장음표시 사용
641쪽
hla degimus uitae statu, ubi haec felicitas S beatittido nostra collocatas Etueri non potest,& propensio deprauata est, ut postea dichiri sumus, diuersae propterea & uariae diuersorum hominum de selicitate ac fine ultimo sententiae erunt,atqtie in aliis alii rebus, hominis constituunt selicitatem: Cum Derus tamen de omnia in se bona ineffabili modo complectens sinis unicussit, aeternusille IIeiis. quare tunc demum recte homo libero utitur arbitrio, cum ut uniuersum,ita particulare illud bonum propositum habet, quo non modo reliqua bona continentur, sed ipsius etiam boni natura dici debet, atque ad id cunctas suas actiones dirigit.Quaeret hoc loco a me quispiam, ad liberi ne arbitrii facultatem spectet, ut ab hoc fine qui Deus est, deflectere quis possit, Sc aliud quippiam ultimi siris loco sibi constituere Hunc ego scire F velim, non esse liberi arbitrii facultati tribuendum, quod a uero quis sine ad alium dGlinare possit, immo impotentia potius de imbecillitati ascribet dum, cum eo ipso alibertate' discedens incidat in seruitutem, quod ex his', quae ante dicta sent intelligi facile potest. Expositum iam a nobis est libertatem a voluntatis amplitu)ine.seruitutem autem ab eiusdem angusti js de imbecillitate pendere. An non uides tantum esse voluntatis motum quantus est
sinis ultimus qui reliquis actioniblis moderatur Si i Deo igitur discesseris,
qui bonum est maxime uniuersum ac generale, quod rerum omnium in se complectitur naturam .atque finem tuum ultimum in re quavis alia collocaiieris, relicta amplitudine in angustias te deduces', cum caetera omnia anni-stiora infinitis partibus sint Deo, atque ita te i libet late transferes in seruitu- Glem. posse itaque a Deo declinare, non facultatis est aut potentiae, quemadmodum ex Plailosophorum etiam sententia,nec claudicare aut laedi posse potentia est,sed impotentia magis neque ad libertatem hoc spectat, cum libertatem eripiat potius, eam lue in seruitutem pertrahat. ex his igitur quae hactenus dicta sunt, planum iam euast, quod in hunc usque locum antea distulimus. quae nimirum si, &quo conseruetur modo uera libertas, quaeque illius persectio dicenda sit. qua contra citione imminui.de in seruitutem redigi tandem possit; consentatur enim voluntatis libertas,si in boni amplitudine contineatur,neque a Deo ad angustiorem alium finem deflectat.persectio
autem eius est remota ea,quae quamuis potentia nominetur,uere tamen imbecillitas est. atque impotentia non posse ab illa amplitudine declinare. Im- Hminui uero libertatem aliud nihil est quam ab unii terse bono, ad particulare aliquod Se singulare desectere, in eoque finem ultimum collocare. in quo si
paulo diutius voluntatem fixam teneas. sertiam essicis. Redeundi autem δε- cultate priliari de a non uerὼ fine sese referre non posse, id demum est uera libertatem penitus amittere,& semam omnino reddere voluntate. Manet tamen liberum arbitrium , sed in seruitutem redactum. manet enim illa naturalis animi facultas, manet cognitio, Sc ad bonii uniuersum propensio. quam qui in ea seruitute costitutus aliquid agit, no 3 natura quemadmodum bruta animantia. sed proprio iudicio mouetur. Hactenus ueram ac natur alem voluntatis libertatem, atque eius ex aduerse seruitute perspeximus. quoniam
642쪽
A aiuem liticii Rite Philosoplios egimus, libet paulo ulteritis Philosephorum adlluc more disputando progredi,ut rem trunc sane difficillimam, itidio fieri
planissime possit, explicemus. experientia qliae rerum magistra iure uocatur plillosoplios ipsos uerae,quauis caiisar ignaros docuit homine a primo statim ortu,ad malum esse suapte natura pronum,no ob sensus tantum te carnis appetitum sed ob ipsius etia uoluntatis propensionem.Na ad superbia inuidia, auaritiam qiii spiritales morbi simi, no corporei esse propensum animadi terteriint .vnde AristotelesTexto Politicorum, e re esse docet,ut quisque,sit qua-tauis in Republica nobilitate,amplitudine Sc publici muneris auctoritate ii fgnis reriam a se gestarum rationem populo reddat. cuius rei rationem sub- B ijcit his sere uerbis. Na si omnibus quae libet agendi facultas concedatur, no potest ea quae innata hominibus est malitia comprimi te coerceri: noui des, qui in expressis uerbis eum, qui nobis smiit cum natura ingenitus est. dese- m ostendat.Plato ue ,& qui eius familiam sequuntur,ut Porphyrius,ex piationes etiam nescio quas, ut Diuus At gustinus, auctor est. excogitarunt, . sed hactenus de voluntate di siputatum sit. in qua liberum consstit arbitrium, i quod ab ipsa postea in sensibilem hominis appetitum derivatur, quem natura rationis quodammodo participem effecit.cum ad obtemperandum ratio ni aptum reddiderit.atq; hinc etiam libertas haec manat ad membrorum cor. poris motus,atque ad caeteras humanas actiones,qtiae eatenuς humanae sunt.
