장음표시 사용
561쪽
nate conuenit potentiae pro persectiori nata: lumen gloriae conuenit naturae intellectuali pro statu patriae, di Elatia conuenit eidem naturae pro suau vix, & patriae ergo lumen glo
Notandum, quod tu men gloriae est in intellectu,& est hibit iis supernaturalis secti dum illos qui ponunt, prouu iuno in mediate a Deo,in intellectit, concurrens ad habendam uisionem claram ipsius Dei, in uoluntate ponimus gratiam, di eloritatem, ad concurrendum ad producendum dilectione Dei,& sc non pollet intellectus beati uidere Deum: nis median
Contra illam responsionem arcuit sic: dicit enim explet senueto de Sancto victore, quod vilectio est nobilior scientia: Sed dilectio est in voluntate,& scientia tu intellectu:ergo voluntas eli nobilior. Praeterea per ratione x Nς . , . Nobilior habitus uer te in via conuenit voluntati: ergo nuia voluntas est per in maioris capacitatis,qui in capacitas intellectus, di illam non perdit in patria:ergo semper capacitas voluntatis erit persectior capacitate inte lectus: ergo ubicunque erit voluntas erit nobilior. Item voluntas recipit habitum per se orem inter habitus infusos, scilicet charitatem, quae est perrectior iid ς,&spe. Maria opimiam partem elegit, scilicet charitatem quae non auferetur ab ea , s ergo voluntas sit capax ad recipiendum nobiliorem habitum insitam, quare non esset capax ad acquisitum
No: andum pro alia parte de sapientia , quid Philolophus intendebat per sapientiam : dicebat quod sapientia erat cognitio altissimarum causatum.Vltra nuquam fuit mens sua, quod sapientia praecise stat et in hoc, immo sapientia con notabat ultra illam cognitionem altissimarum caularum, dilectionem illarum,quae est in uoluntate. Et se, si sapientia dicatur nobilior eri quia includit operationem intellectu de uoluntatis. Se ideo est nobilis habitus: si fas est dicere habitum, quia habitus importat duo. Tertium medium sumitur ex parte actus,uolendo probare utraque per istud medium. . Et primo arguitur se, causa aequivoca est nobilior quam e siectus, sed cognitio actus intellectus est causa aequivoca actus voluntatis, ita quod actus uoluntatis causat ut ab actu intellectus aequi uoce: ergo erit nobilior. In oppositum arguis tur, uoluntas est causa actus intellectus,patet sic,quia uoluntas imperat intellectui ut intelligat, de istud imperare, non est nisi causare actum intellectus, ergo uolutas est causa acius intellectus, ibi breviter sunt duaedam cultates . . Prima est, utrum actus intellectus sicut est iudicium,ratio, prudentia. concurrat aliquo modo essective ad actum voluntatis, ecce intellectus iudicat, quod studendum est, voluntas habet velle studendi. Vtrum isa prudentia, diiudicium , concurrat parta iter ad eausandum istud velle D ico qu sit sic, te est de metu doctoris.Ponitur regula, ratio recta, iudicium practicum, pra prudentia, non solum ponitur ad ostendendum quid uoluntas debet agere, sed etiam partialiter concurrit ad actum uoluntatis, de inde dicebat Occham, quod nunquini est actus virtuoses, nisi coniungatur, actuatu eum prudentia: ecce pruden tiam. uacandum est litteris, est actus uoluntatis, non est uti tuo nisi qua diu eonformaturasti prudentis,quia causatur partialiter ab illa prudentia. praxis est operatio alterius potentiae ab intellectu, nata consormiter elici rationi rectς: er eo non oportet, quod actualiter consormetur rationi rectae. Dicitur, quod ly nata, se glossatur, id est non habens contrarietatem conformandi. Dicit Martinus aliter, quod ad Imri quod actus si bonus,&tectus,&moralis,non oportet quod nisi metur actualiter rationi rectae, actualiter existenti.
Sed si poneretur ratio recta, illi conso imaretur. Vtrum quando voluntas imperat alicui potentie aliquem actum, utrum uoluntas coneturat ad illum actum. ut uolo te sudere, uoluntas imperat intellectui vitum istud imperare sit causare intellectionem parcialiteit se, dico etiam quod cum uoluntas dicit uolo amoulare, quod uoluntas concurrit ad ambulandum, & ad potentiam motivam,& P Iet, quia ubi uoluntas imperat emeaciter, homo ambulat, qui uidst,nunnuam est imaginandum, quod aliquid creatum Li vn quain causa totalis actus alicuius p tentiae potentia non cocurrente, i udicium concurrit ad volitionem. Vtrum tam vim causa totalis non,habitus concurrit adactum, utrum tanquam causa totalis t non, sed orori et quodliotentia eo neurrat,& cc cum dicis, voluntas est causa inter
ictionis, uerum est partialis Aliter arguitur a D.Thoma . Asns intellectus es eligibi- lior, quam actus uoluntatis, patet, quia si actus intellectus esset sine a uoluntatis, esi et eligibilis,&none contra: probat: quia actus uoluntatis sine intellectu non est actus, sed n turalis inclinatio.
Contra illud est eligibile quo homo sinplici: et est bonu, , pr se
sed actu uoluntatis homo simpliciter est bonus. Vnde dicit Augustinus. 'er hoc,'' homo intendit bona no est bonus, sed η' - - per hoc, quod bene iacit. Propterea in bonis quoium unum Π non includit aliud: illud est elisibilius, cuius oppositum est odibilius sed oppositum uolationis,est odibilius, quam op- Postum cognitionis: istitur. Praeterea,bona, quae includui se inuicem sunt bonitas ianis,& mediorum ad finem. Ideo dicebat Aristoteles in topicis ubi unum propter aliud, ibi tantum unum est,&omnia habent denominationem a fine.vlterius est dissicultasqunmodo cognitio habet oppositum, diponantur propositiones, enitis his Prima.cognitio simplex,cognitio apprehensua, nullum op postum habent, nisi priuatiuum, puta ignorantiam. Ex quo sequitur . quod omnes notitiae limplices, de apprelientiones quorumcunqne obiectorum sunt compossibiles adinvicem. Alta proposito, notitiae indicatiuae Labent duo opposita, habent bene oppositum positivum, sicut est alius assensus oppositus,& babent oppostum priuatiuum,Puta ignorantiam, ut astusus comi adictorior contraria artiti suiu incompossibiles ad inuic m.
lieni assinsus opinatiuus ,&scientiscus, do eodem sunt cy..i Ra incompossibiles adinvicem:Soli eSo assensus, liabent duo opposita.i oppositum postiuum,&oppositum privativum. Πυ, Vitia nota dum quod oppositum uolitionis ea duplex, isti finia.
licet contrarium,& contradictorium Detis oppositum illius, amo Deum:nolo Deum, ce Dypositum coni λrium, A non or sit, uolo,est contradictorium,ia eli omissio, di se habet duo op. polita, quod erifugibilius, uel oppostum uotitionis, uel op - politum alicuius notitiae, uel cognitioni s oppositum uou-
Item per omissionem notitiae,Lomo non est malus, uel potentiam notitiae, non est ita malus, sicut per carentiam xi cuius uolitionis, dat duo exempla, quod messim est, quod aliquis non gnoscat Deum Dico v non est pecca: uni, sed snon diligat cognoscendo, peccatum eii, licui non recordari de peccato, non est malum,sed recordari de peccato, A non
tristari est malum. Quaerit doctor duas quaestione .utrum uiden Deum, teneatur diligere eum Secunda, utrum quoties qui recordatur de peecatis, teneatur detestari peccata sua Deprima quaestione dico hic v-num uerum per uidentem Deum, posivimus sol uni intellis re illum qui habet praecise uotitiam determinatam Dei, di se credo quod non oportet, quod teneatur toties Quoties cognoscit euin. Alio modo per copi oscentem, uel uidentem
Deum, intelligimus beatum, di se dico quod beat ut uidens Deum, sicut beatus, tenetur diligere Deu: immo si cellaret. peccaret, unde dicit doctor in secundo. quod beati tenemur diligere Deum, de operari omnibus melioribus modis suibus possunt & hoc idem dicit dominus di Alliaco in itia et a deii uitione, ludd beati sunt obligati non solum bene iacere, sed meliori modo quo possunt iacere. De secundo dico, u toties quoties recordatur de pecca. tis,ienetur detestati,i.non gaudete. vltra notandum, τ iste passus sic plossatur, quod iste propostiones do tis sunt uerae,scilicet: hic intelli sens Deum, di ei nullo modo diligens eum peccat quia implicat, intelligat, di non diligat actualiter, uel uirtua ter. uel habitualiter, immo quicunque intelligit Deum est in potentia propinqua ad diligendum Deum, N: se diligit eum babitualiter. Similiter hiadicatur de alia, τ qui rccordatur desicccatis, N. nullo modo detestatur. nec actualiter, nee uiti ualiter, nec habitualiter, peceat ἰ de martyribus locuti sumus, est ibi unus martyr qui praeliatur prosde, non cogitat de peccat s suis,& a flutatur tibi eaput non detellatur peccata actualiter, sed bene habitua j iter. redo, nuquam erit uolitio sne cognitione, scd ubi 'ei et adhuc esset una uera qualitas, ta operatio uoluntat 3, non solum naturalis inclinatio.
