장음표시 사용
91쪽
sed secundum& per accidens. Post frigus hi imiditas sequitur & siccitas, Epar alterum primarum qualitatum: quae simi inuicem contrariae, ut calidi tas de frigiditas. vis humiditatis in agendo longe inferior est vi frigiditatis.& maxime vi caliditatis: in resstendo tamen superat vim utriusque: adeo, ut nonnulli existiment, si in quopiam corpore fiterit humiditas coniunctii calori aut frigori; s qua ab eo corpore humida sant, non ab humiditate fieri eam actionem, sedi frigoris caIorisque vi ob adiunctam sibi humidita tem . Aristotelesque in exordio statim quarti Meteor. si verba tantum spectentur, videtur hoc dicere; similique ratione produnt de exiccatione. Uerum cum ratio & sensus conuincant nos, ut fateamur,si fuerint duo corpora
uicissim aequalia in calido Sc frigido, quorum alteriim si longὰ humidius saltero, Sc maius molle; proculdubio humectari siccius ab humidiori. Contrarium nanque omne in contrarium agit, si potentius seerit. Aristotelis uerd dicta in eam sententiam sunt accipienda, ut calor exiccet per re lutionem dc evaporationem partis aqueae humidae fustam vi caloris . parique ratione humefaciat per colliquationem partis aquear coagulatae prius. sic frigus quoque exiccat de humectat, non quod humiditatem per se aut sciacitatem generet: sed quod uel uaporem in aquam cogit, aut calorem fugat de exprimit, quem propria humiditas veluti formam materia consequitur, pariterque evaporat. Sic ergo calor Sc frigus humefaciunt oc exiccant: per se autem humiditas humidum facit. 6c siccitas sccum. vis ergo humiditatis in agendo non est admodum magna. inresstendo contra humidi- Glas Vim magnam habet: qua ratione quodammodo rependitur debilitati infirmitatique eius in agendo. humiditas uerd collata caliditati eam vim habet, ut obtundat calorem, scuti contra siccitas acuit. Qua de re aer
quamuis nihil habeat frigiditatis corpus nanque simplex est,) ac propterea
nequeat vi frigiditatis calor in eo remitti; ob humiditatem tamen sbi pro priam longe obtusiorem calorem habet . quim ignis . obtundit igitur calorem humiditas. attamen ut infra dicemusὶ propria materia caloris, qua
nutritur 6c seruatur, est humidum. Inde euenit, ut natura calor vim habeat trahendi ad se humidum: uicissimque humidum uim habeat non attrahendi, sed consequendi calidum: inter se nanque se habent calidum Schumidum, ut persectio 3c perfectibi Ie. frigori collata humiditas non eo pacto eam obtundit, quo calorem; scd quoniam crassorem reddit frigiditate, ac propterea pam idoneam penetrationi.Iccirco non per se sed per accidens frigiditatem obtundit humiditas: secitatem uero humiditas formabilem facit,ut infra dica. Per humiditatem nanque corpora omnia facile terminatur termino alieno, proprio vero minimὰ. haec de humore. Sequitursccitas:quae minima omnium vim habet in agendo maxima omnituri in resistendo.Qtia ratione ut in alijs ta in scco si copensatio quaedam uirium. utrumq; experimento facile c5prehenditur.Na s siccam rem quampiam ut lignia marmor,
pumicem, proxima seceris rei humidae; utiq; humiditas longe citius assiciet lignu aut pumice, quim patiatur ab eoni siccitate. facilius tamen humidum
92쪽
