장음표시 사용
551쪽
niblis de potentiis inimae,ponitur opinio doctoris,que flat in tali propositione.potetitiae,ammae cotinentur in ipsa inima
Ex quo sequitur, quddsunt idem eum ipsa anima rea- iis se a liter: sormali terramen distinguuntur,non per intellectum sosmean se lum, immo dato, qui l non eiset intellectu , intellis
in . . ret ista, adhuc distinguerentur ex natura rei, de negantur de
se inuicem non simpliciter,sed secundum quid, ut uoluntas non est formaliter intellectu scissa est salsa, intellectus est uola- capiatur cum praecisione. i. uoluntas praeei 18 es intellectus, vel econtra: ues voluntax est sol maliter intellectus. Vustiari in δε tradoctor uult duo puncta declarare. Quid est principaliteravi o δε- agere,&quid est principaliter recipere: quid est principium . agens. ει quid eiu principium recipiens. Tu quaeris utrum es- . sentia animae, recipiat principaliter uel primo, uel potentia. βρυ Ponuntur Piqua propositioneia' ma propositio, princi paliter eauiare,est sic illud causare quod circumscripto omni alio, non minus causaret, di ipsis circumseripto ni nil aliud causaret illud. Ad propolitum potentia intellectiva, causat intellectum, se causat, τ eirco scripto omni alio, causaret, Se illo circum-
β scripto, nihil causaret. Et principaliter recipere, est aliquid reeitae ter re opere, P circumscripto omni alimno minus reciperet. Ac ip- erri socircumscripto, nil aliud reciperet .Paries recipit albedine:
utrum plinei paliter non .Sed superficies.&eireumferipta suilli ficie, nil aliud recipiet: ista ergo priscando patet clare quo principaliter producitur beatitudo, & in quo principalite r recipitur,quia in potentiis. Ista ratio probatur,tae.
Vult probare propos tum per rationem primitatio ita et philosophi vocaverunt principium agens, & principium t
cipiens, esse idem, sicut principalius agens. Si illi probationi minoris instetur. Dices, arguitur sic, beatitudo recipitur principaliter ineia sentia animae:ergo male diei Cprobatur antecederas,quandocunque sunt duo accidentia, unum nunquam recisut aliud,nisi quia ambo in uno subiecto recipiuntur Sed se est,' beatitudo est unum accidens, de recipitur in potentia, quae est unuacodem ergo unum non recipit aliud: nis quia ambo in uno subiecto principaliter recipiuntur.Breuiter ad istud argumea I. tum Reipondet doctor,tionu) ct contra nos: sed contrabe n. b. s. tum Thomam. Et ponit aliquas propositiones. Prima est,no Tibri sequitur,ista duo accidentia recipiuntur in aliquo:ergo unsi recipitur mediate alio, patet, albedo, re superscie , recipiunt in pariete, ergo unum ediate alio & sic inieri , ' superscies recipit mediante albedine & non albedo mediate se perficie. Secunda propositio, ista eonsequentia nihil valet: ista duo accidentia ne se habent, quod unum recipit aliud: et sto ambo recipiuntur principaliter in aliquo tertio, hoe niliti ualet: quia eodem modo inrettur inconueniens scut prius, supposito,quod intellectus esset a Gidena, di quod reei petet intellectionem, adhue non portet, uod ambo reciperentur in alia quo teri io. Immo posset intellectus separatos recipere intellectionem:quid ei sto diei, ad Arist. Respondetur, quod Arissacu istam propontionem: quandocunque sunt duo acciden - tia quorum unum recipit aliud, nunqua posset eise, nisi quia ambis recipiuntur in aliquo tertio. Respondetur, risia est vera de accidentibus disparatis,&non de accidentibus ordi- natis ad inuicem:dat exemplum,album, di musicum. sunt a cidentia dici Mata, capiendo conere tum pro abstracto, vel ea
Gita Mia pini doloὴ caliter sic, quod album praedicetur accidentali Mais di ter timui, cum cli m.S in aecidentibus subordinarit, non
opoitet,&voco accidentia subordinata, quoium unum deis
italasa pendet in esse ab alio, intellecto ,& intellectio sunt duo accidentia secundum Thomam S subordinata. Est notandum pro textus declaratione . qui, d nunquam fuit mens doctori , quod propria passio distinguitur ab illo cuius est passio immo semper sunt idem realiter. Risibilitat, utrum distine vatur realiter abbo ni ne non albedo habet propriam pallionem, quae non distinguitur realiter ab illa: Se
illa passio est respectus aptitudinalis riden tes pectus qui ea ipsam et aptitudo, seu naturalis inest natio . Et quando dicitur
ropria ρη in multis passibus, uidetur dicere Scotu :quod propria pallio V. si est accidens, uerum est aliquando ii illud cunis est pruria pasdoos. - sost acciden ut propria padio est accidenς quiae eadem m. cum subiecto.Sed propria passio aliquando non est accident: Sil, in exemplum primi, ut albedo est a deo , etiam propria passio
ta eius. Et iam exemplum secundi, homo,& risibilitas.
t circa. RasT Aτ soluete argumenta. Ad secundam quaestio nem sic a itur,nobiliori persectioni,debetur nobili sectibile, alitudo inter omnex perse hones est nobilior:emto debetur Gi nobilius perfectibile. εἰ illud non potest esse
nisi essentia animae: ergo uidetur,quod beatitudo debeat reeipi inesentia ara nix,&non in potentia. Dices. dico tibi, er argumentum est bonum: s essentia animae& potentia animae distin uantur: sed nos tenemus, Π intellectus, & volu in sunt idem realiter cum anima:ergo sequitur,l unum noest nobilius alio. Respondetiit,quod hoc non obest, Se ponit regulam de illis quae formaliter distinguuntur quo ad nobilitatem, dc persectionem,eodem modo direndum est, ac si realiter distinguerentur Sed si distinguerentur realiter, essentia esset nobilior potentia: ergo ubi ratione, uel formaliter disserunt, adhue potentia est ignobilior, re essentia nobilior. Dices dico quod argumentum non ualet, quia videmus. aecident, quod non ea ita periectum sicut subitantia, di tamen requirit nobilius periectibile, quam se ima sub lautialis. Forma substantialis quod perfectibile requii it c male riam accidens , compos ciam ex materia rina, quod ea hoc aliquid. Pro tolutione istius argumenti ponit doct.tres solutiones. Prima solutio stat in tali propositione,nobilior persectio, re quirit nobilius periectibile: i persectio, &perfectibile sui ius mordini .eiusdem generit. Breuiter se debeti melligi, eapiendo persectionem & persu tibile in eodem genere, Neodem ordine quod idem is ut capiendo persectionem quaest substantia expiendo persectabile ii, si substantia. Tunc persectio in penere substantiae nobilior. requirat nobilius persectibile. id est nobiliorem subsantiam. Dices, quid intestingi, per istam pei sectionem eiusdem eten elix t nihil intelligonis actum primum. Actus pram ut est persectio illius, ius est actus primus. &a primus est este rei. ita ouod sit sensus, quod quando effe, est nobilius, illud cuius est esse, ei nomlius. Modo tu comparas unam persectionem unius, generis,
ad perfectibile alterius generis.ueatitudo qui desis est ei-den ,est uidere Deum.& diligere super omnia, est accidens. Et ego comparo accidens ad substantiam, ec se male arguo, de c.mparo: quia comparo perfectibile unius oneris, ad persectionem alterius generis: s.substantiam ad accidens, de hoc erat, quod dicebatur in argumento.
secunda solutio quando arguitur si nobilior persectio requirit nobilius persectibile. verum est, quod si illud persectibile se natum persei illa persectione. Modo essentia animae non est persectitatis,periectione puta beati trudine: quid ergo est persectibile immediatum ipsa beatitudine est intellectus,& uoluntas,& esentia animae, non potest immediate recipere illam persectionem,scilicet beatitudinem.
Tettia solutio, vado arguis se, nobiliori per se honitaebetur nobilius persectibile: uerum est respeetii persectioni, intrinsec de extrinsect: sed determinate nulla illarum est danda: ita quod se arguatur istud est nobile perfectibile e et operficitur nobiliori persectione intrinseea, uel extrinseca sed ponere: ergo perscitur perisectione nobiliori intrinseca, non oportet,vel ergo periicitur sectione extrinseca: no. videtur adhue eite in textu, quo ista simpliciter est ueta.nobiliori periectibili debetur nobilior' periectio simpliciter prima, quae est sta intrinseca, quae est ei se illius rei et quia qua to est nobilius persectibile, tanto habet nobiliorem persectionem.
secundo arguitur se si potentia immediate reciperet beatitudinem,ut puta intellectus, Sc uoluntas, sequeretur, quod
ubi potetitia illa esset distincta,& si 'arata ab essentia animae, quod non minui posset beatificari, de se intellectui hoste:
beatificari sine essentia animae, istud indetur salsum. Dicetur τ potentiae, possent beatificari s ne anima. Istud arduine
tum est solutum, e cedendo totum argumentum, ubi dic
batur quid est illud ,quod principaliter recipit aliquid. illud est simpliciter N principium, de principale tu sceptiuit, quod
omni alio circumscripto, non minus tecipiet,& ipso circumscripto, aliud non poli et recipere,& sc ubi potentiae circum seri entur ab euentia animae, non minus possent recipere.
quares quia sunt principalia si sceptiva.
Cum ulterius tertio arguis. si hoc esset uerum, sequeretur 91 iratura intellectualis non esset beata nisi per accidA: istud uidetur inconueniens, quaero quomodo anima es beata s
552쪽
Metis, te sie doctor eoncedit non esse ineonueniens, natura intellectualem ea e beatam per accidens, id est per aliquid lest pliciter accidens, scilicet per beatitudinem, tuae est a
ridens, tame dicit ultra doctor pro Philosophia. Aliquid esse tale per accidens, intelligitur dupliciter.Vno modo . sit tale pedi liquid quod est accidens, de sic album est a bum per accidens , laeti per aliquid quod est accidens, alio modo est tale
per accidens, id est mediante alio cui istud a idit,videatis si potentiae ani in snt beatae per aliquid cui illa beatitudo accidat , sicut dicemus anima mouetur ad morum corporix peraecideris, quia mouetur per motum qui non conuenit primo animae. Et ideo oportet uidere utriam potentiae animae sint
beat per aliquid quod non coaueniat primo Po: en: ijs, de diceretur, quod non.
