장음표시 사용
261쪽
Christianos,est Deus gloriosus, in quo est omne bonum. non ne,inquit Au- Egusti mis in libro Consessionum, Domine creasti nos ad te, & inquietum est cor nostrum,donec quiescat in te.&in psalmo, Satiat or, cum apparuerit glo ria tua. Verum quo ad principium atauum, quod est lumen naturale. finis hic seci indium philosephos est etiam naturae intellectias proportionatus, ut patet ex Avicenna & Algaret. licet Avicenna posuerit, quod in Colcotea illi copuletur noster intellechis.idem etiam patet ex.Auerroe:qui uoluit,quod post persectionem intellectis speculatilii cursi naturae deueniat homo ad eam copulationem. At nostri Theologi uoluerunt quod ratione nostri luminis finis hic si naturae nostrae Jmproportionatus; requiraturque ad eum attingendum gratia de gloriae lumen. quare etiam dicunt in limbo pueros Fpropter desectium habilitatis ad gratiam capescendam carere poena senses, 1icet habeant poenam damni. De Glutione argumenti nostri sumpta ab electione id tantum dicam. Si'intellectis & voluntas, quatenus materialis cst, subditiir corpori coelesti, caretque libero arbitrio. quatenus uero immat
Halis est liber, quod cum smpliciter sit materialis,& secundum quid immaterialis , sequitur quod simpliciter careat libero arbitrio, neque sit dominus
sitorum actuum, quod, an si uerum, alij considerent. An uero selutio ratio- nem nostram soluat, iudicent, qui rationem de solutionem uiderint,ac inuicem contulerint. Haec de selutionibus nostrariam rationum .Reliquum modo est, ut breuiter ac strictim percurramus destrii mones nostrarum responsonum ad argumenta tua. quo in loco praesitione mihi utendum duco, qua Getiam in nostro tractatu quodammodo sumus usi. Nos scilicet ad ea argumenta. quae directe probabant animam esse mortalem, certas etiam dedisse
responsones. ad ea uero . quae procedebant ex statu animae post mortem, a-λ . lijsque uitae circumstant immortalitatem, dedisse resposion es non certas,sed probabiles. huiusce rei illa ratio est, quia meo iudicio animam esse immo talem sciri potest ratione naturali. ea ueroi quae fiant huic annexa, de statu scilicet animae post mortem, de operatione eius an retiniatur corpori necne, non possunt sciri ratione naturali: & iccirco non certae . sed dubiae quaedam solutiones dantur, quare quaedam ex omni parte non satisfaciunt. Neque in propterea, quamuis ad plenum satisfieri non possit rationibus, qvie seni ci ca consequentia ad animae immortalitatem, debemus dicere repugnare ra- Htioni naturali animam esse immortalem; quia naturale lumen in plerisque pertingit ad cognitionem alicuius antecedentis', licet de consequentibus, ex quibus particularior cognitio haberetur illius antecedentis, ex desectu co-i gnitionis omnium accidentium illius rei, non sibi satisfacere undequaquei possit. Quam rem nequis miretur, clarissima exempla asseram. sciti irr tione naturali corpora coelestia esse sphaerica, ratione non assero, cum nullus eam ignoret, quare scitur corpus coeleste. in quo est set,esse sphaericum. V rum cum de definitione sphaerae est, quod habeat centrum, corpus ergo hoc solem deserens sphaericum habebit centrum. Vel ergo centrum huius co
roris est centrum mundi, uel aliquid aliud punctivn. hae certe disiunctiva necessi
262쪽
A necessario sequitiir ex eo antecedente . quod odiis solem deserens sit siphaeriaciis. quod si dicas hoc centrum solis esse aliud pim tum i centro mundi: hoc
certe est contra principia naturalia.primo quia omnis motus simplex,uel est a medio mundi, uel ad medium, iiel circa medium mundi: quare cum motus solis circularis sit motus simplex, erit eiso circa mundi medium, de sphaera molietur circa stitim centrum: quod est penitus immobile; ergo ccntriam huius sphaera es centrum mundi; non ergo alii id punctum. postea si esset aliud puni tum uel oporteret esse vacuum,uel dari penetrationem corporum. 1el ororteret ponere corpora quaedam coelestian6 vere sphaerica, sed veluti monstra qtiaedam ex una parte grossiora, & altera parte tenuiora. quemad-B modum ponit Ptolomeus esse duo corpora deserentia augem Glis, quae omnia ridicula sunt x repugnantia principijs naturalibus. ergo centrum huius corporis non est aliud puni mimi centro mundi. At ex altera parte, obsertiatum est certissimis obseruant ijs, solem duos dies ni fallor amplius morari in motu, qui est ab aequinoctio verno, scilicet a primo puncto arietis per