quatenus i uoluntate proficiscuntur. Verum satis iam si philosephatum. ad C Catholicae fidei ueritate paoprius accedamus, ubi perspicue uidebimus, quae philosophi obscura tantum &adiimbrata cognitione perceperunt, Scueram certamque,quina ips somniarimi expiationem intelligemus.Diuinis est nos his literis reuelatum hominem , qui a Deo rechis procreatus esset, Diaboli inuidia impellente in labyrinthos sese inextricabiles coniecisse . neque uero mortis auctor Deus suit,sed aditus ei ad hominem patuit per peccatum.IIaec autem in qua primum conditus est homo recti itido originalis iustitia suit.in
qua uera est hominis libertas constituta. Voluntas enim non in uniuersum . modo bonum propendebat,sed in Deum maxime tanquam in ultimum fine serebatur, atq; ad eius nutum omnes suas actiones consormabat. Atq; hinc factum est ut nullis angustiis adstricta, aut certis limitibus occlusa teneretur, D sed libere per omnia bonorum genera, totiusq; naturae amplitudine in summa tranquillitate constituta, nulloque impedimento remorata spatiaretur. que madmodum enim res omnes creatae eariimq; bonitas S essent ia tota in Deo ineffabili simplicitate sunt unita.nulla ut naturae uel bonitatiς repugnatiam vel contrarietate admittant, i Deo aute ubi processerint, de in res creatas a sese diffuderint quia angi istior cuiusq; redditur natura,sbi inuice opponi,&c5trariis pugnare naturis incipiunt.ita enim res una ab altera diuisa est,
ut plura smul uniri nequeant,neq; idem homo sinul equus esse possit.aut
Archangelus idem & seraphinus. cum uerd in maiores deueneris rerum angustias,tanta oritur contrariarum rerum lis de contentio,ut una alteram cortiimpat, ut in rerum quae sensibus obiecta sunt ortu', & interitu cerni potest,
643쪽
cum tamen in infinita illa diuinae naturae ampliti idine eadem sint, Sc omni ca Ereant repugnantia. eodem prorsus modo humana voluntas, quandiu vere in
Deo selo libere defixa fuit omnis expers repugnantiae, sit imma tranquillitate Micbatur, ut recte cecinit regius Propheta. pax multa diligentibus lege tua.& non est illis scandalum. In hac itaque rectitudine & uera libertate condita voluntas est.at cum non eam vim sit consecuta,ut pelli dimouerique a rectitudine ac libertate non posset: sed ea quam supra diximus i bono uniuerso 5evltimo fine qui Deus est,ad alia deflectendi, particulariaq; bona sectandi impotetia comitata daemonis impulse de promissa felicitate incitata bono vni
uerse quod Deus est relicto, aὸ particulare se honum, id est, ad se ipsam sese
eonuertit, in se suaque gloria Se commodis, non in Deo vltimum costituens Ufinem.unde miserum in modum flexa est & pernicioso vulnere sauciata. hinc enim intellectus maxime agens ita obcaecatus est,ut cum ad agendum deus
nerit. discursus sui principium a praua propensione voluntatis accipiat. nam ex philosophorum etiam placitis sensiliu ae partis propensio finem in agendo intellectui constituit, ut paulo pὀst plenius attingemus. In illa uero originali
iustitia sensitiuus appetitus rationis imperio'omnino erat sublestias &creata nim rerum angustiis liberatus,magna libertate fruebatiar, nec dissimili ratione corpus animae obtemperabat. Verum ne il proposita de libero arbitrio disputatione logius aberremus, caeteras iustitiae originalis coditiones missas
