장음표시 사용
501쪽
serat. Sic in Epistola ad Romanos,nescimus quid oremus,sed spiritus inter. Epellat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Quid tu prodero, nisi loquar et bis int m reuetiti caut in seientia, aut in ophetia ut in doctrina.J Satis difficile est quatuor haec distinguere. Reuelatio est i Deo. scientia corum quae antea sciebam iis, nec noua reuelatione nobis innotescunt. prophetia est sensus mystici. doctrina,ut reor, est, cum quis non interpretatur aliena, sed ex suo profert; de docet,ea praesertim,ut puto,quae pertinent ad mores..Si orem Ggua, liritus meas ora mens autem fines κ&MIIJic utique de his loquitur Apostolus, qui no intelligunt id,quod pronunciant mam a spiritu impelluntur,ut orent, cum tamen speciatim non intelligant quid dicant. mens vaca. fruetii ; quia non intendit in ea,quae proferuntur, cum non intelligat. Neque etiam potest sea exponere Ecclesiae; 5e iccirco etiam mactu vacat, in aliis scilicet, id est, in Ecclesa quam non aedificat. Fratres nolite pueri esci sensiἷus,sedmalitiaparuali emte.J Is puer est sensibus,qui non intelli git,quae pronunciat,ut pueri solent. Itaque linguae insignumsent,non delibus, sed in talibus: ophetiae autemnon is ehias,fHMelibus. Si ergo conueniat Ecelsa tota in mum, σοmnes linguis loquantur , intrent autem idiotae aut infideles, non ne dicent quia insinitis ' Si autem omnes prophetent, intret autem quis infidelis velitora, conuincitur as omnibus, diiud casuria omnibus.J Videtur Apostolus sibi in paucis his verbis contradicere . nam,
cum primum dixisset linguas esse in signum non fidelibus, sed infidelibus; postea dicit, quod si introierit infidelis, ic audiat vos loquentes linguis, utique dicet quod insanitis. ideo locus prior exponendus est, Vt, per signum, intel- Gligat signum perditionis Sc condemnationis infidelis obstinati , quem Deus non putat dignum, ut audiat sermonis sui interpretationem. postmodum autem loquitur de infideli non pertinaci, sed qui suturus sit fidelis per verbum Dei intellectum: ideo subdit, quod occulta cordis eius manifesta fiunt;& ita cadens in faciem adorabit Deum, dicens, quod Deus in nobis est. Occulta cordis, ut reor,sppellat Apostolus, occultos stimulos cordis immitas a Deo,qui per uerbum excitantur,& soras procedunt. a vobisprocelsit sermo Dei favi in vos stuperuenitI Auctores cuiuspiam rei maiorem fidem merentur, qvim alij, qui eos sunt secuti. illi etiam apud quod solos est res quaepiam maioris simi auctoritatis: quibus alij cedere debeant. Si quis autem Φ1ο-rat, ignoret, aut ignoretur.J Is dicitur ignorare ab Apostolo, qui in sua i oran- Htia est pertinax.talis ergo, quoniam ita vult,ignoret, id est perseueret in sua illa ignorantia:aut ignoretur, id est i nobis habendus est ut ignotus de alienus.