aestatem de cancriimusque ad autumnale aequinoctium, id est, ad primum
punctim librae; quina ὀ primo piincto librae per hyemem & capricornum
usque ad vernum aequinoctium . quae tamen spatia sunt omnino aequalia in Oct aua sphaera. Vel ergo motus solis est irregularis, aliquando scilicet velocior de aliquando tardior, quod est impossibile: uel maior sui orbis est ab ariete ad libram per cancrum, minor uerd a libra per capricornum ad a- C rietem. quamobrem sequitur,quod orbis solis sit accentriciis, aliud que centrum habet a centro mundi. Ex illo ergo antecedente, quod stimus scilicet
quod sit sphaericus, seqititur quod si excentricus Zc non concentricus. 8c quod neque sit excentricus neque concentricus, quod implicat contradictionem. quia ergo de consequenti veris cari non possumus, negemtas antecedens . dicamusque quod repugnat principijs naturalibus orbem solis esse sphaericum. certὸ haec res esset viri immoderanter philosophia Sc cognitione naturali utentis. at s quis dicat nos quidem lumine naturali scire antecedes. de disiunctiva uero illa consequente certos esse non posse, quia sicut dicit Aristoteles in secundo de coelo, pauca habemus accidentia coelestis corpo .ris propter distantiam, iccirco particularis admodum scientia haberi i no D bis non potest, uniuersalis tamen habetur. quo fit, ut de illo antecedente samus certi, de disiunctiva consequente incerti. Haec certe solutio uideri meo
iudicio potest esse viri grauis & eruditi: dignoscentisque quid sciri potest ab
eo, quod sciri non potest ex defectia cognitionis accidentium rei, de qua este quaestio. Similiter certum est ratione naturali astra non posse moueri sed infixa esse corpori, in quo mouentur. nam per se neque in uacuo, neque in pleno moueri queunt.Nunc rationem omittam,quae notissima est.Luna ergo mo-
Detur infixa alteri corpori.Vel ergo hoc corpus, in quo infixa est luna est epici clus, uel orbis ipsam deserens. aliud enim dari non potest. s dieas quod est epici clus, certe hoc repugnat principijs naturalibus. primo, quia esset aliqua sphaera mota motu simplici;quae circa mediu mundi non moueretur: deinde
263쪽
quia corpora coelcstia, orbes inquam, essent perserata. postea quia cum ple- Enilunium contingat, ut etiam concedunt astrologi, luna existente quandoque in auge epici cli, quandoque in opposito augis . interdum uerd in latitudinibus medijs, si luna moueretur in epiciclo, facies in luna non semper eodem modo uideretur se habere,sicuti uidetur. non ergo infixa est epici clo. at contra, luna quandoque est altior, quandoque depressor, quod manifestum per eclipses, nam in eodem puncto longitudinis te Iatitudinis existens, quandoque magis sit bintrat umbram terrae, magisque eclipsitur , quandoque minus: quod certissimis obseruationibus comprehenditur, ergo est infixa
epici clo. Aliae etiam ad hoc validissimae rationes adduci possunt, quas dimitto gratia breuitatis. ergo ex illo antecedente,qiiod scilicet non per se nio FDetur luna, sequitur contradictio, quod scilicet sit infixa epiciclo, ge quod non si infixa epiciclo. sed orbi ipsam deserenti. quare cum de consequenti certi esse non possmus: immd utraque pars cosequentis distinctivae habeat
contradictiones naturales, a quibus nescimus euadere: destruamus ergo antecedens , dicamusque lunam per se vagari, modo seblimiorem, modo depressorem; certe hoc non esset sani ac grauis philosephi: immd quilibet sanus diceret se de antecedete certum esse,de distinctiva consequente incertit: quia hal, et cognitionem huius e rei uniuersalem; particularem uerὐ habere non potest, ex desectu accidentium propter distantiam coelestis corporis alia huiusmodi exempla adduci possent, sed haec sint satis. Si ergo haec solutio& responsio grauis, sapientisque viri est in corpore coelesti, quod est corpus G sensbile, cuius motum de lumen sense conspicimus: qui ergo mirum uideri debet, si de humano intellectit dicimus: quod sciri potest ratione naturali ex
