dico, quod esse extensum non est in materia ab ipsa serma, sed extensio est de accidentibus proprijs materiae ipsamque
254쪽
A in sequentibus . nec pertingit ad Amnam, nisi ea suerit mixta cum materia, licet extensionis limitatio&terminatio, quae ex diuisibilitate sormae procedit, & veluti inditii sibilitas quaedam est extensionem compescens. siti forma. Verum, quia non susscit soluere aduersantes rationes: sed ad astruendam positionem aliquam non per se notam, oportet praeterea adducere in medium rationes eam probantes: iccirco , ut puto, firmissima adducemus argumenta probantia si appositum nostrum . primo igitur nulla forma, quae habet esse non in se, sed mixtum cum materia; in indiuisibilis ut vox inuisibilis di sed forma materialis habet' esse non in se, sed
mixtum cum materia; ut manifestum est ex quid nominis formae mate-B r alis: ergo nulla sorma materialis est eo modo indivisibilis. maior probatur ex ratione mixti, a qua sumpta translatione dixerimi formam ali.
quam mixtam cum materia, de aliquam immixtam . quomodo enim intelligibile est aliquod alteri esse mixtum, nisi qualitas de dispositio eius cui miscetur, ad ipsi im pertigerit 3 nee hoe dissimile est ab eo, si diceremus
mel mixtum esse aceto, non tam acutum illum aceti saporem inficere
mellis dulcedinem. Postea omnis forma materiai Is est hie , id est, est comprehensa a certo loco. &veluti digito demonstrari potest; nulla somma indivisibidis eo pacti, est comprehensa a eerto loco, nec digito ostendi potest; ergo nulla forma materialis potest esse eo modo indivisibilis: prima propositio est nota ex conditionibus se ae materialis; nam C sorma, quae non est hic, est forma abstracta. Altera propositio probatur. Nam omne quod comprehenditur il certo loco. 8e quod digito ostendi potest, determinatam positionem habet, ut notum est: nam huius oppositum est intelligibile: omne uero quod determinatam positionem habet, est assemam quantitate: quale non est inditiisibile, ut vox estinuisibilis. Postea omne accidens, quod est non per abstractionem intellectus, sed per realem existentiam in ea serma, quae non est per se in actis. sed est tantum actus , afficit materiam . quae illius formae est sibiectum. de ab illo materia denominationem stimit. Non enim oppositum est intelligibile, sed forma materialis est tantd machis per se existens; ergo eius ac cidens afficiet materiam ut subiectim. de ab eo materia denominabitur.
D Si ergo aliqua forma materialis secundum realem existentiam sit indivisibi- Iis ut vox inuisibilis, etiam materia ea indivisibilitate assicietur: erit ergo Semateria ipsa sic indivisibilis. at ex altera parte est extensa propter quanti talem inhaerentem. Simul ergo erit extensa εe indivisibilis; quod impli.
