장음표시 사용
531쪽
MLτino quaero. Vtrii inati cognostat orationes quassicimus ipsis., Quaerit doctor utrum beati cognoscant,&e. Vnde notum est ex supradictis Uanuria separata potes cognoscere intuit iuridi abstractaucue nouo multa, qua prius non e nou . non solum cogniti Mae matutina , quae est ia- uerbo, sedc uitione uespei tina, idest cognition quae ha- betur uirtute tua,& quae causatur a re in te. uel in sua specie. De ista loquimur hic, ta quod insensus utrum beati uirtute propria cognitione uespertina, possint cognoscere Oiones . quas e si inius. R. espondetur, ii ii iic ponendo talem propositione, ouod uirtute propria ponunt co nosce testi hoc conditionibus generalibus seruatis puta quod lint indebita approximatione quod non habeant impedimenta, di hoc . eam de oratione mentali, uocali quini scripta. Auimae non habetu uirtutem infinitam:Ideo requirunt debitam ditias
tiam ad hoc, quod possint habere suas aevones, A quod non impediat irruit tus infiniis hoc'u habet, quia non potestim dari.
- Contra. aliquantumelinque approximentur, uel etiam angeli, non possun t cognos cere orationes metit ales quas facimus aliis ergo male dicis. Rei ondet doctor, εc est mens sua,m anima separara,& angelus uirtute proptia potest copii Mere cogitationes alterius, uolitiones alterius dummodo sitio debita approximatione. Contra, multa dicta sunt contra istam conclusionem: ergo maledicis. Primo est illud dictum, quod soliui Dei est cognos te cord Dominiim: ergo nec ameli, nee beati possunt cognoscete cogitationes metit ales, nec orationes mentales. Haiatur secundi Paral. 6. Tu i tu nostri Gilda filiorum homminum. Vnde est opinio Greeorii de Ari. iniecti O, quod illa, quae iunt in intellectu ues tir uoluntatrii quam pollunt nosci,nisi illo liuellectu, cui inhaeretur, eato supple,
ut intellectiones meae a meo solo intellectu, te no ab alio oeato cognosci potiunt, quin intellectione , nunquamsum iussicietur praesentes, nisi inlesuctui cui initant. Ideo nullus iii: et letius creatus, potest cognos re cognitione uec uolitiones meas, nisi meus. Doctor est ad oppolitum, &dicit ibi duo, et sicut intellectus cui insunt istae o itationes potest cognos ete istas ira alius intellectus creatus uir in sua, potest masco gnoicere, summodost in debita approximatione. Vnde contra eum, hoc quod est cognitionem inhaerere isti intellectui. Vtrum in pedis ne alius intellectus possit eam eo noscere quare ergo alius intellectua eam i cognosceret Dices quoniam nunquam aliquis experitur,nec unquam aliquis dicit, cognovi illa se nitiones aluit a Gangeli cognoscebant cogitationes Christi.
Rei pondetur, quia licet angeli, & anima separata uiri xt propria poliat ista cognoscere, tamen de lege comuni, nunquam cognoscit uirtute propria, echoc est, quia Deus non concurrit ad habendum talem notitiam: immo tibi reseruat istam cognitionem propter multa mala, uuae serent. Et ideo omnes auctoritates,quae sonant, quod solus Deus cognoscit cogitationes hominum, debent intellisi reseruatiue, idest reseruat sibi cognitiones hominum, quas tamen possent angeli uirtute propria habere,s Deus concurreret. Dicit unus docto, coni bimatur ad Gregorium,qu5d A selus nunquam potest cognoscere cogitationes alterius, nec anima separata quia nunquam potest illaba tui lectui, idest esse intime praesens ad cognoscendum cognitionem alterius intellectus. Istud illabi nihil valet,& ideo isti duo,Gregoriusti Henricus maneant simul Contra multur sic, intellectus separatus, uel angelus,potest eis e sui scienter praesens ad suoscendum essentiam anim di essentiam ameli, ergo poterit esse si scienter pesseni ad cognoscendum ea, quae iniunt illi angelo, uel illi animae. Dicit ultra doctor , Uduo sunt quae possunt impedite ne intellectus si ossit cognoscere emitationes hominu vel ne
possit cognoscere a lina intelligibile, puta in proportionata distantia, & ordo determinatus intelligibilium. Notum si et i noderata dissatia, impedit, & ideo beati qui sunt in in paradisis, stante illa distantia, non posunt cognoscereri miritur distantia, puta, quod uirtus intellectiva, terminet ni ad minimam distantiam in quam potest id est non potest per istam, di potest per illam minimam .