eius operatione,qua experimur dum vivimus,ciam esse immortalem. de statu luero eius post mortem an uniatur corpori necne nos illud scire non posse ex desechi accidentium; quia certissimum est omnibus, animo existenti immortali, quod eius separati nullum accidens il nobis perfingi potest . quo fit,
ut certe euadere non possmus contradictiones naturales, quae adduci posisint ad ea, quae circunstant animae immortalitatem. Neque propterea debemus destruere antecedens, scilicet animum esse immortalem. Hoc meo iudicio est recte ac sebrie philo rhari: ille uero qui ex eo, quod in particulari
cognitionem habere non potest de re quapiam. destritit etiam cognitionem Hin uniuersali, facile destruere posset omnem philosophiam, de omnem cognitionem riatural E. Haec praefatus reuertor unde digressus sem. Solutiones ergo ad argumenta, quae directe impugnant animum esse immortalem , certae dantur nec dubiae meo iudicio. Solutiones Deia,quae dantur ad argumenta,quae d 'ruunt immortalitatem animi ex consequentibus ad illud antecedens , non sent certae, sed probabiles Se dubiae. cuius ratio est, quia cum re-chim si iudex sui 8e obliqui, de priori uero simus certi, certae etiam responsones dantur: de secundo uero cum simus incerti, non certae, sed probabilesti dubiae silutiones dari possunt. Accedamus ergo ad argumentationes tu contra solationes nostras. erinvisque quam maxime breues. De primasS Fimpu-
264쪽
A impugnatione nil amplius dicam, cum tota pendeat, an ex hoc solum, quod intellectio non sit in corpore tanquam in subiecto, ostendi possit animam esse immortalem, necne. De secunda impugnatione selutionis dic imus opti-mὸ comi enire, id quod diximus de vegetatiuo de sensitivo, materiali & im- materiali virtute. Nam sicuti vegetatiuum per se sumptum constituit plantam, quae repuprat animali, quod constituitur per sensitiuum; tamen anima senstiua continet virtutem vegetatiuam; neque esset intelligibile aliquid simpliciter esse iii genere plantae, & habere potentiam sensitivam. ita sensitiuum per se sumptum constituit materiale, quod est mortale, & repugnat immateriali; tamen se a immaterialis,qualis est intellectus, continet vi 2 tutem materialem, quae qualitas qupedam est ab ipsa anima influens, existensi tamen in corpore tanquam in subiecto. Non est autem apud me intelligibile, quod sorma simpliciter materialis habeat potentiam immaterialem, quia secundum modum essendi nunquam potentia est si pra essentiam; si- . cuti etiam non est intelligibile aliquid esse in genere plantae simpliciter, hahere tamen potentiam sensititiam . quod uerd dicis, quod potentia non potest separari ab essentia, a qua fluit: quod tamen eontingit in anima intellectiva secundum nos; nam potentiae sensititiae Sc vegetatiuae corrumpuntur il remanenter dicimus nos quod potentia, quae est in essentia tanquam
in stibiecto, non potest separari abessentia; at illa, quae est abessentia tanquam a principio, est tamen compositi ut si abiecti, Se est assixa corpori, po- C test sena rati ab essentia, a qua fluit: quod etiam secundum positionem tuam
manifestὰ sequitur. Nam potentia visua cum sit assixa oculo, corrumpitur per euulsionem oculi, tamen essentia animae inuisibilis ab illa remanet. Ecce ergo quod secundum positionem excellentiae tuae idem dici oportet. caetera sitae dicuntur in impugnatione, de an impugnatio procedat alij considerent. De tertia oppugnatione nil dicam, quia supponit id, quod est in controuem sa,an scilicet intellectio,quae non est in corpore tanquam in subiecto,c5uincat animam esse immortalem: ided ad eam rationem lector dimittatur. De quarta oppugnatione,hoc in loco applicanda est praefatio quam secimus.dicendum nos probabiliter, non certe responsuros. pro selutione uerὁ adueris
tendum est, quod pars Sc totum in hoc differimit quod pars habet de ratione D sui esse deficiens, totum uerὰ habet esse persectiam: quare dicitur in primo de coelo,quod omne, totum, Se persectam sent idem secundum ideam, licet disserant in subiectis. quandiu ergo aliquod habet esse deficiens, habet ratione partis: quandiu uerd non habet esse deficiens,habet ratione totius, non autem partis. Hoc sepposito dicimus probabiliter, quod utraque pars potest susineri. dicimus ergo quὀd dici potest, qudd non munietur. Cum autem ars mentaris,est pars, ergo reunietur. dicimus, quod licet in principio habue- rit esse deficiens, de ided unita fuit corporit quare tunc etiam habuit ratione partis; postquam persecta est, amplius non habet rationem partis, sed totius:
iccirco secundum naturam non appetit reunitionem: sicuti sit rculiis arboris, cum est in arbore, habet rationem partis, quia habet esse deficiens: at V auulsus
265쪽
diu lsus es, arbore sulcoque traditus; actis radicibus, quia per se sibi se Iicit, non habet amplius rationem partis, sed totius; neque anpetit reuniri
virliori. Ad id uero quod adducitur ex B. Thoma * reliquis Theologis dicentibus oppositum, respondemus quod Theologi postquam per lumensdei intellexere resurrectionem suturam, cum verum vero consonare debeat ex omni parte, iccirco dixerunt, quemadmodum reuera est, quod anima separata habet rationem partis. tamen non posita resurrectione, quae in
otitillii mine fidei, sic dixissent, ut Matel de Avicenna dixerunt. possemus aprobabiliter & alteram partem tueri. quod retinetur per nouam generationem , cum inceperit habere esse deficiens abolitis dispositionibus prius acquistis a materia, licci prior pars sit mihi magis probabili, neque ista Etransmigratio esti motus localis, quia non sunt in loco animae separatae, exitque nouus homo quantum ad partem principalem idem homo, licet non absiliit E si idem propter uariationem aliarum partium: circunstantiae ue-rὁ aliae, quae quaeruntur, sciri non possimi. dicimus tamen non esse inconveniens per aliquot tempus animam morari sine aliqua intellectione, & iccirco non est inconueniens, s non stati muniatur corpori. Ratio uerὁ cur
potius isti quam illi uniatur. assignari non potest; scuti etiam non potest
assignari ratio, cur in determinata aliqua parte materiae prius fuerit, a, indi-itidi uim bovis, verbi gratia, & h. individuum alterum suerit posterius; nisi quis ponat ordinem essentialem in generationibus indiuiduonina; sicut uidetur sequi ex dictis Marsilii in quaestionibus primi de generatione . dese- Gcundum hanc positionem licet anima separata sit immunis motu coeli, de ab eo tempore: tamen At ipsa habet sitas mutationes &mensuram di irationis quandam, quae descit ρb aeternitate. Neque inconuenit, quod te minet generationcm factam a sole & ab homine, quamuis si immaterialis, scuti non inconuenit apud Auerroem, quod intellectius illle unicus terminet generationem sectam a sole de ab homine. Quod uero ex B. Augu- sino contra Porphyrium obi jcis. quod tali posita reunitione cdm anima reparata sciat se non esse firmam Sc stabilem in ea sedlicitate. in qua fruitur optimo, nunquam ergo erit uere talix. dico, quod hoc maximum mihi uidetiir argumentum, neque mihi satisfacio in solutione . quare alteram par tem, ut saepe dixi, puto probabiliorem. tamen dici potest, quod cum anima sciat illud fieri post Ionga saecula, norit pie etiam je non perpetuo priuandalii ea scolicitate, iccirco propterea inscelix tunc dici non potest, cum opi mo stititur; praesertim cum eius ordini tunc maxime obtemperare cupit. illud uero quod subdit excellentia tua miraculosem esse, animam separatam per se existere, scut etiam est de accidentibus: in sacramento altaris; sateor me nunquam id antehac nec apud Theologum aliquem vidisse, neque secundum Christianum dogma dici audiuisse. fortasse id vidisti tu, ego nunquam audiui nec vidi. Haec de hac quarta solutione satis snt, de qua re Cerm a solutio, ut puto, asserri non potest. De quinta solutione & impugnatione dicimus, quod utrumque tempus de separationis leunitionis ad corpus est
266쪽
A est animae naturale, sicuti naturalis est rei grauis, &motus ad centriarn, Ω quies in centro. Quod si quaeras, cur anima potius desinitur peresse actum corporis, quam per esse separatum quod halbet: dicimus ad hoc, quod cum definitiones dentur, ut res definita innotescat, anima uero secundum esse coniunctiim sit nobis nota, secundum esse separatum ignota; iccirco potius definitur secundum esse conitinctum, quam secundum esse separatum . illud uero, quod subdis, persectionem rerum non consistere in quiete, sed in operatione; nos quoque dicimus uerum id esse . neque nos per quietem intellexisse priuationem operationum, sed adimpletionem