eat contradictionem . Postea cum unum de ens eandem dicant naturam
ex quarto Metaphysicae, illa quoriim unitates simi impermixta, nee etiam sunt mixta secundum esse , sed unitas rei secundum realem existe tiam indiuisit,ilis. ut vox est inuisibilis. nequiti esse permixta cum vni. tate rei existentis contini , qualis est materia, ut manifestum est Sen tissimum: ergo talis forma non poterit habere esse mixtum cum mat
ria. postea, secundum ea, quae dicit excellentia tua. potentia Ee secultas
255쪽
Armae alicuius, quae facultas est indivisibilis ut vox inuisi Lilis, est imma- aterialis: cur ergo se a si ibstantialis, quae eo modo est indivisibilis, nota erit immaterialis certe nulla ratio asserti potest. Amplius circa gradus illos. Q arum adductos, demonstratio octaui Physicorum per se sumpta erit insessiciens ad probandum abstracta esse, nisi fulciatur per locos topicos ὀ minori, ut eam seisit excellentia tua, qui etiam sent insufficientes . nam quis scit an aliqua potentia alia nobis non nota sit intelligentia mouens coelum amxa materiar quum adhuc sumus dubi j, an secundum es lentiam intelligentia si abstrachi. Qiiamobrem certissmum est apud me nullam sormam materialem posse esse indivisibilem , ut vox est inuisibilis. Haec de primo supposto. Postmodum inquit excellentia tua nos sipposuisse intelli- Fretitiam esse formam corporis coelestis, quod falsum est, primo quia mne coelum esset in pura potentia: quorum subiectiam motus esse non posset, cum ex quinto Physicorum generatio ideo non si motus, quia materia. quae est subiectum generationis, est in pura potentia. Postea sequeretur, quod intelligentia esset pars esstatialis coeli: &ita definiretur per orbem. Postea thtellectius qua intellectius, non est astus alicuius corporis; intelligentia ueto non habet de viribus animae , nisi vitarintellectivam Sc appetitum insequentem intellechim. postea moraim ex se diuiditur in partem per se mouentem, Se partem per se motam; coelum est motum ex se: ergo pars mota per se est: quare non potest habere esse ὀ mouente parte tanquam a se mali causa. amplius serma Ac materia ex secundo Physicorum . siint sibi in-Guicem causae: Si ergo inte ligentia est forma coeli; dependeret ὀ materia tanquam i causa. Sunt deinde plures loci Averrois hoc dicentis, quod coe- Ium est medium inter ens smpliciter Sc puram potentiam: quare uerilis dicetur subiectim, qu3m materia. quapropter dicit excellentia tua falsissimum esse intelligentiam esse formam dantem esse corpori coelesti. ut praeclarὸ ostendit B. Thomas rationibus adductis. Non possum etiam hoc in loco clarissimὰ praeceptor non mirari; quod etiam hac in remutaueris eam sententiam, quam clarissima voce profitebaris in O mnaso Patauino. immd cum memoria repeto acerrimas disputationes tuas cum Antonio Frachanciano de hae re, qui tenebat ntelligentiam non ense formam dantem esse corpori coelesti: nequeo non obstupescere, quod Hsententiam mutaueris. Caeterum quicquid huiusce rei causa suerit, ad rem accedamus. & quia satis superque rationum ad haec probandum adduximus in nostro tractatu , illae sint satis. Soluam tantummodo rationes , quas adducis. Ad primam ergo dicendum , quod recedendo a non gradu.entis, magis distat ab eo corpus coeleste, qui m materia prima. quare cum recessus il non ente si per aetiam quendam: corpus coe-Ieste non est in pura potentia; scuti materia prima: Sed est in acti, si
comparetur materiae. Non tamen habet esse completum, ita quod per se
existat, sed ab intelligentia hoc sertitur. quamobrem habet esse ab intelligentia; habet tamen tantum actas, quod sufficere possit ad hoc, ut si subiectium
256쪽
Α iectum motus. Ad secundum dicendit,quod cum esse partis sit esse deficiens,
intelligentia uer0 halbeat esse omnino completum,non habet rationem pariatis: Iicet det, & communicet suum esse alteri, nam communicare esse non
est perfici sed perficere, quare etiam non sequitur, quod definiretur per o hem . Ad tertiam dicendum, quod cum dicimus intellectim, qui intelle-chrs , non esse actum corporis, noluimus dicere sormam substantialem, quae est intellectitia, non esse actum corporis, id est, perficientem corpus: sed quod virtus intellectiva non est affixa corpori, aut eius parti; tanquam ab ea in esse &in operari dependens. quare hoe non tollit, intelligentiam posse informare corpus coeleste. Ad quartam dicendum, quod ea ratio est 2 additim pro nostra suppositione . nam non est imaginabile aliquid posse dici motum ex se nisi pars mouens & mota sint comprehensa siti, uno esse:neque oportet, quod pars mouens per se si tanquam seppostum quoddam, & pars mota per se sit tanquam alterum quoddam suppositi. Hac enim ratione nullum animal posset dici motum ex se,nisi constaret ex duobus suppositis, quae nequeunt esse unum. Sed sensus est, quod in moto ex se aliqua est pars mota per se, id est distincta mouente, Sc aliqua est pars mouens ὀistincta a mobili; quae ex propria inclinatione non insequente naturam,sed cognitione mouet.oportet eas utrasque partes stili uno esse comprehendi,aliter motum esse