Aliter arguitur iit, & es de intellectu. Actus intellectui minus est dependens quam actus uoluntatis quia actus Dolunta inrauctam
iis depesidet ab actu intellectus ei socii traei feci tot Istud ar- Sum a
562쪽
imentori tui a tralet, nam dictum est sepe, τ priora eneratione, sunt minus dependentia,& tamen sunt imperfectiora, smiliter finis inesse, dependet a mediis adfinem:qui media ad suem sunt causa sint, adesse. Pro declaratione illius est notandu in s nis habet duplex
esse, habet e se cognitum, Ac uera esse, scilicet existetiae. ruoad esse cognitum, mouet enicientem motione metaphorice: id est motione intentiones Diioloficere domum pro pecuniarseriei 5 est, ι tamen moveor metaphorice, & monitione in Gitonali,quia uolo fiacere et habeo cogniti unem , & am rem illius, per quod moveor: tune ei somouet eis ciens de essiciens ponit media ad finem,& ponit in esse reali, de quaerit pecuniam, dc pecunia Quae Prius erat in esse cognito ponitur in esse reali, se datur mitinouia ego posui finem, idest domum in esse, per medium item torma dependet a materia secundutos scilicet Thomistas. Ite est notandum et, non est simpliciter uerum, et priora generatione sunt imperfectiora semper, quia ea una exceptio scilicet de deo, quia deus est prior generatione, e tamen est per sectissimum ens deus est praui duplici prioritate persectio: nit,quia est independens.& persectissimum ens,& illud uidet habere Aristoteles ix. metaphyli ubi dicebat mactus N potentia se habent circulariter adinvicem, nisi uenianius ad illud, τ est semper in actu, scut primum ouens. aliquando actus praecedit potentiam, aliquando potentia acta, nisi ueniamus ad primu mouens, quod Lemper est in actu. Alitei uolt adhue comparare actum intellectus, ad accium uoluntatis ci sic arguit, actus intellectus nullam impuritate de impersectionem aeci Ait ab obiecto, di a ius uoluntatis accipit, ergo intellectus erit nobilior & actus eius. Pro declaratione istius quiritur ista dissicultas, quas denominationes accipiunt alius ab obiecto. Primo oliendit de actu uoluntatis, uolens malum, uolo soliticali istud uolo, eiu acuis malus . Quare propter bie tam , quod ea fornicari, uolitio, ergo accipit malitiam suam ab obiecto: quia uolitio de obiccto malo, dieitur mala: eognitio, di intellectio,non est huiusmodi , propter hoc, aecognosco tornicationem, non sequitur,et illa cognitio fit mala ergo cos,itio non accipit se impuritatem, idest malitiam sicut ueste ergo intellectio est nobiῖor uolitione. Quaeritur ibi quaestio. Unde est,et actus uoluntatis dicatur esse malus s vlium proueniat quia cadit in obiectum malit Vtrum senuatur, iste actus cadit supra obiectum malum:ergo est nisu, s Ponitur propositio, de quacunque te mundi, po ten baberi actus uoluntatis bonus puta uelle, uel nolle. Nonne de malo possum habere actum bonum si scilicet nolle. Nolo soliticari est bonus actus uoluntatis, non dico uoliti nem bonam, sed actum uoluntatis: quia nolitio, di uolitiosum actus voluntatis. Occham ex ista pro insitione doctorii accipit unam aliam regulam.& dicit, quod ea regulatile losorum. circa quodcunque qui Potest mereri, ei rea illud potest demereri per actum oppostum. Exemplum. Vtrum quis posset mereri circa ornication*n se. nolendo, nisi illi qui sit meretur se factum priuil tum de non meie o circa illud.Vnde non sequitur, uirgo gloriosa poterat mereri circa illud, quod poterat demereti. Nam tota trinitas determinauit, te deli rauit, nunquam concurrere cumactu malo Christi, diuirginis gloriosae. ista regula, quoad Scottilax esset dissicilis, o ad Deum, demiseriam culpae, ego pollum mereti circa beum, per actum postiuum dilisendo. virum possim demereri eirca Deum per actum positiuum s bi oppositum, scilicet odiendo i Non: quia odium Dei nori est ut bile, sed bene possum demereri circa Deum, peracta politiuum, non contrarium primo, scilicet dilectioni: sed per
alium actum, qui non est contrarius ut utendo Deo. Vlita est notandum, et actus non dicit ut bonus, nec malu , quia cadit supra obiectum bonum, uel malum, non est tota ratio.Sed quia disso imiter sit ad rectam rationem complet ὀdictantem, de omnibus circunstantiis. iste actus est malus, noquia eadit supra obiectum malum: auia esse posset se bonur. d quia non sit seeundum rectam rationem, & hoc habetur in v. ethicorum. Homo non est iustus, quia iustum uult, sed quia iusse uult.Vnde ista adueibia sunt temper, ut in pluribus syncategorematica, quae syncategor ematica, semper denotant cir stantias, uel debitas,uel recto.Qui iuste vult: oscitis,idest conformiteria. te iam rationem: scio istumine licionem, uolo, quod suspendatur, uestis iustum, sol si uelletia illum suspendere, uel condemnare non uelletis in-
se quia ad uos non spectat suspendere illum, uel iudicare: uolo ore eleemosynam, sed uolo dare de pane, per caput, non uultis iuste: iura non consormiter ad rationem rectam dictatem de omnibus sircunstantiis. r in Multra consideremus, quod nunquam aliquis actu, est per D ri trasse primo bonus per se primo praxis, mi iactus uoluntatis, si cui actus aliarum potentiarum, ut intellectus ambulandi, te aliarum potentiarum si si bonus, non est nisi, quia imperatus a uot intate. Et ideo actus aliarum potentiarum dicuntur praxis secundario,& poison: dici bonae, ta malae saltem succestiue .sed actus qui est primo praxis, nunquam potest e bonus, & malus, ea tamen ali uis actus uoluntatit imperatus a uoluntate, aut potest esse successive bonus, & matuti Vltra est notaudum, quod notiti et semper complexae copiunt maiorem denominationem a rebus , quam actus uolatatis. Ratio est: quia dicit Aristoteles in postptidicantentis, ab eo quod res est, uel non est, licitur oratio uera, uel salsa: ut In tertia proprietate substantiae: ab eo quod res est, &α
propositio est uera: unde uenit ista ueritas a re. Nonne ergo capit omnino maiorem denominationem a re, quam actus
voluntatis fit se cum dicitis, quod actus intellectus e plior, quia non capit denominationes a te: immodico,quod eapit: tota dissicultas est propter illos qui ponunt complexe signis .cabilia, homo est alinus. hominem eide asi una, est homo, de asinus assiimatiuὰ s msicata, secundum aliquos. Tamen Buridanus dicit,quod nihil est.&etiam Andreas de nouoca. sto,&dicunt quod signiscatum propostionis assirmativae
sili, nihil est hominem pollibile est elle asinum:esse homi iaci asilum possibiliter,&assii maliue signiscata. Secunda ratio, &e. vltra notandum,quod istud rei duum textus, us ue ad arsumenta, quaerit de tendentia, id est quomodo intellectus, deuoluntas tendunt circa obiectum, Sede hoe dictum et , quomodo tendentia, assecutio, quietatio, sunt idem. notandum ultra, quod aliquando intellectus tendit in obiectum p esens, & etiam uoluntas: tendit etiam in te
ctus aliquando in obiectum absens,ia uoluntas per desiderisi: intelles.s per notitiam abstractivam, de uoluntas per desi
Ultra est notandum, qudd non solum est inruginandum, quod uoluntas tendat solum in obiectum absens perdesderium: quia possum ut sini Deo. quem l .lum abstractive cognoscimus unde sequitur, quod omne desiderium est de te absente.Sed non sequitur omnis actus uoluntatis de re absente. vel non praesente ea des duriu, quia i ruimur Deo: de quo habemiis notitiam abstraci uam. . Ad argumenta,& ultimo argumento, ubi solum est qu sio de uaestione quam faciebat Philippus. Primo dum dicit, domine osti iide nobis patrem. unde nolebat Philippus dicere, quis d ostenderet ratrem notitia beatifica. maerebat iolum, quὁd ostenderet tibi patrem,scut filium: licut situ ostedebatur solum,uisone iaci Philippus, lacobus:& alii praesentes erant in vita. Oiristo.
utrum cognouerunt illum esse filium Dei: non intuitiuὸ, cognoscebant Christum esse illium Dei cognitione fidei, uolebat cognoscere patrem eo modo, &ideo re p., idet Christus qui uidet me uidet & patrem : uerum est dicit scorus,
quo ad illa quae sunt fidei , si fide coquoscat filium Dei esse LDeum. cognoscet fide quod pater est Deus, uel qui uidet me 'videt d. pax te m. ido qui uidet in uidet di qui acidest ei seu tiam diuinam, quae si pater.
Ax3τio 1 v τ . Quaerit autemsnaliter,utrum beatitudo consis at in actust uitiuo, uel in aliquo alio actu uoluntatis, supposito ergo, quod actus Oluntatis est nobilior actu intellectus. In qua illarum duarum potentia .aium stat beatitudo nostra pro declaratione isti u notat do- ὸ ---αctor, quod duplex est actus uoluntatis in genere, scilicet vel . te, Ee nolle, non uelle, non ea actus, contradictorium. 'de uelle. Dicit ultra, quod uelle est duplex: scilicet utile amicitiae,& uelle concupiscentiae unde per utile i melligamus amore, ita quod duplex est amor, scilicet amicitiae, & concupisceri- critiae.vnde amare aliquid amore amicitiae, est amare illud tan . i. O ..
quam in se bonumrita quod solo illo ostenso perint Hie , is italia . adhuc amaretur. sed amare amole concupiscemit est amare illis
563쪽
,liquid uel nesse aliquid alieti, quem amamus imo te amicitiae, ut uelle mihi bonum, uelle Peuo nil. Istud uelle quo uolo Perro bonum est amare amore concupiscentis, se quod
iste amor concupiscentiae semper originatur ab amore amicitiae: quare uolo retro bonum: quia amo Petrunt. Dico,arguitur sic, isti duo amore, sunt unus, Et idε amor: pu ta amor amicitiae,& amor concupitientiae, patet sic, dicit enim Augustinus, ubd amor inhiantis, sit amor fruentis inhiantis, i st concupistentis. Ecce dicit, quod amor coneopi scentis,st amor si uentis .er o uidetur , quod idem sunt isti duo amores. R.espondet doctor, e pro declaratione ea nota-dum,quod amori concupiscentiae succedit unus amor, qui
uocatur amor complacemiae. Et hoc quando amor concupiscentiae capitur pro amore desiderati uor ego desidero hoebonnm mihi inesse: nonne iste amor desideratiuui, quo desidero illud bonum mihi esse, est concupiscentiae sic: quando istud quo desidero aduenit mihi, habeo amorem complacentiae, qui amor proprie uocatur tentio apud Theologos: quia
insequitur Dotitiam intuitiuam.desidero videre Deum, a idit,quod uideo eum, habeo amorem complacentis, qui sequitur notitiam intuitivam. illud quod desiderabam notitia abstractiva,nunc uideo notitia intuit tua,& tune habeo a morem complacentiae, Sc hoc est, quod dicunt, quod amor inhianti fit amor stuenti Muerum ea per concomitantiam, sequod ad amorem desiderii sequitur amor liuentis , qui est amor complacentiae, & ad illum amorem complacentiae seq-tur amor it uitiuus: ce per speciem desideramus Deum, tanquam nobis bonum, Scum fuerimus in paradiso,habebimus: di sie ad spem sequetur tentio,& est amor complacentiae , &deinde sequituriatus si uitiuui, de sic tria sunt, de se amor inhiantis si amor fruentis . supple per quandam concomitantiam Ninia concom tantur se inuicem, ecce non sunt ide peridentitatem, sed pe concomitantiam.
Ex isto possunt quaeri duae quaestiones. Prima utrum quilibet amor amicitiae, sit amor fruitiuus Non. Nonne amo mihi aliquod bonu se. Ex hoc amore cocudii stetiae, quare amo mihi illud bona amore concupiscentiae quia amo me amore amicitiae . Et utrum amando me amore amicitiae dicar irui
me Non. Et sic quilibet amor stultiuus, est amor amicitiae, sed non e contra, &sc diuidit ut amor amicitiae in amorum fuit tuum, di complacentiae. secundo quaeritur. Vtrum omnis amor concupiscentiae se usui qui usus est amare aliquid propter aliud Istam paruam quaestionem tractat in solutione cuiusdam argum ti Occlimia ponitur propositio omni, usus, uel amor usualis est amoreoncupiscentiae, sed non omnis amor concupiscentiae es amor usualis. Patet se, Deus licite potest amari amor concupiscentiae,& tamen non possumus uti Deo. Vnde omnis amor praecise concupiscentiae, est bene usis, sed amor con piscentiae qui est amor amicitiae, non estu sui: nonne possum Deum uelle mihi bonum sic. mihi ordinabili in Deum, de se erit amor amicitie ex parte Dei, di mihi usus,ueso Deum esse mihi bonum orat nabili successive mi hi in Deum, mihi ordinabili in Deum, est amor i uitiuui respectu Delita respectu mihi est usu ude se unus,& ide actus,
non potest cil e aliquod nolle. patet se, nolle nunquam potest esse primus actus uoluntatis: immo nolle semper maestas nil aliquod uelle, id est aliquem amorem.unde nullus rei upit aliquid tanquam disconueniens, nisi quia amat se, nolo hoc, quare quia est mihi dis onueniens. eigo nolle, sempit γε- supponit aliquod uelle, uel circa se, uel circa aliud. Ex isto sequitur, quod non potest nolle esse actus beati ἀ- eus, quin actus beatiscus circa idem obiectum ea primui actus uoluntatis.