Dicit quod ciuinii tui impedit: ρο ci est quod
si intellectus determinaretur ad perpetuo ista intelligenda . impediret iste ordo ad cognoscendum alia. immo decidi et it uti uni angelus, uel anima separata, magis Dist e gnosceri uel ad quid magis inclinatur, uel ad intelligibi ia luse, uel ad sensibilia. Respondet docio quod ad illa, quae
iuui mauis per se intelligibilia. Si obiicias, ta Jutrum intellectus coniunctus di separatus, habeant idem obiectum Respondetur i, se, sed non habent idem obiecta
motivum. .non ab eodem mouetur, 'uando est anima coo- iuncta, A qualido est separata, quina piui ibu mouetur sepa- ta, quam coniuncta, quia quotacunque poteli intelligere te parata ed rex irato tales tantum mouem intellectum nostro: pro iiatu isto,quando est separata, o m indicet ordine potetiarum. .phantas de sensibus sed coniuncta indiget. De secundo ait culo. Virum beati cognoscatit ora inone nostras. Respon.doeio quod non est necesarium,quod bς 'ti cognoscam Orationes nostri s. Dico secundo, quod cognoscere orationes nostr squas 'ecialiter iaci inus eri non eu de ei lautia beatitudinis ip-Di a beati. Dices quid elide essentia beatitudinis Walii Res . doct. u illa quoiu essentia diuina est to uecessaria cognoicendi illa sunt de essentia beatitudinis nostrae quo ad intellectum.
Ea notandum,m essentia diuina est ratio necessaria cognoscenda tres persolis de ratio nuccisaria cognoscendi relationes in diuinis, attributa in diuinis,& cognitio istorum in uet , est de essentia beatitudinis, sicut sortes ex materia,& ibrana sua componitur. Ita pater constituitur ex ellentia diui- , de paternitate. Cognoscere ergo orationes ostras an sit deessentia beatitudini, nonagoc dicebat scotus in distinctione decima huiuι quartinibi dicebat, quosdei succedit uiso. verum est, quo ad principalem atticulum .c quo ad principale obieciu et, scilicet quo ad uidere Deum, di non est necesse, quod qui credebat aliqua in uia, ita uideat in patria, tanquam duellentia beatitudiam, Ultra est ibi notandum, uὀd beatus existens in Paradiso, non potest cognoscere orationes nostras quandiu sumus in hoc mundo.quia non est ibi debita distantia , t ainen limpliciter po est cognoscere,quia potest se approximare. Dico ultra, quod ipse exiuini in Paradiso, cognoscit per reuelationem orationes nostras, sicut placet Deo. Et hoc dupliciter potest sera, potest fieri reuelatio in uer .potest fieri reuelatio extra uerbum unde reuelare beato aliquid inueth non est aliud, quam dominum iacere beatum perinam notitiam per quam uidet uerbum, uidere alia . Sed reuelare ex tra uerbum reuelatione interiore, est causare apprehelico ne uel iudicium alicuius complexi, ut si Deux produceret in nobis modo a sensum, uel apprehensionem,quod rexu nit Patisis, uel quod crat fiet tale quid, esset rcu elatio inte. rior. Dico quod hoc ni opotast beatis reuelares Dices eo-Puos te ergo beatum orationes nostras, non est de essentia beatitudinis: t ergo Deus reuelat ipsis Dicit do, or quod non propter necessitatem ted Mopter congruentiam, & decentiam. vii congruum,& dcccns est beatos esse coad uxores nostros, ad exauditionem orat opum nostrarum apua Deum, procurandam. Vnde dicit G uult Devi sancto, ut sunt in charitate positi, esse coadiutores nostioi,ta ibiti licitos circa nos De tertio articulo. Stipposito et g quod beati eo oscant orationes nostras quas simpliciteri pio dirigimus ii uecognoscant per reuelationem, sue alio modo. Vtrum necessarium sit, quod orent e nobis uel utrum otent pro nobis i iidei est dυplex oratio mentalix quaedam babit is, ani Qualis,oratio habituali, beati, non est,nis hi titudo qua stlibet beatus propitis est adorandu pro novis.hi sic dicit doliar, et beati habitu liter orat pro nobis omnibu ,sust propriad orandum pro qxio libet. Alia est oratio actuali nuri oratio a alis beati, est desideriu, seu uelle quo uult Deu orationes nostras exaudire. Ecqui xoia sunt puri a Deo, di patia no impedit lo Deus cognoscit istuduellis,quo beatus Petro, uult Deum exaudire ii ii. Et istud uelle, est oratiis menta is beati, di tunc Deus cognoscit orationes mos, ec uidet. Petrus habet uelle orationes meas exaudiri. unde aliqua sunt ibi. Primo est oratio mea . secundo Deus cognoscit istam orationem. Tertio
532쪽
Quarto est oratio beati ad Deum. Minto est eo uio Dei
qua cognoscit istam orationem, de licet lint in eodem infamii tempori auten est ibi ordo naturae . sexto est acceptatio istius orationis. Dices arguitur sic, uel beatus, quando orat pro aliquo, id- est quando uult Deum exaudire orationei, uel preces nostra , uel uuit preces nostras exaudiri promer merita tua, uel non, sed aliquo alio modo. Dices u uult Deum exaudire preces nostras propter merita sua, se uidelicet, et beatus cogo soni se habere beatitudinem uult electos per merita sua a tinee te beatitudinem,& hoc petunt ex chalitate. Contra arguiturice, merita istorum beatorum sunt sussicienter primi ata immo ultra condignum: ergo non positant licite uel temerita sua applicari, uel ualere ad exaudiendum preces nostras.
