장음표시 사용
302쪽
AEPENUMERo animaduerti complures aduenas: pra-
dentes homines, nec bonarum artium ignaros,quum primum Venetias venissent, atque amplitudinem eius urbis contempIati essent, tanta esse admiratione & veluti Rapo re quodam perculsos, ut nihil mirandum magis, aut illustrius se unquam uidisse praeseserrent ac totius oris significatione ostenderent. Non tamen omnes eiusdem rei capiebat admiratio. naquibusdam mira quaedam res ac prorsus incredibilis esse uidebatur,tam ma
gnam mercium omnitam copiam ex omnibus terrarum oris ac regionibus,
perpetuo quodam ac constanti tenore,in hanc unam ciuitatem inuehi indeisque in longe diuersissimas gentes terra marique deduci. At alios detinebat urbis frequentia, de omnium propemodum gentium contrentus Veluti commune orbis emporium, una Veneta ciuitas esset. Nonnulli mirabantur magnitudinem imperi j, latamque de terra & mari ditionem: at plerique omnes politioris & acrioris ingeni j homines, hanc notiamstus urbis ratione adeo D ad omnia opportunam, ut deorum immortalium potius. quam homini' mopus atque inuentum fuisse arbitrarentur, id ob hane potissmum causim Venetam urbem omnibus alijs praestare, quae aut hoc tempore usquam gentium sint, aut unquam suerint. Ac nimirum, si superiora perspexeris, etiam hae tempestate nonnullas urbes inuenire facilὸ poteris, quas cum hac nostra conseras; non paucas ueia seculis retroactis, quae Se imperii magnitudine, & frequentia populi, rerumque omnium copia Se magnificentia vini Venetae Ionge pra vittere. verum post hominum memoriam, nulla usquam gentium liuitas extitit, quae tam opportuno, tam tuto stu, atque adeo superante omnium fidem condita fuerit. Plerique in condenda urbe satis sesecisse arbitrati sunt, si locum delegissent, ad quem dissicilis Se incommotas
303쪽
hostibus accessus esset ad eam inuadendam atque obsidendam. inde euenit, sui complures ciuitates conditae sint, aut i ta editioribus & praeruptis , aspero a dissicilique accessu aut palustribus demissisque locis. diuersia quadam ratio ne nonnulli nihil praeserendum censi re conrogo, ominoquestui ad importanda explorandaque omnia, sine quibus siliscere ciuitas sibi nequeat, tu
ad necessitatem, tum ad molliorem atq; et antiorem qtiendam vitae cultu .
Qui ueris utrim rei studuerint, paucos admodii inuenias, pauciores ueris qui id praestiterint, nullos aut equos scia, qui omni ex parte iὸ fuerint assequuti. At Venetiarum situs diuino potius quoda consilio, quam humana industria
praeter fidem eorum omnium,qui eam ciuitate non uidere,cu ab omni impetu terra marisi tutissmus est, tum etia aptissimus omniu ad cuiusque rei co- ppia,sue ex mari siue ex continente ciuibus sitne renda, atq; ad comercia omnis generis mercium,cum omnibus pene nationibus habenda. Na in recessii penetralique Adriatici peragi est sta,ufide qua mare attinet ad continentem, magna aestuaria panduntur,miro artificio naturae munita. Nam xij. millibus
passuum continente mare incipit esse vadosum: intra vadosa breuiaq; littus assurgit,veluti alger quidam. Hare fluctibus impetuique marino obsistentia, uniuersam eam livionem interiorem. longe lateque sit sim adeo tuta reddunt ut no tantili maris impetus,quum assurgit, ualida tἴpestate amas, fractis fuctibus retrocedat verum etia neq; nauibus adu&atilius liber aditus pateat.