dici non posset. Ad quintam dicimus',quod ibi Philosephus inquit non esse
in conueniens, cum plura sint genera causam,causas sibi inuicem esse causas. C non autem dicit quod sit necesse, quod clarum est: na de de materia & sorma Ioquitur, quae fiant inuicem causae, dede efficiente Be fine.Modo non est necesse causam finalem actionis dependere ab agente, tanquam i causi est iente, ut patet de fine operationum totius uniuersi,cuius causa efficiens non est aliquid agens in uniuerse: cuius tamen ipse est finis. Verum non inconuenit aliquado efficiens, te finem sbi esse inuicem causas in diuersis generibus. illud. quod addebat excellentia tua. quod soria Sc efficiens non coincidunt in idenumero: quavis selui posset, quod intelligitur de so a terminante generationλ quia tamen in sellatione argumenti de creatione, dicis aeterna n5 habere causam efficientem,sed conseruantem. non procedit etiam secundum sententiam imam. Auctoritates uero Auermis mirum quirri faciant pro nostra D sententia. Nam uerum est ut diximus,coelum esse medium inter puram po- tentiam,& enς in actu simpliciter.& secundum positionem tuam esset sns inachi simplicite quia per se existeret seclusa intelligentia. Verum ab auctoritatibus nobis abstinendum ducimus in hoc opere,ut diximus in praefatione. nam quilibet textum videns meliu s iudiciu afferre potest, quam ex alicuius scriptis. Caeterum hoc, quod dicitur de B.Thoma; scio B.Thoniam non as. sentiri huic sententiae: non tamen apud ipsum inconuenit actum per se existerem, qui habet esse deficiens, posse dare esse materiae. quare si eius auct itati est standum, nil curo de hoc sapposito an si verum necne, dummodo alterii
concedamus, quod ipse habet pro copertissim .haee satis de his Pppositis: illud uero ubi tota vis est, omnisi de hac re perserutatio inniti debet, scilicet
257쪽
quod considerandum est, an anima intellectitiast actis tantum, an actus Equi est in adim ad quod etiam omnes nostrae rationes tendunt. miror omis. sim fuisse ab excellentia tua, ibi enim est eardo totius huiusce quaestionis. Haec de suppositis. Nunc accedamus ad solutiones argumentorum probantitim animam esse immortalem. Primum accedis ad solliendam rationem,quam adduximus ex Averroe in tertio de Anima, quod scilicet intellectius non est forma materialis, quia recipit omnes sermas materiales. luit hanc rationem excellentia tua. licetque multa dicat, in summa tamen uideris mihi dicere, quod materialitas circa gradum vegetatiuum impedit cognitionem. Vltra uerὰ non impedit cognitionem, adeo ut secundum auctorem huius rationis, quam nos adducimus, Averroem inquam, in virtutibus Fsensitivis materialibus deueniatur ad virtutem cogitatiuam humanam, quae
comprehendit indiuidua omnium generum; siil,stantiamque cognostitubsque sensibili; communi & proprio. Ex quo etiam uidetur quod intelligat uniuersale. quare ualde miraris quod Averroes, cum haec dixisset in secundo
de Anima;postmodum in tertio adduxerit eam rationem ad probandum intellectum esse virtutem abstractam. Ego uero excellentissime praeceptor
ingenue loquor quamquam etiam miratus sum; aded ut sui oblitum 5: ebrium existimarem Averroem. verum contra incredibile mihi uidebatur, quod excellentissimus philosephus, omniumque iudicio praeclarus in eodeopere adeo a se ipso dissentiret;tanquam sutilem rationem adduxisset in tanta rei quam ipse adeo compertam habuerit: ut non sit veritus fateri intelle- GOurn humanum esse unicum iri omnibus hominibus: ne fateretur eum esse. materialem. quamobrem interius re prospecta mihi proculdubio uidetur ea -iationem esse ualidissimam,si quis eam recte consideret.dicimus ergo,quod cum virtus receptiua comparetur ad suum obiectum proprium, ut potentia adactum: de ratione uero potentiae est, ut secundum naturam deessentiam
suam careat actu quem respicit: iccirco virtus receptiua Ebiem proprij quod respicit' per se; debet secundum' naturam & essentiam non esse in genere sui obiecti an uero seciandum existentiam quoque oporteat . ut obiem natura eareat, in praetens quando breuitati studemus, disseratur. His addamus.