A illud corpus arescet, quJm siccum vertatur in aqueum. hae sent siccitatis viares. Ideoqtie siccum definiunt esse illud, quod terminatur proprio termino . difficile uerd alieno termino definitur. verum quidam hoc in loco dubitationem adserunt. Nam ignis sccissimus est,tamen formatur & terminatur facile termino alieno, continentis inquam. Nonnulli summi viri quaestionem hanc ita seluunt: inquiuntque propterea sccti ignis Sc terrae non terminasi termino alieno: humidii verd aquae, & aeris facite: terminari posse:quonia ignis licet possit densari, rarefieri tamen amplius nequit. maxima etenim raritas omnium corporum, est raritas ignis. item terra quamuis possit fieri rarior, fieri tamen densor nequite densssima nanque omnium est. Contra B humiditas aquae 3caeris possint deduci in utram partem uolueris; uel scilicet ad maiorem raritatem,uel ad maioritatem denstatem:Ideoque terminabilis est alieno termino. Hanc ego selutionem non improbo: verum, quoniam , s recte diligenterque res dispiciatur; proculdubio uidebimus non in eam sententiam definitiones illas humidi & sicci adductas esse: sed procula
dubio referri ad formationem de terminationem, quae fit i continente. ideo id addam: Siccitati suapte natura de per se conuenire, ut constipet corpus il-Iud; in quo prim ὀ per se est: indeque effici, ut terminari nequeat, id definiri termino alieno: sed ut proprium terminum seamque finitionem obtineat , alienam respuat. Sicubi uero si siccitas, non primo, sed per sequelam
quandam,vbi id quod p imo inest illi corpori, obstiterit constipationi sicci-c talis; nil mirum si corpus id alieno termino terminabile est. Quamobrem cum siccitas per se inst terrae; utique terram constipat; quae cum a frigiditate adiuncta non disgregetur, in ea remanet id quod est siccitatis. Ideoque non terminabilis aut finibilis est terra termino alienor in igne ueta siccitas est secundario quasi assecla caloris. Etenim ignis primo &per se calidi stamus est; at siccitas calorem aciait:ideo Nortuit ignem esse siccum; non tamen il siccitate constipatur: imm3 caliditatem summam omnium corporum rarissimum est corpus igneum, ob quam causam bene terminabile est termino alieno.Dicendum est igitur ad propositam quaestionem: Siccitatemper se Acere constipationem, & per constipationem efficere corpus, cui inest, interminabile: i ergo prohibetur constipationem sacere, ut in igne; in D vo calor eius qualitas maximὸ naturalis obstat, facere nequit corpus illud interminabile. llata calori siccitas mirifice quin potius omnium maxime calorem acuit. Est etiam sccitas admixta humiditati caloris ignei minitum, ut insti dicam rigiditatem autem siccitas no obtundit: quod si fecerit, eam in s penetrantem acuit. humiditate ueris suapte natura fluidam continet, Nin unu cogit.Haec de scco. Illud uerd in uniuersiim admonendus est mihi
lector.Corpus dici alio calidius frigidius e aut humidius siccius .e, nsi simplici quadam,sed multiplici ratione. Na interdum dicimus calidius, id quod
est affectum maiori caloris gradu. Interdum calidius dicitur esse aliquod, mod quamuis maiorem non habeat caliditatis gradum, habet tamen secundum quandam extensione plus caloris: nam quoniam densus est, plus obti-
93쪽
net materiei: ideoque plus etiam formae, quae est in ea materia olbtinet see in Edum extensionem quandam huius qualitatis. Aliquando calidius propterea dicimus, quia magis calefacit, quoniam siccius:siccitas nanque calore acuit. Praeterea calidius dicitur id, quod intra se, porosque suos plus continet cor
poris calidi: licet fortasse remissus caleat. Insuper calidius id dicitur, quod facilius potest calefieri. Amplius, nonulla sunt calida quae sensu percipietis
frigere: tamen si manducentur, intra nos caloreui cocipiunt; cumque intω-
dum maximis,nosque mirificer calefaciunt.Insti tangam holusce rei causam.