UIUS capitis argumentum facile est.& in promptu.Na Apostolus agit de mortuom reserrectione Etenim nonulli pseudoapostoli,conati erant persia adere Corinthijs salsam esse mortuom reserrem ne. Hos acriter arguit Apostolus,inquiens;cdm eadem si ratio capitis & corporis,s hi qui pertinent ad corpus Christi, non resurgunt,neque Christus resurrexit:quod si Christus no resurrexit, destructa est praedicatio fidei in Chri
502쪽
A stum. Nam & salsa testati sumus nos. qui praedicauimus Christum rςsurre . xisse. deinde spes nostra omnino inanis est. Etenim in hac uita mortali addicti sumus uariis tribulationibus Nangustijs; si post ii ne uitam nihil spera mus, miseri magis semus, quam quipiam alij homines. Postea multa disserit de resurrectione; quae patebui clarius infra. α' Hisfacio Euangelium,Sc. qua ratione praedicauerim vobis si tenetis: nisi fustra credidistis. J In principio i quit, se uelle illis in memoriam rei iocare Euangelium quod praedicauerat. deinde ut eos faceret attentiores, summis effert laudibus hoc Euangelium; dicens, quod in illo stant; ne scilicet cadant, &, per quod caluantur. subdit postmodum, si tenetis qua ratione praedicauerim vobis; ac si diceret,nisi ol B liti penitus estis,nam longiore praeceptore indigeretis. addit deinde,nisi nu-
sita credidistis: hoc ad duo potest referri; ad obliuionem, scilicet Eliangelij tiram frustra eo praedicante credidissent,si postmodum obliti essenti uel ad resurrectionem mortuorum, quam pseudoapostoli dicetiant non esse. Nam si ita esset,ut infra dicet, inanis est fides nostra; quia ex ea nihil nobis est sperandum. Tradias enim molis quod Oaecepi. J Vt reor dicit Apostolus se accepisse, non quidem ab aliquo homine, sed a Deo, &per reuelationem Dei. Si a rem Christus praedicatur, quia resurrexit a mortuis, quomiao quidam dicunt in iis, quoniam reserrecto mortuorum non ens Ut in praefatione diximus, eadem est ratio capitis & corporis. stu siChristus non res rexit, vana in des vesinae adhue enim illis in peccatis J Mors intrauit in mundum per peccatum, ut in Epi-C stola ad Romanos inquit Apostolus; ex quo arguit peccatum peruenisse ad
omnes: quia mors peruenit ad omnes. Sic econtra hic argumentatur: si reserrectio mortuorum non est, Sc Christiis non resurrexit: ergo non destruxit mortem. quod si mortem non destruxit; neque destruxit peccatum. Sumus
ergo adhuc in peccatis; & qui in Christo sunt mortui, perierunt. Vnu quisque inso ordine. Primitia Christus deinde hi quisent Christi, qui in aduentum eius θ
rauerunt. deinde finis, eὰm tradiderit regnum Deo o patris eum euaeuauerit omnem principatum, otestatem, istutem. Oportet enim illum rePiare, donec ponat omnes inimicos subpedibus eius. Nouissime autem inimica destrueturmonJ Exponit Apostolus ordinem, quo genus humanum, hi, scilicet, qui pertinent ad Christum, peruenturi sint ad uitam destructa morte. Primum inquit, uita ad Chii D stum pertinet; qui uita est, ut uerbum Dei, ut homo plenus gratia, nulli peccato obnoxius: deinde primus etiam resurrexit ad uitam omnino immortalem . Deinde vivificatio haec contigit,& continget his, qui sunt Christi; qui prius incipiunt uiuere in Christo,vita animae de spiritus vivificati per ipsi im;
deinde resurgent ad ueram corporis immortalitatem,ut Christus. Sed de haeresurrectione speciatim in postremis uerbis mentionem facit. Interponit autem, postea finis cdm tradiderit regnum Deo & patri: quoniam resurrectio corporum sutura est in fine oculi,de omnium smul. ided antequam expresse de hac resurrectione dicat; inquit, suturum esse finem huius scilicet mutabilis seculi, & finem omnium: quia omnes peruenient ad finem; neque dirigentur de regentur amplius. ad finem etenim adipiscendum, directio fit; le
503쪽