Contra istas responsones, non minus nobilis est ratio secundum, quod Deus est bonus, quam ratio perquam Deus beati steat, i ed beatiscat per essentiam: ergo ratio qua est beatus, erit essentia diuina, ta smiliter debet diei in nobis quod ratio qua quis est beat us, erit ipsa essentia animae, & non potenti greuiter pro isto argumento triplex est ratio beatitudinis, quidam eii obiecti ualit, quaedam i dament alit, de quo am tot malis:obiectivalis ratio eil obiectum beatificans, vel de quo habetur beatitudo, ilicet Deus sub ratione deitatis. Ratio sui damentaus est recipiens beatit udinem . Ratio ibi malis,est i pia beatitudo, qua in aliter sumus beati,quae est ratio obiecti ualit beatitudinis Petra est Deus, ratio sin tamentalis, illud quod tecipit beatitudinem inpotentia, ratio formalis est beatitudo, uideatis quq istarum est nobilior sobiectivalis. Vnde est regula. quando a i quid est obiectum alicuius potenti t. abi tactauum illius termini semper importat rationem ibi malem, in Deo,quid esset melius,uel ratio obiectivalis, fundamenta iis, vel harmalis sobiectivalis est deitatri undamet alis, est uoluntas, Sc intellectu .formalis est illa beatitudo. Nonne adhue obiectivalis ratio est melior se, si ensent separata ab inuicem, adhue ratio obiectivalis esset melior, di per hoc fuerunt sellatae, multae dissicultates, Deus est obiectum beatitudinis, uerum est, utrum sub ratione patris, sibi, uel spiritus sancti, uel bonitatit, uel sapientis, misericordiae, vel tedemptionis Non, sed sub ratione deitatis, Deutest amandus, sub qua ratione s deitatis, quia est Deus, patet est amandus sub qua ratione cdeitatis, pater est Deui, filius est Deus, de si ius redemit nos. an teneamur lici id magis diligere situm quam patrem c non, immo pater est diligendus,
quia filius redemit nos. de torum stat hie, quia opera Trinitatis ad extra, sunt indiuila, filius redemit nos, producendo unum uelle, quo uoluit redimere nox, di a patre productumeti di x Spiritu sancto: ergo tota Trinitas redemit nos. Restat nunc soluere primam quaestionem. Prima quaestio est , in quo consistit beatitulo nostra dictum est,quod in o. petatione, & ad declarationem istius , ponit doliat multae propositiones, inquirendo in quo natura intellectualis beatificatur obiective. Vbi potest quietari natura intellectualis,
te delectari. Vnde sipponMum est in Philosophia, quod quilibet appetitus dicitur aliquo modo quietari, quando habet illud quod appetitur, tune quaeritur, in quo simpliciter quietabi uir natura nostra Respondet doctor, quia in perrecti iasino at petibili, Se uolibali quietabitur natura nostra. Dices non potest dari periectissimum appetibile. Contra arguitur sic, inter appetibilia naturae rationalis, non est procelsus in infinitum: ergo deueniendum est ad una supremum,sicut in causis eis cientibus, & in illo supreino appetibili,erit quies. dices, di eo tibi quod sunt multa aptet ibilia, sed nullum est supremum, quia inter illa non est oraci essem talis, sed solum accidentilis. Contra: istud duo in nuenientia sequuntur. Primo pquodlibet appetibile est supremum, patet, ligno appetibile, a. in are tibi libus, non est ordo essentiali ι: ergo istud non habet supra se pers inius,qui a s haberer perfectius,non esset solum ordo accidentalis, sed essenti alii. Item impossibile estu,
sit ordo appetibilimri, vel alio uor maecidentaliter ordinatorum, nisi omnia ista depenueant ab uno supremo, quo ordo iste accidentalis dependeat: dato, quota in causis non esset ordo esentialis,adhuc oporteret elle unam eausam supremam, ὶ qua dependeant omnes istae Gust. Breviter ervo ex
hoe habemu quod est unum supremum appetibile. Eti equitiit corollarium, dices ego bene scio, quod est unum supremum appetibile, quaeres utrum sit iii finitum, uel finitum. Respondet doctor, sm liciter est infinitum, quod probat,illudia non repugnat in intras, illud est smpliciter in tum, sed appetibili uolibili, sub ratione qua est appetibile, non repugnat infinitas: probatur, appetibile Dolibile, est persectio limi liciter: ergo non tepugnat sibi inlinitas.& quod fit perfidi simpliciter, ostendo: in Deo inuem tur. virum sit aliquid appetibile in Deos immo Deus ei appetibili : ergo i lud est persectio simpliciter , quias non esset periectio limplicitur . melius esset uo ipsum, quam ipsum:ergo melius ellet in Deo non appetibilitas quam appetibilitas: ergo tibi non repugnatiusmias. Persectio limpliciter est quae in quolibet iuppolito conliderato secundum se, ut eri suppositum mestus est i sum, quam non ipsum, ut scientia in quolibet suppolito. est persecito simpliciter, eapiendo suppositum abi olute,& uo aut hoc suppositum. ut cani, , vel lapis. Ex isto autem corollario, &c.JLx isto sequitur solutio unius a terius quaestionis, utrum sequitur, istud potest esse infinitum : ergo est infinitum Respondet doctor. optime sequitur, isti non repugnant infinitas: ergo eit inlinitum formaliter, probat istam consequentiam, quia capio illud cui non repugnat infinitas, uel quod poetest eale infitiatum, si non sit formaliter infinitum. ergo poterit esse ab aliquo alio quod est alterum in essentia, quia causaretur ab eo ergo illud a quo causaretur,eiset supremum, de infinitum, & istud eaviatum non esset supremum. ω r quaerit, utrum i equitur, hoe eausatur ab hoc: ergo sunt in alia, de alia essentia. si e ubicunque est causatio, inter causans. N causatum, semper est alia, de alia natura,sed non sequitur, hoe producitur: ergo in producente, de producto in alia, & alia natura, quia totus a patre producitur, inter quos non est alia, de alia natura. Philosophi quaerunt. utrum unum infinitum politi esse maius alio 3 sic , capiendo maius improprie. Vnum infinitum non est maius alio , capiendo matus proprie, habemus.ergo, quod est uni eum supramum appetibile.
Secunda eonelusio, dictum est, quod inter omnia appetibilia, est unum appetibile silpremum infinitum, dicit nunc, illud appetibile supremum, de infinitum .est propter te appetibile, x nihil aliud quam i stud, est propter se appetibile, Mibi estiundamentum. α principium stultionis nostrae, Ita
quod quando quaeritur quomodo Deus est diligendus Utrum per se, uel propter aliud s uel quomodo est diligendis Responi o est hie. Pramo quod Deus in supremum appetibile, est insinitum, ideo ea propter se appetibiae, nihil a iud est appetibile propter scinis inlus Deu . Soluitur ibi alia quaestio de usu, Vtriam aliquid aliud a Deo licite Disit diligi propter se. 5e dicitur, quod non . habemus usum, de fruitionem. piuitio utrum possit esse circa creaturam inon, quia trui eit amore inhaerete alicui propter se. Est ibi aduertendum , quid sit proprie amare aliquid pro
pter se. Utrum sit amare Deum irre rabiliter ite quod nec
actualiter,neque habitualiter, nee virtualiter reseratur in aliud videtur v non, di patet se. iiii, potest amare Deum absolute sicut ponit doctor casam, si a cui ostenderetur Deus, sub aliqua fisura dubitando, an si Deus, uel non & cognoscit quod illud est persectum ens. amat, hoc est amare absolutum, est amor qui iioi, est, neet, ... a neque irvitio, secundum Oecham, & de Alliam, amare Deum ergo propter se, non est amare eum absolute , uidetur opinio de Alliaco, de Oecham, se doctoris non ri, qu6d amare aliquid propter se ordinate, est amare aliquid tauq iam supremum bonum, uel tanquam ultimum finem. In hoc etiam conuenit Gregoriux, sed est ibi controuerca, utium ad Loe quod aliquid ametur propter se, oporteat ostendere voluntati illud esse supremum bonum, si ultimum finem. Videtur dicere doctor noster, lse, & de Alliaco etiam, Gregorius dicit quia non oportet, quod intellectus existimet illud esse summum bonum. si dicas appetitus sensitaui appetunt aliquid propter se,& tamen illud quod appetitur non est supremum appetibile: ergo. duo sunt ibi dicenda, primo tangitur quid est appetibile propteris,dicit doctor, qu4d appetibile propter se, e i cui repuit tex natura rei ordinate appeti propter aliud, v si aliter nat, uel si ex imperfectione uolui itatis, vel ex malitia voluntatii. Contra, quis potest diligere Deum propter aliud, ut pro pter creatur ,quomodo ergo repugnabit Deo diligi propter
aliud dieitur in repugnat sibi diligi propter aliud ominatriquia ex natura sua est talis Deus,'non tot dinat Erpter aliuaesimiliter dieo, P appetitus sensitiuus bene appulit alietd Spter se, scilicet a tot appetibile, sed hoc est exim
553쪽
pet sectione ipsius appet; lux sensitivi, quia an et itus sensitistius semper aliquid appetit, ut est sbi appetitui bonu, uel talium naturae cuius est appetitus. Et ut eo nunquam appetit aliquid, quod sit persectius quam sit sua natura. Aliud expono,&GJ
Dieit ultra doc. quod habens voluntatem. 8c natura intellectualis . eonuertuntur ad inuicem, sic quod ii petatur. quid est natura intellectualis s Respondetur, est habeni intelle ctum , & uoluntatem. M Adprobationem.&e. Cisrrequenter doc. probat secundam conclusionem, puta et supremum appetibile eii appetibile propter se, si cuicunque naturi, uel uoluntati suptemum appetibile est obiectum uolibile, uel appetibile, illud est a tali natura solum appetibile propter se sed ei Ioui aliter naturq intellectuali, suprein uni
appetibile est obiectum uoli bile quia potest diligi a qualibet
voluntate.Vnde obiectum volibile est omne illud ei rea quod uoluntas potest habere aliquem actum, supremum appetibile scilicet : Deus a qualibet voluntate nonne potest amarasse:er o est obiectum uolitate. Dico quod maior est salia. puta quod tale supremum uoubile, di appetibile, sit propter se amabile. Contra, si premum appetibile non est propter se amabile,
ut dicis: ergo propter aliud, & ultra propter aliud: ergo minus amabile eliquam illud aliud, patet sie, quicquid propter aliud amatur, minus amatur, quam illud ίiud, quia media ad finem minus amantur,quam ipse snis: si ergo Deus a marctur propter aliud. minus amaretur quam illud aliud. Arguitur Ite, eodem actu amatur Deus, & creatura:ergo unum non magis amatur , quam aliud. Antecedens protra, quando creatura amatur propter Deum, istud fit unico actu, qui uocatur usus, te postquam fit uno actu, Deus non magis
Pro solutione hui ut argumenti pono talem propostione, creatura non tenet ut intensiue magis amare Deum quam se, id est maiori conatu, si tamen diligat: bene,sed non tenetur.& hoc saltem creatura quae est ui atri secundo dico, I quaelibet creatura tenetur magis diligere Deum uuam s. . appreeiatiue, ec ad maiux bonum: ego teneor diligere Deum ad maius bonum, quam creaturam, quia diligere debeo Deum esse Deum. Ad propositum, licet unico actu ametur creat ra,& Deus, tamen adhuc Deus magis amatur illo actu appretiatiue,quam creatura, non dico magis intense, sed magis aperetiatiue amatur. Probatur etiam a posteriori,&e.in pote-hate uoluntatis, est uelle istud,& uelle illud, sed non esti potestate uoluntatis sacere, quod istud sit amabile propter se, vel istud sit amabile propter aliud, immo iste conditiones praeeedent actum uoluntatis,dato quod nunquam uoluntas naberet actrium circa Deum, adhuc Deus esset amabilis propter sexontra in potestate intellectus,& uoluntatis est, quod uoluntata pri sentetur creatura tanquam supremum bonum. Potest intellisus iudicare creaturam aliquam est e summum bonum, quae tamen non est, uerum est mediante ratione erronea: ergo notest iacere ex natura rei aliquid eae supremum appetibile. Nego.
Brevitet, &edatem sic arguitur, euilibet uoluntati est aliquid uol dum, patet se, uia quaelibet uoluntas potest aliquid revi ueste ergo illud est sibi uolendum,& ultra illud in libi uolendum, vel quodlibet propter aliud, uel aliquid non propter aliud.
Si dicas non quodlibet propter aliud, quia esset processus in infinitum: ergo deueniendum est ad unum, quod est pi pter se uolendum .