Contra tu dixissi mihi nune, quM amor dei demi praece dit sperando,non si Maremus nobis Deum, nisi quia primo
amaremus. Dixi ergo notanter circa idem obiectum quia amo Deum amore amicitiae,& deinde uolo illum mihi bono, quia amo me, sed priusquam desideratam Deum amabam ilialum. Arguitur si aliquod nolle ε actus smiitivus: ergo potest esse primur actus,&per consequens actus beatiscus. Antei dens probatur,qui x licite,& ordinate potest nolle Deum esse ccatorem, esse non finitum ens, di illud nolle est uera hui-tio,ergo sequitur, quod est primus actus. Est notandum, quod scut dicit Aristoteles in primo posteriodun. Aur nuatiua, reducitur tu affrinauum: ideo ais firmat tua est semper prior: quire ista est uera somo non distasinua quia ista eli uera homo est homo, ita dicendum est de nolle, semper reducitur ad uelle, ideo stultio, quae sit po nolle, redueitur ad fruitionem, quaest per uelle, qu eii mima fruitio, re illi qui sit per nosse est secunda , di sic nolo Deum esse peccatorem reducitur ad ictam, uolo Deum cile summa
Ex quo sequitur,quod sevi est quedam si uitio, quae si nuelle, ita & est una,quae fit hei nolle,sed illa de nolle, non euprima quia reducitur ad secundam deuelle, ut dictum est. Motus dicit actus uoluntatis insequitur actum intellectus.&ti secundum quod sent multiplice illi actui intellectus, icili
cet a firmativi, negat tui, respectivi,& ita etiam actus uolun
meeundo non consisti; beatitudo,&e. labicit ultra doctor, uia actus beatificus non consilii in
nolle, dico secundo quod non consistit in amore concupiscentiae . ratio est, quia actus beatificu 1 si uitiuus ex se, & ratione obiecti est bonus Sed actus concupiscentia ex se, de ratione obiecti non est bonus, ideo actus concupiscentiae non potest esse actu, beatificus. Arguitur se, Deus ordinate pol amari
amore concupiscenti aer ergo amor concupisce imae erit bonus: coracedo,quod aliquis amor concupii centiae est bonus, sed non est bonus ex natura sua, nec ratione obiecti, quod stendo, Amqr quo amatur Deus propter creaturam, utrum ex illo obiecto, quod est deus si bonu, Non . Vtrum etiam sua natura: non:quia potest es e uetus uiui, scilicet amo dea propter me tanquam propter ultimum finem est usus. Istud palea per amorem quem habuerunt angeli nisi qui uoluet ut habete beatitudinem amore concupiscentiae, qui erat usus, qu: a amabant se proster se nolebant bal re Deum bonum , propter te ipsos. Exemplum de actu acisco diligere Deum tanquam luminum bonum propter se. Quae: o utrum ille amor tit bonus se. unde uenit ex na
tura obiecti, ta ex nat uta actu L.
Contra arguitur se, talis amor potest esse nimii intensus, uel nimis rem istas ergo poterit eue malus: & iamen semper erit de eodem obiecto:quia intenso , uel remissio a lux non uariat obiectum, amare hoc intense uel remisse. Vtrum pro- D. - apter hoc varietur obiectum Non. Dicu Scotus, quod actus Deatificus quo amatur Deus propter se, non potest esse malux in excedendo,ideiiqi o ad intensionem: potest esse sorte ma- tu, indeficiendo. Ibi est dii seultat utrum teneamur diligere Deum amore si uitiuo sic: Arguitur, uel ego teneor amare Deum amore iri itiuo duorum graduum, uel unius uel dimidii gradu uel quomodo: utium quilibet amor quo anto Deum susiciat uel requiratur amor sub determinato gradus dieitur, quod norequirit ut amor in determinato gradu. Respondetur hie quod doctor ibi uit quaestionem istam, & pono talem propostionem. Qui libet amor per quem uoluntas potest tendere in Deunt, sui ficit ad in plendum Priceptum Ex quo sequitur,quod aliquis amor potest ita remitti, τnon sendere On os emim,& se desineret ei amor. Ex quor equitur, quod actus uuitiuus beatificus nora potest este malus, quo ad intensonem, nec quo ad remissionε,
Est alia dissiculta , uirtute sistit in medio sed actu, si ui- P
tiuus cst actus uirtuosus, ergo consistet in medior ergo pol
rit habere superabundam ain, Nec sectum. ει superabundantia est mala, di detectus malus, ereo actus beatus erit nisus, quo ad superabunilantiam.& detectum. Istud est argumento, ruod turbavit mo tos antiquos .nteuiter dico, quoquat odia mus, uir ui consilit in medio, velum ust, di non sollidico de uirtute morali sed etiam illeologicali, quod consi- onit in medio, habet superabundantiam, de desectum, sta non operiet,quod habeat superabundantiam, di deiectum secundum s m,t diecundum quale: unde operabundantia luci deiectus secundum quale est ille actus seri aliter, quam debeat fieri,& non est, quod sit uimis intensus, uel nimis re milius:quia ice ei et secundum superabundantiani, uel deiectum secundum quantum . Exemplum de excessu secundum quale, ut si uelleni diligere Deum actu seu auo, aliquo tem- - , pore, quo non teneor, dimittendo illud ad quod teneor, es- 'i tactus ruit auu excessivus , de superabundans secundum quale, do non sucundum quantum: quia non potest esse nimitin reusus atem actus beatificus est primus actus actus concupiscentiae non potest ese primus respectu eiusdem obiecti, ut
Dei, unde non possum uelle bonum Deo, nisi quia primo dia
564쪽
it Deum amore amicitiae. MTamen quia actus amicitiae,&zJ item actus mittiuui debet esse secundum assectionem iustitiae, sed actus cocupiscentiae, ut in pluribus, si secunduin
affectionem commodi.In uoluntate est affectio commodi, Nest assectio iustiti vi Asiectio commodi est inquantum uoluntas est appetitus manendo an uoluntate, ut i impliciter, & preterie appetitus, uellet sibi bonum,sicut alii appetitus, de se voluntas,ut appetitus est, semper haberet amorem concupis tiae, & nunquam amaret aliquid Propter aliud, si eut appetitus sensitiuus nunquam amat aliquid nisi propter se, uel pro pter naturam, & mm appetit propter aliud . Ita ii uoluntas esse praecise appetitus, amaret aliquid tantum amore concupiscentiae. Est alia assectio inuoluntate, quae uocatur affectio iustitiae,& in ipsa libertas, unde uoluntas secundum, quod e libera agit consormiter ad rationem rectam, non solum appetit bonum propter se, id est propter uoluntatem; Sed secundum istam ubertatem amat bonum propter bonum, i. quia est summum bonum, tuquantum est libera , uoliuntas eit op petitus,& liber. Appetitus designat auectionem commodi: liver desinat assectionem iustitiae. Actus fruitiuus ciso, est secundum aisectionem iustitis, di non commodi, quia actina omnimodi,desiderat bonum tibi, sed aucto inititiae propter aliud.
Arguitur sic, adius iustitiae tendit in obiectum, ut in se bonum: iux concupiscentiae tendet in Obiectum, ut eii bonualteri Sed nobilius est tendere in obiectum, ut est in se bonu. . quam tendere in obiectam, ut est bonum alteri. ergo in amore amicitiae consistit beatitudo. unde dicit Occham, quod . magna disserentia est tendere in obiectum propter se. uel inscita tendere in obiectum tanquam in ultimum tinem. unde
dicit Lic, illud d citur amari propter se uel tanquam bonum in se. quod se amatur, quod illo ibio ostenso non minus amatur, de ite dicit, quod uirtutes sunt amandae propter se, quia ille sol ostensae amant uti cognosco iustitiam, amo illa . Sed amare aliquid tanquam ultimam finem, est acceptare illud
tanquam magis amatum omni alio: etiam ouim alio ostenso. Et hoe est,quod dicit Scotus supra.quare uoluntas quietatur in aliquo obiecto quia uoluntas aeceptat illud tanquasummum bonum, tanquam ultimum finem. Et ideo dicebatur, quod uoluntas potestqvietati in aliquo creatorquia voluntas potest acceptare aliquod erratum,tanquam summum bonum. Et hoc est contra de Alliaco dicentem, quod no p test nisi in insulto quietari: bene uerum est,quod non potesteile in illa quietatione ex lusio totius mali in bono creato. i. eL Secunda conclusio est,adhoe,quod uoluntas stuatur Deo non oportet,quod cognoscatur intuitiue nonne sic diligitis Deum amore stultiuo sic.& non tantum propter se,sed rati quam ultimum tinem, ut dicit Occham. Contra: circa rem absentem non possumus habere nisi amorem desiderit, ergo nunc circa Deum possumus solum habere desiderium,& non amorem. Rigumentum est solutum supra, di dicit hic,quod circa absens, idest circa hoc, quod etiam intuitiue non cognoscitur, possunt esse etiam duo amores: unus qui est amor amicitiae, Miruit tuus, di unus qui est amor desiderii erit circa absens, id est, quod non intuitiue eo noscitur,didisserunt multum ista duo amores, scilicet amor
I x quo sequitur unum,quod dicit Gerson, quod ad seu itionem Dei, non requiritur notitia propria distincta Dei, sed fissicit coenoscere beum in generibus attributis tibi appropriatis,ut sunt sapientia, bonitas i ad amandum Deum uestiue suffieit dicere quod Deus est summe bonus,&c. Sed est hie dissiculiat. Quaerit utrum fruitio uiae, & fruitio patriae,distinguantur specie ab iit uicem. Amor quo diliso Deum nune, non est amor beatiscus, amor patrix erit
IV Lattheus. utrum distinguantur stecie dicit sanctusa homas quod non, quia sunt de eodem obiecto ab eisdem causis: et D go non dilinguuntur specie. Contra: si non disierunt specie: ergo non sequitur, ae fruitio uiae posset esse fiuitio beatisca. Respondet inego cons quentiam, quia siuitio beatifica, est unus terminus qui est impositus ad significandam talem si uitionem, in gradu tali de
terminato, quem gradum non potest uiator, unquam attin- , Iere. de ideo uiator nunquam habebit amorem beatis eum.
. Dico: ergo sequitur, quod in domo Dei, non erunt multet viansiones, quia actus beatificus est in determinato gradu .
Respon,ita ille doctor: peto consequeutiam ill m. quia cum dico, quod actus beatisicus signifieat stultionem in determinato gradu, uolo dicere,quod citra illum gradum non est actus beati seu , sed ultra est actus beatificus, ta ibi sunt multae mansiones, di secundum quod votitia Dei erit maior, tra
Et si dicis: in uia aliquis intellectux perspicax. potest inte- dei e notitiam ipsius Dei, uel de ipso Deo, quo iacto intenderetur fruitio: ergo poterit tantum intendi illa notitia, Tintendetur fruitio ad gradum determinatum stultionis torum . quo iacto, uiator haberet notitiam beatificam .
Dieit,quod impossibile est istud in uia. Ratio est, quia nopotest haberi notitia de Deo ad istum gradum si uitiuum nisi mediante lumine gloriae. modo in uia nunquam habemus lumine 'loriae. Ideo non habemus hie beatitudinem, uel si uitionem beatam. Doctor non est contentus. Et ibi aliter potest dici. o. I sh,
Ponitur propositio, si uitio uiae, di fruitio patriae distingusitur spe ab inuicem. ideo non possunt se intendere ad invia. .. Nec ualet tuum paruum arquinentum. qu do dicis, sunt de eodem obiecto, ergo non diuerunt specie: coni tuentia nihil valet Notitia intuit tua, di abstractiva sunt de eodem obiecto, di differunt specie.Opinio, discientia, nonne possunt haberi de eodem obiecto sic. Immo at sensu erroneus, scientia & omnio, pollunt haberi de eodem obiecto,& tamen disserunt i pectemon ualet ergo ista consequentia. stae duae truiti es sunt de eodem obiecto,ergo non differunt specie.Scote quate dicis,quod disserunt spei uitio uiae,& patrix Ponit ergo regulam quando aliqua sic se habent, quod ad esse
unius nece ilario requiritur una causa, quae non requiritur
ad esse alterius, ista disierunt sipeeie.Sed Leest, quod ad stultionem beatificam necessario requiritur una causa, puta notitia intuitiua Dei, te illi non requiratur adiruitionem uix,
ergo illa differiint specie. Dices tu praesupponas unum sal ium,quia p supponis quod norita a sit cauta actus uoluntatis, scilicet stultionis, uerum est, & est opinio doctoris sicut dicium est,quo modo prudentia concurrat ad acitum uoluntatis. Dico tamen quod dato. quod non esset causa uisiciens,
uel producens.saltem adhuc oportet scut causa sine qua tio, req-put 'uod notitia intuitiua Dei, licet non producat partia--Mliter truitionem est tamen aliquid sue quo nunquam eis et ιναι--.actus beatificus, o isti tenent,quod sacramenta sunt causae sine quibus non remissionis peccatorum, idest line qui&Deus decreuit non dare remistionem peccatorum.
isto sequitur, quod postquam differunt specie, actus
fruitiuus beatiscus, de actusti uitiuus uix , quod nun tuam mittio uiae aequabitur stultioni patrie, quia quae diuerunt spe semper num in in sinitum excedit aliud. Non dico infinite secundum gradus, nec intensile. Si de omnibus asini Deus iaceret unum asinum,nunquam ueniret ad perte tio αε
hominis. ita li ex omnibus iruitionibus uix siet et una , n in
permaneret ad periectionem stultionis patriae, & sic minima beatitudo,excedit maximam si uitionem ui Argumenta soluta sunt, saltem primum, iecundum qu rit , bonam difficultatem. virum si aliquis uideret clare iaciam, de non haberet gratiam utrum pollet habere actum uilici- i'
uum beatificum, & diligere Deum dilectione, quae eis et actus beatificus Dicit Henrieus, quJd ilia fruitio uouesset beatifica, viai ruitio beatifica est superitaturalis, de iue nohaberet aliquem habituni supertiaturalem, ex quo pollit haberi illas: uitio, bc sic illa ii uitio non esset actus beata ficus. Respondet doctor si aliquis uideret Deum, poli et di ς --- te Deum dilectione beatifica, ius ratio est.haditus non p- diuinanitur in potentia, ut potentia simpliciter possit, sed totum si- ponitur ad intendendum actum, ut litu duae cauta ad unum gratia effectum: erpo si non ponatur, utrum potentia i implici cr in . Miris posset posset ergo uoluntas tune illo, simpliciter dilige ctilem acite Deum.