hoc innuit, cum dicit, Oportet illunt segnare, Feci Et qu6d euacuabitur om- Enis potestas 5c principatus. Postmodum descendit ad copporum resurrectionem, Se ad omni ni am mortis destructionem. Cum autem illi sui L fu rini omnia. tune σφst Isumsubiectus erit illi, qui Abiecit illi omnia: visi Deus omnia in omhibus.J Filius,ut Deus est, quamuis si de patre t aquam de principio; non tamen subiectus est patri: immd in omnibus est aequalis patri. Ut autem homo est, statim a sua coceptione subiectiis suit patri de Deo. Ided hie Filius accipitur, pro Christo cum eius corpore Quod nos sumus. Nam tunc totum corpus Christi erit 6imnino Deo stibiectum; neque indigebit interpellatore 6c mediatore, cuius iustitia fili cimtir, ut apud Deum iustificetur. Sed tunc Deus erit omnia in omnibus, ita S. Augustinus in primo de Trinitate. Plioqui quidserient, qui pigantur pro mortuis, si mortui hon resurgunt fit quid o pro illis bapti Phtur J Quidam putant Apostolum argumentari ex quorundam more, qui baptitabantur pro mortuis hominibus. Sed mihi non satis probabile ui Jetur, qii bd Apostolus sumpserit argumentum ex auctoritate illoriim,qui errabant in ea ratione Sc modo balptismatis.Ideo melius est, ut intelligamus mortua peccata,quae alibi appellat opera mortua: ut argumentumnitatus eo iundumento, quod, scilicet, mors se peccatum sese consequantur. Frustra enim pro peccatis, id est, ad ea abluenda baptiγantur, si mortui non resiimunt: nam non mundantur baptismate 4 peccatis. stirati die morior proptermen am aeria n. laires, elusim habeo in Christo U.JCloria Apostoli erat contierso Corinthiorum ad Christum, tanquam de illis optinne meritus esset. blaec Gutique ploria nulla esset. Si omnis eius labor inanis,s mortui non resergunt. Intonantiam Dei issam habent,adriserentia solis loquorct Paulo acrius Sc asperius increpat eos Apostolus, ut magis resipiscerent. Dicit itaque eos habere ignorantiam Dei. id est ignorare quae Dei sunt; Se hoc asserit se dicere ad eorum reuerentiaim,id est,ut reuertantur de compescantur. Saepe in Psalmis inuenimus nome hoc Reueret iam, de Reuereant tr. in hac fgnificatione poni. DAEA in risus aduo in animam itur item,ηeustalis Adam in I iritum vivificantem.) Anima uiuens,est ea quae dat ultam mortalem corpori qua scilicet,corpus nutritur augetur, sentit, dec. talis filii vita pr mi Adam. In Christo ueri;
nouissimo Αδam est spiritus vivificatis; qui, scilicet, dat uitam animae, & insennimam transformat, Se per animam. si iectum corpus. Hoc autem di- Hre,fatres, quod caro uis re num Dei pol et e 1 θη possunt; neque corruptio in corruptionem.J sentiis est, quod geri nequit, ut uiuens hac mortali uita, qua
nutrimur,comedimus, potamu .nossideat regnum Dei: hoc etenim intelligimus per carnem 3c sanguinem. Ecce xysterium molis dico,omnes quidem resurgemus ea non omnes immie alimur Uraecias textus. Omnes quum non dormiemus,
sed omnes 8mmutabimura Locus hic θ s. Hieronymo, in quadam Epistola.
multum tractatur, de diuersmode exponitur: uideant qui uoluerint. Nos ad literam dicimiis, sensem esse, omnes resiirrecturos esse, sed non omnes immutandos ad ri; tam gloriae. Sicili Psalmo; quoniam non resargent impii in iudicio. In eo enim sensu capit Apostolus immutationem. Si uero textum
504쪽
A Graecum exponimus, per immutationem intelligemus, si loquitur tantum de bonis,non autem de omnibus tam bonis quam malis) immutationem ad uitam gloriar ut supri. Sin uerd de omnibus,tam bonis,quὸm malis intellexerimus eum loqui, per immutationem accipiendum est, ad uitam immortalem Lu gloriar,seu miseriar. Id autem quod dicit, non omnes dormiemus, uidetur fauere eorum opinioni, qui trolunt non omnes morituros; qui scilicet inuenientur vivi in hora iudicit.Sed potest dici etiam secundum aliorum
sententiam,qtiod tam breuem mortem non putat Apostolus dicendam mortem: ideis dicit non omnes dormituros. Expositor quidam Graecus, coniungit hoc dilhim cum inserioribus qu. ae sequuntur,scilicet,in momento,in ictis B oculi:quoniam,ut habetur in Apocalypsi,non omnes morientur in icha oculi de in momento,immd per interuallis; omnes tamen resurgent in momento de i n imi oculi. Gi es mores victoria tua A est mors stimulus tuus' nimi liu mortispeccat virtus precati lex. Deo autem gratiasqui dedit nobis victoriam, per se
scin Christon dominum nos m. J Mors intrauit in mundum per peccatum. lexueia dedit vim peccato quia addidit transgressionem legis datae,ut in Epistola ad Romanos plene & cumulate dicit Apostolus. Christus ueris vicit peccatum 5e mortem, & sic liberauit nos a reatu legis, de s peccato; quare etiam a condemnatione mortis. Seientes, i diuor vester non emnanis. J Non est inanis labor, cui datur resurrectio de vita immortalis, ut disseruit supta.