Totidem modis frigidum frigidiu'sve humidsi humidiusve, siccii sicciu sive
dici solere omnibus perspicuum est. Postquam satis accurate a nobis exposta est natura quatuor qualitatum primarium; agendum est fgillatim de Fquatuor clementis, prout sunt elementa mixtionis: primumque ab igne exordium sumemus. Ignis ut supri dixi natura calidissimus est, ac propterea siccissimus, omni prorsus humiditate carens, luce calorem obtundit. Item habet corpus omnium rarissimum; ac propterea parum materiae continet: habet etiam in se lumen; quamuis simplex purusque ignis non splendeat, ullum e lumen emittat ob maximam sui raritatem. Haec natura puri ignis,que in propria sphama iuxta orbem lunae credimus existere. alibi ieis. cutem sentimus, impurus est aliis corporibus immixtus, S alienis qualitati Lus affectus: est tamen ignis, quia habet sermam & naturam ignis. Ex pro prietatibus ignis, quas modo recensuimus iure ea sequi videntur, quae sensu experimur inesse igni. Primum quod ignis omnium sit elementorii niaximὰ Gefficax ad agen him:obtinet enim, maximequae naturae suae propinqua habet caliditatem; cuius in agendo efficaciam supni exposui:eamque habet adiunctam siccitati; quae veluti cos quaedam est calorem acuens. Sequitur item ignem minimae resstentia esse tiam ob naturam caliditatis: cuius vim in resistendo supra diximus esse omnium minimam; tum ob maximam raritatem paucitatemque materiar. Nam forma materialis omnis sustinetur 4 materia. neque resistit corri in penti; nisi quatenus materia ei subiecta non vincitur ab alienis substantiis. Paucissima uer3 materia it rarissma, quae ob raritatem suam dispersa est; ac totam se exponit viribus agentis omnibus; quod non iaceret,si in se constipata esset.& collectat facile uincitur de corrumpitur vi corporis alieni. Non ergo mirum alicui uideri debet si ignis praealijs elementis Homnibus sit iniuriae Se corruptioni expostus.Leuissimus etiam est & rarissimus: qua de causa contineri non potest.ne euolet ad superas oras. Ex omni
bus his Acilὸ illud sequitur,quod ita esse experietia nos docet; ignem. capud
nos existente, praeterquam qudd est impurus, no posse tamen per se manere, diutiusque constare; sicuti constat terrae gleba, aquae stula, aerisque portio quaedam; sed confestim molare; ideoque statim corrumpi 5e intercidere: ac propterea seri ut ignis indigeat continuo nutrimento, ex quo po sit continuat tempore generari, atque fluere, veluti ex quodam sonte, ex quo in
sublime, ut fluvius quidam, seratur, pauloque pὁst intercitat ab aere alii De corporibus alienis corruptus -- sui tenuitatem, atque in resistendo in ε . becil-
94쪽
A becillitatem. Proximum ignis alimentum est vapor aereus, praesertim si immixtus fiterit terrestri tacitati, seu terrear exhalationi. Vi ergo ignis i c5bustibili corpore resoluitur vapor istiusimodi; qui statim correptus ab igne flamma esticitur: haec ab eo sonte, ubi vapor ille resoluitur, fluit continuato lapsu, ad supernaque evolat, ac confestim intercidit.Ignem hunc impurum hoc pacto tantum apud nos existere; neque alibi purum igne inueniri atque cons stentem praeterquam in propria sphaera impossibile est. Quamobrem cum ignis adeo si expositus corruptioni Scinittriae, natura omnium parens solertissima plures modos viasque adinvenit, quibus ignis generari potest. Nam & ab igne ignis generatur,&ab radiis solis coeuntibus in unum,ut fierin videmus a speculis concauis; a quibus radij reflexi in unum punimam coeuntes ignem generant; resque in eo puncto positas inflammant. Item raremctione Sc disgregatione aeris ; sue motu quopiam, sue contritione quadam corporiim solidorum rarestat; confestim generatur ignis: quae ratione certa accidimi.Nam lumen qualitas coelestis proxima est calori: ideoque caliditatem generat. Ad caliditatem autem intensorem sequitur sorma ignis, sicuti ad propinquissimam dispositionem. Item rarefactionem sequitur caliditas: sese etenim vicissim comitantur raritas Se caliditas. Quare sicuti ad caliditatem illico sequitur rarefactio; ita contra ad rarefactionem sequitur caliditas : eam ignis consequitur. His ergo trilvis modis ignis apud nos generatur; qui statim generatus perit, nisi habeat nutrimentum; ex quo semper C nouus ignis prodeat, affectis tamen qualitate illius nutrimenti, id est, vaporiris aut exhalationis: ex qua fit, illique semper immixtus fluit. Hinc fit ut apud nos snt uariae ignis species, tum colore Naspectit, tum viribus diuerse. Hinc fit etiam, ut magnus ignis paruum extinguat aut imminuat: quam ob causam ligna incensa lucernaeque ardentes aestate Sessit, te positae diutius durent , qtaim per hyemem, de in umbra. hinc fit, ut interdum aqua ignem