Dico ultra disit doct.quod talis si uitio beatifica, esset etiam supernaturalis,quia supernaturale est , quod obiectum
beatificum iit nobis praeleu, in ratione obiecti, suult uid tur,s uult non uidetur. quia Deus non mouet naturaliter ,
sed simplieiter libere, de se quod Deus sit nobis praesens in
ratione obiecti,non est iu potesta cuiui cunque creaturae,
de sie illa fruitio esset supernaturalis . Tertium argumentum est solutum ubi dicebatur, quod omnes appetitus appetunt quicquid appetunt propter se, id tris est propter appetitum, Se diculur, quod uoluntas est appetitus, de secundum Loe appeteret,ut alia appetitus, sed cu hoc
565쪽
Pro quartolargumento est unum quod comuniter dicte doctores, m fidei in uia succedit uisum in patria, di stititioni viae succedit sinitio beatifica, di spei succedit tentio. Qiuaerit ut tu ista tentio pertineat ad beatitudiment, & si betaudo non consistat solum in uisione, de fruitione, sed etiam intentione, deiic conlistet beatitudo inoi illo.quod succedit,uit turibus theologicalibus uiae, si de essentia beatitudini, sed suis citet eocomite: ut beatitudine, di dedaraui quid est Antio.
c x τ A co AB sT I Ο.Vmam adessentiam beatitudinis Spemneat securitas. Securitas est una passio intellectus. quae causatur ab uno iudicio certo de aliquo , sicut beatus iudieat certitudinaliter quia perpetua crit sua beatitudo: a tali iudicio causatur una passo quae uocatur securitas: itare illud iudicium certum, de aliquo non uo eatur securitas: quia secutitas est passio intellectus, sequem illud iudicium. Nunc soluetur iaciliterquistio .utrum sit de euentia beatitudinis ipsa passimquet est seeuritas non. Ultra est notandum, quia in ista quaestione duo sunt. Primum est de perpuitate beatitudinis. Secundum est desee litate. De perpetuitate quaestio est, utrum beatitudo erit perpetua. Respondetur ad istud, luta beatitudo erit perpe-Iua ita est de fide, non est euideori sta iandatur in mus is auctoritatibus, ut patet in textu Mati. 1 f. Ibunt iusti in vitam aeternam. Habetur etiam auctoritas Augustini. Beata vita esse non potest, nisi si immortalis i. perpetua. Augustinus probat quod beatitudo erit perpetua, de arguitur sic.Beatus non potest perdere beatitudinem. ergo beatitudo erit perpetua. antecedens probat argumento communi. quia si beatus perderet beatitudinem. vel perderet volens, uel nolens, vel neutio modo non considerando.Non est dicendum, τ per deret volens:quia tunc videretur, non amaret illam, sed
odiret. Si noles perderet, non esset beatus:quia beatus est qui habet quicquid uult,& tu non babes illam:quia perdis:ergo. quod nec nolens, nec uolens non est dicendum, quod homo non habeat uelle,nec nolle, circa beatitudinem,quam habe.ret,nee consideraret.Consimiliter potest argui, dices. Dico tibi quod beatus potest perdere beatitudinem.patet,quia potest natura beati corrumpi, ad cuius corruptionem corrumpitur beatitudo. Istud nillil valesidicit Augustinus, di supponit unum,quod in illo instanti in quo anima desineret esse, nihil esset anima, nihil esset:ergo beatitudo non elset in eo, di sic beatus non perdit beatitudinem. Et ideo quistio est de
natura beati ante russans, in quo desineret esse. de arguatur ucut prius sic quod uel beatus perderet naturam suam, uelvolens, uel nolens, uel neutro modo: Sed neutrum est dicenda: non est dicendum, quod uestet perdere naturam suam, quia se non amaret natu iam suam, nec beatitudinem suam,quod perderet nolens:ergo iam beatus non esset,uel neutro modo, Icilicet nec uolens, nee nolens. Istud est irrationabile, quod aliquis haberet tantum bonum, ut beatitudanem, dc non consderaret.
Sed de eausa istius,&Glbupponitur ergo,quod beatitudo est pNetua, istud est de
fide: Sed quaerimus nune, quae est causa istius perpetuitatis, quaerebamus in una quaestione praecedente. Vnde est, quod poena damnatorumperpetua erit: dicebat August. quia non dimittitur poena:uiu dimittatur prius culpa, de semper emin culpa ergo erit in poena, sed unde est, quod erit perpetuo beatitudo. Ponit doctor tres opiniones solennes de hoc: Prima eli beatitudo erit perpetua,quia est ens necessarium, quia de natura sua est talis,quod non potest non esse. Alia est opinio Henrici quod beatitudo est perpetua, yroptet obiectum uisum, ita quod uoluntas non potest non habere actum. putat ruitionem obiecto beatifico uiso. cideo necessario necessitate su politionis .supposito, quod uideat Deum beatus, non potest noli diligere eum. CContra secundam pr postionem,&e.lVtrum uoluntas nece ditetur ad habendum actum suum propter aliquod obiectum clare,di intuit rue uisum .Quid i i iidetur de mente doctoris non Ideo dicit doctor.uoluntas ex natura sua, propter quodcunque obiectum uisum, cedebite,& persecte no necetiario fruitur in oportet ergo quaerere necem latem sibi.
Is mea ibi notandum, quod uoluntas.quocunquet oriecto sibi praesentat o & viso ex natura sua, potest suspendera
actum, id est non diligere,uel accipere illud. Dico tamen .cit ea quodcunque obiectum, non potest habere actum coi trarium, scilicet nolle, quia non potest odire Deum. Tam etiei rea quodcunque obiectum creatum, est libera libertate edtradictionis,& contrarietatis. Sed libertas contradictionis.
debet capi quo ad uelle,& nolle, te se circa odium Dei, poeesse libertas contradictionis se, quod potest nolle,uelu6 nol
Est alia opimo, quae est opinio sancti Thomae, quod uolsi. 'a --tas beati necessitatur ad diligendum Deum. propter habit si quem habet ipsa uoluntas. Ipsa uoluntas est taliter habituata, quod propter illum habitum, necessitatur ad diligendum Deum.Vnde imaginatur, quod intellectus beati, propter lumen gloriae, quod est unus habitus necessitatur ad uidendo late Deum,necessitate natum, quia intellectus est agens naturale,licet per particinationem sit liber. Dicit ultra,quod uoluntas beati per alium habitum, puta per charitatem, necessitatur etiam ad dilistendum Deum su-' P. hia δει per omnia. Ista positio est talia. Et ponit idi doctor unam re- iurgulam, quando habitus est in potentia; virum potentia uta- . . t ut habitu, uel habitus utatur potentia. Dicetur, quod pote ira.tia utetur habitu, de se potentia est persectior. εc si omnes habitus eisent, non haberent adhuc uirtutem comparabileuit tuta Potentiae.
Lx quo textu duo habentur.Primo, quὀd nunquam habitus potest nece istare uoluntatem, alias declaraui, quomodo fac at dissicultatem in uoluntate, &dicitur, quod non facie disti cultatem, iden,quisd impediat illam, sed facit dissi ita notent, quia sine habitu voluntas non potest habere actum ita intensum. Argumentum calculatorium sit,secundum propo Hare μεο scionem Aratiotest eam, Scin illis,quae sunt eiusdem speciei, m.& se,si potest disti cultare habitus uoluntatem, te magis, de maxime, de tandem impedire. Dicitur, quod dissicultas non prouenit ex parte uoluntatis, sed prouenit, quod habituatus circa mala non potest habere iudicia opposita suae habitu tioni, de sic quia intellectus non ostendit uoluntati quid agere dum,ideo.Secundo uult habere doctor, quod habitus alicuius potentiae non potest operari sine potentia, de hoe in tatione habitus, quia posset sorte operari in ratione obiecti ut intellectus posset sorte cognoscere habitum in uoluntate, Sc tune habitus concurreret non cum potentia in qua est, sed cum alia.Ρraeterea beata uirgo Maria habuit maiorem gratiam,quam multi beati ,lle tamen non necessitabatur ad diligendum Deum, quia noti semper considerabat Ergo habitus non necessitat. Item esto,quod lumen gloriae determinaret intellectum ad uidendum necessario Deum, non propter et hoc sequitur,quod uoluntas necessitaretur. Et ideo doctor non uult manere in istis opinionibus . puta, quod perpetuitas beatitudinis si propter obiectum clare uisum, uel M.
Restat ergo nune terminare primam opinionem. in qua di . . citur,quod beatitudo ex natura sua ex se est nec ei saria. Scio 3 quimur de beatitudine. id est de dilectione, qua cieatura dili git Deum,quae uocatur beatitudo sor mali .utrum fit necessaria sic quod immissibiles t non esses Ens necessarium est, qaim postibile est non esse. Conclusio evo est, quod beatitudo intrinseca, de imalis est necessaria ite,qubditon potest non esse. Et arguitur,quod beatitudo illa sit ens necessarium: ali qua forma corporalis ex se, uel ex natura sua, est neeessaria: ergo de beatitudo. antecedens est salsum. qu ia solus Deut est necessarium ens, probatur antecedens, forma oeli est Mimaeorporalis. de tamen est neeessaria. patet quia firma coeli nullo modo potest eorrumpi, ut dicunt omnes philosopSi. Respondet doctora tarma coeli, ct omne compositum ex materia, de sorma, sicut est coelum, etiam quod est eompostuo materia eiusdem speciei,sicut nostra. cintra Godesti durmodo, omne habens materiam, potest simpliciter eorrumpi, quia materia est qua res potest esse, Se non esse, ita quod bene sequitur,est compositum ex materia, te ima: eiso currum ibile.