CProba uir etiam illud de praecisione, &cdaiae probat seeundam partem secudae eonclusionis in qua dieitur, quod solum supremum bonum, & appetibile, est appetibile propter se sic, quod nulli alteri imam supremo a
petibili, repugnat appeti propter aliud: ergo omnia alia pollunt appeti propter aliud, ta supremum appetibile propter se. Dices contra: peccatum, id actus mali non possunt appeti propter aliud: ergo maledicis, dicatis se, ego uolo fornicati propter Deum, uel propter suem, ecce peccata non possunt referri in aliud tanquam in finem. Est ibi notandum, quod usus fit dupliciter. Vno modo peractum post tuum. Alio modo peractum nesativum.vndea- eius positiuus est uelle per istum actum politiuum nunquam potest debite peccatum ordinari ad aliud. Alius est actus ne-z riuus pura, nolle, di per istumacium potest peccatum cibite, di ordinate referri ad aliud, puta detestando pereat, opter Deum. Similiter dico de stultione,qubd etiam est actus stultiuus,qui fit peractum negat iuu, ut nolo Deum et lepe catorem est actus negativus ordinatus,& est tirentio, ta reducitur ad stultionem positiuam.
Tertia eonesu fio, dic.l Lx istis ponit docior conclusionem finalem natura intellectualis, nou potest uti imat E complete quietati, nisi habendo istud supremum bonum. puta habendo Deum. Dices, istud suptemum bonum, non potest haberi a nobis: ergo tu male dicis.Respondetur hie,quod omnis res mundi, potest haberi, uel habetur a nobis,quando e noscitur vel amat ur, ideo suprzmum bonum: puta Deus, habetur a nobis, uando cognoscimus, ta amamus eum, non habemus illud ammum bonum per inhaesionem, quia non potest nobis i hirriti sic nunquam natura intellectualis quietabitur nisi habendo illud tuminum bonum, id est cognoscendo, dc aman do . Dices si hoc esset uerum, sequeretur quod nullus uiator smaeretur Deo: patet,quia si seueretur Deo, quietaret ut complet ς,.& perfecte in hae vita. Argumentum istud tangit, si duplex est fruitio, quada est fruitio uis, ecquaeda patriae. Fruitio uiae est ordinata, meritoria,& fit per cognitionem Dei, secundum conceptus consu-sos,& dilectionem Dei, quae sequitur istos conceptus, Quo scimus Deum abstractive per eone tusconsusos. Sia seu tio patri est qui fit per notitiam intuit tuam Dei,& dilectionem, qui sequitur istam claram uisone, de illae lipei sectissima quies, dicente Augustino. Inquietum est cor meum,d
Tertio probatur, &e. JUnde quilibet appetitus siue animalis, sue naturalis se habet, ut semper est sub aliqua imperfectione, nisi habeat illud quod eii propter se appetibile a tali appetitu. Vnde lapi . uel
graue . existes extra locum suum,est cum imperiectione, de sequantumcunque erimus hic cum creaturis, di non eum Deo. erimus imperfecti,quo ut que attingamus appetibile nostrum
summum. vii de quando dicit textus, quod quilibet aprilitus est imperfectus nisi attingat suum propter se appetiuile, intelligitur ite, id est nisi attingat suum proprium, di per suappetibile. Intelligendum tamen ei rea istam conclusionem, &αJultra est notandum,m quilibet res saltem natura intellectualis,habet duas persectiones, vel potest habere,unam Primam, di aliam periectionem secundam, ScilPeriectio prima est uuae requiritur ad esse rei, sine qua res, non esset petiecta, uel lane qua res perfecte non haberet esse, de ista nihil est ad propositum. Est alia persectio ter quam res non habent esse, sed per eas rei bene se habent. ianitas, quae res est s persectio secunda: quia per sanitatem res bene se habet,est periectio secunda, de accidentalis. Ex quo sequitur: ergo, quod quanto res melius se habet se eundum hoc, est maior periectio mea accident iis, di secundariaria ideo practicemus illud, quomodo natura intellectualis bene se habet s & dico quod bene se habet e gnoscendo, di amado. Et ideo secundum Ῥ cognoscimus. Se
amamus tum nobiliorem, vel minus nobilem. tunc secudum hoc natura intes lectuali elius, uel minus bene se habet natura intellectualis bene se habet cognoscendo albedinem, vellius eo ostendo stellas. di melius Anzelos, optime Deum. natura intellectualis amat ignobilius se. utrum bene te habeat s sic secundum quid de imperiectu.Sed simplici, lter bene di optime se habebit, quando cognoscet,& amabit Deum. Socrates fuit interrogat us, qui x et iamicus hominis scientia. Inimicus hominis ignorantia. periectio bominis es in amando,& cognoscendo. & consequent cr. Nec oportet iecundum ordinem.&clDices arguitur sic, si Loeesiet ruinaequeretur Poportet et ponere plura persectio extrinseca in rerum natura. Pset et sic , persectiva extrinseca, id est obiecta cognoscibilia,&amabilia debent peiseere extrinsece, secundum quod naturae sunt periectiores. Sed una est persectior alia: ergo oportebit ponere pro una, unum periectivum mai tu, quam pro alia. Angelus in periectior homine. Virum ergo oporteat,quod unum habeat obiectum per sdictissimum maius, quam homo non. di hoc est secundum ot-dinem naturarum intellectivarum, non sunt ponenda plura persectibilia, quia plures naturae possunt posca in uno obiecto. ut Angelus, d. homo in Deo.
Licet autem in substant ijs, &cq Quaerit
554쪽
d bos sicum edoctor. substantia intellectualia ereata, quid magis apritie s habere persectissimam, uel maiorem persectio nem s Et qu est aliam maior periectio uidete,& amare
Deum. Dices eontra, prima perrectio. quae est periectio rei adesse, est periectior quam iit ista secunda: et eo magis appetimus eam. Respondet doct. quod licet simpliciter,& absolut Epersectio prima fit perfectior,tamen alia obiective dicitur eia se nobilio . & appetibilior qitim ista. Nee quietatur res in illa prima persectione, scilicet in esse suo, sed in se eunda. Et dieit doctor, auod istud appetibile ultimum est magis appetibile a subst tia intellectuali, qui ira iit ipsa natura intellectu
Quid est maeis appetibile Angelo, ues sua natura . uel Deuts Dicit doctor, quod Deus magis appetitur ab ipsa
creatura, quam ipsametereatura. credo, quod hoc sit verum insequendo rationem rectam.Sed insequendo inclinationem
naturalem, eredo quod hoc sit salsum.
Illa ergo conelysio, &c. l Ex istis sequitur, quod uoluntas perseitur tripliciter: scilicet ultimate, se eomplete. perficitur nobiliori persectione,& perseitur maxima persectione ses maximo bono, ultim te perficitur , ubi sper nobiliorem eius periectionem , quae est illa s cognoscere & amare Deum. quietatur etiam per nobiliorem persectionem quam possi habere, & est videte, intelligere,& sic perscitur extrinse ee maximo bono, intrinsece sua propria persectione, quae est suum esse. sicut persectum distinguitur, 3ce.' eit ultra doctor, qvόd sicut per imum distinguitur, itate bonum.Unde quaelibet res est bona sua entitate, de bonitate prima,quae est esse rei, sed est bona bonitate secunda attingendo summum bonum. De secundo scilicet. None doctor noster intendit declar re quid sit beatitudo. Primo declarat beatitudinem per eonditiones eius,& dicit quod quatuor sunt conditiones, re proprietates beatitudinis.
Prima est quod beatitudo est bonum suis cient, id est negam omnem indigentiam qui est beatus, habet sumetentiam omnium bonorum se quod nullum deflatim habet boni, te hoe boni pertinentis ad statum linatiscum. Dices Philosophi
posuerunt beatitudinem,& tamen eum illa beatitudine erat multae inessentiae sic: quia concedebant infortunia,& ins mitates in hominibus quos ponebant beato , quia non ponebant beatitudinem extra statum,quia no ponebant animam immortalem.Item habetur. Mati. s. i dominus loquitur debeatitudine.
Beati pauperes spirisu, &e. Cum istis bonis stant, indigentia multa: ergo beatitudo non est bonum suis ciens. Rei pondet Gerard Odo .in 1. Et hieo. quod duplex est beatitudo, una meritoria, alia praemiat tua. Vnde omnes istae conditiones quas ponit hie doctor de beatitudine intelligui ut de beatitudine prxiniatiua, quam in patria habebimus, & non in via. Ista beatitudo est bonum suis ei e .Quare squia eum ea nulla est indigentia. Ideo dieitur, quod beatitudo est bonum susscient. Unde ista beatitudo praemiativa dicit exclusionem, cuiuilibet miseriae, ius libet mali, uel ponae, vel eulpae,*dicit inclusi nem, cuiuslibet boni pertinentis ad statum beatificum. Sed beatitudo meritoria, est qua simpliciter sumus boni, di illa dicit exclusonem cuiuslibet mali eulpae, & hoe dicebat Aristo. in 1. Ethicorum, sed non dicit exclusionem mali enae, quo homo simpliciter est bonux t operationibus bonis. Vtrum Aristoteles diceret hominem malum ei se beatum s non . sed beatitudo est qua homo simpliciter essieiturianus
Ex quo sequitur, quod nunquam fuit mens Aristo. dicere beatum esse se sum eientem, esse sie perfectum, quin habe
ret multas indigentias, & multa infortunia, immo sepe qui maiora infortunia habebant, uocabantur magis stlices, debeati.
Ex quo sequitur,quod Aristot.qui ponebat beatitudinem
in bonis operationibus, di fimpliciter in Deculatione primet causis di dilectione illius non negabat mala a beato.sed eum
Omnibus illis, stabant infortunia, mala poenae. Dicit ultra et is a beatitudo me litoria leti qua ponit Aristo. excludit omne malum eulpae, di non includit omne bona
quo periona es digna.sed bene omne bonum per quod in digna, homo est dignus uita aeterna, per quid c per bonas op rationes , de ideo Matitudo includit omne bonum,per quia homo est dignus, sed non omne bonum quo est dignus, sciliaeet gloriam aeternam, di sie debemui loqui de felicitate qua ponit Aristo. & qua dicitur selix homo in hae uita, illud est 'uere bonum, quo sumus boni, nos non sumus boni diuitiis. nec pulchritudine, sed sumus boni bonis operationibus, Scibi consistit felicitas huius uitae. oportet bene uiuere,& perseuerare,& sic hominem in peccato existentem, nunquam vocasset Philosophus bonum. Secunda conditio est,quod sit bonum perfectum inter om Sminta canes periecitionet accidentales, & secundas. Notum est, quod Liis .e -- anima perscitur, dicebat At illo. in . de anima, quod anima tisinis essquando creatur, elit aquam tabula in qua nihil depictum ess, terest tamen depingibilis per pertfectiones, per operationes. dc se n.
quanto Operatio erit melior, tanto erit periectior.Videamus
nunc qui est peratio nostra petiectior per quam anima possis depingi. Sunt duae, una ex parte intellectus, scilicet eos scere Deum. Alia ex parte uoluntatis, scilicet diligere Desi, Maci initiis periectionibus picturarum stat beatitudo nostra,& ι- auroci. se beatitudo est bonum sufficiens primo, perlectum, secui do petiectione accidentali. Ex quo sequitur,quod se eundum mentem Arist. operationes,uel cognitiones,quas habebat de prima causa ,de substantiis separatis uocabat persectiores periectiones intellectus,& credo quod nunquam posuit cognitiones illas esse beatitu- dinem, siue dilectione primae causae. Positisset ergo felicit tem in speculatione primae causae, de dilecta ne eius, ec cum hoe ponebat multa infortunia. Si e consormiter, ut dicit G rardus Odonis, debemus loqui de beatitudine meritoria, de de beatitudine quam ponebat Ar illo. Dices, beati non habent omnem periectionem : ergo beatitudo non est bonum perfectum. 4Di eo quod simpliciter non habent omnem tersectionem, ista omnem periectionem habent pertineter, ad latia beatis . .ia...cum, di inter omnes periectiones pertinentes ad statum
riscum , duae sunt periectissimae, puta uilio Dei, de dilectio eius super omnia: beatitudo ergo est bonum sussiciens, bonum persectum. Tertia conditio est,qubd beatitudo est bonum ultimum, τὸ riu id est non tendens ad aliquod aliud. Ibi soluitur quaestio quae fuit superius tractata, quaerebam utrum beatitudo sit propter sediligenda. Distinguitur, uel beatitudo obiectivalis, quae t .is. GDeus est, de se diligitur propter se, quia ordinate non potestre erri ad aliud, uel beatitudo sit malis, qui est creatura, ecnon est propter se appetenda, sed propter Deum. Ex quo sequitur, quod quando dicitur , quod beatitudo nu--δε hominis est sm, ipsus, debet sane intelligi. iii mo beatitudo sobiectivalis est linis simpliciter ultimus. sed. alitudo sor-
malis, id est illa uisio, uel fruitio, est finis seeundum quid, id Eest finii sub fine id est ordinabilis ad Deum, beatitudo eu finis ultimus, id est habetur de aliquoiquod est irreserabile timpliciter.