non extinguat, quem tamen extinguit oleum alioqui idoneum ut accendatur te inflammetur. aliquando acetum id faciat quod aqua nequit.hinc fit, ut sit, cinere conseruentur prunae, quae rebus aliis obrutae extinguuntur: aeriueri; expostar penitus consumantur & redigantur in cineres. hinc metalla liquefiunt interdum ab igne exiguo, quari sementissma aqua liquescere D minime possunt. Hinc est quod calore leuiore selis ossustantur corpora, Quae tamen ignis non ofluseat ..Inde fit ut cadauer totum vi ignis non queat semi& in cineres reselui, quin aliquid reliquum sit; inclusum tamen sepulchro consecto ex lapide sarcophago breui temporis spatio totum in cineres redigariar. Horum omnium cause petendae sint ex his, quae diximus de nostrate igne . Nam cum alimento continuo egeat ignis, & sontem habeat i quo profluat: nil mirum si magnus ignis vi sua arrepto &consempto semento exigui ignis, ipsem extinguat. Item cum exiguus ignis fonticulus si corpus quoddam immixtum vapori & exhalationi, totiis fit veluti pabulum maioris ignis ideoque ab eo consumitur de evanescit. Eadem proportione cum per aestatem Sc sub sile vis ignis ob eam inuam diximus cau-
95쪽
tam haccescat, nil minim si minus consumit & vriti ignis quoque seapte na- Εtura lucidus magis minus,e immixtus atro stimo diue rsas refert coloris species, Viribus quoque diuersae sitiit ignis species pro siti,iecti uarietate & m
teriae. Plurimum nanque refert, an inflammata ignitaque materia densi sitan rara; siccior an humidior; an poros latos habeat mi illosque, an arctos de paucos. Quod aqua quandoque ignem non extingitat, oleum uero extinia
at, in calua est,quod aqua, quia fluida est, interdum non attingit ignis sonticulum, sed praeterlabi iii maiit s attigerit, cito defluit oleum uero lentius de tenacius non ita labitur, sed obturat ignis sonticulum, adeo ut profluere ignis non possit; consumptoque exiguo illo nutrimento cofestim flaccescat,
de extinguatur. Acetum autem tum ob frigiditatem, tum quia partes ali- Fquas acutas habet, praecip uὰ si fuerit mixtum oleo cuius lentore detineatur, potius est aqua in ex tinguendo ignem. Prunae ueris cinere tectae conserua tur, quoniam cinis rarus est, adeo ut per intermedios cineres emare queat vapor sumusque igneus prunarum: qui, cum crata denseque corpore tectae si ierint prunae, coactias in unum. absumpto momento seia temporis alimento proximo seipsum conficit de interimit, sicque extinguitur. Aer etiam frigidus ad contectas cinere prunas penetrare non potest, atque ignem extinguere: necnon prohibet nimius defluxus vaporis igniti a cineribus. quas ob causas prunae cinere contectae conseruantiar. Metalla liquescunt ab igne, non auteni ab aqua etiam seruentissima; quoniam aquea sunt: aegia igitur ab aqua patiuntur. PrPterea pastes aquae calidae crassores sebire nequeunt Gporos metallorum arietiores, ita ut totam massam subeant ac ita dioluant. Ignis uerὀ sccior, gemagis agit in contrariam materiam, &etiam per poros