quod proprium olfectum intellestiis nostri est'. quod quid est rei materialis, si iod sententia Aristotelis in tertio de Anima,ita se haset ad intellei i. sicut Hsensibile proprium ad particularem sensem: quo fit, ut sicuti senses semper sit uerus circa proprium sensibile, ita intellecius circa quod quid est, semper
si uerus. id autem experimento coprehendimus. nam percepta re quapiam
sentimus impulsum intellectiis quaerentis quid sit res illa. Verum quoniam quod quid est rei; uerὸ ac proprie est serma rei quae est uere natura rei: quare& Philosophus semper sere appellat causam formalem, quod quid erat esse: iccirco ex his sequitur, quod intellectus respiciat formas materiales tanquaproprium obiectu; quae ita se habeant ad intellectu, sciiti sensibile propriu se habet ad sensum particulare. Ex quibus sequitur meo iudicio esscacissme. quod intellectus secundsi natura & essentia non sit in genere formarum ma- terialium
258쪽
A terialiti m. illud uerJ. quod adducitur ex Averroe de virtute cogitativa, est ualde dissimile, ut puto. Nam virtus cogitativa, dato quod deueniat ad cognitioneni indiuidui siti stantiar, ex accidentibus iss cognoscite licetque ip- suio distinguat ab accidentibus; cognoscit tamen in quantum indiuiditum est, quod esse non completur,nis per aliqua accidentia. verbi gratia, quantitatem; neque de indiuiduo comprehendit,aut inquirit quid sit,neque secundum rationem uniuersalem, neque secundum rationem indiuidualem, ut dicit comentator in secundo de Anima, commento sexagesimo quinto: N est locus, quem adducit excellentia tua. iccirco non respicit rimas materialeti
tanquam obiectium proprium, sicuti diximus de intellectit. Haec de prima B selutione. De alia irerd ratione nostra, quod scilicet intellectus est immaterialis , quia intelligit uniuersalia nihil hic dicam: cum satis dictum sit in no
stro tractatu: conserant qui legerint argumentum solutioni, Scut cuique videbitur,adhaereant. Illud tamen non omittendum reor; mirum mihi uideri quod argumentum illud reflectatur ab excellentia tua: ac si idem sequatur ponentibus animam esse immortalem, scilicet quod intellectias sit in male ria; nam apud ponentes animam immortalem, anima est actiis pii per se est; neqire habet esse mixtum cum materia: iccirco nil prohiber intellectionem esse in intellectit, non autem in corpore tanquam in sibiecto. Neque anima est in materia, nisi tanquam persciens materiam secundum esse selistantiale:non autem secundum eas persectiones; quas habet in se. Sed apud ponen- C tes animam mortalem, anima est serma, quae non est in actu per se. sed est tantum achis. modo implicat contradictionem, neque intelligibile est, quod secundum realem existentiam aliquid sit in actu, qui est tantum actus, non autem per se est: tanquam in subiecto. N est ratio, cuius solutionem sepius quaesiui ab excellentia tua; ob tardita em tamen ingenii, neque in apologia, neque in priori tractatu tuo eam deprehendere potui. Haec satis de hae se lutione. Accedit postmodum excellentia tua ad soluendas mul duo argu menta nostra, quae reuera eandem habent vina: scilicet quod intellectus est reflexilius supra se suasque operationes, & se intelligit organice: ergo est vi tus non organica, & per consequens immaterialis. Hic dicit excellentia tua utramque consequentiam falsam esse, scilicet quod virtus organica non est D reflexiva supra se, imm0 senses exterior pircipit se sentire. ut )icimiphirimi clarissimi auctores, in quibus est B. Thomas nunquam satis Iaudatus. neque uera est illa proposito, quod organum semper sit medium inter virtutem utentem organo, & obiectum illius virtutis. Sed hoc habet veritatem tantum in virtute non affixa organo&obiecto primo. altera etiam consequentia est salsa: non est virtus organica, ergo est immaterialis: quia apud excellentiam tuam intellectus non est virtus organica, tamen simpliciter est materialis, neque uerus est circulus in intellectione, qua intellectus se inteI. Iigit: quia non primo, sed intelligit se, intelligendo alia. Nos ueta dicimus