Respondetur Lic, τ merita dupliciter consderantur. Vno modo se udum friti bonitatem eonim, di sic pr latur iis ultra condignum. Alio modo considerantur merita in ordine ad decentiam libertam ipsius Dei, de se dico. p merita respectu derentiae liberalitatis Dei, tumum sic Praemiantur quin propter illa Deus possit dare maiora bona. unde decentia liberalitatis Dei est talis, ae pro tuo bo- nod i magnum bonum:immo pro paruo bono, dat magna bona,& multa, o multis. Dices postquam ergo ex in Una decentia liberalitatis Dei ista fiant,nos non indigemus ergo rogare Deum: Responaeoctor, p immo indigemus, de ratio est: ma licet ex decentia liberalitatis Dei illa dentur, tame non rantur,nec dabuntur, nisi peractum nouum uti nobis applicentur, Scinus nouus ea una bona oratio. Ultra notandum, et exi isto passu, dux materiae tractantu . Prima est de thesauro ecclesiae, ratione cuius dicunt docta res dantur indulgenti xii Libreuiter dico, liste ibesaurus ecclesiae sunt merita beatorum, propter qui merita beatoria, Deus ex liberalitate sua non solum uult illis dare beatitudinem, sed etiam multa alia bona, de ideo acceptat etiam ad remissionem poenae, Si ecce indulgentias, indulgemiae ista, nunquam respiciunt, nisi remissionem piae tae,5c semper i upponunt indulgentiam culpae, Dicunt aliqui , quod i aurus ecclesiae sunt metita beatorum, quae beati secerunt post a ceptionem gratiae tants,quantam Deus disposuerat illis dare Deam inem. Deus ab aetemo uoluit isti dare gloria aeternam.vult dare per istud medium . puta per tantam grat an , quando habet illam gratiam, Ommamem quae suerunt, hamia ilia gratia, uocatur thesaurias ecclesiae. Et se nunquam aliquis tantum si it in thesiuio ecclesiae, sicut risuis, Ecbeata uirgo: anima Christi summam gratiam habuit in insanti conclytionis suae, de uirgo tantam gratiam quant Deus disposuerat illi dare. Et se omnia alia merita sunt pio thesauro ecclesx, ino autem semper existimavi haec benedicerς exauctoritate lumini pontificis, quia scut potest cimittere culpam, ita Sc poenam. Arguitur sic beati,nunquam rogant Deum pro nobis:ese maledicis. Ad probationem, quinquando Deati inanti eum pro nobis,uel cognoscunt Deum velle acceptare ulud quod petimus uel nolle acceptare, uel non uelle. nullumen dicendum: ergo non orani pro nobis. Patet minor, quia si cognoscant Deum uelle acceptate orationes nostras: ergo cognoscunt Deum uelle acceptare orationes nostra : ergo co- noscunt,quod acceptabi et e non indigent orare pro no-is i dicas, quod cognoscunt Deum nolle acceptare: ergo tunc non rogabunt Deum, quia diss)rmarent in uoluntate eum Deo. lbi tangitur illa disti eulto: utrum beata teneantur consor mare uoluntatem suam uoluntati diuinata omnibus, dest tam in uolito quam in modo uolendi. Dicunt communiter omnes doctores.quod se: immo ni pis obligantur,quam nos. Et ideo dicit Gui L Altis ore initio patita, quod licet istud communiter dicatur, quod beati debent conserinare uoluntatem suam uo unisti diuinae, dici: quod non est mim in omnibus, sed solum in illis, quae pertinent ad beatitudinem, ec statum beatorum, uel beat tudinis eorum, sed ad illa, quae non pertinent ad illatum beatitudinis, non tenentur conser mares alibi exemplum de angelo Posarum, qui uolebat,et popului ibi maneret in captiuitate, de angelu Daniesis uolebat, quod non remaneret: oportebat bene, quod uniri illorum dii imaret uoluntatem suam voluntati diuinae in his, quae sunt circa nos. Dico igiter, quod oportet conisi male uoluntatem suam uolunt ii diuinae in omnibus.
Dixis invicerentinui conseim o u uaratem suam uoluntati diuinae in his, quae Deli, sibi reuelat, & b alia tenui. Respondet doctor ad istud argumentum, quod beatiuros t Deum pro nobis. Secundo non opori et, quod beatus ...eognoscat Deum uelle nobis date, uel nolle,uel uelle, non oportet, quod beatus orans cognoscat Deum notas uel- olesnalem beatitudinem, neque exauditionem orationum . .