Quartaeonditio est, beatitudo est bonum periectum ultimatum quo bene eiu habenti, de optime . id eli, eis unum bonum quod bonum haben3 optime se habet di bene est illi. ia Ex quo inseri Doctor, quod ista beatitudo nostra expxim, . -- b. tur, per hoc quod dicitur, bene se habete, non exprimitur
per hoe quod est habere esse: sed exprimitur per hire, quod
est bene se habere. Dico ultra, quod etiam Aristo. dixisset hominem beatum, mi Messe hominem cui optime est, Se ideo unus Philosophus dice n. l. habes. bat, alitudo est bonum, quo homini bene et . Ex quo sequitur, quod beatitudo nostra non eonsistit in prim aperiectione rei, scilicet in persectione entitativa, sed in pei sectione accidentali. hi s dicas eontra: ista quatuor quae dixisti eonueniunt etiaret,secundum primam persectionem rei: ergo in prima pcris uditis ctione rei poterit esse beatitudo, ita quod illae qui habet enti iis, . tatem suam, sine desectu, habebit si issicientia. quia non erit laudus, de e cus,5 c.est bonum persectum suis ciens, de ulti. mum, de sic uidetur,ut istae conditiones conueniant persectioni primet.Respond. dota quod uerum est,quod similes condi siliara. ἐtiones possunt conuenire primae persectioni rei, sed 'uia ta Sorimen per illas non quietamur, sed adhuc ad aliud tendimus. Ideo in illic non ponitur felicitas sed ponitur tu aliis. Ex his posset distin ut beatitudo. Dicit doctor,quod bea- titudo sol malis accinia talis, est duplex quaedam est simplici P. Gλ- ter beatitudo, te quidam solum secundum quid.simpliciter, se Ii da vocatur qua coniungimur cum supremo bono infinito, pro- sex. D. Peti Tatis. Tona. ulu rim a pler
555쪽
ptet se diligendo, in quo ultimatὰ quiescimus: operatio a
coniungit nos eum illo bono supremo, uorabitur beatitudo simpliciter. Sed aliae peri ectiones, sunt operationes intelle. Ous, diuoluntatis, quae coniungunt nos circa istud bonum. suprcinum, ut circa bona temporalia, virtutes,& circa beatitudinem formalem. circa Angelos, vocabuntur beatitudines
secundum quid, velle dare eleemosynam eii beatitudo secundum quid coniungit nos alicui bouo citra supremum. Posset etiam distine ut,&ed Arguitur se: beatitudo simpliciter per te est qua coniungimur cum optimo , di ultimo bono. ergo beatitudo non est nisi unus rei pectus, quia coniunctio, unio, sunt respectus. Pio solutione istius s oluendum est secundum argumentum, , , D. a d. Paxςt notandum,quis a magna est briga inter doctores anicia a. bis, beatitudo imp ttat aliam coniunctionem, vel operationem. ι .ii . , Vnde ista scdebent practicari, homo uidet Deum, quos ui- in a. . . si ne, homo diligit Deum, quo dilectione. virum unia tue Deo sita Huotumone, tespondebitis uisione:ly quo semper in quaestione quaerit de ratione sor mali, puta de abstracto. Petriis est bonus, quo bonitate, anima beata unitur uel diuino, quos respondebitis uisione s non, sed unione, paries est albus quo nigredine s non, sed albedine, amma ergo unitur Deo unione. Vtrum illa unio, quae est tes pectus ut forma
in beatitudo sPro declaratione istius, videtur esse alia dissicultas ibi, ex ignoratia terminorum, di incipiamus sc. Beatus uidet Deu, quo s uisione, quiro quid importat illa uisios clarum est, vest operatio, scd utrum importati blam qualitatem, vel ali- Retula quid ultra s Reguis doctoris in quolibeto est, quod qui ii ttet minus importans operationem cuius que potentiae, imoliam ara portat qualitatem,&attin entiam, uitio est qualitas cum arma. ringentia, ista attingentia esstes pectus, de sine isto tespeetu. ut tu illa qualitas esset uisio s non quaelibet operario cuiuscuque potentiae, importat qualitat cm cum attingentia ad obiecium, sed sine illa attingentia qualitas remneret, sed non re
Vtrum ista attingentia si ista unio qua potentia unitur Deo s & videtur quod se. At suitur se,ista attingentia, p . tentia serinaliter attingit Deum, sed attingere Deum, non' est nisi uniri Deo: ergo ista attingentia, non erit nisi unio. Ex quo sequitur,quis duidetur ei te unum fatuum qu stere extra istam qualitatem, di attingentiam, unam aliam uuionem, qui sundetur supra totalem operationem. Ex quo sequitu quod quando quaeritur utrum beatitudo consitat tot maliter in operatione, uel in unione,dico tibi ad istud quod operatio includit ipsam uitionem. puta ipsam atia , . tingentiam, ii ne qua attingentia, nunquam esset operatio.
I Ad quaestionem et go dico, d tals m Ex quo sequitur, quia beatitudo consstit in operatione,
virum Deus posset iacere, quod esset attri entia, di operatio tine ista unione secunda stuperaddita stic, quia potest esse lignum, de igni , sine combustione, sic operatio, di attingentia, sue vitione, quae unio est respectus ext insecus aduenio, sicut combustio .
Hoc probatur, eccJt is modum epilogationis ostendit adhue quid sit bea
in titudo,&quae operatio eu beatitudo. De hoc dictum est. seri sis, Nec ualci argumentum , quod essemus beati in hoc mundo, quia cognoscimus Deum,&diligimus eum Scognitio Dei, Ndilectio,est beatitudo.quare ergo non sumus beatis sinius beati beatitudine meritoria, sed non praemiativa, quae erit inuisone clara, di dilectione consequente illam. N,--- Restat solucre arreumenta, utrum cos stat alitudo in potentia se, ν sumus ali per potentiam,uel habitum, ut habeo intellectum, habeo uoluntatem, sum beatus s non, sed per operationem,uel Operationes, Pr quas attingimus obiecium supremum.
Ad primu cum arguis. Beatus est qui habet quicquid vult,& nihil mali vult, dicit Augustinus: ergo sequi tui π nullus est beatus, & per consequens malo loquitur hic de botitudine:probatur cosequentia quia nullus est qui habet omnia obiecta, & quicquid vult: erso divinii io non est bona. Doctor dat duas lutiones . I. adiis nitio est una descri-
ptio beatitudinis, melior tamen est quamyta, quae ab alijs dantur,quas repiobat Augustinus.
Dicit ultra, quod ita classitutio bene includit aliqua quae sunt necessaria ad beatitudinem, sed non per se inclusi e
in beatitudinealeatitudo per se consistat in uisone Dei, dedilectione, homo sit sine culpa, m perpetuo uideat Deum virum hoc iit de ratione beatitu cinis, τ homo habea: quicquid vult,& nihil mali uelit hoc bene sequitur ad beatitudinem sed non est de ratione beatitudinis. Vnde notandum, o beatus non potest peccare, ideo qui se M quid vult, recte vult, α sic nihil mali vult,quia non potest me care. Nonne beatus vult istum puniri propter peccata suas sic:ergo vult peccatum, uia ille actus uoluntatis terminatur ad totum coplexum, di ibi est peccatum. Respondetur, luod non potest inordinate operati, di mal E, de cognoscit se non posse male operari, & quicquid vult, rectὰ viat, tamen ista .
non sunt deessentia beatitudinis. Dicit ultra, Deus eminenter, de uiatiue continet omnementitatem, omnem bonitatem, ec ideo qui vult, de diligit Deum, habet quicquid vult, id est omne ens eminenter, qui diligit Deum,habet Deum, di Deus continet eminent et omnem bonitat E, de omne bonum Ideo habet omne bonum emineuter. Ista solutio bona est, quam tenent multi doctores, Deum eminenter continere omne ens, est perlaetioli modo asere, di continere omnee operationes, quam res ips . Soluit doctor auctoritatem Boet ij dicentis, quod beatitu ido est status omitrum bonorum aggrVatione perfectus: ergo videtur quod non sit operatio, quia nulla operatio est status omnium bonorum. Reipondet doctor, beatitudo capitur ἔpi Mai d. bus modis. Vno modo pro beatitudine obiecit uati,id est Pro , --ipio Deo,&se beatitudo non est statui omnium bonorum ' 'nis per continentiam eminetiae, puta quod Deus omnia eminemur continet. Alio modo capitur beatitudo sor maliter, pro operatione per quam attingimus illud obiecium beati sicum, puta ipsum Deum uidendo, di amando, di sic beatitudo non est ualus omnium bonorum, quia est solum una ope
Tertio modo capitur beatitudo, pro aggregato ex obiecto beatisco, di beatitudine formali, di omnium pertinentium ad itatum beatum, L sic capiebat Boetius. Ad satum beatificum, requiritur ergo obiectum beatificum, di operatio intellectus, uel uoluntatis, timulta alia,ut securitas, di qui licet Mnon sui de euentia beatitudinis, tame sunt necessitio requisia ad beatitudinem.