undique penetrat massam metalli; eolaiae pacto facile idi luit. Unde calor quoque solis, seu aeri sile calefactus subit tenuissimos cutis poros; re tu imite vapore, cute lite ex lacata fit os reddit. Igni siueia, qui est i n crassori materia, ollascare non potest. Consimilis propὸ est caloris vis in lapide sarcophago, quo cadaue fa tota resoluiinnir in cineres. Varia ergo est vis ignis, diuersaeque species ob dii tersam materiam, in qua est. Sed ut tandem redeam unde diuertit ignis collatus caeteris elementis mixtionis se habet ut agens & ut forma; caetera uerd ut materia dc ut patiens.Nam proprium ignis, quia calidissimus est, est componere N congregare homogenea, alienaque Hab eis separare. Hoc autem paM necesse est, ut fiat mixtorum corporum generatio; tre scilicet vi agentis ea in unum componantur, quae naturae mixti conueniant; aliena ueris abi jciantur Sc secludantur. est etiam sui dixi veluti forma alioraim elementorum miscibilium . nam vi caloris seu ignis continentur in unum, ea quae sunt initicem composta, de commixta; ut inferius lucidius explicabitur. Aer ignem sequitur, qui medius est inter elementa dii νή quae praecipuε pertinent ad materiam mixtorum corporum, de ignem mi est veluti eoritim se a. etenim aer sui humiditate interdum temperat sccitaten, ignis, interdum longὰ etiam imminuit. Nam quorundam ni ixi
rum generatio . item me digestio quaedam id concocto fit i calore sicco po
96쪽
Α modum, cunisdam assationis. Quaedam uerd fit d calore humido per ino dii in citiusdam elixationis. Aer igitur humiditate sibi insta temperare ignis secitatem potest; sicque ad sormam pertinet: ad materiam item non miniri aer pertinet, quam ad formam, immo fortasse longe magis. Nam quoniam ignis tamento indiget, ut septa dixi: terra autem & aqua, cum sint maxime frigida, proculdubio praecipue sunt igni contraria: quamobrem nisi prius molliantur, ignis partem propinqiram extinguent, non nutrient: indigendergo alterius corporis ope, ut igni praestare fomentum possint. Id ueta aedicommodissime facit. nam innata caliditate temperat utriusque illorum mis ditatem; adeo ut terra aquaque aeri immixtae compositaeque pabuluia, B hippeditent igni, quo foueatur&conseruetur: tenuitate etiam aeris massae
aquae Se terrae compacta sermentatur adeo, ut vis ignis totam queat permeau re & concoquere. Aqua uerὰ ω terra sunt materia mixtorum omnium cor
ponam persectorum; eorum inquam, quae habent formam mixti corporis et pet quam in propria specie constituantur. Etenim sine magna tertiae copiae nullum corpus constans esse posset; sed difflueret, passmque inminutis
mas partes deduceretur ob vim eorum,quibus occurreret:nullum item ter
minum seu finitionem propriam haberet. At terra partes sine aqua inuicem haerere minimὸ possent; scuti farinae ramenta sine aqua nequeunt inter se haerere. ad compactionem ergo mixti opus est aqua &terra. Amplius, aer terrae per se misceri minime posset, nisi aqua quasi medio quodam&veluia. C ti internuntio cbnueniret cum terra: perse autem neque etiam fingi posset. qua ratione aer te misceri ualeret. Amplius, praeterquim quod corpus ex aqua Maere compactum sne terra nequiret per se constaret duo ea ele menta cum sint maxime humida, non praestarent pabulum igni conueniens.1 quo ali posset .iscuti ergo ealiditate aeris temperatur aquae Se terrae frigiditas , ita siccitate terrae temperatur aquae & aeris humiditasvhocque pacto p ratur sementum igni, quo ali possi Se sustentari. Rationi experientia conia
cordat. Nam ea mixta corpora,quae sunt ae ea 3c terrea, sunt etiam aptissima
ustioni, facillime pie comburi possunt. Haec tetigisse de elementis pro mo do huius libelli satis sit, prout apta sunt mixtioni, Sc mixtionis elementa a pellari queunt. Nunc ad disserendum demiixtione accedamusI Mixta ex ele D mentis duplicia sunt. Quaedam enim simi i perfecta, nonnulla uero pers :cta sunt. Item persecta mixta duplicia: etenim nonnulla prima statim ccaenia positione componuntur ex elementis, aliqua uero secunda, tertiari, immis arta de pluribus compositionibuLex elementis constituuntur. Mixta imia persecta ea appello. quae non habent aliam si abstantialem formam perquam sint, praeter elementorum ipserum sormas:huiusmodi uero i mperfecta mixtata duobus modis sunt duplicisDe generis sunt. Nam illorii quaedam unius tantum elementi sormam habent, aliorum ueia elementoriam qualitate de assectionssus impurata sunt de assecta: nihil uero, aut admodum exiguum aliorum elementorum in eis est immixtum: sicuti aqua maris salsa, item n Ues, rores , pilauiae . Nonnulla uero imperfecta mixta ex pluribus elementis
97쪽