Dico ultra, quod beatus quando rorat Reum pro nobis, probabile est,quod cognoscat Deum uale acceptate oratio nes nostras. Et quando dicis, sotune Lusita oraret. Ne o consequentiam, de ratio est, quia licet eos scat Deum i-le orationes nostras acceptare, tame et .am. cognoscit inum, uelle acceptare mediante tali medio, ut oratione beati P tri, Ic mediante tali mediatore. Argumenta sunt soluta. Cum Primo arguitur sic. Abra- - ham non cognouit populum Israel:ergone ue beati cogno scunt orationes no ras Iam dictum quod beati non cornoscunt uirtute sua in tanta distantia. Dico iamin quod n/μα istud dictum dieitur de Abraham, pro tempore pro quo erat in limbo, di tunc non cognoscebat populum suum, de qu- re hoc squia in umbo non erat beatus, de se non cognoscebat in uerbo , neque fiebat reuelatio, di ideo non e gnoscebat. S. Laist Acum arguitur secundo soles Deus est, qui gnoscite
pisationes hominum: ergo beati non cognos iitu orationes mentales.Iam dictum eii ad hoc, tamen dicit doctor , quod cari hoc scinteiligitur, solus Deus cognostit cogitationes ii minum uniuersaliter, id est omnes ex periectione sua, qu c., est infinita . Secundo intelligitur totus cognoscit cogit -is. tiones nostras, tanquam iudex uniueis lix omnium cogi - 'tationum nos rarum , de sic nullus beatus e nostit, nec uniuersaliter, nec ut iudex uniuersalii. Di duim est supra, ruod solus Deus nouit omnes cogitati es hominum x eruariu ὀ quia reseruat tibi illud ictinium nolendo enit riere nobiseum ad uidendum cogat tiones aliorum, nec cum . i
Tertio arguitur sobeari non orant pro nobis. Patet: ati τὸ iamri
non sunt in statu merendi, ergo non o any pro nobis. Paret, o L. quia non orarent pro nobis, nisi ut metentur nobis, idea merentur, ut Deus exaudiret orationes nostras. Respondetur
hic primo meati sum in finali statu , beati sunt extra statum Lirem merendi pro ipsis, se uidelicet quod quicquid faciant pro in nobis, uel quicquid agant, nullo modo per illud metentur serit . . augmentationem beatitudinis supple essentiatis eorum. Secundo, beati licet sunt in s nati statu, quod non possum pro ipsis mereri, positant tamen pro inobis mereri, de hoc non
estineo numen, Est solum ibi disiiculi M. quid possunt ilio
nobis mereri, ista materia sindicta iam bina uice in materia de baptistio, qualiter beatus Nicolaus habuit gratiam, de quod torte ex metalix parentum, breui eribit resolutio, quod solus Christus suit, qui gratiam pro aliquo meruit . de ideo boni qui dicunt dat pro nobis, licet multa merea tur pro nobis non tamen immediat ὀ gratam, sed auod sanabor, uel aliquid sintile, demeremur bene, 'in adominus .inotabit nos ad bene agendum,sed quod directὀ mereantur nobis gratiam, nunquam
I κ e , distinctionem quadrages
sextam Quirit docior quatuor quani ne .l ima est utrum in Deo si iustitia, dicit primo Anselmus, quod ius ilia dupliciter potest accipi, uno modo capitur pro rectitudine uoluntatis propter te ser Infitiae riuata: breuiter recti ludo uoluntatis, est -- ,- , bonus actus uoluntatis, factus eon miter ad rectam ra- ter. tionem . Ex quo sequitur , quod omnis actus uirtuosus, uocatur irectitudo uoluntatis , di per consequens uoca. D sinissa in
tui iustitia, capiendo iustitiam large , sicut ibi capit . Auscimus.
533쪽
tat bonitatem Mita ui per hoc, soluitur quaestio: uirum uirtutes sunt amandaequa eunq; sint: ul γ rpse dicat ei resistantia finis,est sals si ea ae formalit,est uera, quia uirtutes ex natura eariim sunt amandae,& omnis uirtus, uocatur
iustitia hoe modo. Alio modo capitur iustitia specialiter, quemadmodum capit Aristo. quinto Ethico. Et tunc dico, uod iustitia isto modo , est rectitudo uoluntatis propter se eruata, in ordine ad alterum , uel ad se, quali ad est rum , quod nihil aliud est , nisi quod iustitia est uirtus in esinans hominem ad operationes debitas alteri, uel sibi quasi alteri. Vnde notandum ouod iustitia proprie eapta, inclinat ad aliquas operationes uebitas ex nece litate legis eui legi subiicitur iustui, unde iustitia proprie dicta non respicit nisi illa quae per aliquam legem ordinantur, di quia set Iegem ordinantur, sunt debita illi qui subiicitur lini. Ex quo sequitur uod in Deo nulla est iustitia respectu alterius, eapiendo iuitia myroprie: quia iustitia propriὰ dicta, respicit illa quae
per lege ordinantur. exemplum, semper tenemur ad actus iustitiae, de non ad actus alterius uirtutis moralis. Do exem- ini, est lex: iustum: iustitia. Voeo legem ordinationem, uel
propositionem, qua dictariu aliquid es e faciendum, dii nudiuod dictatur est iustum, te volitio ter quam uolumus, est iuitia: ecce unam linem Dei: Deus eu diligendus unam aliam non est tramundum per istum locum. Ex quo sequi tur quod aliter nos habemus ad actus iustitia,& ad actus alia