Quin potius opus est, nisi leues admodu fuerint, iit his in locis, ubi vadosummate esse incipit, in anchoris eonsistant: hastis dei ride tranquilla tempestate, Ga peritisque gubematoribus, seu potius vadorii exploratoribus circumacta, angusta t,adam &implicata via quisciliter altior est unda, haec uerd singulis sete diebus aestit maris mutuatur de uariat tandὁ ad urbem perueniat. Litotus illud, quod assergit post vada, sexaginta sermὸ millibus passitum extenditur,atcs interiora aestuaria concludit. Non ita tamen continuum est, ut non
septem locis diruptum mari aditum ad internam stationem praebeat. Distat autem l continente sex millibus passuum. Hae ergo ratione Venetae urbis in ria haec partim continente terra partim littore ac vadis coclusa sunt; in quibus medijs, ea regione quae Riuoaltus dicta a maintibus, in hunc usq; die nomen semauit. C ita urbs filii Veneta quo tepore Hunni duce Attila tota oram Venetam, insignem Italiae prouinciam.quae hisce aestuariis finitima est. Ἀigne ac cardibus devastabant. in qua calamitate Patauit, Aquileiae, Opiter j, tantoesiae atq; Altini, illastrium Venetiae urbium; cives, qui te nobilitate,&diuit ijs aliis pciestitere, primum se cum Amiliis recepere in nonnullas insulas,sni portiis turrullos,qui in aestuarijs hisce paulullam ἡ mari eminebant: ibidemque oppida extruxere,in quibus tanquam in tutissimo portu tuinulerissimam illam Attilae tempestatem effagerent.eodem autem tempore inlittore, de Wioiupra meminimus) nonnulla oppida condita suere, eo coueni εtibus eiussem orae incolis, qui patrias item siaes reliquerant. ab Hunnis direptas, ut dirutas: tutum*ae locum quaesierant uxoribus, liberisque, atque
304쪽
A biis commilini consito omnes in Riuoaltum conuenere, veluti in locum omnium tutissimum.& maximὸ commodum. ita ed conuenientibus omnibus, quicunque vexationem εἴ deuastationem eam Italiae ab immani iliala bama totum illinite illatam, essugere potuerunt, in eam magnitudinem, quam ni ine cernimus excreuerunt venetiae. Urbis igitur Venetae situm maiaximὰ tutum es. liquere omnibus potest, uel ex ipse ratione eius urbis constituendae, quum sibi homines illam condiderint, qui eam Italiae cladem a. trocissimam etageret ibique incolumes cum familijs in tantis calamitati bus perstitere . quin postea tempora quod nulli unquam ciuitati legimus contigisse) i prima urbis origine ad haee usque tempora per mille serὸ ae cenli tum annos integra semper ab hostili vi urbs Veneta perseuerauit, quum tamen optulentissima ditia imaque auri argentique, ac rerum omnium ciuitas ab extremis etiam orbis regionibus barbaros ad praedam potuerit inititare. Quo fit, ut non male sentire existimem eos, qui una hac ratione Veianetias caeteris ciuitatibus praestare censuere. Veriam aliud quiddam est in hac ciuitate, quod longe omnium praestantissimum censuerim ego: mea cum lue omnes, qui citi itatem, non tantum moenia ac domos esse putanr. sed ciuium conuentum, atque ordinem potissmiim hoc sibi nomen uindicare existimant . ea est Reipublicae scilicet ratio de sorma, ex qua beata vita hominibus contingit. hoc ego reor esse eximium illud ac praeclarum, quo Venetiae maximὸ enitere, atque omnem antiquitatem superare uideantur.