eonstant in unum coactis: non tamen formam aliam sul,stantialem mixti Eliabenti sed si int veluti quaedam congeries elementorum inuicem compactorum inpiiratorumque. Prior mixtionis modus consimilis est illi mixtioni de qua Aristoteles mentionem facit in primo libro de generatione & corruptione . inquit enim in mixtione corporum interdum unum eorum tantum conseruari, alterum uerd evanescere:sed tantum affectionem quandam
de qualitatem eius remanere; qua prius illud,quod constat te conseruatur,fidesseCham. Sicuti ex duobus metallis interdum mixtio quaedam fieri selet, qua unum evanescit; alterum ueta remanet calore prioris intinctum. Non dissimili ratione mare salsum est ob mixtionem partis terrestris adustae,quae tamen potius acriam inscit, quim iusta mixtione cum aqua misceatur. Sio Psint pluuiae aqua quaedam insecta & impura. Alte ius generis mixta impersecta ob mixtionem alioriim elementorum non tantum si iam speciem retinentia inficiuntur: Verumetiam cum aliis compacta quoddam tertium em-cere uidentur: licet reuera ibi non sit nisi quaedam elementorum congeries inuicem compactoriam. Huius generis ut puto sunt grandines, nives, pruinae. mixtaque huius generis sunt pleriamque vi frigoris: nam proprium frigoris est congregare heterogenea; contra caloris natura est heterogeneadisiungere Sc separare. Post mixta imperfecta sequuntur mixta persecta;
in quibus propter mixtionem, variamque inter se mixtorum elementorum alterationem refractis elementorum formis. ac propterea secundum esse
substantiale corruptis ςmergit sorma mixti media: qua tota illa massa unum Gla quoddam praeterulementa: sicque secundum substantiam etiam clementa miscentur, ita tamen, ut cuiusque serma magis infixa st in sita priori materia , quam in aduentitia. Ideoque sicilius ad pristinam naturam elementi comi nutatur, qirim ad alteram. In mixtis hisce persectis cum elementa coaequata esse dpinteat; maximaque sit vis ignea, omniumque praecipua; portio ignis mole alijs est minor; eadem propὸ ratione portio aeris non est mile admodxm magna huic adde. ὁd constare non possent,sed statim di
Iaberentur: si mola, aer ω ignis, te ram aquamque saperarenti Terra etiam in mixtis omnibus, quae constantia 'sent non fluida, si aperat aquam mole ' quamobrem Aristoteles dicit in Ieeundo libro de generatione, omnia micta sepra terram consistentia esse terrea mole. SI magnitudine partis terre - Hstris ex 'tua constant. Nonnulla etiam aduea simi, ut reor ego ea inquat
quae flui)a slint, ut Iae, sanguis, huiusinodique alia, in his praesertim animχ- Iibus , quorum sanguis fibras non habet. Verum pro diuersa natura mixto
rum corporum diuersae sitnt etiam elementoriim portiones. tum mole,tum mixtione Sc temperatura; necnon etiam raritate & densitate, alijsque huiusmodi. Quo fit ut sermae elementorum corrumpi queant, non uno tantummodo alterationis, ut sit necesse unum tantum modum mixtorum fieri: sed Ionge diuersis, ut pm alterationum diuerstate, mixtura seu complexione Scnexu elementorum inuicem, item mole 5e modo substantiae fiant mixtorum diuersa genera. Horum ratione exposita accedamus ad rationem explican-
98쪽
Λ plicandam, qlia & generentur mixta omnia persecta. & corrumpantur. Superius, chira exponeremus vim qualitatum omnium primarum diximus ca- rem & frigus qualitates esse activas: contri uero humiditatem de siccitarem, passiuas: non tamen ea de causa,qudit hae duae posteriores non agerent. siue quod priores duae non paterentiir; sed quoniam in generatione mixto tum corporum, eorum liae mixtione duae postcriores qualitates, humidi ina. Sc siccum,seu ut rectius dicamus) corpora hisce duabus qualitatibus affecta ex natura &viliariim duarum qualitatum inuicem componerentur&miscerentur. Coiuri uero vi caliditatis ae frigiditatis fieret eorum inuicem mixtio Se conivnimo: quod palpre liquido potest ex harum qualitatum B definitionibus. Nam calor est, cuius vi congregantur homogenea: frigus, cuius vi congregantur' tum homogenea tum heterogenea: humidum ueris quod facile terminabile est termino alieno: contrS siccum id est, quod dissicile termino alieno definitur; sito uero facile.Caeterum i qualitatibus ad elementa deueniamus, in quibus hae vigent qualitates. ει quorum est mixtio.