I 'oluitur quaesito, die JVtrum beatitudo possit diligi propter aliud.Beatitudo obiectivalis sion potest, iormalis potest.Sed capiendo beatitudinein pro aggregato ex obiecto, beatisco.& beatitudineio mali, de omnium pertinentium ad statum beatificum non Po test appeti propter aliud, di sic capiendo beati tudinem, ut capiebat Boetius. Dico quod non potest appeti propter aliud. Vnde habetur ita legula , quod quando eu aliquod complexum, uel aggregatum, comprehedens supremum bonum liueem, nullo modo ordinate potest a peti propter aliud. Secutidum argumentum est solutum. Tertium loluetur postea. Quarto arguitur se, nullus est beatus per hoc, quod agit: ergo beatitudo non conlisit in operatione. Respondet do- ctor quod ista propositio habet duplicem sensum, puta nul- muripolus est bea: us, ex eo quod agit. Vnus sentus est, quod nullus Abii m. est beatus per actionem degenere actio uis,qui est virus respectus agemis ad passum. Alius sensus est, nullus est beatus heroperationem quae liabetur mediante act. oue,ta se iste sensu, eil salsus. Dices contra operatio quae babetur mediante actione estellectus Ventis, ta ille non eit nobilior quam sit ipsa potentia: ergo ibi non beatificabitur. Respodetur hic, quod uerum est quod ille effectus, illa operatio, non est ita persecta, seue ipsa potentia. Tamen est perietator inter pericctiones accidentales omnes, ta secundas, & ideo tu bene probas, quod beatitudo non coiitistit in prima peti inione, scilicet edentiali . Sed tu non probas quin eoiistiat in secutida p ersectione, scilicet accidentali, & attingitur obiectum per p otentiam,
Contra arguitur se, si consisteret beatitudo in tali opera- tione, sequeretur quod ipsa potentia euet gens, di patiens,
agens, quia producet et illam operationem, patiens quia recipiet illam, ista uidentur esse inconuenientia. Respond. doct. quod idem potest esse agen .& patiens respectu eiusdeui .s mandum aliam, de a iam rationem, vocatur agens,quia producit: patieri quia recipit. Et cum ultra arguis quia tunc s
quercvit quod beatu; esset causa effectiua suae beatitudinis,
556쪽
istud uidetur Alsin sit et se, beatitudo est emium operationum nostrarum, sed nullus ea causa sui p:xinii: ergo inoveratione non consistit beatitudo. Ad iseeundam confirmationem, die. 3 Respondet doctor ad istud argumentum, quὁdsiit opinio Godes ricli.& Thomae, de antiquorum. Pro isto areumento dixerunt, quod actus,& operatio, duo important, ubstantiam seu entitatem, vel qualitatem actus,a: importat Euma, id est pei rectionem suam : uico, delectatio Dei, euid importit scito, scilicet substantiam, idest entitatem illam , & importat serniam, id est persectionem illius. Tune ponunt istam propositionem,licet actus quoad substantiam, uel entitatem a potentia r tamen iorma uel rosectio actus non est . potentia, . quo ergo erit s ab liab tu is uehabitus sit aequisibilis naturaliter, vel . Deo, si naturaliter ista persectio a cnon possit haberi, & quia sol ma beatitudinis, vel heri c-ctio Mitudinis , non potest haberi naturaliter, ideo a solo Deo liabetur , & se beatitudo quo ad substantiam , habetur bene beato. sed quo ad tormam,di periectionem habetur a Deo. Contra hoc arguit doctiit tribus paruit rationibus. Primo se illud quod est causi alicui prioris, est etiam causa posterioris essentialiter, ad illud prius, id est quod essentialiter se habet ad illud prius. sed si e ea quod potentia vel beatus, est causa illius actus, id est titatu actus: ergo erit causa ibliui quod sequitur essentialiter illum actum , & illa persectio actus, di sotina actus , essentialiter sequuntur illum actum: ergo beatus , uel potentia erus, erit causa illius persectionis
Praeterea. Item, ista persectio ictus, Domine Thom , ni- hil aliud est, quam conuitio actus , puta quod recte sat, Onditio actus boni,quid est sest quod rectebat. Et si voluntas est potens ad producendum illum actum, quare non erit eausa d
Ex quo sequitur unum, quia quando loquimur de persectione actus , nihil aliud intelligimus nisi circunflantias actus. Circunstantiae actus sunt se' oportet quod actus cadat supra obiectum debitum, cui, quis, quado,udi, propter quid, di quomodo istae circunstantis iaciunt actum pei sectum eue: do eleemos ana propter uanam gloriam , utrum iste actus si persectust non' uia deest una circunstantia. Do diuiti, deest etiam ei tunica, ista sunt synonyma, ibim persectio, circunstantiae, & uestis actus, sunt idem. Et si uoluntas sit causa
tataris, quare non est causa istarum circunctantiarum p
ta quod habitus si causa. Tettio arguit docto k , tu dicis quod persectio actus est ab Labitu, quando illa persectio potest acquiri naturaliter, de non ab ipsa potentia. Arguo tibi lici potentur, di habitus, est
Et ultra: ergo illud quod producitur ab habitu, produci tur . potentia, di pei sectio ea ab habitu: ergo etiam erit a
Est notandum,quis d maxima est, quod habitus acquintus, generet ut ex actu, uel actibus, & credo quod quilibet actui, generat habitum v num, & alius actus alium Labitum, &exillis omnibus habitibus remisiis , Peneratur unus totus habitus persectus. nonne potest intendi habitus 3 se. Albedo per quid intenditurr pirat dii m. . . Ita habitus intenditur per habitum, quo habitu, in habitus Decedenti fit habitu maior: Nonne aliquid intenditur per aliquid quod est eiusdem rationis ecce primam conditionem habitus acquisti. Secundo nullus habitus quicunquest ille, siue acquisitus, sue insusus, potest exire in operati nem,nisi mediante potentia,& sic quamuis Christus haberet summam gratio, tamen no poterat exire in actum dilectioni, Dei, sine potenti
Dico quod semper potentia est causa persectior, &principalior quam habitus uiuat ergo quod nihil p' est esse ab Labitu,quin si , potentia principaliter . . Qine isti antiqui istud dicebant Dico quod dicebant propter unum dictum quod communiter dicitur, quod actus virtuosis, est qui si secundum habitum uirtuosum. Ideo uidetur quo habitus debeat semperri edere actum uirtuosum. Itaqued imaginatur, quod habitus uittuosus fici tactum uirtuosum. Est notandum quod ista duae sunt ueri, actus uirtuouis elicitur ab habitu utituoso illa est uera, est indefinita.Ista est ei'actu, virtuosus praecedit habitum virtuosum natura, quia habitus utituosus aeneratur ex actu uiriuola sed postquam habitus est acquisitus, tunc ex ipso cum potentia, bene elicitatur actus virtuosus.
Ponit coctor aliam responsionein. Vtrum beatu, si causa suae beatitudinis .lbi est opinio Oecham,de Allia , i ta iorix eius, s beatitudo est primium meritorum noniorum vel perationum nostrarum. Lt quia est premi uini solopi mi ante. id est a solo Deo habetur , ita quod totalis causa praemii est Deus, ta potentia, nullo modo concurrit ad producEdum Pramium, quia licitum est, quod ille cui seruiuimus totaliter det praemium.
Ista tua iudo, nonne est diligere Deum super omnia d mine Occham ita. Nonne beatus ex natura sua potest dili-pere Deum super omnia per auxilium speciale ita: erso Ptest ese causa beatitudini .Nego coli sequetiam , diceret: Diligere Dei: quod est beatitudo, est a solo Deo, & . solo Deo
potest creari sine gratia. Sed diligere Deum super omnia ex puris naturalibu , non potest esse beatitudo. & sic beatus diligens Deum, habet duo dilectiones, una in a Deo immediate creatam:siam acquisitatam. Prima est beatitudo. secunda non. Exemplum, huius es, charitas, uel gratia, duplex, scilicet increata, quam Deus iniundit. Alia acquista, exilequenter diligere Deum. Opinio di boris nostri est , et beatus active enectiuὸ con- eurrit ad suam beatitudinent, ad uisionem Dei qua uidet Deum & ad dileti ionem qua diligit Deum.Nec est in conueniens aliquid partialiter mili ut principaliter ad suum praemium concurrere. unus eat satis bonum exemplum: ego lucratus tum talea uid, di ille a quo lucratus sum non potest ponete manum ad crumenam, & ego laxo crumenam suam, ut habeam quod lucratus sum s Laus est alicui, ut pollit parcialiter concut rere ad causandum praemiu suum : ergo Potest sibi daret Nego, quia non causat prinei paliter. Ad quintum : habitus e notatior quilii si acius: go in habitu debet elle nostra beatitudo, ta non in actit, uel operatione. Antecedunt probatur, quia habitus est diu: imior,& permanentior quam sit actus ergo nobilior. quia dicit Aristoteles tertio Topicorum , illud quod est diuturnius, est magi religendum: habitus est diuturnior actu : ergo magis eligendus ergo nobilior actu de per consequens ibi ponenda est beatitudo. Respondet doctor. Primo quod operatio semper est nobilior quam sit habit ut euius est actus. Diligo Deum super omnia, nonne icta dilectio est nobilior gratias Cotta, gratia i solo Deo potest Nuei: ergo est nobilior dilectione quAE a nobis producitur, hoc non cogit, quia uisieria a iolo Uco
Secundo dico,quod habitus est diuturnior quam sit operario, sed non sequitur: ci ci est persectior, qi iam ut operatio. Li ad Aristotilem dicentem, quod illud eligibilius,quod citdiuturnius Dico quod omnes illi considerationes quas ponit ibi Aristoteles, debent intelligi cum determinatione. I uta e teriti Mibu , id est interii milia. Capiam duos habitus, ille erat Hisibilior , qui erit diuturnior . sed ii compares liabiti in adactum, non oportet. Item si conipare, subitantiam accidunti . Dico quod illud cateris paribui non obseruatur,id est illa non sunt i milia,N non arguis inter ii milia,quia arguis interitabitum,& actum. Dico ultra , quod actus beatiscus, erit ita diuturnus, &i ermanent, ut habitus,quia perpetuo permanebit actus beatificus, de ita habitus non erit magis diuturnus. Esidiis uias hic, utrum exactu beato generetur habitus. Iste perpetuo diliget Deum: Virum ex icta dilectione generetur habitus svuli dicere scotus quod se quia dicit quod actus beati sieuierit ita permanens, ii t habitur, supple penitus ab eo. Et credo quod sic, quia non erit diuturnioris conditionis actus iule, uim ille qui est in uia. Pos quam ille a x perpetuo erit, cenerabit habitum infitii tum, senerabit in isto instauti una habitum, in alio instanti alium,&e. ergo generabit habitumiusnitum. Et ultra ex hoe actu beatisco, generatur habitui:ergo illo habitu genito actus beatiscus erit periectior, bc continue magis intensus quia continue elicieturi potentia, de ab habitu, de erit duabus causis.
557쪽
rasa m. Ideo quatuor gradus caliditatis sui perpe
renthie,& manus maneret iuxta, nunquam uinteisso. d. ad ionibus et uomane arent in manu mea nisi quatuor gradus caliditatis, quia agens agit ut ais milet sibi passum, & postquam est adlamitatum m nil secit. Istud tractat Nati ilius in primo physicorum de lumine i est super noi, causit lumen , utrum causat semper lumens non.
secundo est regula, τ habitus nunquam intendit actum; nisi producat actum; secundo habitus nunquam intendit a cium. a quo actu producitur actus: nonne in isto instanti in quo diligo Deum si per omnia, nonne generatur habitu 1 ergo acturi ta babitus sunt simul. Virum ille habitui intendat actum non, quia habitus nunquam intendit actum a quo producitur. Breuiter,&e. Ji x omnibus istis doctor epilogando, licit, qudd sunt quatuor conditiones beatitudinis . Ideo ponit ibi quatuor par est. Beato sim nliciter, Npellecte est bene, sic uidelice , qued nulli est simpliciter, te
uas propositiones .Prima propolitio est. Beato sim reiiciter, Npellecte est bene, sic uidelicet, qued nulli es simpliciter, te istae bene, iii beato, non miremur ergo si habeamus multas miserias.
Seeunda proposito; nulli est simpliciter bene, nisi attintendo supremum bonum.& habendo. Tertia propositio nunquam si premum bonsi habetur, nisi
mediante operatione, ideo sequitur.
Quarta propositio, quod beatitudo consistit in operotione .
Miseria habet quatuor e ditiones oppostas beatitudini. Per beatitudinem nobis est bene, per miseriam male, de
Dicit ultra doctor ibit Aliquid dicitur esse imperiectum
dupliciter Uno modo nisative. Alio modo priuative. N stative quia non habet illam perfectio item, nec natum estha re illam. Lapit utrum habeat beatitudinem utrum ist ectus, quia non habet beatitudinem non , niti nefatiue . Est imperfectus nesatiue, quia non habet illam perimperfectus, quia non habet beatitudinem non , niti nefatiue . Est imperfectus nesatiue, quia non habet illam persectionem, nec natus est habere. Alio modo aliquid est impersectum priuatiue, quia non habet persectionem illam, te natum est habere illam. Et tunc dico , quod omne illud, quod nou habet persectionem . & natum est habere peis Gonem ultimam,quam non habet,dicitur esse imperiectum priuative. Ex quo sequitur,m quaelibet natura intellectualis, non habens beatitudinemHernam est imperi ina priuatiue, di etianegative, quia non habet. Et ideo dicit doctor, quod beatitudo negat imperiecti nem, se priuati ue& negati ue, quia beatus habet petiecti'-nem illam, & natus est habere ill m. Omnis persectio citra illam ultimam persectionem, scilicet beatitudinem, importat imperi calonem,quia non babetur illud, quod natum est Laberi.