uces uiuid ergo uolebant dieere philosophi dicentes
forma cilli est ingenerabilis, incorruptibili , in augmentabili, Dico hic, quod omnia ista debent intelligi sie. Uuirtute agentis naturalis non potest alterari alteratione dispositiva ad corruptionem,cuius ratio est , quia emium non elisus ---l, captiuu qualitatum corruptiuarum, disponentium ad eorruptionem,sed simpliciter est corruptibile. Non enim sequitur, hoc non in corniputat initiat Gus uenim ergo non
566쪽
Item arguitur siciomnis forma, quae tollit a sua materia omnem tu iuationem alterius id ae,est perpetua in illa noteria: quia tollit omnem priuationem aliarum serinarum, sedistina eoeli est huiusmodi: ergo a fortiori beatitudo nostra. Quaero utrum sit possibile, qu4d ali ilia tarma se in me emateriam, quod materia non iit nata ad recipiendum aliam serinams non. quia materiae celi est eiusdem rationis eum
nostra, uae est in potentia ad omnem serma, & ite negamus, quod tarma coeli potIit tollere priuatio m omnium tarmarum a materia tua. Arsuitur sic illa istina, qui essentialiter eontinet omne alias tormas, tollit a materia priuatione omnium aliarum sermarum, sed tarma eoeli est huius, odi: ergo propositum .Quaeritur de maiore, an iit uera non. quia materia de natura sua eii nata informari ab omni serma. Cotra dicit doct expresse, quod immo, nego,quod dicat hoc, Serum dicis hoe si eis ci aliqua sernia quae tolleret a materia pri- Ο uationem omnium aliarum sermarum, oporteret, quod aliae
sermae non essent italae recipi in illa. re a mat Vtrum beatitudo se alis tollata uoluntate omnem caparia o eitatem aliarum ranarum non . quia beatus posset haberer in D --, dilectionem aliarum rerum. nstinatur ratio, qilia sint, ex
si, trinsecui tollit on,inem impersectionem: et eo finis intrinsecus, ilicet beatitudo tollit omnem imperiectionem iton est uerum. Comparans Deum ad unum aceidens, scilicet ad beatitudinem intrinsecam, di tormalem. Vnde uerum est , quod de facto qui e beatus,omni imperfectione earet, sippie iaciete in eo tristitiam,vel auxi etate. Beatus cognoscit sicut vult Deus cbi olundere. Vtrum eosnoscat lapidem in proprio genere eum est in coelos non.& tamen si cognosceret, esset persectior accidentaliter. ves beatitudine actuali. Sed tamen nullo eat et iaciente ad beatitudinem essentialem, sed bene accidentalem. Videtis ergo,quod non est idem debeatitudi- intrinseca, se debeatitudine extrinseca. ''Pri . . Item arguitur: s beatitudo ex natura sua posset corrumpi. - s. sequercetur quod beatus posset enici miser remanente natura beati :coneedo,hoc est tallum .patet si bene sequitur, a-- tu, potest eis ci miser:ergo nunquam fuit beatus. patet sic, ii potui essici miser, non babet quicquid vult:patet, quia uuleueatitudinem suam nerpetuari, de s corrumpatur, non habet ruie quid uult, uel est beatus in filsa exista mation quia ce ebat illam est Uerpetuam,de Donerat .Respondet doctor P
atus potest eis ei miser in sensit diuiso. sensus diuisus est , quando res fgnificata per priedicatum , non repugnat rei si Diseatae per subiectum: si non reputii et, illa proposito est uera insensu diuiso Beatiri potest eis ei miser uatus suppor arua si nil pro anima Vtrum miseria repugnat animae non. deue ilfisi laeti uera insensu diuiso, a tus potest essem iter: quia natu i Omiel ra animae non tollitur, de anima est susceptiua beatitudini,
I. duo. N seriae .li sensu compotito est talia,quia sensus eli. ista est possibilis beatus est miser. Dicit ulti a doctor, ludd nihilominus si beatus emeitur miser quod propter boc non sequitur quin suerit uere beatus.Et quando dicis non babebit quicquid uult dieitur et ly, quicqui d non capitur ibi distributiuὰ,& diuisiuὰ quod idem est,quicquid uult, idest omne voli bile. non habebit. Sed habuit.quicquid uult,eapiendo qui equid: unitiuὰ . idest habet
Deum, in quo omnia essentialiter continEtur.Contra, saltem
iste fuit beatus eum errore. patet, quia dato, quod uidebat Deum, di habebat omnia,essentialiteritamen aestimabat beatitudinem iam perpetuam ese, de uolebat se esse: ergo ibi erit istimatio erronea. Vnde ad postionem istius, puta,quod iste Metatur miser post beatitudinem, tu ponis, quod nun quam habuit et rore 'quia habere et rorem est incompossibile eum beatitudine.&ses ponis, quila habuerit errorem. deponi beatitudinem. habet errorem ergo non est beatus: est beatumoso non habet errorem.Consi matur: primum ess Deus, secunaum animariettium beatitudo .primum, mere eo' Unsent et consetuat semiudum: ergo di tertium: quia noestinator necessitat primi,ad tertium, idest Dei, ad beatitudine:
quam primi ad secundum id est Dei ad animam intellectu tem, sed primum ad secundum,non est nisi contingentia:e
Dico ergo,&c.JRelictis supradictis ponit do reonclusionem talem,per
aevi mdu pro- petua obeatitudinis non est ratione uisonis obiecti, non
riam inm est ratione alicuius habitus,sed est praeci, ex uoluntate diuiis ad artis. na se uidelicet, quo non potest ess. aliquod intrinsect .nec
Ari yiso, neque habitus inuoluntate, qui pini esse eausa istius perpetuitatis beatitudini ,qu anihil elbintrinseeum involuntate , quod possit determinate uoluntatem ad perpetuo diligendum Deum. Notandum .uu5d uolunta diuina habet duo proposita Duam
circa beatos .Habet unum propositum, seu unum uelle , quo dimna linia uult uoluntatem beati diligere Deum .perpetuo. seruasti mi in data mea uolo quod diliges me perpetuo. Aliud propositi, inuoluntatis diuinet est, quo nunquam uult concurrere adacta malum cum uoluntate beati. de isti id propositum uocat ut eo firmatio in gratia seu simpliciter eos alio, uiis licet quod confirmatio ex parte confirmati, nihil est, sed Epraeci: e illud is propositum dei nunqui uolendo ad aliquod malum concur- .
Dices iter quaeritur quaestio, utrum beatus eo sit se sacere non beatum.Beatu est beatus per Uaram uisionem dei, di dilectionem eiu , ita quod si careret uno illorum, nos lux esset beatus, capi do beatitudinem in significatione propria. Quaestio quaerit utrum beatus posset carere uisione diui- na uel cessare a dilectione diuina, de doctor mouet istud de Michaele.
Pro solutione istius ponit sanctus Aug. at uas auctorita- Ρtes. Prima est,quod natura rationalis non posite peccare, non est ex natura lua, sed a gratia Dei. uel ex gratia Dei. Et per si hoe quaeritur alia quaestio. & sic erunt duae quaestiones terminandae. Vtrum beatus possit peccare. Dicit ultra August. quod rationalis creatura non possit uelle iniquitatem, seu miseriam ideo dicit non solum mis ri nolumus esse: immo dieit non possumus uelle, nos esse miserostilia est alia quislio. virum miseria culpet possit amari: sicut dicitur utrum Deus possit odiri. ita quaerimus utrum miseria culpe possit amari. Primo expeditur ista ultima ponendo talem propositionem, non pol sumus amare, uel uelle miseriam. non quia semper habeamus actum nolendi circa eam sed quia non est amabilis miseria. unde sicut Deus ex naturat ei non potest terminare odium sui: ita miseria culpaen in potest terni inare dilectionem. non Postumo n,is, ac so diligete miseriam amore simplici: scut nec Deum odire
Mio simplici.Vnde sicut lanus non potest uideri, sic nec Deus odiri, nee miseria diligi. Ueniendum est ad aliam quaestionem. utrum beatus possit se sacere non beatum. Pro declaratione notum est,quia beatus habet eandem potentiam,scilitet uoluntatem in patria
quam habebat in uia.sed in uia poterat uoluntas beati diligere Deum,& non diligere,cessare ab a , incipere actum, peccare. de multa alia . Ideo est dissiculta , an possit hoc tacere quando est beata ipsa uoluntas, & eellata a dilacti
ne Dei. Vltra est notandum quδd potentia creata potenς ex natura sua in aliquem essecium,s impediatur ab illo He .selum dieitur esse inpotentia remota, ad illum effectum,&non in potentia propinqua. fc si non impeditetur et in tia propinqua: Beatus ergo eandE uolutatem, tua alia uia. Inuia poterat diligere Deum. de Ossare : si tui mαροι non possit trunc cetrare a dilectione Dei, sicut in uia, hoe est ideo .quia impeditur & ultra inu editur reuo non in am . .l l lux in potentia propinqua,sed remota. c ita est, quod ii untas beati impedit ut ne cellet a dilectione Dei, de hoe noab aliquo intrinseco,nee ab Labitu, nee uisone. sed a uoliitate Dei praeuenietite uoluntatem creat ana.& sc est ab im- . . Pedimento extrinseco.
Et dico lite, quod uolantatem Dei praeuenire uolimrat εcreatam. nihil aliud est, quani uoluntatem Dei, uelle uoluntatem creatam habere tale actum, Ec continuare illum actuti non posse in oppostum . sie est dicendum tenendo auxilium speciale Dei, secundum Greg. dicunt, quia nulla creatura potest agere bene moraliter, nisi mediante auxilios - .
ciali Dei. Rogo die mihi Grepoti quid est hoe auxilium. -δε
ciale Dei virum si solum incitare uoluntatem ad agenda, sicut dieit Andreas de nouo callio, di doctor noster Respondet Greg. quod non, sed angelui potest istud saevi e, & soeius potest incitare socium ad bene agendum: sed quid ε Grogori Respondet .est Deum uelle istum sic agere, non tolle do potentiam in oppositum, sicut est in beati Lin beatis tollitur potentia in optiositum, de se uoluntas Dei praeuenit uolu tate beati sic, quis d est Deum uelle perpetuo habere fruitio nem,& continuare, te non posse in actum oppositum. N istari uentio uocatur impedimentum sic, quod in illi,d quod Impedit uoluntatem no posse se facere non beatum. Et ideoq uando qiueritur utrum beatus possit se iacere non beatum.
567쪽
Dist ibi regula,quando loquimur de ista materia quando p Ret uimus potest, umper distinguamus. ly potest aut dicat potεν - propinquam .aut remotam.Vtrum beatus possit se sacere non beatum. Distinguo aut sty potest dicat potentiam remotam,&sic potest, aut propinqua, re se non potest. quia
praeuenitur a uoluntate diuina.
Dicit ultra doctor quod etiam debemus aspieere ista pro ..positionem de potest in sensu eomposto, D in sensu diuiso. In eo posito sensu, e salsa quia sensus est, beatus no e beatus. uel talis pol ee simul miser, di beatas. io dimi itit sensum c5 positu di uertit ad diuisum, id se oportet disti neutre de potii et de potentia propinqua, uel temota. Et pernoc soluaturalia quaesto. Vtrum beatus posssit peceates eodem modo dicendum est, beati sunt confit arati, idest Deus habet propositum nunquam concutiendi cum beatis, ad actum malum, Fc diniat me,& ite an possint peccare. Dis inguitur,aut in poteria
propinqua, de sic non aut in potentia remota,&sie bene possent,qui alia iit eandem pote ut iam quam prius in uialtabebant L uoluntatem. Dices. atus non potest non esse beatus, uel non potest se sacere non beatum, uerum est,in sensu diuiso, ergo libertas ipsi ux uoluntatis beati tolletur, & indisserentia ipsius voluntatis beati Asud nihil valet. Primo libertas uoluntatis esti pia uoluntas,quia uoluntas est appetitus liber, de ista libet- δι- tas uocatur essectio iustitiae. Ideo dico lite, quod Deus non in Merras potest tollere libertatem uolutatis, nisi anni hilando uoluntaan Masa tem, quia libertas est ipsa uoluntas. Contra, uoluntas Dei ι serum iacit quod uo. untas beati non potest cessare ab actu : ergo tollit libertatem suam. Nego, sed bene impedit, non tollit libertatem quia manet semper potentia. Vnde ponat doctor talem propositionem , eausa secunda praeuenta a causa superiori ad aliquem actum, nunquam potest in oppositum, sanie illi , rquentione.Non tollitur libertas sed impeditυr sita possibilitas. Dices uoluntatem creata praeueniri a causa superiori, est totaliter cotra naturam sua.