Cum terra aqua aer,ignis inuicem miscentur, ex hisque mixta corpora generantur; mixtionem eam primo & per se fieri non posse, nisi vi corporis calidi ignis inquam. si prima fiat elementorum mixtio, seu corporis ignei: si secunda, tertia ve, aut aliae deinceps fiant; de ratio Se experientia nobis perseadent.Nam si det,eat fieri mixtio accommoda naturae cuiuspiam mixti,neces.se est ut ea inuicem componantur', quae conueniunt naturae illius mixti cor C poris:aliena uero separentur. At hoc caloris proprium est congregat etenim calor homogenea, aliena se parat: frigus uero omnia indiscrete constipat, lein unum aceruum cogit. Qua de re constat frigus ineptissimum esse, ut primo ac per se eius vi fiat mixtio, generatioque mixtorum corporum. Praeterea commode mixtio fieri nequit; nisi miscibilia corpora dividantur inminutissmas partes; ac deinde inuicem partibus illis minutissimis uniantur,. paratis paulatim alienis; ω mixtioni illi ineptis. id uero fieri non potest.
nisi per concoctionem quandam: omnis autem concoctio est calore, Si corpore calido. Item actio itera degeneratio uera,quae est ad formam, debet
primo Sc per se attribui illi qualitati, quae se habet ut habitus &sormaret uero, quae se habet ut priuatio, attribui non potest nis per accidens, & secunda D quadam intentione. sed caliditas si conseratur frigiditati, se habet ut habitus S persectio; frigiditas uero ut priuatio. igitur per se Se primo frigiditati adscribi nequit mixtorum corporum generatio. Item sepri diximus primum instrumentum Sc natura proximum coelesti temti, in quo est magnum omnium seminarium, ut Platonici dicunt, esse caliditatem. experientia rationibus hisce attestatur. Nam quotcunque mixtomm generationes fieri sensu perspicimus; eas omnes videmus fieri per concoctionem quandam vi caloris. quin omnes mixtiones. quae artificiis quibusdam fiunt, quae sunt quamplurinam calore adhibito. & per concoctionem quandam fieri experimur. Neque ullus artifex, seu pharmacorum Scesctilentomin, poculentorumque consector, seu metalloriam compositor quippiam mixtionis attentaret, ex
99쪽
ellia notia complexio notiaque massa seret, si adimeres eis usum ignis. VI Eigitur caloris primo Se per se fiunt generationes mixtorum omnium. nihilominus secunda quadam intentione etiam frigori attribui potest mixtorum generatio. Nam praecerquam quod calor non efficitur proprius 8c natura- Iis, ut insta dicemus nisi temperamento quodam certo; quod esse itur mixtione frigoris, ut infri dicam : in concoctione mixtioneque ipsa necesse est
sepenumero id fieri a natura; quod fieri conspicimus i fabris serrarijs, qui
ferro, ex quo ensem aut hastae cuspidem esscere uolunt, certum temper mentum adhibeant:quamuis per se primo utantur vi ignis; tamen certis interii allis id serrum quod volvunt in fornace forcipe,de malleis tundunt;aqua frigida intingunt. sc natura frigefactione interdum praeparat materiam; Fqua .nisi id fieret inepta esset illi temperamento mixtionique illi, quam vult efficere: idque saepenumero facere more fabri verisimile est. Amplius, post concoctionem Sc mixtionem persectam, totam eam massam frigiditate consipat & cogit, cum id exegerit illius mixti natura; ut in metallis fustum esse conspicimus. Generatio ergo mixtoriim omnium calori per se primo est attribuenda 8c igni; qui sons est caloris cuiuscunque' itemque aeri ut efficientibus:terrae uero δe aquae, ut materiae. Verum cum calor sit causa generationis mixtorum . quaeri potest, quaenam sit causa corniptionis horum mixtorum,quae caloris vi generantur. Possetque alicui itideri frigori attribuendam
esse corruptionis causam. Nam contrariorum contrariae uidentur esse causae. Contri ueris esse uidetiir emcax ratio. Nam scuti generatio mixtorum G fit per compositionem quandam; ita corruptio si per re tutionem εe separationem corporiam componentium mixtum: at frigus semper congregat& constipat omnia, tum homogenea tum heterogenea: igitur per se a frigore te Iulio te separatio esse nequit. Qiamobrem neque etiam mixtorum
eorruptio attribui potest frigori primo Sc per se. Vertim frigus primo Se per se s caloris actionem impediat nimia sui vi immixti cuiuspiam factione; generationem seccedere non sinet. hoc pacto impedit etiam frigus digestionem seu concoctionem caloris, S indigestionem criiditatemque facit. Cui igitur primo te per se attribuenda erit mixti corporis dissolutio Sc corruptio 3 Perspectum est cuique acutius inuestiganti nulli attribui posse disso-
Iutionem praeterquam calori. A calore ergo mixta generantur, εc compo- Hnuntur. item i calore mixta dissoluuntur,Wcormpuntur. at qui seri potest, ut ab eadem causa prodeant esset has contrari j per se primoξ Nimirum minime omnium. ex hisce efficitur, alium esse calorem ὀ quo est generatio; item alium eum. i quo est corruptio & dissolutio mixti corporis . priorem dicimus naturalem & proprium: posteriorem alienum & extraneum. Fiunt autem hi calores, seu haec corpora calida diuersa ob mixtionem frigiditatis,seu humiditatis,fecitatis ve, aut ob maiorem minorem ,e illius calidi copiam, quam par st: seu densatione. aut rarefacti:one nimia. Sicliti ergo certa qua dam temperie calor corpi)s e calidum fit naturale nunc etenim in hoc sensu utimur caloris nomino ita diuersa temperatura fit calor extraneus Malienus.