V ληιτ Io T E R T i A. virum beatitudo per se con- ὰ, duris ius , it in pluribus operationibus, uel in una operatione iis . tantum. Notum est,quod anima habet duas potentias, zilicet intellectum, deuoluntatem: An beatitudo consistit in operatione uoluntatis tantum, uel intellectus tiatum.' Pro declaratione istiui ibi respondeo. Ponit doctor talem Tongiis propositionem. sicut non est inconueniens a causae scient immediate esse plures est vi ic neque a causas nata esse duo, e lectus immediatos .
Exemplum causa finalii hominis est Deus, nonne possunt esse duo, effectus immediati ab ipso Deo,iu genete causae fi nati, scitasectui causis sinali 1 sunt illa, quae immediat ὀ ordinantur ad illam causam finalem per quam ille finii immediate attingitur, quia causa finalis est prima in intentione,& ultima in executione. Ponemus intellectionem,&uolitionem,
es e illo, duos essectus cause finalis, per quos attingitur causa si ali , ilicet Deu . . et i eo Contra arguitur se: idem inquantum idem semper nos πψ- tum est sacere idem: secundo degeneratione: ergo ab unai .m causa, non immediat ε erunt duo, sed semper erit unum: ergo non erunt duo ectectus ipsius causae finalia. Respondet doctor, quisu ibi, idem non accipitur, ut dicit identita- tem numeralem , sed identitatem in specie. Dices Ontia , noti possunt ab aliqua causa elliciente immediate essedus specier. patet, quia nunquam possuntesie dictiminiatat E in Gentialiter subordinatis. Paret, quia una speciei semper est persectior alii, di nunquam possunt Leo
aequalit persectionit: eteo nunquam possunt e immediat ὀri in eausae. R sunt ese eius
quin dux Diecier quarum una est persectior alia non possunt immediate produci ab una causa, ut quod immediate i sole producatur rana, & vomis, ta tamen est ordo euentialis ii ter istas duas species, quod nou possunt immediate attinῆere primam causam in die ectione, dest aud diui ediate lint . proximae primae causae ei licienti. Distinguo aut quo ad periectionem, &sse non , aut quoad productionem, de sic bene sunt immediat E illi primae causae: sicut ergo sunt duo esse- ius causae ei scientis, ita etiam causae filia iis . Arguitur aliter. Et formatur itersicut causa finalis ultimata, est simplici ter una: ergo tantum erit unus euectus, id est finis sub fine, per quem attingeretur illa causa finalis: ergo no oportet Donere duos siue, iub fine: sinis Vltimus est Deut, duo fines sub fine, sunt intellectio, ta uolitio . Et vult concludere, quod . cum sit unus sitis, scilicet Deus, i uilicia: unus e lectus, vel vicum medium ad attingendum illum suem, scilicet uel uolitio, uel intellectio. ita
Ad quaestionem potest diei, sec. I
Respondet doctor: ad quaestionem. Primo ponit distincti nem beatitudinis, dicens, quod beatitudo duplieiter capi tur. Vno modo pro natu omnium bonorum aggregatione periecto secundum Boetium, de sic non est ad p op iixum 'doliolo. Alio modo capitur pro lilia, per quod immemate attingi - tur supremum bonum sei licet pro operatione, di sic dicitur quod operatio intelle iis, de uoluntatis iunt beatitudines, quia per illas attingitur supremum bonum. Ultra est notandum, 'uod nihil est beati sesule, nisi natura intellectualis . ecce dini cultatem de duobus beati se ilibus, puta de natura intellectuali, de de potentiis ipsus, nonne est anima nonne sunt potantiae eius t ruuerimus nunc, utrum isa duo sei licet natura beatifica- Nai, bilis, &potentiae, eodem modo, vel peri dein, cui beata fi- bini calicabit . t. p.ria. Respondet doctor quaelibet natura intellectualis, sicutem ito. titas animae, & angeli, in beatificabilis per suas potentias, quia si Het sine potentiis, nunquam es et beatificabilis, quia nunquam posset attingere obiectum beatificum nis per po
Dieo vltra, tv licet non sit beati scabilis nisi per sua potentias, tameneti aliqua beatitudo potentiae animae,pet quam ipsa non est ultimate, di persecte beata. Pio declaratione, est intellectus, de uoluntas, uerum est, quod intellectu, habet suam operationem, A etiam uoluntas, verum est, capiamus unum quod dicit Aristoteles, de quod dicunt doctores. Beatitudo est operatio optim secundum virtutem opti-inam, dc in vita perieci tunc caute est aspiciendum quae operatio est optima de istis potentiis, uel operatio intellectui, ves voluntatis, est meni Doctoris, quod est operatio uoluntatis, si uitio et persectior, quam uisio Dei, ima est nobilior periectio ergo ei t optima operatio, ta ultra: ergo erit beatitudo ipsu, naturae intellectualis: ergo non est simplici ter,& persecte beata per uisionem, quia uilio non est optima
Dices contra. Atqui iuri , intellectus est beatificabili, simpliciter. d. non nisi per illam uisionem: ergo per illam otiio- nem natura tutellectualis, di persecte erit beata quia ii ne intellectu, per illam uisionem simpliciter, di persecte eii bea
Nepatur consequentia, re ratio est, quia licet aliqua potentia sit beata, setit intellectu . per illam tamen natura non
est simpliciter persecte beata, sed per illam quae est optima
Ex quo sequitur, quod aliud est loqui de beatitudines tentiarum , & debeatitudine ipsius naturae intellectualis. Nam quaelibet potentia habet suam beatitudinem , sed est , dissiculta . Virum per operationem cuiuslibet potentiae sit
Arguitur se: natura intellectualis non est beata nis per operationes , per quas immediate attingitur supremi in
558쪽
num ἰ sed per quanti Set operationem tam intellectus,quim uoluntatis , immediate attingetur supremum bo- mim: ergo per quamlibet illarum erit beata. Respondet doctoraa istud arguitientum, quod di Heulias est in lyimmediate. Immediate, uno modo negat medium attingendi . Alio modo negat ly immediate dispalein persectio
Exemplum, a eausa prima, & a causa secunda, producitur unus N idem e sectus , & immediate , qu .a quaelibet illarum immediate attingit,ut tum aequali uirtute, uel aequali per se. Oionei non, quia perfectiori modo attin itur a prima causa vel producitur, quam , causa secunda, simpliciter tam i te lectus, quam uoluntas attingunt immediate supremum bonum, sine medio alterius obiecti. Vt tum aequali uirtute snon, immo uoluntas periectiori modo, & cum uno actu persectiori attingit supremum obiectum, quam intellectus: er-fo ibi ponenda est. simpliciter beatitudo naturae tuteli
Ad formam argumenti, quando sic arguebas, natura est beata per operationes, per quas immediate attingitvrs premum bonum, sed pet illa, operationes, scilicet tam intellectus,quam uoluntatis, inimediate attii itur obiectum: ergo, &e. Dicitur aut immediate, id elis ne obiecto medio,
di sic concedo,aut immediate, id est quo ad aequalem persectionem, uel aequali persectione, de sic nego. Nee obstat si dicatur,&e. Dices, obiectum est beatiscum secudum unam rationem, sed illa ratio no potest esse obiectum duarum potentiarum, scilicet liuellectus, te voluntatis. Pro declaratione est notandum hie, quod ratio qua Deus est obiectum beatis eum est deita . Regula est in doctore nostro. quod sub quacunque ratione aliquid est obiectum intellectus. sub ratione eadem est obiectum uoluntatis . L t ideo non soluit doctor, quia supponit hoc esse notum indoctrina sua, & ideo non oportet ponere unam rationem sub qua aliquid est obiectum uoluntatis, de aliam sub qua est obiectum intellectus. Et si e hoe est contra homam. dicentem,quodens est obiectum uoluiitatis sub ratione boni, di luteuectus sub ratione ueri. Arguitur sie, natura intellectualis si lieiter, & persecte est beata, per nobiliorem operationem, scilicet per acium uoluntatis: Verum est. nonne erit etiam aliquo modo beata per actum intellectui s Respondetur hie,quod beatitudo potest capi dupliciter, extensiue, di intensu E. Extensu , stat in duabus operationibus . scilicet intellectu , te uoluntatis. Ideo extenti ue beatitudo naturae stat in illis duabus operationibus, sed simplieiter, & intensiue perfecte, di complethstat solum in uno illorum,stilicet in aM uoluntatis, non tamen vult nesare, quin aliquo modo si sibi bene, per actum intellectus. at intellectum esse beatum, ubi natura non erat sim in ter beata, quia non habet operationem persectissmam. et istud soluuntur rationet Domini Ricardi, immo omnes rationes quae probant, quod beatitudo naturae intellectu tu , consiliit in duabus operationibus, ad quas omnes debet diei, quod stat in duabus operarioiribus extensiue, per uuam tamen non simpliciter beati sieatur, ultimathia completiue, scilicet per operationem intellectus,sed per operationem
Hic dicitur,&e. Haee sunt rationes Ricbardi. Ad primam quando ce a suitur, beatitudo n turae intellectualis consistit simul in actu intellectus,& uoluntatis: ergo smpliciter eonsistit in operatione intellectu , verum est,quod capiendo beatitudinem extensiue, eonsistit beatitudo in operatione intellectus, &' uoluntatis. sed capiendo intensiue,consistit smpliciter, di ultismate in operatione uoluntatis, S: immediate immediatione persectionis. Pro issa prima ratione Ricbardi. Nota, quδd sola volu tas unitur Deo duplici immediatione, scilicet tam immediatione que excludit mediationem alterius, quam immediationem peti, onis. Intellectus autem est uni bilis Deo unica immediatione, id est sine medio. Non autem alia immedi tione,scilicet persectionis. Non enim persectiissime, de ulti mate unitur Deo, sed uoluntas unitur pei sectissime, ec est
Praeterea, per quam ut mitem,&αI'er illam uirtutem per quam aliquid mouetur in termidum, per eandem quiescit intermino, sed per operationem intericius, di uoloratis, natura int inuatis tendit in ob tectum beatiscum roso per illas duas operat lanet quiescit,
verum eii extensiue, ita simpliciter, & perfecte. N inten. siue, qui eicit per unam operationem, scilicet ipsus uolun
Vnde nota pro secundo argumento Henriei, quia tendere in finem, accipitur dupliciter. Vno modo ut idem est quod 7 mi finem attingere, di se intellectu, tendit in finem, quia attin f gitiinem. Alio modo tendere est attingere finem,&appete re finem. N: sic appetitus tendit in finem, id est uoluntas. Addo tirriam rationem, Sci xiguit Richaidus tertia ratione, uolendo probare idem, scilicet quod beatitudo consistat in actu intelletius,& volun talis . Lt sol matur sic ad euiuscunque persectionem in actu primo, requiruntur plura, ad eiusdem persectionem in actu secundo, requiruntur etiam plura proportionabilia illis priam it, sed ad persectionem naturae Angelicae siue humanae in actu primo, requiruntur intellectu . N uoluntas, quia sne alter' illarum potentiatum esset imperi a in actu primore so ad periectioriem eius in actu secundo, requiruntur actus 'secutici illi, correspondentes.