utramque contequentiam videri nobis necessariam. Primo namque prima: necessaria est. sicut enim omne,quod localiter mouetur,est quantum; ita om
259쪽
ne.quod operatur, est; at in motu locali corpora quae mouentur motu recto, Esunt quantitatis rei'ae: quae uero circulari motu moventur, sint circularis quantitatis. Nam figura, quae est qualitas, in quantitate proportionatur motui naturali locali : qui est per se in siibiecto quanto. Cum ergo operari prar sipponat esse, illa quorum operatio est per modum motus recti; esse quoque habent per modum lineae recta: quae ab uno puncti, incipit, de ad aliud tendit. Sic in his esse incipit ὀ forma rei tanquam a principio, de desnit incompostiam, non autem insormam; nam compositum est illud, quod est. forma uero non est illud, quod est, sed est principium essendi. in illis uerd, quorum operatio est per modsi motus circularis, esse quoque debet esse per modum circuli ita quod in illud desinat, a quo incipit. talia uero sint format Pper se sibsstentes de immateriales. Virtus ergo, quae est reflexiva supra se, nopotest esse organica. Postea id quod se cognoscit persecia; oportet ut secundum se totum sit intelligibile, & secundum se totum sit intelligens; materia
uero cum sit i cognitione de cognostibilitate aliena, nemiit esse intrinseca Gemixta ei, quod se cognostit. At in virtute organica cum id, qtiod operatur Mcognostit si id quod est: compostum ex potentia & organo cognoscit, quia cum intrinsecam habeat materiam, se perses μognoscere non poterit.quod uero sibdit excellentia tua,quod sensiis sentit stam operationem: dato quod hoc esset uenim; dicam tamen paulo infra de hoc non tamen propterea est virtus reflexiva supra se, Sc mediante organo suam operatione cognoscit, dato quod ea cognoscat: mediatque semper organum inter id, quod senses co- Ggnoscit, Scipsum sensium.quod probatur ratione primum,deinde auctoritate philosophi .primo ergo,cum senses sentit suam operationem,uel Niciar organo uel non si non utitunergo essentialiter no est virtus organicat illud enim, quod separabile est ab aliquo essentiale non est. Si utitur, cum de ratione organi hoc sitiquod scilicet si illud, quo agens operatur, te necessitate seqiritur organum esse medium intervi mitem scientem te ipsam sensationem. nostea
illud quod intrinsectam est esse alicuius magis illi est propinquuntiqu3m eius accidens. sed in sensit organum est principium intrinseclina sit esse; est enim
materia, sensatiouerd est accidens. ergo magis propinquum est organum virtuti sentienti, quam ipsa sensatio: medium ergo est organum inter vimitem sentientem de ipsam sentationem. Ex qua ratione apparet secundum ratio- HNem contingere Oppositum eius, quod dicis. inquis enim, virtus non affixa organo habet hoc quod organum est medium inter ipsam virtutem 5e id, circa quod operatur. at in virtute assxa, haec propositio est salsa, ex ratione ue-rd,quam adduximus, apparet; quod ex hoc quod est affixa organo,& non per
se est, sequitur de necesstate, quod organum si illi magis proximum, te per consequens medium inter ipsam, & id, circa quod operatur. Philosophus