puta contra naturam uoluntatis se praeueniri,quod non posiit in oppositum. Respondet doctor ponendo talem pri stionε: causam superiotem praeueniri & detineti a causa inferiori, contra naturam suam est, & ordinem subuertere. Sed causam in
seriorem praeueniri a causa superiori, non cst contra natura suam, nec ordinem causarum.Vnde creata uoluntas in ordine aliarum causatu secundarum est superior causa. Et ideo si
determinaretur per aliquem habitu in patria, uel per uisone vel aliquam caulam secundam, est contra naturam sitam, sed quod determinetur a Deo non est contra naturam suam. Vnde coiter dicitur quod quaelibet creatur e i plena obedi εtia respectu Dei, ad hoc quod Deus faciat de illa,quicquid noimplicat contradictionem. Sed non implicat contradictione quod uoluntas creata perpetuo diligat Deu.Immo periectio. i. titialis , quod semper diligat de quod non possit pecea re etiam in o M persectionis est:ergo hoc non implicat contradictionem: Opore. i. . dominus circa creaturam suam potest hoc sacere: modo esset implicatio contradictioni ,quod Deus possit remouere a uoluntate libertatem remanente libertate.
at passu soluitur alia quaesto dissi ei lis. Vtrum uoluntas creati uiatrix ex natura sua possit uitare omne peccatum.
i, Quis est ille qui diceret, quod aliquis necessario peccat et si
' autem quis possit uitare omne peccatum , quare non potest coni. nuare actum bonum .c dilisonem Dei, & hoc prodii niente uoluntate diuinas Ponitur talis concluso. Voluntat determinari a causa inferiori contra natura esset, quia esset ipsam iacere non esse causam primam in suo ordine, sed lc. e. nota determinetur causa inserior a causa superiora, non est con-bi , . naturam suam, imo etiam istud concederent philosephi. ii edicunt, quod non est contra naturam aquae ascendere sursum, secundum naturam uniuersalem: immo magis est ascendete sursum secundum causam uniuersalem, imam descendere deorsum. Non epe scitur uoluntas creata recipi endo dilectionem perpetuam deis sic Deus ergo pol est conti nuare illam persectionem perpetuo. Arguitur lici bene sequitur, uoluntas beati non potest Ghabete actum beatificum ergo necessario habet actum beati ν . tamas ficum in patria antecedens est uerum,&consequens uideturmn im o salsum, quod uoluntas beati necessitetur ad actum suum. Brecogi uiter omnes e. uidentur simpliciter concedere, qu bd uolumosi ari ias potest necessitati, non potest cogi dicunt. Cuius ratio est, 'μω . cogi est recipere aliquid contra eius naturalem inclinatione. Reg. Scris. t.
Cogi & uiolentari idem sunt. de uiolεtari ε reeipere aliquia
contra naturalem inclinationem , ita &cogi. Sed uoluntas non potest recipere aliquid contra naturalem inclinationem
quia recipit, uel uelle, uel nolle uel aliquem habitu in , de hoe iaciendo non cogitur quia inclinatur ad illa. Sed utrum p . sit necessitan ita. Dico ultra: uoluntas creata non potest simplici cer necessa tari, licet bene secundum quidrid est statue aliquo impedimeto, non potest in oppositum. ubi tamen simpliciter potest ex secunda quaestione quodlibet i cctra rationcs Hentiet, Scotus de hoe loquitur, &sic arguitur, potentia potens limpliciter ex natura in aliqui macivm propter alium non minus simpliciter potest, quare filius non potest producere alium situm,ua is pater est in actu productionis. io fi ius no pol alid a ducere, Dicit Henta Ee arsuit domu samo impedimento, et nopossit potetia in oppositu hoc est necessitari segni quid. iliopter ista uoluit dicere Occha, di de Alliam, cepit in Ocella, quod ista clara uisio Dei, di stultio Dei beatifica, habetur e taliter,& immediate a Deo sic,quod uoluntas nec intellectus concutiunt ad hoc. & sunt a Deo tanquam praemium, tunc nulla esset dissicultas nostra, quia active non concurreret uoluntas, sed tenemus cum doctore nostro,quod uolutas acii uese habet, sc intellectus ad stultionem, de uisionem, di de Basia solix est eum illis, quod beatitudo scilicet fruitio,&uisio, immediate tanqua praemiu habentur totaliter a Deo, sc si e cessarent ita et dissicultates, uoluntas Dei stultur Deo. utru active habeant diceretur non, de se quaestiones nostrae non ualerent. d dicimus quod active, di ideo non possunt cessare propter priuentionem diuinae uoluntatis, uolentis non cellare.
sed nunquid habet potentiam peccandis Vtrum illa posse concedi. bcatus habet potentiam peccandit Respondet doctor, quod non: tatio eli, abstractum importans principium actionis,constructum cum gerundiuo, semper dicit potentia piopinquam. Vtium beatus habeat potentiam peccandi, potentia eii abstractum , importa principium agendi, Neo stultur cuin gerunditio, de sic dicit potentiam propinquam& sie illa est talia, & ut otus non concederet istam potest peccare,& habet potentiam peccandi, quia potest peccare,lypol, dic it istuιno dinem adactum ditarinem.
Seeundo dubio &c. Quae indoctor noster qualis si perpetuitas qua beatitudo ea perpetua, supponitur ex supradictis, quod beatitudo est pei petua, breuiter nihil aliud quaerit hae dubiuili nis utrum
Perpetuitas, vel beatit udo ista perpetua, menturetur aetem tale, empore, euo, uel instanti.
Vnde est ibi notandum, quod duplex est mensura. mensura periectionis,& de ista non est hic ad propolitum. N alia qua ditatina, de qua dicit Aristote. quod in quolibet genere est
unum quod est metrum, de mensura omnium aliarum. id est una spe es persectissima, ut in genere animalis, hirino eii mesura quid itatiua de metrum. periectius in illo genete: Alia est men rura qua durat io rei cognoscitur, mensurare non est aliud quam rem, uel menturam ignoram, per noti rem cri.
scere asta est quadruplex.de hoc in quarto physeorsi ia itiae. Aeternitas, tempus, aeuum, de instans Est opinio Thomaequetnai in tali propositione, alitudo perpetua, me suratur mernitate perfecta. probat se, non potest mensurari tempore, nec Xuo. probat , quia solis res creatae mutabiles rine surantur aevo, sed beatitudo aeterna non est limos, quia non potest attingi a creatura.Item beati indo non potes mensurari illo aevo, quia est uita eterna. 15 non potest mensurari nisi aeternitate.Ite . duo uult habere. primo quod beatitulo nocii,otest attingi quo ad formam suam ab aliqua creatura. Sec do quod beatitudo uocatur uita sterna. ideo non potest memsurari nisi aeternitate.
Contra ea reuit doctor supponendo unum , quod nul habere sanctus diomas,di hi in est sipra quod opistio ant quorum erat, quod actus uirtuosus habebat substautiam. id est entitatem suam, e tunicam suam, idest sormam . Actus quoadentitatem est a potentia sua, aqua producitur, quo eu sorma est ab habitu, si possit naturaliter acquiri : si non , habetur a Deo, et sic beatitudo quo ad formam habetur a Deo, quia non potest naturaliter attingi a creatura.' rguitur se. non alia mensura mensuratur substantia, uel entias actu ec sol ma illius Sed emitas a s mensurantur quo:ergo de serina illius actu . Item mirabile esset, quod sernia tau esset durabilior substantia, uel entitat illius actus. Pixterea ad rem, dcc.Jltem arguitur sic. nonne beatitudo in resaeuas ergo est
568쪽
enum aeuiternum,uel temporale, patet quaelibet erratura uocatur temporale, uel aeuitinium. Et ultra non est dicemlum, quod est temporale: ergo est euiternum, & vltra est aeui te num: ergo mensurabitur mensura qua uiternum debet mensurari, de non qua aeternum debet mensurari, qui terna mensuratur tempore vel aeuo. Est hic notadum, Waeuiternum propriξ est omnis creatura permanens, 5 Omnis talis mensurati irxuo,temporale est res luceessiua creata sicut est motus, & ista mensuratur tempore di omnis motus qui successiue si mensuratur tempore, de qia tempore mensuratur vocatur temporale, aliud est aeternum. Vnde aeternitas est ipsa existentia diuina, connotando quatuor n gationes. Primo, up est independem. Secundo'non ine pit et seaertio, T non potest mutati .Qirario, quoa non desinet esse. Dices, c5tra, multa dicuntur aeterna quae in runt est e , de quae iunt mutabilia: ergo tu male dicis . anteceuens proba tur, quia beatitudo nostra dicitur 1 tei na,& angeli aeterni, de tamen ista i sperunt esse, di possunt des nere esse: ergo aeternum non importat illas negationes. Respondet doctor, ut in cacta scriptura si numero rapiatur aeternum pro perpetuos. ut solum dicit uegationem destionis esse. Differentia est: ergo inter ternum, di perpetuum, aeterna dieit negationem inceptionis: perpetuum dicit negationem destionis lie, quod sequitur uene, hoc est ab aeternor ero nunquam incipit esse, hoc est perpetuum: ergo nunquam de silet esse.
Vtrum Deus potuisset sacere insidum ab aeterno non.quia non potest noncspisse esse. lite maledicti in ignem aeternum. idest perpetuum. JExistis sequitur, ui ratio in Thomae parum valet. Vnde dato, quod Matitudo no esset a natura intellectuali attingibilis.Vtrum propter hoe sequitur,quod ellet maioris durationis quam ipsa natura intellectualis no.Quhd autem additur quod beatitudo est aetar a.etiam est vita aeterna. i. perpetua.
Dico ergo Ne. JRespondet doctor ad istam quεstione tu quiris qua me suramEsuratur beatitudo nostra , iupponamus, i nunqu1 delinit est e. Respodet doctor, τ quo mensuratur.Contra aguitur si quid est istud aeuum Respondetur, quod aeuum est terminus eon notativus, supponens pro existenta a rei permanentis,c5- notando illam existentiam rei permanentis, coexistere lato , vel tanto tempore,vero, vel imaginatio Ideo aeuum,nunquaest alia res ab existitia rei permanentis. Aeuu est A ngelus, vel aliud con notando Angelum coexillere tanto tempori vero, vel imaginario.Vnde suum connotat adhue unum, quod est aeuiternum, id est quod mensuratur aeuo. potest desinere esse Dieit possis litatem desitionis. Ista ergo beatitudo nerpetua mensuratur aevo, id est ipsum quum eonnotando ipsam exinere tanto tempori vero, vel imaginario. Cui tempori meristet beatitudo nostra s imaginario sine sine. i. tempori infinito, non habenti finem. Vnde quando dicitur beatitudo mensuratur quo, idest sua duratio cognoscitur per coexistentiam suam tanto, vel tanto tempori imaginario , sine fine a par te post.& sic non mensuratur sterni late, quia inc pit este, &potest desinete egeadeo mensuratur aevo:quia habet possibilitatem destionis esse. Arguitur se, beatitudo nostra erit perpetua, nunquam desinet eue: ergo non mensuratur aeuo patet
sie, quia aeuum, dicit pos,ibilitate desitionis esse, di beatitudo nostra nunquam desinet esse.Verum est,quod non desinet esse, sed potest desinere esse. unde aeuum non dicit negati nem destionit, sed dieit possibilitatem desitionis, dato quod beatitudo nostra non detinat esse, tamen potest desinere esse.
Ex quo sequitur, quod no est inconueniens perpetuum mensurari aevo, quia aeuum non dicit negationem destionis, dieit postibilitatem desitionis. Vnde perpetuitas ultra aeuum nihil addit contra rationem aeui, sed dieit solum aeuiternum, uel aeuum mensurari infinita mensur puta tempore imaginario infinito, & negationem destionis esse.