hoc loco faciamus.vt igitur senstitius appetitus rationis quasi particeps sue rat effectus: ita cu i Deo volutas ad se ipsam defecit appetitus spreto rationis Gimperio sui iuris esse coepit atq; hinc innumerae cupiditates innumeri timo res, atq; m orbi.ex quo etia factu est,ut cum in primo actionii suam principio obcaecatus si intellectiis,& in particulari bono ultimii fine collocarat, S: sitae dignitatis ignariis, in corpus sese de sensem demerserit, Sc in corporis natura degenerarit in corporis voluptatibus assequendis & sit endis doloribuς fine suum constituerit; atq; haec illa corruptio est, qua Christiani,originale peccatum postea nuncuparunt:de quo nihil est sub peccati ratione nobis hoc loco dicendii, aut subtilius perscrutandum, sed ut animi tantum aegritudo quaedaest,& ad praesentem spectat de libero arbitrio quaestionem. cum haec igitur humanae naturae corruptio atq; aegritudo esset,eamque,ut dictum antea est,phi Iosephi tum natiira duce tum experientia cognouissent, quibus posset reme- Hdiis ac pharmacis sanari indagarunt.cumque'deprauatam propensionem esse animaduerterent, de mutari eam, bonarumq; actionum consuetudine dirigi
posse crederenti in morali philosephia,atq; in virtutis studio cuius habitu ad bona inclinamur, desudarunt. Sed cum esset aegritudo haec in primo humanarum actionum principio, id est, in ultimo fine i quo voluntas deflexerat,ic intellectus quoties ad agendum accedebat, quoniam appetitus propensone in ultimum finem sequitur,obcaecabatur, nec posset aegritudo haec quemadmodii nec ij quoq; corporis morbi, qui primu vitae principium & humorem quem uocant radicalem, inficiunt vlla vel artis vel naturae curatione tolli: iccirco vehementer philosophi aberrabat.Quare docet primo Ethicor. Ari
644쪽
A stoteles eum non esse satis idoneum philosophiae moralis auditorem.qui noante si bene educariis, te probis moribus ins itutus. Cum enim animaduerteret aegritudinem hanc,quae primum principium occupauit,ex ijs quae in nobis natiua instini, sanari non posse; ab extrinseca causa, id hona institutione remedium petere uoluit.Tum uero ut apparet, adhuc anceps,nec fatis esse iudicans quae dixisset,dubitare coepit a fortuna ne an casti, an consiletudine, an diuinci aliquo munere felicitas homini contingeret. Affirmat ille siqtiod a Deci aliud datu munus hominibus est, consentaneum esse felicitatem etiam datam esse a Deo.nos tamen multum uel bene agendi c5suetudine, uel scientia praestare potuisse, longeque melius diuinius ille suturum. si etiam nos se-B licitatis nostra auctores essemus. in sexto uerd politicae ea dicit, quae ante nobis allata sunt. Plato uerd multis locis scribit, diuina effici benignitate, ut quis honus etiadat. Qui uerὰ consecuti si int Platonici, ut de Porphyrio dictu est, cum Vlterius progrederentur, longe turpius errarunt. affirmarunt enim eius generis expiationem hominibus esse necessariam quam Porphyrius angelis bonis e daemonibus ascribit. Iam ni fallor perspicue intelligis quo nos natura, ic tum naturalis, tum moralis philosephia perducat, non inanis illa quam D. Paulus statutos praetergressam terminos, Se contra praescriptas ab auctore sici leges superbe exultantem respuit. sed quae suis colenta finibus diuina onera contemplatur. Nam haec quas ad ueri nos cognitionem inducit accedente enim diuino lumine,& splendore fidei,qua iterum perfecte in C telligimus. hoc nobis defuisse statim confitemur, cuius obscuram quandam, Ze adumbratam cognitionem philosephia nobis antea ingenerauerat. sed ad
Catholicam ueritatem redeamus.ex qua planum est externo nos neque alio, ouam diuino egere auxilio, ut ab hac, quae sitapte natura curari minime potest. aegritudine liberemur. selus enim Deus est, qui secretos mentis nostrae recessus perscrutari potest, internaque spiritus sancti. quem insundit, agitatione mutatam voluntatis nostrae propensonem, ad se ipsum conuertit; eatentis itaque expiatione indigemus,quatenus peccatum hoc culpae rationem