quandam appetitus per conuenientem, & omnino sibi proportionatam operationem . De B tacta selutione, impugnationeque hil mihi dicendum amplius iudi o: conserant qui legerint silutionem nostram impugnationi adhaereant luo cui libitum merit. id uero, quod iubditur, quod si intelligit sine phantasmate, tunc non erit rati alis, sed intelle his; possumus 3c negare consequet tiam, Metiam concedere consequens. Nam cum ratio sit intellei hi sol umbratus, quid mirum , si post rationem persectarn anima deueniat ad cognitionem, quae dici possi intellectus immissere hoc accidit in viris, qui exercitatissimi sunt in cientiis, ut dicit B. Thomas in pluribus locis. Haec de sexta. Nunc dicendum de septima Glutione impugnationeque: dicimus quod desinat quaedam veri, a in solutione nostra, quod scilicet potentiae illae corrumpuntur, ut manis: stum est. sunt enim assxa' organis Sc materia- C les. quod uero dicis quod corrumpi nequeunt, quia essentia nequit separari a potentia. diximus stipes, quod ab illis potentiis, quae non sunt in ipsa tanquam in subiecto, sed in conanosito, & sunt affixae materiae, potest ecsentia separari, quod sequitur etiam secundum positionem tuam. Nam sicut eruantur oculi, potentia visiva corrumpitur, quae assxa erat illi organo, licet essentia animae remaneat. De eo uero quod dicis, quod quoniam potentia ordinatur ad amina. esset frustra, si semper se priuaretur actu: dicimus, quod quando amas illius potentiae ad aliquid aliud ordinatur tanquam ad finem , cdm potentia per suum adhina comparauit ei. cuius potentia est, illud, ad quod ordinabatur eius achis, non dicitur esse senstra. licet postmodum careat achi; quia suum assecuta est finem, ut patet de au-Dgmentativa. De octaua solutione impugnationeque fatis dictum in se-ςundo sipposto, quoniam intelligentia det esse orbi. iccirco non repeto. Id uero quod in fine dicis de B. Tlioma, qui dixit intelligentiam esse formam coeli in.secundo contra Gentiles, capite septuages mo, in quo nihil dicit de hac re, ego non satiς intelligo quid dicas, puto fuisse impressoris vitium. De nona selutione, impugnatione pie. quia illa Glutio, quam impugnat excellentia tua, non est nostra solutio, ut manifestum est legenti, iccirco nil mihi dicendum est. de eo, quod subdis an homo uere corrumpatur, patet, quod non ita uerὰ corrumpitur scuti cartera, quorum formae desnunt esse. De selutione impugnationeque decima dicimus, quod tumuis Scotus excellentissimus vir tenuerit, indiuidua
267쪽
Eiusdem speciei inuicem distingiti per proprietates indiuiduales, non autem Epet materiam, S nos eam selutionem retulerinatis ad eam partem, quam
putamus magis probalsilem. qiiod stilicet munitio non detur: tamen si isti nendo, quod sat illa reunitio, & etiam tenendo quod distinctio indiuiduo nim in eadem specie fiat per materiam, hoc enim putamus magis Aristote
licii m) diei mus, quod cum per illud, per quod aliquid constitititur in specie, habet etiam esse copletum; per illud idem est hoc aliquid id est individuum; quare cum idem nequeat esse cause, ac principium indistinctionis. seii idemptitatis & distinc tionis, iccirco in una specie unicum latum est individuum. At quando per illud, per quod aliquid constituitur in specie . non habet es se omnino completum, sed habet esse deficiens; cum desectius ille com- Ppletur per materiam, in qua recipitur, de secundum quam habet esse omnino completum, utique principium per quod est individuum , & per quod distinguitur ab aliis indiuiduis et isdem speciei est materia; attamen ip se formae secundum se intrinsece distinguunturi, licet prima radix, origoque distinctionis, sicut de indiuiduationis sit ipsa materia, propter esse deficiens ipsus formae. quod vel hal et actit, yel habet aptitudine, id est, non quod habitura est, sed quod habuit ex sta natura. Hoc stante dicimus, cprod animae separatae distinguuntur secundum se; origo tamen illius distinctionis suit