N hoc postremo capite, admonet eos quaedam simiIiaria, ut ita dicam,ossicia,simulque certiores eos facit,quid nam sit ipse amarus;& de fratribus nonnulla alia, quae satis sunt exposita legenti. Quot probaueritis per Epipolas, hos mittam, .J Vel Epistolas dicit eas. quas ad illum daturi erant Corinthii, anteliam ipse Corinthum pertieniret. Vel Epistolas appellat libellos & tabellas,quibus secreto notabantur nomina eorum, quos
electuri errat. Vivos me deducatis quocunque iero. JRigura Ioquendi Paulina,non
reor deduci dixisse quoniam ab illis peteret viaticum,& pecuniam, quae sufficeret ad iter, sed deduci intelligit dimissionem, quasi ultimum vale, ut ita dicam,quo solemus uti,cum quis logius est iter ingressuriis. se insta, Dedueite D illum in pace. Gaudeo in praesentia St plana, Fortunati, σὰ chaici J Amphibologicum est. Nam referri potest praesentia ad Corinthios, quia scilicet praesentes erant Corinthiis: uel ad ipsum Paulum,quoniam aderant Paulo. nam quae sequuntur vi roque modo commodὸ possunt aptari. Si quis non amat D minum nostrum Iesum Christum, sit anathema, Maran alba. J Execratur eos, qui
non amant Christum: hoc enim significat, anathema. Addit deinde, Maranatha, id est. Dominus uenit vindex illius . Quod contra eos dicitur, qui non amabant Christum, eo quod non fatebantur Iesum esse dominum, & verbum Dei quod in carne uenisset. Rr
505쪽
VI Vs capitis argumentum in promptis est.Nain ptin nrn facit Co inthios certioles de tribulationibus, quas passus suerat, de detonsolationibus ei a Deo praestitis; quarum utraeque in prosechim eorum cedunt. Deinde excusat se, quod ad eos non uenerit, ut dixerat se venturum; ac ratio nem reddit, ciuitis pars ed pertinet, quod noluerit Corinthios contristare. Euhsηostra firma sit olosis; scimtes, qureiam sicuti seris Iassionum estis, se eritis σωυotitionis.1 Ea quae Apostolus dicit in in toto hoc contextu tria sunt; quorum duo pertinent ad Apostolum, unum ad Corin-othios. Inquit ergo se multas tribulationes passum, tons latum tamen ἱ Deo filisse ea de catin puto,quonia tribulationes eas euaserit. Ex quo euentu persuadere sibi possunt etiam Corinthi j quod si in quampiam tribulatione inciderint, quod parata est etiam ipsis a Deo propinqua conselatio; qua spe semper laeti de tuti esse queunt.Hinc duplex Apostolo gaudium; primum,quonia rintliij ex hoc fiunt meliores, di magis firmi infide: alterum, quod si inquaspiam angiimas inciderint, spem firmam ipse conceperiti paratam ipsis
Deo con lationem. diuuantibus in uis in orati epro nolimV ex multam itersinisscierumetis quae in nuisendonationis, per multos Vatia agantur pro nobis.IHic notandum omnia Apostolum direxisse ad gloriam id laudem Dei. Nons aquil se petere adiuuari ab eis in oratione, ut facilius impetret, & ibi sstat; Hsed ut i multis gratiae Deo agantur pro impetrata eius saliate. ' Iam gloria nostra hae est, testimonium eo silentia nostrae,m.J Dubitare quispiam potest. cuiusnam rei causam reddat Apostolus, cum inquit'. Nam gloria nostra haec est, testimonium conscientiae nostra . reor ego reddere causam, quod iure petat ab illis adiuuari in oratione, eo, scilicet, quod eos ex corde dilexerit de diligat, scuti&caeteros, sed abundantius Corinthios; cuius affectus testimonium habet conscientiam suam; quo nam pacto p ex synceritate cordis . qua cum eis fuerat conuersatus. subdit pos Da eos etiam posse temmoniustias erre, cum uiderint 8e cognouerint. ided inquit; Non enim alia scribimus vobis, quam qiue legistis de cognouistis: ero autem quod Ec usque in finem