habet . ad eam autem purgationis gratiam per Christum, Se quae in Christi sanguine est, fidem charitate formatam peruenitur. Atque ita fide Sc Sacramentis ab aegritudine ista liberati, Deum nobis, non ipsos nos ultimum fi D nem proponimus, carnis concupiscentiis, Sc lubrica appetitus infirmitate conculcata. manent tamen in nobis quaedam huius aegritudinis quas reliquiae, quandiu peccatorum immunditijs obnoxij corporis huius carceribus detinemur. Haec est quam Ecclesia nobis Catholica praescribit de arbitri j libertate sententia, ad quam parum abest, quin nos naturale lumen adducat. Atque haec tibi hac de re dissicillima scripssse satis. in qua vereor, ne plus aequo suerim molestus; sed obsequendi studium efficit, ut longius lapissime transvehamur, estqtie in imperantem potius, quina in obtemperantem culpa transferenda. Quae uerd i me hoc loco disputata sunt,tuo atque adeo cuiusuis iudicio subiecta e Te volo, qui acutius de his 8e rectius sentire uideatur. Bene vale, me je semper tuis precibus apud Deum adiuva.
645쪽
iNCREDIBILI me dolore affecerunt Iiterae citae; ex quiabus patriae ritae, ciuitatis multis nominibus mihi charissisimae,perturbationem intellexi. Atque eo maiorem concepi animo dolorem,quod non deterrenis&caducis; sed de ijs agi animaduerti, quibus omnis nostra selicitas cotinetur. Crestit ueta S augetur magis, ac magis meus iste moerori, quὀd ex optima causa tam grauem morbum erupisse uidea; quodque tartarei hostis fraude factum esse sciam. ne illud in ea ciuitate frumentum nasceretur,cuius causa semen istud a Christo est institutum: sed infelix illud lolium pullularet. quod humani generis hostis opera,bonum etiam semen corrupit. Itaq; ardentissimo animi Telo ex concepto dolore prosciscente infla- Gmatus,variis licet distractus occupationibus,temperare mihi n5 potui, quin arrepto calamo de hac dissicillima quaestione,ea scribere conarer, quae benignissimus Deus spiritus sui gratia suggerere dignaretur: non minima spe ni-χUS,sore, ut per me quaedam proponeret, quae nec aliena ab immensa diuinae maiestatis amplitudine, nec nobis ipsis essent inutilia sutura. Atque ut ab imis quasi sun)amentis rem hanc ordiamur, Animaduertere nos oportet, in
duas iam sectas Christi Ecclesia daemonis astutia esse dissectam,quae suum potius quim Christi negotium agentes, ac priuatae magis gloriae, quim Dei honori ac proximo nim utilitati studentes; pertinaci dissidentium opinionum defensione,incautos & imperitos homines in praecipitium deducunt. Alij enim Catholicae sese religionis titulo venditantes,& Lutheranorum aduersa- Hrios iactantes, dum arbitrii libertatem nimium astruere conantun Christi se gratiae plurimum detrahere non intelligunt:& nimio Luthera nos oppugna
di studio maximis Ecclesiae Christianae luminibus, primisque Catholicae veritatis doctoribus aduersantur,in Pelagij haeresim plus aequo declinates. Alij contra,'bi in D.Augustini scriptis nonnihil versati, sanctissimique illius viri
verbis ti icti fuerint. ab eius tamen animi modestia, atque in Deum amore longe alieni; dissicillima e suggesto, Si quaestionum Iabyrinthis intricatissuma dogmata populo proponunt, quae neque ipsi intelligunt, nec sine par doxis explicare possunt. quo fit ut ex optimo semine,illorum superbia,& populi imperitia concepto non frumentum, sed
646쪽
A Infelix lolium G neriles nascantur auena . sed deliis postea sistis. Vt autem citare coepimus,planiora fiant; notandum diligenter est,ic philosophorum, S: Christianorum theologorum sententia infinitam simplicissima,