Pro isto argumento in primis. Notandum est, quod per s. . actum primum naturae intellectualis, nihil aliud intelligendum est, qua mentitas eius, sive ipsa natura in suo esse, & petactum secundum. intelligitur operatio talis naturae. Et tunc ad argumentum distinguenda est maior,uel quoad persectio' nem intensuam, & se neganda est, uel quo ad periectionem extensiuam, &sicen concedenda, uel larius iarmetur argumentum sic. Eutitas animae consilit in duo scilicet in m.
tellectu,& uoluntate, igitur si indilobus consistit quo ad per
sectionem primam , scilicet quoad entitatem : ergo&e. in duobus quo ad periectionem secundam, scilicet in actu intellectus de voluntatis. Di quod uerum est, sed minus principaliter in actu intellectus, di principalitet in actu uoluntatis. . Ad hoc quod aliqua natura quietetur, oportet P totus appetitus quietetur,ti: anima habet appetitum ad iii imandum eorpus.& i e no perfecte quietabitur anima, donec insormet denuo corpus tari resurre ione.
Alia est opinio. die. Opinio Sancti Ihomae. Arguitur sic: beatitudo eonsistit Alum in unica operatione. Patet per Aristotelem quod beati- Hirh.p tudo est optima operatio poeteli cocedi totum suum argumetum, sed ipse aliter iacit, quia dicit quisd optima operatio, si ii amest operatio intellectus, di no concedimus. Notum est,uuod seu ibeo, id est diligere De est notiabus quam videre De a. Ponit sanctus Thoinas illam operationem persectissimani iaintellectu,nos in voluntate. Ressat soluere argumenta principalia quae nihil eonet dunt. Primo voliant probare illa argumenta,quod beatitudo γ'
consistat in duabus operationibus. Dicemus, quam uerum est extensue; principaliter tamen,& completiue,&intentiue in una. Beatus eii qui habet quicqvid volt: sed si non haberet i stas duas operationes non habet et quicquid vult: er go, Ne secundo si natota esset beata per unicom opera i - nem, sec ueretur quod per operationem intellectus vel voluntatis. Dico uoluntati : ergo quando dici tui beatus est qua babet,&c. sensus, id est beatus est qui vult quicquid voli, de ce homo in via esiet beatus. I 'aret quin homo quieti in via, est qui vult quicquid vult. Respondei doctor, qu cd ucrum est, ruis d ly habet, accipitur pro actu voluntaris ita quod est senus,beatus est qui vult quicquid vult, supple sequendo vis nem ipsius obiecit beatisci: nos volumus quicquid volumus, sed istud velle no sequitur elatam visionem Dei in nobis, sed in beatis tantummodo. Ad tertium , quando arguitur tertio ; beatitudo consilit siluis, iis in omni illo per quod beatus distinguitura non beato ; Sed se beatus distinguitur a non beato per hoe in est videre Deumtergo beatitu)o consistit in visione,& intellectu, ut ιn voluntate.Respondet doctor, quod beatus distinguitur a non to per se per actum uoluntati ,: scilicet per stultionem. Non autem distinguitur sie, per actum intellectus. Dicit ultra, quod non per omne quod pertinet ad beatitudinem distinguitur per se, beatus a non beato, sed solum per se beatus 1 non beato distinguitur, per nobiliorem operati nem , scilicet uoluntatis.
QVarto irii, an beatitudor se eosistat in actu volsitatis, tutiiuellectus. Respo. Dico OA et locuti sat de beatitudine, D. Peti tar.Tona. III, Mni tam
559쪽
tam Philosophi quὶm Theologi, eam posuerunt in parte rationali,& non sensititia: licet post diem iudici jonanes potetitiae sensitiuae habebunt satietatem, di aliquae habebunt ali mi u. quas operatione beatitudo tamen in ipsis non erit, quia est inperfectissima operatione, nec tales satietates erunt in ip-ss propter sua merita et sed propter merita quae primo periis sunt i voluntate. Et ratio huius est,quia homo poterat resurgere in aliis potentiis quim tu his in quibus meruit r.emo Psabeant ista, delectationes, hoc est propter meritum volunta. tis. Ad idem imputatur actus interior, di exterior.
Ultra est notandum, quod dissicultas est inter Theologos: in P λοπι Virum beatitudo conlisiat in actu intellectus, vel voluntati . Dictum est , quod in actu voluntatis. Vnde dicit dominus
G offledus, di Thomas, quod beatitudo principaliter cissistit in actu intellectus, & supponit pro hoc quod duplex est
ultimus finis, scilicet sitis intra. N unis extra : snis intrinsecus, Sc extrinsecus. Finis extrinsecus, est Deus: Iinis intrinsecus, est una operatio, scilicet intellectus, vel voluntatis. Tune est dissicultas. virlim stactus intellectus,vel volunt a. tis per quem attingitur istud supremum bonum. Et probat primo iste doctor, quod operatio voluntatis non potest esse
finis nec extra. nec intra, tui diceret vobis, utrum actus voluntatis possit esse finis extra non . quia non potest esse si premum bonum, licet bene per ipsum attingatur summum donum, scilicet a voluntate per actum suum habeatur Deus. Item voluntas ultra suum vene, nonne intellectu potest intelligere suam notitiam sic. dc utrobique pet actum rellexu
quando intellectus intelligit se, ves aliquid quod est in se enactus reflexu , N praesupponit actum rectum , di sic nec actus rectus,nee actus reii exus potest esse summum bonum. & ite nec actus voluntati , nee intellectus potest esse finis extra. Quaeritur, virum actus voluntatis iit finis intras de arruit
S. - Ii fa doctor iste quod no. sola illa operatio dicitur esse sim intra, sis d. per quam primo colungimur ipsi Deo summo bono ' Sed peractum intellectu ,εc non voluntatis, eo iungimur primo summo bono: ergo in ipso intellectu erit primo finis intra. Dices, dico tibi per actum voluntatis etiam eoniungimur ipsi Deo supremo bono. Arguitur tibi sie, voluntas habet tantum duos actus est ea obiectum: puta desiderium, Se quietationem ca illud obiectum. Deliderium de re absente, te adueniente,vel praesente obiecto est quietatio circa illud obiectum.Voluntas ibi complaceat,quietatur.Tunc sic arguitur,voluntas in obiecto praesente solum quietatur, sed quietationem praecedit assecutio obiecti,&issa ast ecutio non eli per voluntatem, sed per intellectum: ergo ista assecutio debet esse finis intra, de non quietatio, eo sic erit beatitudo in assecutione, dc non in quietatione.
Pro declaratione istius est notandum, quod tota ista qu
stio est solum propter aequi uocationem aliquorum terminorum, puta attingere toniungi, assequi, quietari. Vnde poni-Rπd . tur regula, eadem est operatio numero perquam attin itur Obiectum, per quam coniungimur obi eoo,per quam alioquitur obiectum, di perquam quietamur in obiecto tergo dices per operationem intest ectus. Intellectus attingit obiectum, coniungitur obiecto, assequitur obiectum, &quietabitur in obiecto,verum est: erso etiam per actum voluntatis, voluntas M tinget obiectum, coniungetur obiecto, assequetur obier Θ Ο ctum, de quietabitur in obiecto, verum est. Quid ergo quaeris disci ci a tota dissicultas ergo erit, ubi erit periectior assicutio, vel
quietatio, vel attingentia, vel coniunctio, vel in intellectu , vel in voluntate, & dicitur, in voluntate, si ui enim Deo, nobili ut di pet sectius est, quam uidere Deum. Et quando tu arguis, voluntas in obiecto praesente solum habet quietati . nem, ista quietatio praesupponitasseeutionem obiecti. Neso, quia ista idem sunt,quia assecutio est quietatio, dic. Contra arguitur tibi se, quietatio voluntatis pri supponit assecutionem quae es primo in intellectu: ergo tua prima aia secutio quae est in intellectu,erit persectior, diis euitas est de illo paruo, primo. virum intestinus primo assequatur sv tire τὸ - bonum, qu .m voluntas, distinguo de ly, primo. Aut lici in pti. itate originis, di generationis,& ite concedo: aut perie
ctionis,&sieὴego Nam nihil est volitum, iris cognitum.
V μ' ' Cotitia arguitur tibi ite , voluntas eirca obiectum Pras hi, non habet ius delectationem, nullum actum habet: ergo le-quitur, quod non habet circa obiectum praesens a secutionε. Negatur antecedens, unde mirabile esset, ouod voluntas nostra circa obiectum absent haberet actum, scilicet desideriti,
de elica obiectum praesens non haberet actum, ec sic habea cirea obiectum praesens actum persectum qui vocatur assecutuc
quietatio, coniunctio,ia attingentia.
vltra est notandum, quod quietatio capitur quandoque pro delectatione, tunc non est idem quietatio, a Tecu- a1,tio, di ratio est , quia delectatio est vita pastio quae sequitur cur diit, assecutionem, gaudium est una Dissici, disequitur velle, se .'
illud vehe. est alsecutio, di attingentia.& ita passiones distinguuntur ab actibus secundum nos , contra Grego. vitta notandum, quod doctores communiter istud se intelligunt,capiendo quietationem pro delectatione. modo delectatio, est passio, in passionibus non laudamur nee vituperamur, sed solum propter actus, patet sie, beati & multi boni. laudantur propter sancta delideria sua rerso mastis laudantur pro attingentia, di allecutione obiecit: ergo in ista ait utione, & attingentia erit proprius actus. & non erit solum passio. Nonne est sanctum desiderium hoc, volo habere scie tiam, ut pollem instruere populum, adhuc magis laudabo vos
Dices contra, quietatio mobilis, a termino, sempe prae
supponit allecutionem temuni: ergo in omnibus quietati prae lupponit au ecutionem: ergo non erit idem quietatio, eciaecutio, ut dicis. Reipondet diobr,quod non est smile de
motu, de operatione. iam dixi tibi, quod operatio potentiarum habet illa quatuor, motus non est operatio, sed est una quantitas succeilitia, de cliquo mobile formaliter mouetur. Uando lapis mouet ut deoi sis in . virum si ibi operatio iste motus Non. Bene sequitur operationem, unde ponitur re sui . Qualido aliqua potentia quietatur ei rea obiectum,ope ratur circa illud ,quin halictai secutionem, attingentiam con iunctioueni, circa obiectum, quae omnia sunt operatio. sed . 'bmobile quietari intermino, non stipsum operatimon est ergo simile de motu, de ot cratione alicuius potentiae. Argui . . tur i c,benei equitur. voluiitas nune poteu quietari circa ob ieci uni, do prio, ii ii: ergo aliter se habet nune quam prius, ta lion nisi per assecutionem: ciso allecutio semper praecedit
inaetitista dissiculta bonam quaestionem per quid volun . tas eu in potentia piopinqua ad quietadum ei rea obiectum, prius non poterat quietari,& nune potest, per quids Respon
detur , per hoc quod obiectum est sibi praeiens, & ptius labrierat. bed per quid obiectum est praesens voluutati s quia est cognitum. Lx quo sequitur, quod quandocui qtie aliquod
obiectum cosnoscitur, tuncessicitur praesens voluntati, Sc nune voluntas potest habere attingentiam suam: suam con- . iunctionem, allecutionem, de quietationem : ideo dicit doctor quod verum est,quod voluntas es in potentia ad hoc, Pquietetur, id est quod habeat actum tuum, de prius non, sed hoc non est per aliquid tu adiit in voluntate ipsa, sed pet aliquid quod est inime uectu. Ex illo sequitur unum egregium: unde venit aliquadod in osculia , quod nos non Potiumus velle illa quae dicuntur no- 'bi Nam istud non est praesens vo untari. propter desectum iudiciorum. d. non polium habere iudicia, quod sic tacere debeam, ideo habeo voluntatem omnino oppositum, de sed iiii 'cultas non prouenit ex parte voluntatis, sed ex desectu habendi iudicia se facie ui.