506쪽
A eognoscetis,&α uagloria vectra sumus, sicut o vos nostra. 7 Gloriari potest discipulus in bonitate praeceptoris; similiter praeceptor in probitate discipitii. Cum ergo Me luissem, nunquid leuitate usus sum' aut quae cogito .secundum hominem cogito' Orfit apud me est, est; non,non. J Apostolus duo a se remouet,primum. se non usium fuisse leuitate, ut sententiam leuiter mutauerit. alterum. se non duci siua voluntate humana, sed Dei spiritu de instinctii: ideoque apud se non esse est est; non.non. Id est, ut persistat in ijs,quae semel dixit se facturum: non enim sitae sipontis se esse. Fidelis Deus, quiasermo noster, quisit apud vos, non ea in illis, ea σnon silenis illo, eaJ Veretur Apostolus, ne quis possit suspicari. ex his quae dixerat,apud se non esse,est,est; non non:etiam in domina,quam B eos docuerat, posse mutationem fieri. Huic obiectioni statim obsistit, de inquit; Deum fidelem esse Sc promissis stare: iccirco etiam sermonem eius, qui nititur fide a Deo data firmum esse, immutabilem esse, neque in eo inueniri. est. Se non; sed tantum, est. Et i, ipse,Amen, Deo adgloriam propter nos.J Dicit promissones a Deo factas in Christo Iese, habere, Amen, id est, firmitatem& complementum, quod cedit Deo ad gloriam: propter nos autem, quia ad utilitatem nostram. Ea etenim, quae habemus a Deo, in Christo, ad gloriam Dei sunt de ad nostram utilitatem. Qui autem confirmis nos volscum in Christi; σqui unxit nos Deus; squislaiauit nos, Odessit pignusstiritus in cordibus no bis. J Declarat promissiones de dona nobis misse a Deo praestita. Ego aurem
relem Deum inuoco in animam meam, quod parcens vobis nonieni mitra Corinthum
C non quia dominamur fidei vestra, sed adiutores semisgaudij mestri. Nam fide statis.JApostolus, in hac postrema huius capitis parte, explicat ratione, qua motus, Corinthum non uenerit, quam supra tacueratrinquitque se ideo non uenisse, ne afficeret eos tristitia.Haec summa.Dicit autem,parcens vobis non veni:de
ne quis suspicaretur, his uerbis innuere Apostolum, uel eos parum firmos in fide haberi ab eo, uel quod uellet impertu exercere in eos; iccirco statim addit non quod dominemur fidei vestrae. Ad utrunque hoc referri potest: Se ad dominiit Pauli. 8c ad exiguam eorum fidem; quod in postremis uerbis explicat, inquiens,nam fide statis. Explicat subinde causam cur non tuerit; sed a Liuiores sumus gaudij vestri:id est,cupimus nostra praesentia afferre vobis gaudium, non moestitiam; quam certὲ uobis intulisset nostra moestitia, quam D sueramus cocepturi ex eius delicto, qui nouercam habebat in delitiis nee post nitentiam egerat. Haec,quia tangit & innuit, latius explicat in capite sequet L
I N hoe capite explicat id,quod in fine praecedentis tantum tetigerat: rationem scilicet,cur non prius ad eos redijsset: ne scilicet afficeret eos tristitia, tristis ipse effectias ob illum. qui in se comi sierat id scelus, ut haberet nouercam. ne adhuc egissct poenitentiam. de quo ad eos scripserat priori Epistola ex abundintia charitatis, qua eos prosequebatur praecaeteris. Hortatur autem. ut cum iam eum sceleris admissi poenituerit, uelint ei condonare hoc delictum, quod re ipse in persena Christi. eius Lilicet vicem gerens, condonatat. Narrat demum iter suum Troadem primo.