maximeque unam bonitatem,maiestatemque diti inam, omnia sua amplitudine causarum genera, naturasque complecti. Earum autem nonnullae cotingentes sunt necessariae uerὼ aliata, atque aliae arbitrii libertate praeditae. experistes aliae, nonnullae sertuitae quae casti,non vlla certa naturae lege, effectum cosequitiatiar.Haec inquam causerum generat prima illa causa comprehenduntur,abeaque reguntur omnia; cum illa tamen nullo earum genere contineatur sed una atque simplicissima efficiendi vi,qua caeteris praestat, illas omnes B produxit dirigit continetque causis. tuae certis ut diximus naturae alicuius terminis concluduntur. Id uerὼ regni nobis exemplo perspicuum esse facit dpotest in quo alij iudices sunt,alij vectigalium &arrari j publici quaestores alii equitum pedicit m e duces: his tamen omnibus certis regni muneribus praesectis unus rex praeest:qui cum neque pr. xtor ipse si, neq; quaestor, neq; dux, unica tame regali potestate, illos omnes, certis quibusdam regni muneribus destinatos,costituit,®iti, neq; illorum cuiquam ab hac simplici regiae potestatis amplitudine discedere ullo pacto licet. Hinc statuut philosophi. Christianique doctores, Omnes efficientium, in seriorumque causarum actiones, quod actionis habent non desectus,id a Deo in prima earum efficiente causa accipere. Secundas uero &certis quasi limitibus circunsscriptas causas, quasi C Dei qua da instrumenta esse; qui eas ut dim est simplici sua Sevni ea nulli Lque definita terminis actione producit:4 quo effecta quoque omnia,ita ut illorum postulat nati ira.per inferiores causas, huiuscemodi essectis accommodata tanqua per instrumenta producuntur. Quamobrem necessaria essecta, per necessarias etia causas, simplex illa causa, qui Deus est, effecit,ac necessarid' cotingetia uero per c5tingetes:libera per liberas; fortuita ueris per incertas nulliusq; certae naturae legibus terminatas.Ipse uerὼ naturis his omnibus Ionger praestat, eiusque efficiendi ratio, suapte natura, res omnes longo sitiperat interuallo,neque nostra capi intelligentia potest: cui ea tantum percipere datum est, quae ad certam sent speciem redacta. Quo fit ut nec diuinae cauis amplitudinem angustiis suis comprehendere queat, neque quidquam de ea D aliud scire, quam eiusmodi eam scire, quam comprehendere ipsa non possit. His autem, quae de diuina efficiendi vi,causarum omnium; in cunctis earum actionibus praecipua,dicta sent,addi hoc etiam debet:diuinam bonitatem, in carum quae toto uniuerso continentur, productione rerum; quibusdam fines illarum naturis congruentes praescripssse . atque instrumenta etiam lamsitam esse,quibus naturaliter ad praescriptos sibi fines peruenire possint; neque id tamen sine vi &efficacia a prima causa profluente, ut supra est a nobis expositum.Aliis uero rebus concessit praeter naturales illarum fines in ad quorundam bonorum fines, illarum naturam excedentes. extolli possent: ut in a re, Sc in aqua cerni potest: quae praeter acris & aquae formam, atque operationem ; illam etiam qualitatem habent, per qua transparentia, & luminis capacia
647쪽
capacia efficiuntur: quod tamen lumen , cum portio quaedam sit lucis, quae Ecoelestium corporum qualitas est, illarum naturis longe praestat. auium etianonullis, vis ea data est a natura; qua hominum uerba de addiscere possint,le firmare. quos uero,canes,atque elephantes ita ad nutritionem capessendamnatos videmus, ut multa admiratione digna efficiant. Hi uero fines & elemetoriam,& animalium naturas longe seperant: sed a Deo ita efformata sunt,ut ad gnes, eorum naturis superiores,perduci possiat. Atque haec quidem suis viribus nec ad superiores illos fines peruenire nec etiam eis silia sponte moueri possent: sed praeter comunem illam vim a prima causa diffluentem; particulari etia quadam externae causae actione opus habent : ut aPr Sc aqua splendetis alicuius corporis praesentia. aues autem, canes,equi,atque id genus alia Fhominibus egent i quibus edoceantur. Duobus autem his principiis ita c5stituis, tertium addamus: rerum nempe creatariam naturas,interdum integras , beneqtie constitutas esse; interdum ueta aegras, de aduersae valetudini obnoxias: ab integra incorrtiptaque natura , integrae atque incorruptae, illa-rtimque naturae accommodatae a tones manant; ex corrupta uerd&aegra,