Quaerit quali incidentaliter quae potentia sit persectior,
vel intelle ius, vel voluntas, ex quo uictum est, insid secuti se dum ictas duas potentias natura lationalis beatificabit ut . Et pro declatatione asium unt tria media ad rivoauduxti ai rhia. u. que partem, ideo parum, vel nihil debet ibi acopi. Pro auit, male doctoris , quia in ista materia loq ii murali putati ver nune probando unam partem: nunc aliam iiii num medium
ad probandum, quod intellectus fit nobilior, de quod volunisi si ignobilior, accipitur a Sancto I l .in prima p. te tum n ini L
iliae. q. 81.art.3. Lx parte obiecti, de torinatur sic, illa potentia G. clipei lectior liue nobilior, cuius obiecti linei persectius, ita obiectum intellectus est persectius obiecto vo. untati : ergo iutellectus es potentia nobilior voluntate minor probatur ob'. 'tectum intellectus est verum . obiectum autem volim talis est
bonum. sed verum usi nobilius quam hum: ergo propni tum, minor probatur se. Illud est periectius, quod eu propinquius enti sim uetum est propinquius, quam bonum igono G - ἰbilius. Respondetur ad illud atrum emi im, quod illa proposi si g, ito quae sumuntur ad probandum minorem primi syllotis- - , -- mi, i cilicet quod obiectum intellectus sit uera in εἰ obiecisem uoluntatis sit bonum, pio utraque sui parte ais timui ta ium, quia in uia docio iis nostri, ita sum est, quod uerum scob. e. cium adaequatum intellectus, de et nupsit obiectum adai quatura
560쪽
al Ddas . uoluntatis .unde de mente doctor Is est, ut uideri potest in suo primo distin h. a. qJ. quodem finitum.& limitatum, liue absolutum, siue rei pes uum. euius terminus nonii , es est Deu . quod ponitur propteri lambenedictim unionem
naturae humanae ad uerbum quae uitio est unus respectus sundatus in natura humana, Fc terminatus ad uerbum . ita quod iam olim terminus illius uuionis eli Deus) est obiicium adaequatum 6 m. intellectus, te etiam uoluntatis, & sub eadem ratione est ob lectum tam intellectus quΙm uoluntatis. Pro quo nota, obiectum esse adaequatum potentiae est potentiam posse termina
ritum esse ri ad tale obiectum, S: ad quodlibet contentum sub tali obiecto. N ad omne illud in quo includitur ratio talit obiecti. seuod adaequatio potentiae ad obiectum , siue obiecit ad potentiam, tria dicit: primo quod potentia terminari possit ad aliquod obiectum eommune .s eundo qui d possit terminari ad quodlibet colentum sub tali obiecto.tertio quod in quocunque reperitur ratio talis obiecti, ad omne illud pcssit tet- minari potentia se . quod in nullo sit repetibilis ratio obiecti ad quod non possit potentia terminari.
Ultra dicit doctor . quod probatio sua in qua dieit, quod
uerum, est propinquius enti quam bonum:ergo est nobilius, nil, ii valet, immo magis sequitur oppositum. uidelicet uerum est propinquius enti: erio imperiectius, di uerum se in dum te domine Sancte Tho. est obiectum intellectus: erςo intellectus est potentia impersectior uoluntate. unde punitur
ibi una proposito, quod quando aliquid est commune ullud
quod sibi magis appropinquat, quo ad communitatem .dicitur ignobilius, quia magis determinabile, te magis potentiale.Vtrum sit aliquid magis commune quam ens si Dico quod
non. Ergo quidquid sibi magis appropinquabit, ignobilius
erit .Ex quo sequitur,quod semper magis acterminatum, magis corractum importat aliquid perstitionis supra superius: animal supra substantiam importat sensibile, quod est disserentia: homo ultra animal, importat rationalitatem, & sortes vitta hominem importat differetiam suam indiuidualem vi radicit doctor ponendo unam tegulam. Quando comparamus aliqua inferiora ad aliquod superius, debemus videres nos comparemus ista in eodem otia ine, quia secundum alium, dialium ordinem, poterit unum esse nobilius alio. Dat exemplum doctoi r substantia es unum eommune, de habet
quaii duas periectiones, habet stare, di agere possum substantiae comparare quantitatem, & qualitatem, quae erit periectior r qualitas ves quantitas s quantatas, conuenit cum substantia in hoc, quod est subsare . qualitas convenit substantiae in Loc, quod est agere, quod est perlectius suscipere, vel
agere t Agere, ininio i uscipere semper importatim perfectionem, di lic quantitas erit nobilior in uno ordine, scilicet in
hoc, quod est suscipere qualitatem ipsam . Sed qualitas sinplicito est periectior, quia sibi conuenit agere. Similiter dicendum de Eglo,&mure. ' Ad propositum , comparare possim enti, verum, di bonum, iii alio, di alio ordine. Nam enti,conuenit se manifestare, enti etiam,conuenit se communicare: videatis quomodo oportet comparare verum, di bonum .verum est propinquius enti, in illo ordine,quod est se mani testare,& bonum in hoc, quod est se communicare.Vetum est sui manifestatiuum bonum est sui comunicatiuum .videat is quod est melius de duobus ordinibu . Ex quo sequitur, quod cum unum bonum, verum , sm passiones entis, ideo nihil addunt supia ens, nisi quasdam aptitudines. Bonum quid Leletiss ego sum passo
entis,&eosnito, quod sim communicatiuum .ioppoli elido .. pro ente , verum supponit pro ente , & quam aptitudinem con notat s manifestatiuitatem, subie num,&pad o no sunt termini synonimi: sed unum addit supra aliud. bonum quido. a. st ddit supra ens Aptitudinem ad se commmiicandum,unum d est passio entis,supponit pro ente, di connotat unam aptitudinem, id est quia natum est distinguia quolibet alio. unum
est, quod non est distinctum a se, & natum est distingui a quo rie. libet alio. Arguit docto in oppositum quod voluntas sit ii MLis talior sic, obiectum volutatis est nobilius obiecto intellectus: iis, si, 'patet sic, obiectum voluntatis est bonum, de tunc se aretio, illud est nobilius, quod est essentiali ter bonum, qua ni illud, . quod est bonum solum participative, sed bonum, est bonum
essentialiter,& verum non est bonum nisi participative: ergo bonum est nobilius. Item bonum quod est essentialiternum,melius est, quam bonum huius ergo bonum erit meliusquam bonum intellectus,verum est bonu huius, scilicet i
s is tellectu , sed bonum est bonum, & lapidi, & homini, die. Respondet, iterum doctor ad istud, quod isset probationes nihil valent, quia eodem modo Teut arguis de bono, ita dicam de uero se, illud est bonum melius, quod essentialiter est, quam quod participatiue, & sic dicam ver, ni est bonum
essentialiter,& bonum est bonum participati uer ergo verum
eis nobiliti, bono. Ex omni x istis, ecce quid vult habere doctor quod unum, uerum, bonum , i unt pasi ones entis, sunt transcendentia. De quocunque praedicatur subiectum, praedicatur sua propria pastio: ideo de quocunque prs dicatur em,
ita uerum, bonum,& unum,dico tibi quod omnia ista dicuntur de se inuicem: ut ista est uera, bonum, est unum,& Ideo dico quod in aequalitate periectionis, dies turde se inuicem, di ideo est quasi una quemo salua, quod istoru est persectili , di nobilius, quia omnia sunt idem realiter, do dicuntur de se
Dices contra, licet istae sint idem realiter, distinguunturtitum ratio ite, di ista distinctio rationis su fiicit ad hocquod unum si nc bilius alio. Respondet doctor distinctio rationit, dupliciter potest capi: una quae ost praecise per operationem nostri intelle ius, comparando unum ad aliud: apprehenden Odo hoc non esse hoc vel hoc, non esse hoc:vnum aliter se habere ad hoc, di ista nihil pei sectionis addit propter hoc quod comparo hominem ad animal, ecquod cognolcamus animal non esse hominem an aliquid peti ionis adde ad animal sNon. 5c istud potest practicari comparando personas indiuinis ad ista, ut puta comparando bonitatem ad Spiritum sanctum uerum filio, propter hoc quod comparo uerum filio. Vtrum aliquid periectionis attribuitur filio Non. Et quia bonum Spirituit ahcior utrum aliquid perfectionis addatur Du i tui si ncto Non. Vitta notandum,quod bonum attribuitur spiritui sancto.
Verum , di notitia attribuitur filio non est imaginandum: . quin etiam conueni aut patri, sed solum sunt attributa perso itis ad remouendum aliquas haereses. Alia est distinctio rationis quae non dicitur rationis, eo quod fiat per intellectum, sed dicitur rationis: quia ratio unius, non ens bim aliter ratio alterius,uel quiddititas unius,tion eli quidditas alterius,
illa praecedit intellectum,sicut potest esse tui stix passionibus:
puta, quod unum, ex natura sua dicit unam realitatem, quae non est realitas quae importatur per bonum,tune ponitur re- Regula. gula,non est inconueniens elle inaequalitatem, ubi est disti cito ex natura rei: nisi ubi est dii linia o hypostati ea. Hoeest
dicere,primo, quod distinctio hypostatica no facit perlectionem, nec inaequalitatem, pater de filius per quid disti noui setur adinvicem distinctione hypostatio, bc suppositati.virum addatur aliqua inaequa itas, utrum sequitur distinguutur ab inuicem:ergo unus en nobilior ali ero Non. sed ubi non est tali, distinctio hypostatica, sed alii a potest addi inaequalitas, se uidelicet ista duo distinguutitur non hypostatice, sed by postatica: ergo unum est nobuius ahero: ergo unum est inae uale, εἰ Pei tectius altero, tenendo. erso, quod is ae pallioner icerentur sic esse aliqua absis utar N diuinctae ita tura rei, non esset inconvelliens duoe, via uiri esse nobilius altero, sed credo dieit doctor, quod iuud est fatium. Vnde breuiter,uunquam est imaginandum. quod pastioncs addant aliquas realitates absolutas ultra subiecti im: Secundo arguitur ex habitu doctor ex secundo medio puta ex ratione habitus vulapiobate ut tanque partem de intellectu, & uoluntate. De intel ectu sie probat,ina potentia est tu inobilior cui nobilissimus h bitu eonoenit, sed nobili simus Labitus conuenit intellectui , ec non uoluntati dieit Aristoteles,quod sapientia est nobilior omnibus habitibus, & illa se conuenit iii tellectui, di nou uoluntati tergo intelleitiis est nobilior. Et s dicas, iudit uoluntati conuenit iustitia,quae est nobia Plissima uirtutum. ec amicitia. Dico quod iustitia, de amicita a continentur sub sapientia, dc Don sitiit itii per sdicte, ut sa '. pientia,& sapientia conuenit intellectui: ergo intellectu, est nobilior. Ad oppostum habetur i. t n. i 3. maior horum est charitas: charitas conuenit uoluntati, di illa est maior inter omnes uirtutes ergo uoluntas est maior,& nobilior.
Respondetur ad Apostolum, quod tro statu isto charita,
est nobilior, inter omnes uirtutes: sed simpliciter non est nobilior inter omnes habitus fimpliciter, id est pro quocunque statu : immolume gloriae quod est habitus conii Es naturae intellectuali pro statu patriae est nobilius charitate: licet prosa tu isto non habeamus aliquem habitum:ita persectum ut charitas est: sed lumen eloriae, quod est in patria, est nobilius