507쪽
ileinde in Macedoniam: & quod es t bonus odor Christi, quibusdam In vl- Etam; aliis autem indispositis in interitum. Haec summa. Si quis autem me contristavit, non me contristiuit, sed exparae; et: non onerem omnes ms. J Apostolus setinum cum omnibus Corinthiis facit, eundemque assectium induit. ideo inia
quit se non contristatum misse, nisi ex parte; id est , non ex omnibus Coriniathiis coepisse tristitiam, sed tantum ex illo, qui nouercam duxerat. Quod autem paulo supra dixit, se scripssse per multas lachrymas, reserendum est ad priorem Epistolam, ad hanc.Nam in hac scribit, se iam illi donasse in per- na Christi; te hortatur Corinthios, ut illum consolciatur,ne nimia tristitia absorbeatur, de desperans de venia, maioribus'sagitiis se polluat. Deo autemn attas,quisemper triumphat nos in Chrisso Isu. nam Christi bonM Mors us, in his squipereunt, Gin his qui salui fiunt. Alys quidem odor mortis in mortem: alse autem odor milae in litam.J Tritiphat nos in Christo, Hebraica locutio; id est, triumphare nos facit, uel facit per nos tri uphare Christu de Satham. Quod subdit, se esse bonum odorem Christi. quamuis quibusitam sint odor mortis in mortem: nihil prohibet bonum suapte natura odorem nocere, Sc detrimentum quibusdam asserre, ob indispositionem eorum. Non en sinus, sicuti plurimi, adulterantes versum Dei.J In textu Graeco, cauponantes, id est, lucrum nobis comparantes ex praedicatione verbi Dei,sicuti caupones soliti sunt agere. i
v M in capite superiori dixisset se non eatlponanγsacere uerbii Des, Gquod plurimi faciebant, hic prosequitur quod coeperat. Nam pseu doaptaoli, ut Acilius deciperent, asserebant commendatitias lite- fas: Apostolus uer3 inquit se non indigere commendatitiis literis. aut alioruad Corinthios, aut Corinthiorum ad alios. Nam Corinthios esse suam Fpistolam, quam ad ipses gerebat; eo quod deseri et eam scriptam in corde suo. sthm Corinthios esse suam Epistolam ad alios,cem opere omnibus indicent se esse Epistolam Christi. aliaque addit de suo ministerio, quod dicit esse spiritus. non literae, ut ministerium Moysi: quod, si fuit in gloria, multo magis hoc Pauli ministerium debet elΓe in gloria, Zec. O ut eramin commendat itiis literis ex vobis, ain ad sy Dissola nostra vos sis, cripta in cordibus nos,is, qua scituro luitur at omnibus seminibus: manifestati quod ems Epistola Chrisii, mini Palla a Flnuis O siripta, non atramento sed spiritu Dei minentu, em J Nota, ut diximus supra, quod Corinthij de eorum opera erant Epistola Pauli ad ipsos Corinthios Se ad alios omnec Ad Corinthios, quatenus erant insculpti eordi Pau- Ii: ideo eum deserret eos in corde, eius anechim Corinthil cognoscentes, noegebant aliis comittendatitiis literis ad ipses. Item cum Corinthi j ostenderent omnibiis,sese ex doctrina Pauli bonos Christianos,& habere lege Christi scriptam in cordibus suis, ministerio Pauli erant utique apud omnes Epistola commendatitia Paul i. Non quodsimus si cientes cogitare aliquid ex nuis, ranquam ex nolis, JαJHoc pertinet ad ministerium, de qno supra meminit, di paulo infra, dicens; qui & idoneos ministros nos fecit noui Testamenti,
508쪽
A non literae sed spiritus. si ministratio myiis literis defrmula,m. 5e insta. iam siministratio dare tionis in gloria. J Notandum quod appellat testamen tum vetus, ministrationem damnationis. ω ministrationem mortis; non per se,sed per accidens ob infirmitatem liberi arbitri, quod sine gratia Christi,& lege noua,seruit peccato. Vt non intenderent fili, Maelin faciem eius, quod macitatur in Graeco in finem.J Cum finis legis sit Christus,ut alibi dicit Paulus,& lex fiterit paedagogus in Christo; Iudaei,qui non potuerunt uidere Christum non potuerunt intendere oculos in finem legis, quae euacuatur in Christo; quia Christus exemit nos il maledicto legis, factus pro nobis maledictit. Dominus 'iritus est: est spiritus Domini, ili hiertas.J Per libertatem, lila Paulus B non intelligit libertatem Ξ peccato. aut a miserijs: sed libertatem penetrandi ad interiorem scripturae sensum,qui legitur sub velamine literae. NM uer re
uetita facie gloriam dominis' eculantes,in eandem mminem trossormanetur a clari tate in claritatem, tamiuam a domini J irim. J Declarat quam libertatem spiritus nobis attulerit. inquit ergo,nos non velata,sed reuelata facie gloriam domi.. ni speculantes: in Graeco textu hoc melius explicatur, tanquam in speculo uidentes. speculum, in qlio inspicimus Dei gloriam in hac vita,donec ambu .