MDe tertio dubio,&ed aerit ultra doctor , utrum ita perpetuitas sit de ratione beatitudinis, idest virum de ratione beatitudinis se, quod sit perpetua ita quia si non esset perpetua,non si beatitudo ut uatitudo Pauli deberet diei beatitudo, quia est perpetua. Qii odii ita siti quod beatitudo Pauli, uidelicet quod clara Dei visio,& stultio sequens, tum duraret per aliquid temporis. utrum sit beatitudo s Arguit doctor, quod de latione Matitudinis sit perpetuitas, di farinatur sic, bolitudo est ultimus finit intrinsecus naturae intellectualis: ergo ipsi habito, cessat omnis appetitus naturae intellectualis . verum
est, sed natura intellectualis appetit, quod illa perie aio per petuo durete ergo erit satiatus iste appetitus, uel beatitudo non erit finit ultimus:& non potest satiati appetitus, nis beatitudo sua perpetuo duret. Le ultra, non perpetuo durat: ergo non est ultimus finis. Item secundo arguit se, damnatio includit in ratione sua praetuitatem. patet se, non possiet culpa decenter puniri, nisi noena ista perpetua esset,& infinita,quia illa culpa iii finita est: ergo a maiori beatitudo debet esse perpetua. Pro declaratione istius, ibi de hoc certum est. ibi nota dum , quod beatitudo est terminus multum con notativus, designificato sito importat claram uisionem Dei, di fruitionem eius,connotando illam sub tali intensione:& si nox non ponamus aliam con notationem, notum est, quod perpetuitas non est de essentia beatitudinis, quia beatitudo importat solummodo illam uisionem, & fruitionem sub tali intensione, idest quod si taliter intensa, qui ut habeat tot uel tot pradus, Se sic clare posset cocedi Paulum luisse beatum in raptu, di se perpetuitas non est de essentia beatit iidinis. vltra notandum, 'uὀd beatitudo ultra istud, potest multa alia connotare, scilicet extensionem, de hoc dupliciter, aut extensionem temporalem quo ad tempus, aut extensionem infinitam. Tune ad propositum, si concedat,quod beatitudo importat illam persectionem, connotando extensionem infinitam sine desitione esse, tune dico, suod i sta perpetuita est de essentia beatitudinis, di Paulus secundum hoe, non fuit beatus, quia beatitudo con notat perfectionem extensuam ins nitam. per hoc soluuntur multa dubia. virum Deus potast facere hominem beatum solum per instans s lia capiendo beatitudinem pro persectione tali, lub tali intensione, non ea notando durationem infinitam. Ultra eli adbue notandum, quod adhue ista beatitudo aliis quando con notat habentem, nunquam possie amplius merseri, uel peecare, Se se qui est beatus non est plus uiator. Paulus tempore quo fuit beatus, ait s iit uiator quod si sic stabit, beatum posse e se uiatorem. Per hoc ad primum, qua do tu arguebas, ui de eisentia beatitudinis sit perpetuitas, iam potesteoncedi, i c. seeundum aliam cannotationem, non secundum primam, sed secundum aliam, quia tunc beatitudo non dicit solum peri dictionem intensuam, sed extensiuam. vltra notandum .u, beatitudo est finis intrinsecus vltim ut naturae,& intellectualis. te ideo satiat omnia deiideria pertinentia ad beatitudinem. Dico enim, v ipsa continet omnia desiderabilia. id est de obiecto, ut essentialiter continet omnia desiderabilia. quia Deus continet omnes periectu,nes,& se beatus est.qui habet qui equid vult. idest unum obiectum, in quo omnia continentur, si capitur beatitudo secundo modo, tune dico i perpetuitat est de egentia beatitudinis.
Istud secundum argumentum quaerit de perpetuitate beatitudinis.& perpetuita e damnationis. Primo de beatitudi ne, utrum secundum aliquam iustitiam oporteat beatitudi. nem ei te perpetuam, sic uidelic t T merita nostra meruerue beatitudinem i stam esse perpetviam. Respondet doc. secudum nullam iustitian in rim captam, nullo modo debet beatitudo esse perpetua, nec merata n
stra exigunt, beatitudo nostra sit perpetua. sed si, sit perpetua hoe est ex mera liberalitate, & bonitate Dei. Vnde nota est,s beatitudo ista superabudat in bonitate, & in perfectione persectionem omnium meritorum nostrorum. videre clare Deum,&stui Deo, uonne hoe in riectione superabui
perabundantia largitatis ipsius Dei, di ne nullo modo De est debitor isti ut perpetuitatis secundum aliquam iustitiam , quia seniper dat superabundantius. quam meruimus, & hoe est, ut dicitur,v Deus praemiat ultra condignum. Ex quo sequitur corollarium . quod poliqua ni dat nobi beatitudinem ita persectione superabundanti, quod si solum
dat et nobis per instans, ultra meritum praemiaret, di ultraeondignum , sic quod daret nobis matut bonum . quam uniaquὶm meruimus.Vtrum tune diceretur beatitudo si duraret
solum per intus distinguatur de conotatione beatitudinis . Dico ultra quod ista luit ex mera liberalitate Dei &non ex aliqua iustitia , ipse adhuc ex liberalitate sua non solum vult dare beatitudies in test intensione. sed etiam cum peris
569쪽
Ad Meumentum,&e. Silviii. i. thi quando dicebas, Quoc damnatio est ne et ua,hoe prius arm visum est.unde uenit illa perpetuatas. Dictum est,quod no apuenit ex eo quin si daret poenam per instam posset iussicienter punire, sed ez eo prouenit,2 pina nodi mittitur,.iusculpa dimittatur,ta culpa ista nunquam dimittetur, quia no petnitent,quia moriuntur in peccato sine rinitendo. ideo perpetuo iii culpa permat ebunt, di consequenter in petna .
Quaerit doctor noster. utrum de essentia beatitudinis siernumμη securitas, peri et uitatis est securitas. Dicit din v securitasma D de est passio uoluntatis oppositum huius est timor, Mestinuo- m luntate:etroia securitas.Arguitur sic: securitas est in illo in
uia m/-estiua causa, ita causa securitatis est iudacium certum νυμ- de aliquo tuturo contine endo, uel eueniendo, sed iudicium est in intellecturerso di iecuritas. & sic non erit in uoluntate. Item pastio uoluntatis nunquam causatur nisi mediante aliquo actu uoluntatis: iecuritas est passo uoluntatis: ergo causabitur mediante actu uoluntatis , di detur ille actus,anem uelle. uel uolles. - 1 to declaratione est notandum,quod uerum est, quod se curitas est passo uoluutatis, de causatur mediante iudicio non immediate,sed mediante actu uoluntatis,p ta uelle.Practicentui hoe exemplum: atus uidet inu, seu itur Deo, ibi non est adhue securitas,habet eum hoc iudicia certum,quo iudicat,quod se pertetuo uidebit eum, di diligat eum, ecce iudicium, & eum noc habet unum uelle uid re Deum perpetuo, licet hoc unum uelle uidendi Deum, Ninde eausatur securitas, quae est passio. I A quo sequitur, qu bd non omnis passo uoluntatis , quae causatur ex uelle,&nolle,eii trillitia, uti gaudium,quia nant sitim, is labucalix,ut timor, ec securitas.
sa -ι Dices, arguitur sic, atus non potest habere istud iudieiu:
salis ἔ -- erso tu male dicis.patet antecedem,uel habet per lumen nacimis, iret tis ale, uel per reuelationem Non uirtute naturali, ut prob trita . ut nullus intellectus creatus, naturaliter potest cognostere V suturum,quod mere contingenter dependet a uolutate Dei. Sed ista continuatio perpetua beatitudinis, . ependet eo tingenter a uoluntate Dei:ergo beatus lumine naturali, no p
test habere istud iudicium: uerum est.Dico, quod beatus ha' bet illud iudicium quo perpetuo iudicat uidere Deum: ha- bet per reuelationem Ex quo sequitur, quod tale iudicium dicitur esse una fides, est iudicium certum, & non euidens, ergo est fides,& tamen nos dicimus, quod in patria non eli
ria in to Respondetur, quod fidei infusae suce it clara uiso,de his notis quae pertinent ad ei lentiam beatitudinis, scd ouod beati L
des, vis beant multa iudi pia certa per reuelationem de multis sui modisti ris . non est dubium
Notandum ultra, τ magni doctores di eunt, quod illud iudicium uocatur securitas moenon est uerum .immo est una passio,quae causatur mediante uno iudicio, te uno uelle.
Dices, utrum tale iudicium possit esse dubitatios Re ndet doctor. nona quia est iudicium certum. Dice quid est dum dit iis bitare,ue dubitatios Himo dubitatio duplicitet accipitur. Hus , O Vno modo priuatiue,uel negative,& tunc dico, quod dubi I tatio supponit pro apprehenso ne alicuius propolitionis, conotando non habete assensum illius: nec contradictorii, uel contrarii, propter rationes aeque series ad utramque parte. Vnde dubitatio, dicit negationem assensus, di non apprehensonis:propter rationes uehementes aeque sories ad utramq;
partem Secundo dubitatio Gisitur positiue,& se est una pastio ipsus intellectus, quae causatur ex apprehensione propostionis unius, de rationibus ae uesirtibus ad utramque parte contradictionis, de tunc intellectus non potest assentire huic parti, uel illi & se eausatur dubitatio in intellectu:dubitatio ergo capitur priuatiue,quia negat assensum 5c postine. Dices, in intellectu non sunt passiones:ergo tu male dicis: passiones sunt solum in appetitu suoluntate, uel in appeti tu sensitivo. Respondetur, quod scut uoluntas habet suas pamonet proprias, sequentes suos actus,ita intellectus habet proprias -- pastiones sequetes suos actus.Vna est quae dicitur dubitatio. - s Alia dicitur sormido. Formido est passio intellectus, quae usi e est dubitatio, cuius ratio est,& ostendo clare, quia sol mido est semper cum opinione, c opinio semper est assensus:dubim. . latro nunquam est assensus, nec causatur eum assensu, de io
ci aestata sonat dolosus: sicut delictatio non ea actus delectativus, sed passio eausata a tali. Ira sermido est ροτο r. I. a
in intellectu causata, de assensu alicuius propositionis, de ra- est astus,
tionibus ad oppotitum illitis propositionis, de ideo dieitur sed pagines cum serinidine de opposito. propter rationes de opposito. tra Grego Dicit ultra doct. ν secutitas est una passio oppolita alteri occhampas Iton quae uocatur timor.Vnde timor est in uoluntate, si Se iras cut suum esitrarium,quod es securitas, te causatur sic timor opp--rio apprehensione alicuius mali tuturi: alicuius mali ei ninen inmi. tis, cum fiducia de eius euentu, Sc nolitione illius. de timor, te metus idem. Unde fiducia, est semper actus intellectus, G mr D-ue sit certus, siue eum formidine ille actus intellectus, Ze se Fiducia quitur timor qui est in uolui itate. MIMLst notandum,quod uoluntas uocatura Netitus,te dupli uana. citer puta apvetitus concupiscibilis, ueli asei bilis. Unde apse dipetitus irascibilis,est semper respectu absentis, de respicit bo eis rancianum, uel malum arduum. Vnde si respiciat bonum arduum tini, Od absens, Eo sit eum fiducia habendi, de volitione, causatur una Uciter. passio , quae uocatur spes. Li sic habetur intextu, sequitur siem passonem, sequitur spem uirtutem. Et si sit eum dissi- νειν spes..ceuti causatur una passo. quae uocatur desperatio, ut aspicio istud bonum arduum, scilicet beatitudinem aeternam, de amae --
considero, quila tot peccata feci: tune dissido, de habeo de spe mu-. rationem.Si si respectu mali ardui, cum fidueia expellendi it Audacia lud, sequitur una pallio,quae uocatur audacia, ut uideo ini- mus. micum meum habentem spatham, ut me inuadat, di in uado F Ea -- illum, si sit dissidentia expellendi illud malum arduum,sequitur alia passio,quae uocatur suga. Voluntas ut est irascibilis, respieit aliquando praeteritum seu malum iam faciunt, de tunc insurgit uoluntas vindieandi. ex apprehensione illius, de fiducia puniendi, de sequitur . uti passio, quae uocariar ira.Istae laesit me, insurgit unum iu - dicium, tu debes uindicare, te uoluntas uult uindieare, si vin Odeba dicet sequitur una passio quae uocatur delectatior si non pos νιο .set, sequitur alia passio,quae vocat ut itaSed si sit bonus, patienter suffert.