actiones etiam corruptae atque insectar proficiscuntur. quod tum inductione patet, tum etiam rationibus planissimum ijs est, qui aegritudinis ac sanitatis vim probὸ intelligunt. Ueru non molestiam tibist, si ijs. quae de diuinae causae essiciendi ratione diximus pauca quaedam adiiciam.Illud ergo sciendum. Deum Opt.Max.primum 'rerum omnium principium,quemadmodum simplici & unica actione quae cum ipsus substantia eadem est, si tamen substan- Gtiam appellare licet, omnes effectius producit: ita nullo etiam tempore, aut temporis parte aliqua, actionem eius contineri: sed omne tempus excedere, non quod tempore prior, aut posterior dici debet, ut vel illum, quo natus Christiis est, annum,hunc annum praecedere; vercum,'quo venturus est Antichristus annum hunc subsequi eoque poste iorem esse dicimus in quam loqtiendi atque intelligedi ratione, intellectus nostri imbecillitas nos inducit. nam eius operatio, quia cum imaginandi facultate coniuncta 5c copulata est. dissicile a tempore, lec6tinua quantitate adducitur: sed omni tempore superior actio Dei. omne lepus excedit; atq; omnis expers vicisstudinis, omnes in se rerum vicissitudines coprehendit. neq; aut suisse,ant sutura dici potest, sed.ut in Timaeo scripsi Plato esse tantu. neque uero diuinu illud, est nostro Hpraesenti tepori s mile iudicari debet, de quo esse suisse,& sutum esse assrmamus. Vcru, ut in libro super Gen. ad litera D.Augustinus testatur, Divinitas rebus omnibus & antiquior est & iunior.atque antiquior quidem non quod erit: sed quia est ante res omnes. iunior uero,quia est,non erit post res omnes. Se post extremum ultimi iudicij diem ι Hac via it quas methodo, eam, qua Deus in operando utitur rationem explicabimus: qua tantam, adeo lue amplam esse certo scimus,ut quantumcunque intellechis nostri aciem intendamus atque i rerum inferiorum naturis abducamus; quaecunque tamen de ea mente conceperimus,infinitis partibus angustiora, humiliora magisq; coposita sunt, quam ea in seipsa sit: cum omnem, quae sub intellectu cadere ρο-
648쪽
A test nati iram, longo illa superet interirallo. His ita constiti itis qliae ab iis intelIigi necesse est,qui hanc quaestionem aggrediuntur,ad gratiam modo praedestinationem, atque ad arbitri j libertatem ueniamus. Produxit Deus homine omni naturaIium rerum persectione absolutum, cui, praeter diuinam gratia, eam quoque largitus est iustitiam quae originalis appellari villo solet cuiusheneficio ut Deo uoluntas ita inferiores animi facultates,omni procul repugnantia, rationis imperio subiectae obtemperabant meqtie tantum eorti, quae naturae humanae debetur honorum cumulo, 3c naturali velliti selicitate, per fecit; sed etiam dii linae selicitatis,quae humanae naturae vim immenso superat interuallo, capacem effecit; qua etiam conditione procreati sunt angeli & nan turae omnes intellectitates. Iam supra i nobis explicatum est diuinam boni tatem,cium renim a se factarum nati iras quantum fieri potest vellet extollere; earum nonnullis potestatem secisse, qiua ad fines propria natura longe sit-
periores.perii enire possent: quemadmodum acrem luminis capacem effecit.