Iamus per fidem. Se non per speciem,est Christus; qui finis legis est: in quem
Iudaei velata facie nequeunt oculos intendere. Nos uero, in eum oculos in tendentes transformamur a claritate in claritatem a claritate fidei ad claritatem speciei tanquam i domini spiritu. In Graeco dicitur,sicuti i domini spi- C ritu id est, scut par est, nos transformari i domini spiritu. Et Graecus textus potest exponi,tanquam in speculo reserentes.
in X his.quae statim in fine praecedentis capitis dixerat, habere se facigra in reuelatam, qua potest introsipicere sensum interiore literae, de Christum in ea; potest etiam ipse inspici, ita ut nihil occultum aErat audito cibus suis; sed animum totum ac mentem eis patefaciat; quod non seruabant pseudoapostoli,sed occultabat, schis de compositis verbis ac gestu, auaritiam de intemperantiam animi. Quod si quibus adhuc opertum erat Euangelium Pauli.non contingebat hoc eis ob velamen, quod Paulus gestaret sed D ob eorum caecitatem.Non enim seipsum praedicabat Paulus, sed Iesem Christum; cuius mortem ob varias id magnas tribulationes, quas patiebatur,ci cun serebat in corpore suo ob spem suturae resurrectionis. nam in ea, quae nci Nidentur se aeterna sunt,intendebat oculos, non autem in temporalia,quae videntur. Hare summa. Ideo habentes Line administrationem, iuxta quod misericor.
diam e sicuti sumus . non deficimus, sida dijcimus occulta dedecoris non amlulantes in astutia, neque adulterantes verbum Dei, sied in manifestatione meritatis.ὶ Occituita a decoris,omnes sere intelligunt scelera,quae in occulto fiunt,sed ego po-.tius intelligo dolos le astutias, quibus animi malitia occultatur; adulteran- . tes in Graeco dril sὸ pratilicantes verbum Dei. In quibis Deus huius saeculiouocauit men es in ilium. J Deum seculi, appellat Diabolum; quem amatores
509쪽
seculi. praesertiiri idololatrae,sibi Deum secerimi: N ideo infideles erant; nee proterant Christum intueri. Ipse illuxit in corditus no bis ad illumination fen-Dae clamatis Dei, in facie Chrissi Iesu.J Dicit Paulus, cordibus nostris Deum illuxisse, ut illuminati sciremus quam magna sit claritas Dei in facie Christi Iesu. quia per faciem praecipuὰ homo cognoscitur, ideo dicit in facie Christi
Iesu d est in eius cognitione perspici & sciri Dei claritatem. Ergo mors operatur in nobis; tita autem in vobis.J Praeter modos,quibus hic locus ab aliis exponitur, hunc addam in textu Graeco verbum voce passiva ponitum, te, si como, odoperatur, passive exponamus, sensus facilis est. Nam in Apostolo ob tribulationes & angustias mors emciebatur, id est, eiungebatur in eo
mors Christi; ut in Corinthiis, qui sine afflictionibus spiritualiter vivebant, Feffingebatur vita Christi. Halentes autem eundem Elisitu dei cutscriptum ilhcredi is prister quod loculussum: σnos credimus propter quod loquimur: silentes quοηiam quis ustilauii Iesem, σηos cum Iese sustituit, σconstituti vobistum J Supra
commemorauerat amictiones, quas patiebatur; & quod mors Christi in eo effinget, atur. Nunc subdit qua spe id faciat; inquitque ex spe fidei se ea sacere , quae erat Apostolo cum illis communis; loquebatur & docebat sciens secum illis sitscitandum esse ab eo, qui suscitauit Iesum, id est, i Deo. Omnia
enim propter vos, migratia alundans invaliarum actione, per musios abundet ingloriam Dei. J Duo nobis constituendi fines; utilitas scilicet proximi, te gloria Dei: quorum prior referri debet ad posteriorem. Ideo dicit omnia fieri propter linthios. Se alios eius discipulos, id est, ad eorum utilitatem & con- Gfirmationem in finem; ut postmodum csim gratia Dei amictiones praeterierint,abundans gratia Dei abundet in gratiarum acti'ne ad Dei gloriam.