Liberalitat nonne est uirtus Utrum teneamur ad liberalitatem non: ad actum iustitiae tenemur, quia respicit iustum ad quod tenemur, quia subiicimur legi. Ecce lex, nemo transeat per hunc locum: iustum est non transire, de obligor ad istud iustum, quia sit biicior legi te uelle,per quod nolo tua Ge, est actui iustitiae uel iusti Et dictare quod non est transeundum, est prudentia tui titiae: Postquam Deus non subii e tur legi. virum in Deo int proprie iustitiar Non. Vnde Deu est inoblistabilis, di est inobliquabilis, est inobligabilii, Mea non potin obligari,est inobliquabilis, idest non potest errare uel descere uel oblique a te. Ultra est notandum quod ista iustitia specialiter opta, est duplex:quaedam legalis quaedam particularii.unde iustitia legalis est quae inclinat hominem ad reddendum communitati, quod est sibi debitum ex necellitate los: ideo uocaturleg iis, homo qui in in entitate, solum obligatur ad una, sed ab bonum communitatis. Dices .ergo sequeretur, quod n Deo non esset iustitia legalis Montrado rem, quia Deus non tenetur reddere aliquid communitati ex necessitate legi , quod tibi debetur: ergo in Deo non est iustitia te alis. Respondetur, quod iustitia legalis opitur dupliciter, uno modo ut inclinat ad reddendum debitum communitati s eundum necessitatem legis, desecipit Aris .in s. Ethicorum. Alio modo eapitur iustitia legalis ut inclinat aduolendum se consermari legi, ues legislatori. Tunc ego quaero, utrum in Deo sit iustitii legali capte do iustitiam legalem isto modo, puta quae inclinet uolunta: EDei ad consor mandum selesi, ues legislatori. Respondetur, qudd iustitia legalis, semper praesupponit le em quia inclinat ad conformandum se I ri, uel legislatori.
ed in Deo ante primam tectitudinem uoluntatis . nulla est rex in ipso Deo. Vices contra, ante primam rectitudinem uoluntatii,est ista lex, Deus est dili endus, uetiam est quod ista proposito, Deus est diligendus, est propositio practi ea per se nota. Et iudicium quo iudicamus Deum esse diligendum, est iudicium tectum. Ista rectitudo prouenit ex uoluntate, non quia est tilis obiecti, pura Dei, de ideo ista rectitudo praecedit omnem actum uoluntatis, ideo non'otest diei lex.
Vnde lex, diuo includit, includit auum intὰlectui, eo in ludit actum uoluntatis ut rex dieit sit est sus Mendui: ibi ea actu, intellectus. Se ibi est determinatio uoluntatis, quia rex se uuli:& quia rectitudo istius, Deus est dilinendus praecedita in uoluntati ,& non determinat ut i uoluntate, ideo nopotest dici lex. Alia est iustitia particularis quae inclinat hominem ad debita est ea alterum idest ad reddendum alteri debitum, secundum nee es litatem l lx: uel ad se secundum necessitatem legis, tanquam alteri.Exemplum,ineri est restituendum quod
est suum, ubi ea linta ista pris uo pro quamo indoe
minata per uoluntatein se, motiolo i, alteri restituatur, m. suum et Lubi est iustum alienum alteri restituendum. Et uelle
alienum restituere, est actus iustiti . Et dictamen per quod dico, illud esse restituendum, uocatur prudendia iuuitiae: Notanter dico ad se, quasi ad alterum: quilibet tenetur punire peccatum suum.
Quaeritur, utrum iustitia particulatu sit proprie in Deo, di quaero respectu sui Quasi ad alterum. Respondetur quod i patet ite: Deus diligit se uel capiamus istud: Deus est diligendus a se:est quasi ex , non est lex, quia lex dicit oblisationem. Deum dili si a se est iustum: Deuuelle se diligere, est iustitia particulatis ad se, quasi ad alte AE: in Deo ergo est iustitia particularis, ad se quasi ad alterum, excludendo . se obligationem, quia ibi est lex per modum legis quia non habet odii gationem. Ex quo sequitur, et non est imaginanda aliqua lex in Deo, quia lex proprie dita includit obligationein, di in Deo non est oblisatio, nec ad se , nec ad alterum, ideo in Deo non est proprie te nec iustitia Et ideo si uelimus cognoscere iustitiam, uideamus si teneamur ad obiectum iustitiae : uolo diligere Deum: istud uolo, utrum iit actus iustitiae r sci quia ego tum obligatus.contra diligere est actus cliaritatis, uerum est diligere Deum . Sed uelle diligere Deum. est a ras iustitiae,
uia teneor uelle diligete Deum: obiectum iustitiae est quod
vltra est notandum ui ista iustitia particulam, est duplex:
quaedam est distributiva, alia coinmutatiua . Commutatiua respicit aui ualitatem rerum commutatarum, secada tonε. i. τ ista res quae commutatur, cum illa alia te, ualeat tantum,
ut alia res: secundum rationem sic, quod non sit notabili, excessui, ista si secundum proportionem arithmeticam,quae respicit aequalitatem troportionatorum,scut se habent quatuor ad duo, ita sex ad quatuor, in Quaproportione arithm tica, quatuor ad duo proportio cupla, tinc ad quatuor est proportio sesquialtera non est aequalitas proportionis, sed aequalitas excelsus. Vtrum ista iustitia commutativa sit in
s o, ista est duplex, quaedam est punitiua , de quaedamptarentativa, unde inpunitionibus de prsmiationibus commutatur delictum in i cenam, uel meritum in praemium. Quaero nune, utrum in Deo sit iustitia commutatiui respectu nostri non.cuius ratio est,quia quando Deus commutat meritum in trirmium, praemiat ultra condignum,ec non
secundum aequalitatem de sic in Deo non est iuuitia inmutatiua praemia laua. Quando Deus punit cubam utrum stibi iustitia commutatiua Non. quia ibi non ieruatur aequalitas, nam punit citra condi iam. unde cices:ergo non iuue agit praemiando ultra, o puniedo citra. Dico, quod quicquid Deu potest iacere solum potest reri sacere dico et in omnibus istis Deus iuste iacit: primo decet dominum semperieruit ora plus dare,quam serui- tot meruit de non dare tantam poetiam sicut metuit, hoe est de decentia domini.