C nam Sosi compertum est, nonnullas Respublicas extitisse . quae imperio, diistione , tum militiae disciplina ac bellorum gloria Reipublicae Venetae longὸ praestiterint, nulla tamen filii, quae institutione ac legibus ad bene, Leateque
uiuendum idoneis, cum hae nostra conserti possit: quo essechim esse perspicimius, ut neque adeo diuturna ulla unquam perstiterit. Quam rem cum mecum ipse considero magnopere mirari soleo maiorum nostrorum sapientiam industriam, excellentem animi virtutem, atque adeo incredibilem eriaga patriam charitatem. Fuere Athenis Lacedaemone ac Romae nonnulli ei ues vitae probitate, atque in rem publicam insignes pietate viri: sed adelpauci, ut multitudine obruti non multum rei patriae profuerint. At maiores nostri, ὸ quibus tam praeclaram Rempublicam accepimus, omnes ad D unum consensere in studio patriae firmandae, de amplificandae, nulla pro pὸ priuati commodi & honoris habita ratione. Huiusce rei contemiaram facere quiuis facile poterit, minimὰ inquam ambitioses fuisse Ue netos homines, sed patriae commodo tantum studuisse: quod nulla, aut
admodum pauca antiquorum monumenta Venetijs extant, cum tamen doami serisque praeclarὰ se gesserint, optimeque de Republica meriti silearint: non sepulchra, non equestres aut pedestres statuae, non rostra nauium,
aut vexilla ab hostibus direpta, ingentibus proelijs superatis. Vnum ex innumeris gentilis mei Andreae Contarent Ducis exemplum asseram. Genuensi bello grauissimo, ac longe omnium periculosissimo, cum Dux hic nostrae
Reipublicae praeesset incredibili sapientia, animique magnitudine singulari
305쪽
rem patriam serilauit, hostesque iam victores maxima clade illata prog;ν- zuit. Omnescitie ad unum, aut trucidauit, aut captitios fecit. conseruata patria, re aucta confirmataque Reptiblica diem extremum claust, ac testamento cauit, ne eius sepiilchro, quod ad hunc usque diem vistur iuvia templum diuo Stephano dicatum, ulla Ducis insignia, vila,e gentis nostrae assi- gerentur. ne nome quidem ibi tam magni Ducis inscriptum uideas. qua eius modestia effectum est, ut viri celeberrimi illustrissmique Principis monti
menturi splerique ignorent. certissimum hoc reor aret mentiim esse, non
ambitionis ventosaeque famae maiores nostros studiosos suisse, sed patriae tantum bono,communique utilitati consuluisse. hac eiso incredibili virtute animi,maiores nostri hanc Rempublicam instituere, qualem post homi Fnum memoriam nullam extitisse, si quis hac nostram cum celeberrimis antiquorum conserat, facile animaduertar. quin asserere aus m. neque monumentis insgnium philosophorum, qui pro animi voto sormas Reipublicae essimere , tam recte formatam atque emctam ullam contineri. Qtiam rem putaui ego exteris hominibus rem minime ingratam atque inutilem me facturum, si tam praeclarae Reipublicae institutionem literis mandarem, quum praesertim nullum his temporibus uideam ex quam plurimis doctissimis vitis,qui multum ingenio eruditione rerum omnium, ac eloquentia vaIent,hanc rem Iiteris illustrauisse. Cui lieet nihil luminis ex oratione nostra afferri posse certo sciam, per se tamen est adeo illustris, ut non tantum sibi, uerumetiam orationi alioquin tenui multum splendoris 3e dignitatis sit al- GIatura . Quamobrem cum de hac nostra Republica scribere instituerim, ut quilibet facilὰ dignoscere queat, recte ne an perperam se habeat, hinc mihi potissimum exordium sumendum reor. Hominem scilicet a natura ciuile animal effectum esse, solum uerd nedum recte uiuere, sed nec uiuere posse: id quod quotidiana necessitas, ac victus vestitusque ratio plane ostendit: acia, eam causam, Sed principio homines conuenisse in hanc ciuilem societatem , ac deinde perseuerasse, ut bene beateque uiuerent. hoc est, ut mutuo adiumento atque opera summum hominis l)onum assequerentur, quoad seri potest donec mortalem hanc uitam degimus. Quamo rem etiam uniuersa ratio ciuilis institutionis eis pertinet, ut qua faciliori via id fieri queat, ciues faciat scolicis vita compotes. At scelix beataque vita usii vir- Htutis praecipue contineri a summis philosophis perhibetur, quod etiam probant certissimis rationibus.& argumentis euidentissimis. Verum usus virtutis le in muneribus bellicis elucet, Se in functionibus pacis. Atqui quamuis laus bellica, totaque militaris ratio tum necessaria si ciuitatibus pro conseruanda libertate, ac gnibus tuendis, tum etiam dignitatis Se splendoris plurimum habeat; nihilominus respuit communis hominum sensus ossicia bellica, quibus caedes ac mortalium detrimenta in primis procurantur, esse per se expetenda, atque ad ea caetera omnia ciuilia munera esse reserenda. ac crudelis quidem ingenij, uel potius ab humanitate abhorrentis hominis esset, optare proelia, caedes, incendia, hae duntaxat de causa.