item & quidem homini gratiam . quae diti inae naturae participatio quaeda est, largitus iam fuerat quo Wias iacto semine, ad diuinae selicitatis communio nem paulatim deduci posset. Homo itaque ita perse his i Deo, atque abso-Iutus humani generis hostis fraudibus.in superbiam elatus, praesicriptam si iὰ Deo legem violatiit,& virium potius suarum confidentia quim debita de missi animi obedientia.bonorum maloriamque cognitionem adipisci, crea torique sto similis essci uoluit. Qua quidem arrogantia factim est, ut diui- na gratia.& originali iustitia priuatus, carnis continuo contra rationis imperium rebellionem experiri coeperit, ut obcaecata sit hebeti & ignavo mentis cognitio debilitatus atq; exhaustus animi vigor, ut aduersos propulsare impetus non possit; quin S: voluntas quoque a Deo, qui summiim bonum est, alienata te ad se suamque dignitatem conuersia;aegritudinem quandam comtraxit, qua ὀ Deo altersus in improbo siti ipsilis amore sitiqui omnium illi maIorum radix extitit, & origo: unde voluntatis illa ad male agendum prope so rennansit, cuius diuinae litem, & ipse in Politicis Aristoteles saepe memi- . nit.& in se quisque experientia satis dignoscit. Quoniam uerd Deus ut dictu est ante in simplici illa sua unitate quae eadem,& ipsius operatio est,res inseriores omnes quamuis militiplices,admodumque uarias regit,easque ad ea-D rum natu fis accommodatos fines, perducit; suaque impulsus bonitate, humanam quoque naturam uoluit, i deprauata, in quam incideret, aegritudine Iiberare: neque ad accommodatum modo illi finem, sed ad illum etiam, qui humanam naturam longe superat, & in diuinae selicitatis communicatione consistit, reuocaret cumque homo naturaliter praeditus esset arbitrij libertate & uoluntate quae non externi tantu motoris, sed interna quoque sui ipsius vi ciet tir,eam, quam habet rerum cognitionem sequuta: nec sitis virdius, etiain naturali integritate constitutus ad enm qui naturae suae vim superat, finem
extolli posset: illa fuit ad hoc praestandum ratio necessaria, de qua postea dicemus, nempe ut naturae propensonem,hoc est uoluntatem, ipse naturae auctor interiore motu impelleret: cum praesertim ad naturae ipsius imbecillita P F tem,
649쪽
tem .aegritudo quoque accessisset, ex Adanai superbia contracta;& in omnem Eeius posteritatem propagata; ex qua natus est error quidam voluntatis in ultimo fine constituendo.Namque a Deo ad seipsam conuersa; non ad eu tantum finem,qui eius naturam superat, non excitari; sed ne ad eum quidem,qui naturalis illi est, suis viribus reduci ulla ratione potuisset.' Id uero praeterquaquod secranim literarum testimoniis confirmatur, naturalibus etiam rationibus demonstrari potest. Etenim desectus erroresque omnes,sue aegritudines appellare velis, quae primum actionum principium non inficiunt, illius principii integritate corrigi curarique possunt. ut si quis artis alicuius principiis optime instructus in eius aliqua coclusione falleretur per se principiorum praesidio de mentis sitae cogitatione sese ab illo conclusionis errore libe- stare posset: si uero in artis alicuius principiis labatur . nec superiora, ad quae confiigere possit, principia suppetant,fieri non potest, ut per se ab illo errore unquam liberetur. quod idem in corporis tum sanitate tum morbo quoties humor quem radicalem appellant inficitur se venire solet. & ut breuiter
dicam aliarum quoque rerum omnium consimilem rationem esse itidemus . Cum igitur uoluntas aegrotaret,atque ab ea propensione aberrasset,quae in finem viti mii, qui caeteris omnibus operationibus moderatur,ferri debet humanis viribus aegritudo ista curari non potuit. Neque uero satis erat finἴ co-pnouisset cum propenso ad finem,ex innata quadam erga finem affectione. Scinsita animis nostris assinitate, potius dependeat, quim ex eius cognitione: quinetiam rerum quoque agendariam cognitio, ex appetitus lac uoluntatis Gyropesione proficiscitur. Quocirca dixit Aristoteles eum'non satis idoneum esse moralis philosophiae auditorem, qui non sit ante bene educatus, & probis moribus institutus.Neque uero naturalem liberi arbitrii secultatem pes didisse dici debemus ob hanc improbitatis aegritudinem; Sc OIuntatis in maIum propesionem:corruptam tamen negare non possumus. Libero namque