Ex quo tequitur, a iustitia in Deo potest dupliciterati Aditivno modo ex parte meritorum, uel demeritorum, nostrorum. Alio modo ex parte decentiae bonitati, liberalitati ipsus domini, de tune dico, quod attendendo istos actus punitionis, te praemiationis ex parte bonitarit,decentiae te i beralitatis Dei,omnes isti actu, iusti sunt. Et ideo dictum in quod dare ultra uuam aliquis meruit, non est contra iustitia: punire minus quam quis meruit non est cootta iustitia, quia hoc respicit decentiam bonitatis domini. Sed seeunda iustitia, de citSed iustitia distributiva, eit quae inclinat hominem ad cndum de bonis communitatis secundum exigentiami personarum de conditionis earum, ut si aliquis habet quinquaginta mille aureos distribuendos uidet unum militem babentem quinquaginta equos, alium duos dat centum aureos priniis quinquaginta alteri. Vnde Deus dat rebus persectiones, secundum exigentiam naturarum rerum, secundum u res est in entitate nobilior, dat tibi conditionem nobiliorem, de eommuniter saeu sie, secundum m ista ros est nobilior, habet unam conditionem nobiliorem de ideo iustitia distributiva est in Deo. si obiicitur,&αJArguitur se, de dicit sanctu, Thoma, tanta est differentia
inter ista duo membra iustitiae:puta quae in seci indum eo decentiam Deus: secundum exigentiam Operum nostrotu, quod inui non potest iacere contra primam, idest contra
deceatim suam, ita b prae r sicundam, idest pister
534쪽
1-a.Voluntas simpliciter determinatur ad iustum commune & necessario, di ad alia particularia iusta mere contingenter. Est diis euitas hi quae tangitur in tertio argumeto principali, di est ista, utrum Deus sit debitor , idest debeat agere secundum decentiam sus uoluntatis, ita quod respectu imus dicatur, debitoreita est respectu aliorum iustorum, nunquam
dicitur esse debitor nisi secundum quid, puta quia libere illatioluit,& liberῆ determinauit illa, iussum saluari, nonne est iustumi trum stis debitor res inu istius& debeatii illud facere sic secundum quid via liber Euoluisti istum caluari, uos potietis ergo opposito. obligari est teneri ad ce uel se
agendum.Sed tenera,est hibere praeceptum a superiore, omnibus ictis uidetur esse opinio doctoris, quod in ipsse Deo est tantum una iustitia, di illa est uoluntas Dei quae simpliciter determinat se ad iusium commune, & mere contingenter ad iusta particularia, nee proprie honendus est ibi unus habitus,qui uocatur iustitia, scis est ipsam et uoluntas de per istam uoluntatem,& iustitiam, respicit conclusones, de praemissas syllogismi proci antellectus autem noster, respicit praemicis snlogismi practici, & eonclusiones per alium, & alium habitum: unde habitu, per quem respieit praemissas syllogismi practi ei in intellectu nostro, uocatur synteresis, &habitus per quem respieiteon lusiones, est conscientia. uerbi gratia , mne summum bonum est diligendum: Deut est summum bonum: ergo Deus est diligendiit, Deus respicit omnia ista per unam potentiam in nobis non sie est,quia in nobis in speculabilibus habitus qui habetur de praemissis uocat ut i teste 3, assensus per quem assentio eonesusoni, seientia. resie in nobis est alius habitus, per quem inclinamur ad assen. tiendum prmissis, te alius per quem assentio cones usioni, Per ista soluitiirseeundum argumentum principale, in quo
arguitur,in Deo non est temperantia ergo in Deo non est ponenda iustitia.Quare magis ponitis in I iustitiam, quam
alias uirtutes Respondet doctor.omnes uirtutes morales aliae a iustitia semo et it ortant aliquid impersectionis, de ideo non sun ponendae in Deo:quia important semper imperfectionem . Dat exemplum de temperantia, aliquis dicitur temperatus, quo est temperatus s temperantia: ergo circa illum possunt esse passiones immoderati,& delectationes immoderatae, sed moderatur per temperantiam, in Deo no sic, iste est sorti x. quo sortitudine:ergo circa istum potest esse timor' immoderat ut per quem timorem fugiet. Aliae uirtutes a iustitia, importae impersectionem annexam habenti,non se de iustitia. Est hie priua dissi euitas, utrum iustitia quae est uimas moralis, importet aliquam imperi onem, ut temperantia, icsertitudo Non. Contra, ne sequitur, iste est iustus,ergo ei rea istum possunt est e actiones immoderatae, uel propter Letsi uel propter amicitiam,ergo importabit imperiisionem imeut aliae uirtutes.