306쪽
ut in re militari clariis sit; adde etiam si libeat,iit summi Imperatoris laudem consequatur. Qitare omnes philosephi insignioris notae in hanc sententiam cosensere,bellum propter pacem expetendum esse, omnemque semctionem, virtutis militaris atque unitiersam laudem bellicam ad pacis ossicia esse reserendam. Quamobrem is reipublicae institutor, qui laude dignus haberi,Sc., ut dici selet, omne puctum tulisse uideri vult, eam moderationem adhibeat,iaccum ordinem tueatur, ut ad iiirtutem accommodata tota reipublicae in- statutio uideatur: atque ad pacis simctiones magis qitaim ad bellica munia spectare existimetur, bellicis interim & militatibus non neglectis. Nam plemnque se finibus tuendis se propagandis, dummodo id sine iniuria fiat necessaria est militaris uirtus. Caeteriim ijs, quae diximus,constiti itis, illud statim in controuersam reuocari solet, gubernationi ciuitatis rectius eunus. an pauci posideant, an potius uniueisa multitudo: qualem plerique effin- sunt statum illius, quae proprie respublica uocari debeat. mihi quidem egregie statutum sapienterque dictum uideri selet hominum gubernatione perperam homini cuipiam demandari, sed diti inius aliquid esse oportere,cui officilina istud incumbate quod eognosci facile potest explerisque generibus animantium. gregem enim ovium ouis non regit, nec equoriam aut boum amenti im bos equus e aliquis moderatur, sed animal quoddam longe magis eximium tuetur ac regit brutas animantes: homo inquam, qui quantum brutis antecellat, est omni lius compertissimum. Itaque non diuersa ratione hominem moderari, ac regere debet quippiam homine praestantius Ze diui nius.s ex animi sententia res Rccessi ira st. Sed cum in mundanis rebus, quae sensu percipiuntur,inueniri minime possit melius ac praestantius homine ac homo uarium quoddam sit animal .& Iongὸ diuersis partibus constet: in serioribus quippe animi viribus cum bellula communionem habet, at supremis quodam modo deos immortales attingit: id recte inter homines gubernatoris atq; moderatoris locum tenere debet, quod est in homine diuiniim. Hueia omnium consensu est mens,diuini tanquam splendoris radius quida natura insitus hominum animis.Non ergo satis reipublicae cohsultum erit, si gubernatio homini committatur, quem briitae illae vires saepe perturbant, atque irem semita reuocant rationis, sed menti puraeae motionum animi experti, id munus deserendum est. Quamobrem diuino qubdam consilio, cum alia ratione id fieri non posse , inuentis legibus hoc assequutum humanum genus uidetur, ut menti tantum ac rationi nullis perturbationibus obnoxiae, hoc regendi hominum coetus officium demandatum st. Quod sanὰ deorum munus, nescio an nullo inseritis existimari debeat, s quis accurate secum reputet legum comoda. Primo nanque in sanciendis plurimi sapientes viri conuentiunt, 'iri multarum renim experientia docti, inuentis alio ii, exemplisque veteriam ccllatis, tandem post diuturnam consultationem decernunt id quod optimii visium suerit: neque odio tunc, aut amicitia, alia veanimi perturbatione a uirtute deduci possunt, quum nullius priuati causa a satur in legibus constituendis, quod in forensibus iudici js semper accidere
307쪽
let.Post itero leges sancitas,s quis contra eas secisse deprehendatur,easque a
poenas dederit quas leges iusserint,ilire nullum habere odio poterit. Proin-δeque metuendum non erit, ne qua seditio aut simultas inter ciues contrahatur, maxima te periculosissima rerum publicarum labes. Contra plerunque cum hominum iudiciis non vi legum quispiam plectitur, discordiae inimiciti aeque graues proueniunt. Nam seri vix potest, ut non male affecti in eum simus, qui nobis detrimentiam attulerit. quo circa haud scio, an homi mina generi a natura omnium parente nihil hac legit inuentione maius conacessiim fiterit, quae etiam iure dijs immortalibus filii ab antiquitate conseia