100쪽
A alienus. Duoqiue hi calores inter se pugnant; alter, ab altero dissoluitiinresoluto seu extra naturae limites affecto naturali calore, a calore extraneo mixtum corrumpitur. Nam forma mixti primo inest calori naturali, ac per eum
continet reliqua elementa omnia inuicem mixta. Euanescente forma, resolutoque calore hiamidum aquetim aereumque smul et iaporant: est enim caloris sementum & materia. Terrea pars demum dispergitur & dissolui uir in
cineres. Calor autem extraneus calorem naturalem corrumpit seu resiluit
duobus modis: per putrefactionem videlicet mixti, aut per exustionem .Pu tresimo corruptio est caloris naturalis d calore extraneo in humido. -- ergo ut in putrefactione post immutationem caloris naturalis humi B dum remaneat aliquantisper, neque statim resoluatur. At in exustione simul cum calore naturali resoluitur humidum & evanescit.Quamobrem plemnque putrefactio fit il calore extraneo humido non admodum vehementi. At exustio contra fit vi caloris sicci vehementis. Quo fit, ut quoniam natura sensim res mixtas infirmat, de ad interitum ducit, nihilque violenter agit; ut corruptio naturalis cuiusque mixti fiat putrefactione quadam. Quod etiam perspicue ostendunt de senectus animalium. &exiccatio plantata Nam harum utraque via est quaedam ad putrefactionem. Qii a de re facit Econi j ci potest naturam ducere res mixtas ad interitum per putrefactionem. Satis expostum si hactenus de calore extraneo: redeamus ad calorem naturalem ; vi cuius sepia ostendimus mixta corpora generari .i Dubitarec quispiam potest non immerito, cum calor naturalis si pars corporis mixti. quin potius cum sorma mixti primo insit calori naturali, ac per eum contineat reliqua elementa; prima &praecipua pars est mixti:agens ueia & materia id numero esse nequeant; nihil enim seipsam sermat 5e efficit: quo ergo pacto dici potuit mixta generari i calore naturali Vt hane quaestione diluamus, illud est animaduertendum; non omnino dissmilem esse generationem corporum mixtorum a generatione animalium plantarumque; quam- Dis in plurimis dissideant.Nam sicut in generatione animalium est quaedam certa materia in qua inducitur anima,quae primo inexistit,participaturque a calido naturali, sibique proprio, ac per eum membra sormat: ita in generatione mixti corporis est forma, quae inducitur in sua materia, Septimo inest D in calido naturali. Item quemadmodum in generatione animalis praeter calidum, in quo est ani ma, existit etiam semen; in quo est vis generandi animalil parente deducta:Ita in generatione mixtorum omnium est qualitas coelestis; in qua veluti in quodam magno seminario est vis generativa mixtorum omnium deducta a corpore coelesti &ὰ metibus illis coeloriim motricibus. Hac vi veluti quadam arte i suprema illa arte derivata.& dispensantur elemota in mixtorum generatione, & sorma mixti inducitur. Etenim si hoc pacti
nobis fingamus mixta generari; non arbitror longe nos ἀ Veritate aberrare. Coeunt in unum elementa in mixtis; quae prima mixtione ex elementis sunt; vique hac coelesti pro qualitate materiae & loci partes maiores, minoresve,densiores,rarioresve,uaria etiam alteratione impuratae in unu coeunt, inui-