Dicendum T doctor non uult negare, quin possit habere aliquam imperfectionem,sed non ita scutaliae uirtutes, sariliter remouentur actiones,sed non sc passiones . Quo ad armgumeta soluta sunt Deus remunerando Nerationes ἀostra .
Vtrum seruetur ibi aequalitas s Non. Qia ibi remunerat ultra condignum , tamen ibi est aequalitas respectu domini
ad seruum,quae attenditur secundum proportionem decentiae dii adseruum, de quae est illa decentia diti adseruum s est quia dominui semper det magis seruo quamseruus meruit. AD Aes TroNηΜ standam quaerit doctor noster, utrum in Deo sit misericordia.Primo habemus quomodo Deu dicitur esse misericors misericors est miserico dia: ideo uidendum est quid sit misericordia in Deo. Pro e claratione est notandu qudd misericordia potest capi actu liter, εἰ habitualiter, habitualiter dicitur esse habitus,actua Iit ei dicitur esse actus de dieci quδd afuit uoluntatis, est ipsa miserimidia actualis .vitrum sit uelle uel nolle t uel quod istorum dicendum est, cum non sint, nisi isti duo actus uoluntatis Respondetur quod misericordia actualis, semper est nolle, quo nolumus miseriam euenisse, uel miseriam inesse. Et ideo duplex est misericordi stilaeet misericordia praeser
Ex istis actibus generatur habitus, qui uocatur misericor diababitualis. Arguitur se, perboeeuod so nolo miseriamine se alicui, non separatur miseria ab illo:ergo misericordia non est nolle, immo est magis releuare, idea uelle dare aliquod bonum isti.
Respondetur quὁd quando di est doctor, et misericordia conssutia uolo debet intelligi in nolle vicaci. Vnde nolle
essicax est, quo non silum litie nolumus, sed quo Imperantur aliqua ad illud non esse. Et per o situm dicitur de uelle eineaei. Velle e mox est quo non solum uolo illud: sed quo imperantur media ad illum finem. Ultra est notandum, quo postquam misericordia est in nolle, supple essicaei:& ad nolle ut dictum est sequitur tristria. Nam tristitia est de his rebus quae nobis nolentibus acci I dunt, o nolo isti inesse miseriam, de tamen inest. ibi est tri- spitia, de ista tristitia uocatur passo misericordiae. Et quia trinitia non est in Deo: ideo in Deo non est misericordia eum passione. Dicit doctor,quod non est in Deo misericordia, e plendo miseri eordiam pro passione. Debet ita intelligi in Deo non est misericordia cum passione, puta cum illa passione quae sequitur ad misericordiam.
Ex quo se uiturqued nihil est inclinani ad istam passionε nisi quia ivlinat ad actum ad quem sequitur ista passio. Vtrumlliquis habitus possit inclinare ad tristitiam Non. Sed bene ad abo ad quem sequitur tristitia: scilicet ad nolle.
Et se, eum quaeriturumam in Deo sit misericordias Dico
quod scivirumst passio misericordiae in Deo, quae voeatur tristitia non. dia . Dices, utrum sit duplex misericordia in Deo: stitieet pro μηρος seruativa, de releuati uasi ei pondetur quod se quod osterulo P supponendo quod eausa seeunda, nihil potest nisi concurrente causa trima, hoc supposito arguitur se, in nobis est aliquod nolle, quo nolumus miseriam isti euenire, quae tamen euenit:ergo Deus nult istam euenire. Secundo aliquis nute
miseriam inesse isti, quem teleuat ab illa miseria: ergo Deus nult miseriam inesse issi, quia aliter non releuaretur iste: ergo in Deo est misericordia, de releuativa, de praeseruat tua. Ex isto soluunt aliqui dissicultatem istam qua quaeritur,
quae misericordia est maior, an praeseruativa, an releuatiua,
seeundum dicta istius doctoris, uidetur uri' seruativa, maius praeuilegii, in secit Deus matri praeseritando eam ab originali quam Magdalens releuando eam. dices arguitur se: Deus uult euilibet creaturae mitionali bonum:ergo nunquam permittit malum sibi inesse, de eueiure ergo nulla erit misericordia releuativa. Antecedens probatur per illud apolioli: Deus uult omnes homines caluo, fieri ergo cuilibet homini uult bonum:ergo nunquam Permittit malum euenire illi. Pro declaratione dicit doctor, quia ista propositio, Deus uult omnes homi nes saluos seri, intelligitur antecedenter, Glisaturi
sed non consequenter: glossant doctores, Deus uult omnes Devi seis homines salum fieri antecedete id est cuilibet homini Deus -- id edit antecedentia per quae potest saluari: scilicet uoluntate, rua a intellectum, usum rationi , per quae test saluari. o. Contra, si hoc esset uerum etiam Deui uellet omnet homines damnari uoluntate antecedenti quia De ut dedit homini media ad damnationem: scilicet intellectum, Ze uoluntatem.