arbitrio agere censetur is, qui non alieno impulsu,sed suo ipsus iudicio operatur. Ac licet uni tantum fini,hoc est seli bono,quemadmodum angeli, beatique omnes addictam de infixam voluntatem habeant; non ideo tamen arbitrii libertate praeditos esse angelos negandum est, etiam si a bono deflectexe. θ Deoque recedere nequeant: quin potius persectissmu, liberrimumque
arbitrium habent, quippe qui proprio iudicio ac propensone ad agendum Himpelluntur. Eodem plane pacto & qui damnati sunt, in malo fixam voluntatem habent Se destinatam eademque decausa arbitrij sunt libertate praediti licet corrupta Sc deprauata. Vtrique uero finibus suis, sue bono sue malo constitutis liberiam arbitrium habent: cum ex multis ac uariis sine consequedi rationibus quam probet quisque, eam maximὰ consectetur. Homo igitur hae originalis culpae aegritudine corruptus,&i Deo ad seipsum. atque iccirco etia ad malum conuersiis,liberum quidem habebat arbitrium. sed aegro mtamen cormptum, atque imbecillum. Qirocirca,ut ante dictum est, non modo ad eum,qui eius naturam superat, viribus suis sese extollere non poterat;
sed ne in naturali quidem fine consstere. are cum clementissmus ille pa-
650쪽
A rens misero homini opem afferre. elim citre ratione aliqua nati irae ipsius ac commodata altius extollere constituisset: necesse suit, it in suae illum aegritudinis cognitionem primum inducerct: quo medicum sibi quaereret, Se illius imperio sui, techis curaretur. Cum itero summὰ arrogans, silique amore captiis homo esset, sitiam aegritudinem facilius cognoscere non potuit, litim si,
sui iuris famis, sua ipse se sapientia atque arrogantia gubernaret. Ita enim in idololatriam incidit, animalibus omnibus, arboribus, & inferioribus seipso creaturis diuinum exhibuit honorem, atq; in impia-nesaria scelera lapsus est. Deus itaque cum suam vellet homini inspientia ostendere, qui cum seipsum regeret,suoq; uiueret arbitratu in anisset, Sc in omnium mentibus in B sculptam a Deo naturae legem obscurasset, scriptam illi legem tradidit: non quod eam posset homo suis tantum nixus viribus obseruare; sed ut hine propositam sibi ob oculos vitae regulam cernens, illinc amones suas legi c5trarias animaduertens. in peccati siti,& aegrittidinis cognitionem induimis, ad
medium sese conferret, & sua nim virium abiecta confidentia, animum submitteret, S in Deo Opt. Max. spem omnem collocaret: eui per Christum unicum Se vertim inter Deum & homines mediatorem terrestri Adamo mortuus. ἀ Cuo secundum carnem est propagatus, in notio illo, coelesti ; Adamo spiritali generatione nasceretur:atque in Christo renatus,coelestem ac spiritalem uitam uiuere inciperet terrena penitus repudiata:eaque praestaret
opera,quibus quatenus ex diuini sipiritus per Christum animis nostris insera C ta gratia manant sempiterna felicitatem mereretur. Et quonia dum hic talis iii mus,principium quodda habemus,5 quasi semen coelestis vitae ex spirita- Ii,quo in Christo nascimur ortu, S: spiritus sancti gratia animis nostris a Deo
infusa: manet nihilominus maxima illius corruptionis portio quae ex peccato contracta est, in inserioribus animi partibus, in appetitu inqua sensitivo; manent in uolt intate prauitatis reliqtitae,&in intellectit obcaecatio; neq; omni prorsus morbo caremus, sed conualescimus potitis; confugiendum cepe nobis ad medicum est, multa spiri talia pharmaca sumenda, confirmanda in. dies valetudo debilitanda aegritudo, quo integra tandem ac persectam in coeIesti ii ita ualeriadinem consequamur. Haec in Christiana Ecclesia recepta doctrina est: hoe est uere Christianum esse, siuam imbecillitatem probὸ nosse, ScD ad Christum per fidem confugere in eoque spem omnem collocare, propria diffisum imbecillitate: atq; ad hoc impellendi Christiani si int, hoc praecipue
edocendi .Hac doctrina plenae sunt D.Pauli Epistolae plena Euangeli. . plenae sacrae omnes literae.N5 libertim nostrum arbitrium,quod aegrum infirmumque est,atque in peccati seria itutem redactum non nostra irioriim opera; sed
solus qui potest Christiis arbitrii im ex hac eripit seruitute. Na in Evangelici ipse Christus ait: Qui fecit peccatiam,seritus est peccati: quod si filius vos liberauerit,uere liberi eritis. At Derd ut ad id quod initio propositum 3 nobis est ueniamu . Quonia qui duce Lutheria sequiati sent arrogantia nescio qua. de superi, ia impulsi, paradoxis quibusdam propositionibus, arbitrium nostra non liberum,sed seruituti obnoIium esse affrinariint, eaque esse θ Dcci praeia