crata. quin quod magis mirum uideatur, Aristoteles philosephoraim facile Princeps in eo liBello, quem De mundo ad Alexandrum Macedonum re- Fgem scripsit, nil aliud reperit, tui similem Deum optimum faceret, praeter antiquam legem, in ciuitate recte instituta: ut id propemodum tam magni philosephi sententiast Deus in hac rerum uniuerstate, quod antiqua lex in ciuili secietate. Acin libris,in quibus de republica tractat. Iegem inquit esse mentem sine appetit ut perinde ac Ii diceret mentem puram, lucidam, nullis assechium morbis insectam, ex quibus esset illud, quod superius diximus a Time opportimum atque optimum esse, quilibet perspiciat homo etiam tardioris ingenii, ut scilicet diuinius quippiam homine coetus hominia moderetur ac regat. Quod s huic gubernationis muneri praeficiatur homo,
quia in rari admodum sint & prudentia & probitate praediti, ij que pleriinque
affectuum animi vim cum in iudicando errent, tum maximὸi recta ani- Gmi sententia dimoueantur, non sine turbatione magna, ingentique periculo res processura est. quod etiam si fieri posset, ut hominem inueniremus, adeis sapientem atque probum, atque adeo propositi tenacem,ut nulla animi per turbatione ab ossicio reuocaretur: utique neque hac conditione optandus esset pro legum principatu hominis dominatus, qui mortali fragilique natura praeditus . diutius eo munere fimgi nequiret, quum leges aeternitatem ut ita dixerim aequare possim. Ex his iam persitasum esse reor,siam mam imperii comendandam esse legibus non homini: quam paucissmauerd, quando legibus compreliendi non possitni,hominis arbitrio permitteda. Verumaecesse est, ut custos quispiam ac veluti vicarius &minister legibus conm-tuatur, qui pro legis imperio rempublicam regati loquoniam neque legibus Hcomprehendi possint omnia. tum quae in iudicium ueniunt, tum quae consilitanda sent,athiter si huiusmodi omnium. rvrsiasque eadem controuersa redit, quae ex legum sanctione luta esse alicui uideri potuisset: an scilicet unus melius, an pauci, an potius multitudo tuendis legibus, Schis diiudicandis,ad quae satis esse leges non possunt, praeserenda st. Ac,quamuis multorum sententia regius dominatus alijs habeatur praestantioncrediderim tamen ego, tametsi unius principatus, qui uete regiam dignitatem ac iure sbi uindicaret. si res per se consderetur optimus omnium est nihilominus propter saepius in deteriorem partem labile ingenium hominis,ac uitae breuita
tem, optimum omnium statum mininiὰ esse sub regio principatu, sed mutilitudia
308쪽
A titudinis gubernationem ciuili ocietati magis contienire: idque experientia
rerum omnium magistra luculenter docet. Nam nullum regium principatu apud veteres extitisse unquam legimus, neque nostra tempestate conspeximus. qui non breui in tyrannidem lapsus sit. Contra plurimas respublicas multis seculis perdurasse, ac pace&bello floruisse. Ac multitudo quidem omnis gubernationi per se inepta est, nisi in unum quodammodo coalescat: quandoquidem neque multitudo ulla esse et aere, nisi unitate aliqua contineatur. Qua de re ciuilis quoque secietas dissipabitur, quae unitate piadam constat, nisi quapiam ratione multitudo unum essciatur. Quo fit, ut praeclarissimi philosephi, qui de reipublicae institutione accurate scripseriint,tem-B perandam rempublicam censeant ex optimatium & populari statu, eo adhibito temperamento, ut incommbila uniuscuiusque gubernationis uitentur, commoda item comparentur. Quocirca rempublicam Lacedaemonionim