IX E R A Τ in fine si perioris capituli se propter afflictiones non δε-
ijci: sed quamuis homo exterior corrumperetur,interior tamen dzdie in diem fiebat robustior-renovabatur, quia in nouitate cre-icebat: uia in aeterna intentiis, spiritualia scilicet,non in sensibilia temporalia.Nunc prosequitur id quod coeperat de bonis aeternis, in quibus est nostra coelestis habitatio parata, quotiescunque terrena haec dissoluetur; quae non tantom animas in te recipiet & transformabit sed etiam corpora nostra quae Hspiritualia efficietur, absorpta mortalitate:ut in fine prioris Epistolae abunde disseruit. quonia uidetur Apostolus se aliquantum laudasse ideo causam reddit , cur id secerit; ut ipsi scilicet possiit gloriari aduersis pseudoapostolos . Postremo dicit se omitia facere causa Christi; ut non sibi vivat cum mortuus sit in Christo; sed in Christo;in quo vivit, sibi ipsi mortuus. Et quoniam Christus millias a Deo siderat ut per eu, 5e in eo mundus Deo rec5ciliaretur; idea inquit se pro Christo etiam . in quo uiueret, legatione sungi, ut mundus Deo jeconcilietur in Christo scilicet: cuius rationem & modu exponit. Na Deus. nquit, secit Christum peccatum, qui tamen nullum habebat peccatum pro- .pti um, sed in eo posuit iniquitatem omnium nostrum, de ei imputauit: pro
510쪽
A quibus passus est; ut nos essiceremur Iustitia Dei in ipso: nam Christitiistitia nobis donata est. Haec semina. Si tamen vestiti, rnon mandi mureiamur.J Hoc meo iudicio, reserendum est ad animi dotes & virtutes; quibus veluti superinduitur beatitudo & stelicitas. Nam σ3tusemus in hortaberna-enio ingemiscimusPauatis eo quod milumus expoliariae perur,liri, is absorbeatur, nuta mortale ena vis.J Hic,ut reor, amplificat hanc domum aeternam, quam habemus in coelis: quae tam ampla est essicax, ut non tantum animam absorbeat, sed etiam mortale corpus. e sudentes amem obonam voluntarem has
mus raragis. perex inari a corpore, σpraesentes esse apud Deum. J Videtur Apostolus sibi contrarius esse . nam supra dixerat, nos ingenii seere, eisquὁd nolu-II mus expoliari, sed supervestiri. Hla uero dicit habere se bonam uoluntatem magis peregrinari i corpore dc praesens esse ad Deum. Non tamen contraria dicit, si quis recte animaduertat. Tria namque sunt inuicem conserenda; esse in corpore mortali, peregrinus a Domino; esse separatus a mortali corpore, Sc praesens Deo; & esse Deo praesens superindutus corporis immortalitate. Nulli dubium est, hoc postremum esse aliis duobus praeserendum; iccirco etiam illud primo optamus,& hoc supra dixerat. Comparat postea duo priora adinvicem. inquitque se malle peregrinari a corpore, Sc praesens esse ad Deum qi vim peregrinari i Deo,M esse in mortali corpore. Scientes autem terrorem Domini hominibus suademus: Deo autem manifesti sinus. stero autem σin rescientiu vestris manifestis nos esse.J Loco infiniti posuit participium, in- , C quitque, Deus nouit; hominibus autem, qui cor inspicere nequeunt. suademus scire nos timorem Domini, id est, quantopere sit Deus timendus, coram quo praesentari nos oportet, ut paulo stupra dixerat. Sue enim mente e redimus,ura siue mentes jsumusvins. Mor Apostolum rationem reddere
cur uelit se condemnari; & inquit ideo hoc sacere, quoniam non sibi uiuat. sed Deo & proximo; dicitque siue mente excedat, penetrando S exponendo mysteria, se hoc facere ad Dei honorem: sue sebrius sit, cum scilicet se dimittit ad paruulos; propter eorum utilitatem hoc agere, nullam sui ipsius rationem habens. Charitas enim Chrisii urget nos, existimantes Me, quoniam simus pro omnibus mortuus est, ery cmnra mortui sunt: Et pro omnibus mortuus ea
Christus, τι σqui vivunt, iam non sibi uiuant, sed ei quipno ipsis mortuus ea, συ- T surrexit. J Declarat cur nullam sui habeat rationem; ho que facere dicit ea charitate Christi, qua sibi mortuus est,& uiuit Christo: quod etiam nos facere debere innuit. cum pro nobis quoque mortuus si Christus. Et si est imus secundum carnem Chrissum, nunc iam non nouimus.J Cognoscere Christum secuntum carnem est ipsum ex coniunctione carnis cognoscere. Verbi gratia , quia Iudeas & semen Abrahae , sicut Paulus I quia confinguineus & hi h li alii: qualem asstara erga se Christus in Evangelio reprehendit. Orimi ι autem ex Dro, qui nas sibi reco cibarit per Cin istam.J Declarat i quo. re qualiter si ri is no at creatura. nob is mortui & creati in Christo; inquitque hoe esse i Deo, & ob reconciliationem per Christum, quam amp Iiis. iat patet legenti. Eum qui non ues treccatum, pro nobi peccatumfecit,ut nos secere-