materia, quam informarunt: quod si fuerit eadem portio materiar primae, nil resert. Nam cum non simul, sed diuessis tempotii, iis . S diuessis dispositionibus assectam materiam informarint, neque materia si causa distin- Gctionis inesse Se in consentari: nam, ut diximus, distingiuintur secundum se, separata animae non inconuenit duas animas distinctas ab eadem materia sumpsisse distinctionem. s etiam teneamus relinitionem, idem dicimus , quod animae quia sunt aptae natae habere esse deficiens, quod completur per materiam. sunt multiplicatae in eadem specie. N prius secundum naturam, intelligitur anima unita corpori, quim separata, licet neutrum esse si altero absistute prius tempore, posita mundi aeternitate: sicuti secundum naturam gallina est prior ovo, quia persectum quoddam est, ouum impersechim, tempore uerdabselutὸ neutrum altero prius est. nec inconuenit, quod eandem uel diuersam materiam informent. Nam, ut dixi, distin suuntur secundum se, licet origo illius distinistionis si materia: tamen prio. rem partem, quod scilicet non retaniatur, tenemus magis esse probabilem Rationes,quas adducis contra tenentes materiam esse indiuiduationis principium, non est nostri negotij soluere. De undecima solutione impugnationeque dicimus, quod ea ratio de infinito procedit direm circa annexa immortalitati. iccirco probabiliter respondemus, nam secundum veritatem fidei nulla est ambiguitas, dicimus ergo quod infinito esse aliquid
maius ea parte, qua sninim est, non inconuenit: nec etiam inconuenit duo
esse infinita, quae seciandum quid fiat finita, sicuti est de praeterito tempore infinito, de suturo infinito; suorum utrumque in aeternitate est in actu, licet in duratione hac temporali sit in potentia. id uero quod postea sibdit
268쪽
Α subdit excellentia tua de infinitate Dei, de caetera: quia id nos non diximus , neque eam assignauimus rationem,ut legens inspicere potest: a nobis omittatiir.De duodecima uero,decimatertia,decimaquarta Sedecimaquinta solutionibus nostris,oppugnationibusque tuis nil mihi dicendum superest. conserant qui legerint, adhaereantque cui libuerit. Nunc accedendum nobis ecset ad textus Aristotelis, in quibus uel de immortalitate uel de mortalitate ι loqui uidetur. Sed quoniam ex lectione textus, de ex his quae antecedunt,de consequuntur quilibet melius sibi satisfacere potest; quam ex alicuius interpretationibus seorsiim scriptis:iccirco lectores ad textum mittantur, ipsique dijudicent uter sensiis de mortalitate scilicet an de immortalitate magis ac-B commodari queat rinos uero tantum quosdam Iocos notabimus, qui sunt omnes sere extra textum . primum ergo quod dicas nos dixisse ed quod Aristoteles in secundo de anima dixerit opinatiuum esse alterum a sensititio,voluisse ex eo loco intellechim, quo opinamur, esse immortalem, reuera non estitat sed ex stiperiori textu, ubi dicit de intellectu leperceptiua potentia altera ratio est,&c. nos diximus hoc colligi. Sed quod ibi locutus sit deintellectu huia iano, colligitur ex eo, quod immediate sit it de opinatiuo de sensitivo, ouae ratione distinguiantur. Alter lociis in quo me taxat excellentia tua, est in textu visesmo tertij de anima, ubi dicitur, quod hoc settim est immortale. inquis si hoc sollina reseratur ad intellechim possbile, quem admodum dicis in una tuarum expositionum, sequitiir quod agens intellec mis si corruptibilis; nos uero dicimus hoc non sequi. Nam cum supra dixerit agens esse nobilius patiente, & priticipium materia, particula ea selum licet reseratur ad possibilem, non habet relationem ad agentem; quem dixerat nobiliorem possibili ; sed ad alias partes animae in eodem textu, ubi nos diximus Aristotelem loqui de reminiscentia horum sinetularium, id est sensibilium . infinita serὰ dicit excellentia ilia, cur scilicet anima separata perspecies hic acqtiisitas non intelligit singulare, sicut intelligit uniuersale; cuius rationem dimitto, quia omnibus est obuia. quod uerd dicis quod se intelligit,ic Deum, quae singularia quaedam sunt, miror quod non disserentiam facias inter singularia abstracta&sensibilia, qtiomm est sensus, 3 quae intellectus non intelligit nis per reflexionem ad sensem. quare etiam Theolo-Dgi nostri inquiunt, quod anima separata intelligit hare singularia sensibilia. non per species acquisitas hic, sed per species infusas intelligunt. ut dicit D. Thomas in prima parte', ubi etiam dicit pulcherrimὰ de intellectione
abortorum ac infantium . quomodo uerd expositio nostra quadret, unus.