summopere laudant, in qua Reges, de Ephori, se Senatus essecerint mixtionem quandam ut bene dignosci nequeat, sub qua nam gubernationis specie suerit ea respublica collocanda. Id tamen reprehendunt, quod dumtaxat ad belli munera instituta suerit, nulla interim habita ratione ossiciorum pacis, atque otij. ex quo esse m esse. ut respublica illa multis Ac clarissimis virtutibus insignis, ubi primum in otio esse coepit, in deterius lapsa sit, ac demum corruerit. quod etiam Romanis accidisse eadem propὰ causa compertum est: nec id esse euenturum latuit praecipuox Romanos Senatores . ex quibus C Nasica censitit Carthaginem rimetsi Ronaan nominis aemulam, uel potius inimicam sempiternam, minimὸ diruendam esse: iit semper Romanus hostem haberet cum quo agendum armis effettite inimico atque aemulo sit blato ea respublica instituta ad bellum, iuuenciisque in armis educata in sese arma conuerteret. Quod Nasicae consitum, quamuis a Senatu tunc repudiatum fuerit. contraque eius sententiam decretum,rerum tamen ipsarum me
ius prudentissimu suis ostendit. nam euersa orthagitie continuo sere bella chiilia exarsere,quibus tandem florentissima, ic potentissima omnlii, quae unquam fuerunt, respublica concidit ac demum in Barbarorum praedam cessit opulentissima, seri potius rerum domina ciuitas. Sed ut aliquando ad inia stitutum opus ueniamus,maiores nostros, qui Venetam rempublicam insΗ-
D tuerunt, mira quadam sapientia atque me a pmbitate praeditos fuisse apparet. qui nihil praetermiserint pacid ad rectam reipublicae institutionem pertinere uideretur. Primum namque adusiim muneraquevirtutiς instituere omnem uitam. sunctionem te sitorum ciuium, semperqtie eis suere potio- ramidia pacis qi dira belli. Et in eam curam potissimum incubuere, ne quarratione concordia ciuilis solui posset. non negleistis interea ossicijs bellicis. his inquam quae nostrae ciuitati maxime conuenirent. nam is est urbis situs; titualde idoneus sit maritimae militiae,terrestri ueta parii aptus.Neque enim huic vini aliquo pacto accommodari queunt. aut equiturilitumnae, aut pedi-aeum acies, ut ex his, quae septa de vinis situ ἀncibis accurate descripto dixi anus, perspicue coniici potest. Eam uero in hac repub.moderitionem ac tem
309쪽
peramentum adhibuere, eamque mixtione omnium militum, qui reta sint, Eut haec una Resipublica, & regium principatum Sc optimatium gubernationem , & ciuile item regimen referat: adeo ut omnium formas pari quodam Iibramento commiscuisse uideantur, quod claia ex operis processu lique-hit. Verum, ut tandem Reipublicae Venetae institutionem aggrediamur, summa totius ciuitatis auctoritas, 3c ex cuius decretis & legibus . tum Senatus, tum magistratus omnes ius potestatemque habent, penes illud consit Iium est, in quod nobiles omnes ciues conueniunt, qui annum XXV exces.sere, nam plerique alij qui nondum id aetatis habent, ubi tamen annum XX peregerint, hoc ius sertis beneficio adipiscuntur: de cuius rei uniuersa ratione inserius dicemus. Nunc a nobis illud primum omnium statuatur, pro- Fbe 2 maioribus nostris cautum fuisse, ne plebs admitteretur ad conuentum hunc ciuium in quo est summa reipublicae potestas.Deinde non minore prudentia factam filisse ciuium hanc definitione generis nobilitate potius quam facilitatu censii,quemadmodum fieri consecuerat in pristis rebu*ub. ac plerique veteres philosophi praecipiunt esse faciendum. Civitas nanque ciuium lacietas est nec tamen omnes hi homines, quibus indiget ciuitas, aut qui imira moenia urbis habitant, siant habendi pro ciuibiis neque iure in ciuium namero sunt collocandi. Opiscibus enim cuiuis ciuitati est opus alijsque permultis qui mercede operam suam locantiae priuatis demum seruis.at nullus horum ciuis uere dici potest. nam ciuis liber est homo: hi uero omnes seruitutem seruiunt, uel priuatam, uel publicam. Mercena ij namque de opifices Gomnes veluti serui publici haberi debent. Etenim non dissimili modo i natura constitutum filisse animal putandum est, ae ciuitatem ab hominibus costitui oportere. In animanteuerd multae sint partes,quae animatae non sunt. illis tamen indiget animai,ut uiuat:sic in ciuium coetu multis hominibus est opus, qui tamen minime partes ciuitatis aut esse. aut haberi debeant, nec in ciuium numero collocari. Piamobrem sapienter ὀ maioribus nostris cautum est, ne uniuersus populus Ommam potestatem habeat in hac republica.