Ex dictis patet solutio quaestionis. notum est, qudd se ritas non est de essentia beatitudinis: imnio sequitur totaliter obeatitudinem .s.mediante iudicio. quo iudico, ut Matitudo
perpetuo erit in anima mea. 8c sie est pasi o sequens Ponitur regula,nihil potest esse de essentia beatitudini, , nisi s illud
attingatur obiectum beatificum immediate.Sed per istud iudicium non attingitur immediate obiectum beatificum, sed est de uisione. de stultione. ἰ Propter argumenta, quaedam est uera sce. Ultra notand um est, propter multa dicta doctorix, Ze multa argument ubi dicitur,quod fidei suecedit elata uiso, de spei tentio, de fruitioni uiae,fruitio patrix. T reiis e Vult declarare quid sit tentio, de quatuor modis capitur. . . ροvno modo capitur pro ptaesentia obiecti, sivin se, liue in . 'specie sua,quae praesentia,eum poteritia facit, memoria, qui
memoria non est alia potentia ab intellectu, sed cit idipite' M .. lauctus cum obiecto, de se dicimus eum obiectum est praesens in . tellectui, teneo illud. ιι Secundo modo accipitur tentio, pro actu intellectus, per quem intellectus cognoscit aliquam rem. 'nde actus per quε
cognosco rem, uocatur tentio . Tertio modo capitur tentio
tro actu uoluntatis, quo uoluntas amat, uel odit aliquod iectum . Quarto rapitur tentiolro passione sequente acta uoluntatis, de uocatur ises, i .pasuo de qua dictum est. ubi dictum est,quod spes pallio est apprehensio boni ardui, cum fiducia,&uolitione nabendi illud, sequitur Disio, quae dicitur spes,de illa passio etiam uocatur tentio, re de ista loqui
Ista argumenta uolunt probare, qudd securitas si de es
sentia beatitudinis. Et cum arguitur prim nullus est beatus nisi habeat Ortissimum quid beatitudinis:Sed illud eertissimum dicitur se icuritas: ergo Sce. Respondetur: beatitudo ut dicit periectio 'nem tam intensuerquam extenuue, importat certii limum. i.
ad ipsam sequitur iudicium certum de illa extensionerquod iudieiunon spectat ad beatitudine, Se illud eertissima est de utraque persectione beatitudinis intensiva, de extensiua . Cum secundo arguitur de essentia beatitudinis est quδdst ultima persectio.Respondetur ubicunque habetur textus
quod beatitudo est ultima persectio, deset glossari optima persectio. Dico tune, quod optima persectio est illa, per quam obiactum beatificu attingitur immediate, reperiectissime, se
570쪽
D uia . dictum est, iud dest ipsa fruitio.Et quando tu dieis quod beatim,do excludit omitem inis et sectionem in beato.
Dico ad hoc, quod ista pro sitio debet sic glossari: beatitudo excitidit Omnem imperi ectionem, ideli omnem indigεtiam. auaero an beatus habeat omnes perlectiones quas natus est habere, de intellectiones 'non.& sic beatitudo excludit non imperiectione vi, sed indigentiam. Viierius, cum arguis beatitudo dicit Aristo. i. ethico. Est operatio Optuna in uita perfecta, & secun-um vitam peti ei an Respondet doctor, Aristoteles pauca se te locutus est de beatu Hae nostra. I rimo non uidet ut ponere beatitudinem post statum istum , quia non pollumus inuenire , quod ponat animam esse immortalem: non ponit ergo beatitudi. m poli istam uitanti ponit erro beatitudinem in isto statu, ita beatitudo cum isto statu, stat cum multis miseriis, quia solum exeludit malum culpae . Ad aliud de tribus uirtutibus theo ogicis dicitur, quod succedunt tria , quae dicimus, sed --pocte quod ilia tria sint de essentia beatitudinis.
SEPTIMO R VARRI Tu R. Utrum gaudium de obiecto beato, scilicet de Deo, lit de essentia beatituditus. Utrumst possibile, suod aliquis uideat Deum, Ndiligat eum inper omnia, quod, non gaudeat, uel si gaudeat, utrumpa adium ait euentia beatituli uis . Lilentia beatitudinis iunt partestieatitudinis , uel essentia beatitudinis conii itit in partibus beatitudinis.& partes beatitudinis sunt uis , Nituitio, d principalior parietis uitio, gaudium in passio, nooperatio non est ergo neque uisio, neque irvitio, erso non εpari beatitudinis i pium gaudiu . Lilentia tio minis tu ne dux partes honunix, ilicet corpus, Namma. alia ab istis, non uam partes homnis: gaudirum non eii uisio,nec it uitio: vrso non est pars beatitudinis.Supponamus, quod passiones lem per distinguuntur ab operationibus,causantur bene ab operationibus sed distineo untur semper realiter abitus:saudiuest pallio: ergo non eii operatio.
Respondet doctor sanctus: qub draudiuiti est de essentia amii dum .probat aliqui a rationibus. Primo, si gaudium noti esset de essentixbeatitudinis, beatitudo pollet ine sine gaudii ridi dele tim, uia illud quod non est de euentia ait usino est esse ii illo: scpereoni equens qui poterit clare uidere Deum, non delectando. Breviter pro isto argumento est opinio doctorat,quod gaudium,uel delectatio, nullo modo est deest eiura beatitudinis rimmo sequitur totam es iamiam beatitudinis . Oportet go 1 oliuere ivax rationes sancti I hom ibi. Ad at metua inta opinionis. Vnde primam argi trientum lan 'it ma quaeri eo virum postquam audium non est de Gemia beatitudi uix, itat beatitudo ei retinudele tione, di saudio. Unde pomantiir ibi ali nux propositiones. Prima proposititia area taliter non potes es e beatitudo, quin sit ibi ecticiario, des udium: quia ubi est beatitudo, ibi itant causae gaudii; causis potitis di non immiti non potes naturaliter effectus non ι equi, sed uitio. N i uitio Dei simi causi; audii:ergo non possunt poni quin ponature tactus naturaliter stilicet deletratio ι o t.
Secunda propos aio, simpliciter. te absol te potest esse beatitudo ine gaudio, ta delectatione.& illud heret uirtute divina, suspendente actionem eauiarum, idest politis omnibus oui viri genete causae e meientis , de finalis, potest Deius spendere,quin sequatur enectus Non dixi materialis,dc so math, quia no potat corpus insormari anima rationali,quinibi esset homo. Ir
Ex praedictis sequitur quM potat esse tota essentia beatitudinis, sine gaudio, de delectatione. Contra. licit Aia inus quod beatitudo est gaudium,&diei, quos beatitudo potest talasne gaudio. Respondet tir, uod illa propositio debet ac pi iti si usu causali ite, beatituo est Maudium, idest beatitudo causat ipsum gaudium.Alia propositio. fictum est quomodo ut euiuscunque obiecti no necessitat uoluntatem,sed uoluntas stat semper in sua libertate,idest potest habere actum, & non habere: dico vitti te sua. ' Ex quo sequitur, quod in potestate uoluntatis, unde uoluta esόγδd intelletius clare uideat,&quod ipsa nullum hab atactum super eum:quia nec notitia nec habitus, nuntnecessitatem in uoluntate. Loe est contra is uticum, S.
Tho irentes, quod in poli bile est intellectum uidere Deis:
de uoluntatem nodiliget citat intellectu clare uidete Deu, di voluntatem odire Deum, dro conlplexe. Patet si sat aliquem elate uidere Deum, cum iudicio quo intellectus iudicabit Deum ei te nocivum sibi. Dicus, utrum illa post ut seritiaturaliter dico,quod , c virtute uoluntat . Contra,dixi sti,quod non potest vile beatitudo, quin sit gaudiu, s ta nune dixisti, quod ponet elle uitio sine deiectatione, quod ideo est quia uiuo non est tota cauta beatitudinis, sed uidere, di di. ligere non sunt ei e tinc gaudio, quia sunt causae beatitudinis.
Cum ultet ius arguis, beatitudo est ponenda in eo, quod ea poteritus: quia eii perlectuli ma operatior Sed beatitudo esset periectior, si gaudium ei et de cilentia eius: ergo istud non est negadum, quin gaudium si deessentia beatitudinis. Argumentum nihil valet, cuius ratio est: non sequitur si deessentia tigni esset rationale lignum est et perfectius: ergo ra tionale debet esse de essentia tinni: Non tequitur, sed debet sic argui, rationale est tale, quoa est de ei lentialisnu ergo debet iic poni. Dic quate gaudium non est sc de Gentia beatitudinridiculii uitio. dc uilio Respou. doc Nihil potest esse destilentia beata luditi: s, nisi pcriptum attingat ut obiectum beatis madeli periplum beatus coli iungatur obiecto bea- tilico.Sed per ibias operationes istud fit , ta non per passones. Unde passio bene ea ab obsucio, sed non coniungit cum obiecto, per quid erimus coniuncti Deo pei uitionem, didilectionenti Vimam perpauditim nou. Ex quo sequitur, i derone beatitudinis non est ' sit persectius,sed et sit periectius coniungens eum obiecto beatifico. patet sic, quid ea perfecti ux inces lectus. εἰ uoluntas, uel
operatio intellectus, di uoltimatis Dicitur, quod intellectusta uoluntas z ergo beatitudomvis debet poni in natura ια-t ei Iecius,& uoluntatis, quam an operationibus, hoc est 1 sumna uia per opera Dot es luteue iusta uoluntatis, ni uu-gimur obiecto arisco, & non per uaturas potentiarum. ideo operationes ponuntur caulae beatitudinis, ta non et
Passione . 4rguituri, sicut se habet maena ad gaudium, ita tristitia ad praemium: emo per locum a transmutata proportio ne licui te habeti' naad tristitiam et ita gaudium ad praemium: sed mena est eseiu i ii ter tristitia: ergo gaudium erit essentialiter praemium, de praemium in ipsa beatitudo: ergo Scaces pondet doctor ad amunientum, non eurando de sorma arguineuta quia leno solunt quo ad contradicere, di
uerti argumentum a trans nutata proportione . quia oportet iubi umere eodcm modo in niti oti,iicut sumpta est in maiore A in maiore capiebantur sub ratione di iconuenientie,r ua, audium, tristita a. piae inium, S ιn minore iuniunturiuitatione convenientis. Docior uenit ad tem argument .voletis declarare ibi quid iit initaria, quid sit tristiti . quid p i, quid gaudium. Et qua rit primu de miseri Vtrum mis r a sit poma Ma era λ est duplax, quaedam culpae, qux non est iniit ipsa MP.per construmonem latrantiguam. d. ipsa culpa non es oblieatio ad poenam xtersiam, quia pr cedis ili , ita culpa est Suormitas .estor late litudini AEuae debet ineste actui.Sed utrunxi Ea catentix erritumat, fit poetia sis, Respondet doctor, quod non est ei ieiuialiter poena: inmodirimitur culpa, vel di arti uult panam. Nam prelia estreordinatiua culpae id est culpa. per να nam d. mittitur, ad culti dimissionem hornu fit amixuν Dei. Dices, comia. Dimibi docior quod culpa est maxima pinna, di nunc tu dicis, r
Est notandum pro isti pasi bus , ubicunque imaeniemus: u culpa. uescarentia alicuius bon dicatur esserim . Debet capi pona pro incommodo di non pinna, ut est a siet tua . de xatione poenae est aissipere. Vtrum carentia boni aifiea; sino. Vtrum carentia boni sit ira mal/ qiuai tum bonum est ipsum botium tractat Ocellam eri ponadani , qu proprieno est poena quia non amisit, scd est ni agnu incommodum . Tangit doctor aliam diis statem. Virum poena istes se uoluntaria. Ilud declaratum es. dist. xiii in materia de renitentia.Pcena antecedeuter,est uolumaria, quia applicatiocatum est uoluntaria, sed assinione commodi, non eli uoluntaria,sed bene affectione iustitiae. Peccator de peccatod Ieat.&de dolore gaudeat,& se quis appetit puniri. Contra: rna non est uolita, distinguo uel secundum affectionem commodi, de se concedo, uel iustitiae . di senero; omnis tristitia est poena, sed non omnis pona est tri itia. sola enim tristitia est y na naturae intellectualis . D. Pet. Tatu.Tom.ul L Nn a sed Via o na