etiam dicit in libello de senino & vigilia, & in libris de anima saepius, quod
sentire est motus animae per corpus, ac s corpus si medium . nunc reuertamur ad id, quod supra dimisimus, an scilicet sensus sentiat suam operatione. licet B.Thomas in aliquibus locis id dicat: tamen in secundo de anima vult
260쪽
A est eoque,quod per sensim percipimus nos sentire,hoc autem non possit sensus exterior quod detur sensus communis.sed quicquid sit de opinione Thomae: certe philosephus in liliallo de somno & vigilia adducit hanc rationem
ad proliandum dari sensuiri communem. dicitque ea ad verbum quae stibdo. Est autem quae am & communis potentia, quae sequitur omnes. scilicet quinque sensiis, quia & quod uidet de audit sentit,non enim vi sit videt, quoiania uidet & iudicat, itacpie potest discernere alba a dulcibus, δα. Ecce quam clare dicat philo plius sensit communi, non autem visit nos iudicare quo niam videmus. Verdira quicquid sit de hac re, com non multum faciat ad
praesens negotium,omittatur. De secunda uerd consequentia, quod non se-B quitur, si non si organica quod si immaterialis, Sc quod intellectione, qua intellechis se intelligit, non est persectus circulus. primo, dicimus de secundo.quamuis intellectus intelligat se intelligendo alia, facit tamen persectum circulum; quia persectὰ se inquirit de cognoscit. Si hoc est de ratione circuli. quod ab uno punctia incipiat; a quo primo dilongetur, postmodum ueris
ad illud idem persecte reuertatur; ex quo conuincitur intellectionem, qua intellestiis se intelligitiesse maxime similem circulo. intelligentiae ueQ,quae se primo intelligunt, habent potius modum unitatis quotm circulit c a se non exeant, ut ad se reuertantur: sed in seipsis maneant. De consequentia ue-r3 quod scilicet si non est virtus organica, est materialis; dicam ingenu8,meo iudicio oppostum intelligi non potest. Nam cum res eo modo operetur
C quo est; si qua sorma per se non si, sed si amis tantum quo compostum est ;neque per se sine materia in qua est, operari poterit. illa ergo virtus, quae per se sine ullo corpore, sita organo corporeo oneratur.mihi uidetur,quod etiam
per se st; quate quod etiam si immaterialis; intelligant alij oppositum. δε- teor apud me non esse illud intelligibile. id uerὁ.qiiod postmodum veluti in
transcursu & obiter quaerit excellentia tua, cur scilicet apud tenentes anima immortalem scuti anima afficitur passonibus concupiscibilis 3e irasti hillia quae sit ni materiales, non ita possit assci quantitate de qualitate. ad quod dico,quod longe est diuersa ratio in utrisqite. Nam irascibilis & concupiscibilis radicantur in anima, cuius sunt potetiar: & iccirco earum assectiones petatingunt ad animam. licet vi ducere contra imperium rationis eam non pos- D sinci quantitas uerὁ & qualitates sunt dispositiones materiae, qua anima secundum esse non dependet. post haec pergit excellentia tua ad soluendas raiationes nostras sumptas ab operatione voluntatis. primd eam seluit, quae sumitur ah appetitu ultimi finis, in qua nihil mihi amplius dicendum, conseiarant qui Iegerint. eique adhaereant,cui libitum erit. Unum tamen subdit excellentia tua ex B. Thoma, de pueris qui sunt in limbo. in quibus nulla est poena sensus, quamuis priuati snt ultimo fine; quia scilicet inquit Thoma; is finis secundum riaturam non sibi debebatur; sed est finis, qui improportionatus est humanae naturae. Ad hoc dico quod finis ultimus intellectus
ratione suae receptionis, seu, ut clarius loquar, ratione potentiae receptitiae,
qui sibi naturaliter debetur, non solum apud philosophos, sed etiam apud