quam longe optimam uoluerunt. Summa enim turbatio. popularesque tu
multus frequenter concitantur in illis ciuitatibus, in quibus summa renim est apud populu : quod etiam in quibusdam rebvspublicis obseruatum sit se legimus.& ὰ nonnullis philosephis praeceptum. hoc tamen recte se posse asi Hsequi arbitrati sent, sius hoc administrandae reipublicae definiretur censia atque copia rei familiaris. Verum in maximas diffici illite . nec mediocria incommoda incidere. nam frequenter euenit, ut infimae plebis homines comparent sibi ingentes facultates: quippe qui plerunque serdidis artibus ossc isque minime liberalibus dant operam augἴdae rei. neque is iam filia
parciant. in potius genium fraudant, Diones accumulent. Contra ingenuicilies ac liberaliter educati pauperes fiunt. seu aduersa fortuna, ut frequetuaceidit seu quod liberalibus studiis addita uniuersam hanc augendae rei s miliaris operam negligunt. qua ratione si iit serdidi homines, uui nil aliud
sitiunt misim hicnim, bonarii niueia artium expertes sunt, paulatim rei
publicam capessant: ingenui uero ac liberaliter educati opibus sensim deiacientibus
310쪽
A cientibus i iure ciuium decidant. Inde maximas seditiones oriri, ac rempublicam turbari necesse est.Ideo maiores nostri sapientissimi homines, ne sitia respublica quandoque in has calamitates incideret, hanc desinitionem publici iuris, generis nobilitate longe melius fieri censuerunt. qitim magnitudine censis: ea tamen temperatione, ne tantiam suoremae nobilitatis viri hoc ius haberent, illud enim paucorum potentiae sitisset non reipublicae sed etiaquicunque alij ciues non ignobiles.Itaque omne Atii aut genere nobiles extitere,aut virtute insignes,aut de republica bene meriti, principio hoc ius ciuitatis regendae adepti sunt. Qiidds post eum primum ciuium conuentum nobiles alij suere, qui tum opibus, tum strenuis gestis rem publicam auxeia B rint, ni mittim illis omnibus ius administrandae reipublicae concessum fuit, id quod & temporibus nostris uidi miis. nam nonnulli etiam aduenae, exter nique homines in hunc numerum ciuium asciti sent, tiel Ob eam causam. quod nobilissmi. iiel quod officiosi erga rem publicam fuerint,eamque insigni quopiam facinore honestarint. Vniuersias ergo hic ciuium conuentus. seu ut dici tuo magnum hoc consilium,penes quod summum totius reipublicae ius est, te i quo etiam Senatus magistratuumque omnium auctoritas pendet in hae republica vicem resert popularis status. Dux uero qui praefinitum imperandi tempus non habet, sed dum vixerit. praesidet, regiam praeseseri potestatem, praesertim cum rcgiam speciem habeat. ac grauitatem dignitatemque regis seruet.Reliqui uero ciues regia veneratione Ducem pro-C sequuntur, omniaque decreta Sc leges. tum etiam publicae litem. sub Ducis nomine prodeunt. At Senatus. X viri seniorumque seu praeconsultorum colIegium, qui apud nos vulgo sanientes appellantur, eorum inquam qui prae- consiliunt, ac de republica ad Senatum reserunt. ostendimi qliandam optimatium speciem. Quae cum sint praecipuae reipublic ae huius partes, antequaad inferiores magistratus deueniamus. de ijs primo sigillatim dicendum est. Initium uero sumatur a maiori consilio. ὰ quo uniuersa pendet resiuiblica. Omnes ordinis patricij iuuenes, qui annum exegere. ad magistratum. qui vulgo Advocatorius dicitur, accedunt, cui praecipue legum tutela demandata est, coram quo constituti cum patre aut matre, s pater decesserit, aut proximiore generis cognato, si utroque parente orbati fuerint, adhibitis D duobus testibus, honestis viris, sed alienis a matre, probant sese natos ex eo, quem patrem profitentur, non spuriose sed matrimonio legibus statuto de ex matre honesta muliere. Testes uero in haec uerba iurant, sibi id compertum esse ex omnium quos nouere attestatione, atque ex omnium assensit. Deinde pater seu mater, uel consanguineus genere proximus, s fuerit is iuuenis utroque parente orbatus, iure iturando asserit adolescentem XX annos excessisse. Qtiae quum rite 3 scriba magistratus illius in codicem fuerint relata, diem quartam mensis Decembris operiuntur: eademque die omnium horum adolescentum nomina, qui nondum sortis benescio ius ciuis adepti sint, nec viges mitin quintum annum excesser int,in urnam coni jciuntur. 8c ad Principem deseruntum ibique coram Consiliarijs ea urna constituitur.'