quisque ex Themistio colligere poterit; ὀ quo nos etiam sumpsmus eam expositionem. Alter etiam locus notandus,dicit excellentia tua quod in primo de Anima ubi philosophus dicit,si anima habet operationem propriam. contingit ipsam separari. quod accepit, contingit,pro necesse est. Sed uideat excellentia tua; qudd hoc stare non potest cum inserius positis, ubi inquit,s non habet operationem propriam, non contingit ipsam separari. ubi non contingit, non significat, non necesse, quod tamen oporteret secundum ex-
269쪽
postionem tuami sed significat impossibile seii non possibile. ex quo collia a
pitur, siupra acceperat, contingit, pro possibile est, ut nos exvolui mus., Alius locus est in quinquagesimo sexto textu tertii de Anima, ubi dicis nos dixisse, quod an separata anima i magnitudine intelligat abstracta. philosophus Oimisit,tanquam rem manifestana.hic dicis nos nobis contradicere, ubi diximus, quod de operatione animae separatae sciri non potest qualis si . hienos dicImus reuera accepisse manifestum, pro minus .inbio. deinde stat. qnemadmodum puto, quod sit manifestum, ouod intelligat abstractat tamen quo pacto hoc fiat, de qualis si haec intellectio. non esse compertum nobis. quare nulla secundum rei ueritatem est in dictis nostris contradictio; licet qui in malum sensum omnia tralait, inuenire possit nodum in scirpo. ut . M. dicitur in prouerbio. de eo ueris loco in primo Ethicorum, ubi dicis,nos no-liis contradicere,non possum satis mirari, quam in sinistriim sensem dichim
nostriam acceperis, nec totum sed partem recites. dixi naus, quemadmodum
reuera est, philosophum dixisse, quod infortunia nepotum & amicorutri non faciunt stilices & inscelices de lanctos. s ad eos pertingunt. Hoc enim si ibditi ir in textu & i nobis; quam conditionem dixi mos appositisse philosophi)m: quia in tertio de Anima in textu vigesimo, declarauit quod non pertingunt, quia intellechis passibilis corruptibilis est Est ne haec contra dictio repugnant 'ne haec dicta dicenti quod non remini untiar mortui sin- nilaritim sensibilium Re uera si alius nostra dicta ita perperam interpreta res esset, ac legenda in publicum tradidisset; non posse meum non arsuere Mimalignitatis & impietatis. Uerpm de me potius quam de te hoc susei caretiquem noui mei amantissmum esse . de illo autem Ioco . ouod quidditatem animae separatae diximus pertingere ad primum phil6 phum, tum tamen in alio loco dixerimus. sola fide hoc sciri posse, necue lumen nanirale ad id pertingere, dicimiis nos , quod cum prima philosephia, scut dicit philosophus in primo Metaph sicae, si stilantia de Deo. & quam maxime Deus habet; fmilia pertinent ad primam philosephiam secundum se consileratam. quae tamen a nobis lumine naturali capi non possint, neoue tradi in cunt in philosophia prima participata ab homine: nam cum si scientia de Deo, Mouam maxim8 Deus habet; praecipuὰ ad ipsam pertinet tradere quid si Deus; tamen a nobis pertingi non potest quid sit 1Deus, ut etiam dii in mul- ritis locis dicis. quare non miretis,s hoc spectat ad primam philosephiam secundum se, ut etiam itidetur dicere Themistius in prologo physcorum.non tamen ὀ nobis peri; ngi possi. de opinione uero Solonix. quam Aristotelen raxat in primo Ethicorum, de ex mio loco vult excellentia tua non sitisse Iphilosopho reprehendendum Solonem,s anima est immortalis. quia secvndum hanc positionem dichim Solonis est ueriam. Quod scilicet Vltima I dier Expectantia os homini; sticis Dat tu is in uiuum nemo , si 'r man: Iunera delet: nihil meo iudicio cst clarius quθm huiusce rei solo-tio. Nolebat Solon aliquem in obitu esse faelicem, quia post obitum ei con-t geret icitas, neque de alia stelicitate locutus est, quam defixilicitate
270쪽
A politica, vertim tunc eum dicebat talicem propter exactis operationes Scsortunas, a quibus in obitu amplius non poterat decidere in infortunia. Schoe reprehendit Aritateles, de contra hunc sensiim procedunt rationes ipia istus . inquit enim, quomodo in obitu uere dici potest quod fuit istix; cum
nunquam antea de praesenti uere dici potuerit eum esse talicem, &c. De eouerd, quod dicis extasim esse infirmitatem cerebri, quia i praeclarissimis viris disputatum abunde est, quod intersit inter aegritudinem cerebri, & diui- . num amatum illum, quem praeter Paulum & Moysem,quos ob rei terentiam fidei excellentia tua excipit, plurimis excellentiss mis viris contigisse memoriae proditum est, inter quos Plotino summo philosepho & praeclarissimi nol Bi minis viro: nunc a nobis nihil dicendum duco. quod uerὁ inquis conatum B.Thomae fuisse, ut faceret Aristotelem Christianum; mirum quod in custa-uo Physicoriam hoc non fuerit conatus; immd reprehendat eos, qui dicunt
Aristotelem adduxisse rationes eas ad probandum motum esse aeternum, notanquam necessarias, sed tanquam probabiles: mirum etia, quod Theophrastus eius discipulus, quique vivam eius vocem complures annos audiuit, derelictus si iecesset in Academia suerit, Themistius innumerique alij conati
fuerint Aristotelem Christianum facere.quod autem dicas di m nostrum, quod scilicet amma esse immortalis probari potest ratione naturali, sit contra fidem; quia ex hoc probari posset resurrectio. Ergo te B.Thomas, Augustinus, omnesqiae sere Christiani, qui hoc censueriint, contra fidem sunt. C locuti. Mirum certe; immd dicimus hoc maxime esse secundum fidem.quae profitetur lumen supernaturale non esse contrarium lumini naturali, sed esse persectionem quandam deseruis luminis naturalis maxime ergo secundum fidem est; ut id quod inchoauit lumen naturale,neque perscere potuit, imine supernaturali fidei perficiatur. Cum ergo lumen naturale probet animam esse immortalem: de statu uero animarum post mortem fluctiet. nihil ille certi afferre possi; maxime congruum est, ut id lumine sit pernaturali perficiatur . neque hoc quod persechim est, disconuenit ei, quod lumine naturali inuhoatum est. Ecce quam pulchre & commode conueniant omnia secundum nostram postionem:at secundum positionem oppostam, qliae vult lx - .men naturale persecuim esse, nihilque inchoare quin perficiat, ualde pericu D losiim est ne lumen supernaturale ponatur, non persectionem, sed destructionem naturalis luminis. itaque cum nobis sint comperta ea, quae lumine naturali scimus, periculum est ne putemus fabulas esse ea, quae dicuntur sciari lumine supernaturali: hocmie Iumen figmentum quoddam censeamus. quod uerὰ subdis Platone sensisse animae mortalitatem. θ quodamque Graeco te id audiuisse, qui Platonem ac Platonicos uiderit, iudicet. Ego ex hoc. minus miror, quod etiam Aristoteli, qui pressus est li,cutus. attribuatur haec sententia. In postrema parte nequeo satis obstupescere,quod dixeris nos postremis verbis nostri tractatus argitisse te in susscientiae . Mirum certῆ. dixe ram ego quod multa mihi se pererant. qtiae facta suerant in tuo tractatur in quibus dubitationes esse possent. Verum nolle me abuti humanitate tuar