istud argumentum facit Gregorius de Arim. in primo, in materia de prodestinatione, te dicit quod hoc argumentum concludit: ideo dicit quod sie debet intelligi illa auctoritas, cum implicatione,si Deus uult omnes homines caluos fiesri,qui salvabuntur: potest tamen diei sustinendo modum c5mune, in Deus uult es, homine, salvos seri uolutate antecedenti: idest dedit lese per quam possumus saluari, sed non . dedit legem homini ad damnandum. . 'Vltra notandum qu sicut Deus uult omnes hominet saluos seri uoluntate antecedenti. εc absolute, nute miseriam inesse hominibus nolitione antecedenti, re hoe maxime demiseria culpae. Dico τ nolitione antecedenti, Deus nult culpam, idest peccatum inesse isti.
Tamen uoluntate eonsequenti aliud est, ista uolunta e sequens est uoluntas estico. uel uoluntas respiciens circu stantias personae, ut iste est in peccato mortali. Vtrum stanie ista circunstantia uelit istum saluari Deui Non. Et illud potest distingui, dieit ultra quod quaelibet istarum miser
cordiariam, puta tam praeseruatiua, quam releuatiua, est duplex. Qii jam est pateras . de quaedam liberant. Liberant quando releuatura totali pinna uel tota poma prohibetur, Miserio uel impeditur. Alia est parcens quando non a totali poena diarer . . releuatus, uel non tota pona impeditur, sed eum hoe est castigatio. Ex omnibus istisdicti, dieitur, o quaelibet istarum potest esse in Deo excludendo pass*onem, put tristitiam, quae non est in Deo, de si e misericordia releuaute, liberante, pa cente, ec praestri ante. Vt tu
535쪽
Vtrum in Deo possit esse misericoralis liberant dico et
scCommuniter tamen,& de lege eommuni, est misericordia parcens, R de hoc magis in alia quaestione, & per hoc soluitur primum de secundum argumentum. Vnde in secundo argumento misericors, te misericordia, sonant uirtutem ergo important i isti actus sani conibliviter ad rectam rationem,& ideo secundum rectam rationem est misericordia liberans, aliquando misericordia parcens. Nam recta ratio dicit, si dimittas sibi omnem Mensam,redibit eos:oportet et flagelletur. Item de alio, τ si castigetur tantum dolebit, u non faciet bonum: oportet sibi omnino indulgere, unde ini actus misericordiae te pietatis proprie, sunt actus iustitima amen doctores ponunt disserentiam inter misericordiam & pietatem : misericordia enim respicit indifferenter sue paganus sit, sue alius . sed pietas propriὰ respicit proprios parentes,& compatriolas, tamen communiter una capitur pro alia : & Loc secundum quia sapiens iudicabit.
TE R τ io quaerit doctor,utrum miserie ordia,& iustitia,
sint in Deo:& utrum distinguantur ab inuicem in Deo supponimus unum in est uerum v in Deo est misericordia, &ium tia. Dissicultas in metaphysicalis, utrum iustitia, & misericordia sunt in Deo. utrum instinguantur Respondet doctor, ui ad hoc possumus respondere dupliciter . Uno modo secundum dictum de iustitia secundum Thomam dicentem,u iustitia capitur uno modo, ut respicit decentiam bonita tis Dei. Alio modo ut respicit exigentiam creaturae . & sic Thomax ponebat duplicem iustitiam in DeoScotus unicam tantum: tenendo opinionem Thonit diceretur, misericordia esset una pars iustitiae, puta una pars decentiae bonitatis
Dei:& seut dicebatur de decentia bonitatis Dei, ita de misericordia.Tenendo tamen aliam opinionem: scilicet Scoti, u tantum est uua iustitia in Deo, quae pro primario obiecto reipieit decentiam,& bonitatem Dei:& pro secundario obiego ereaturas: tenendo istud, misericordia, & iustitia, distin- sustur in Deo. t Yobat doctor, illa uel uirtutes, uel quali uirtutes.quae habent obiecta primaria distincta, illa uidentur distingui: sed misericordia, & iustitia in Deo, habent aliud Maliud obiectum primarium, Obiectum primarium, misericordiae, est et eatura habens nus etiam, oblinum primarium iustitiae, est bonitas, uel deestia bonitatis Dei.Ista ergo distinguutur ab inuicem: quia habent obiecta primaria distincta. Contra, ista simpliciter est vera. misericordia, in Deo, est iustitia: ergo misericordia, di iustitia non distinguuntur, ista est uera, misericordia est iustitia,& ista est uera misericordia, non est iustiti Patet deprima: auia aliquamis e rieordia, scilicet diuina, est iustitia:patet de secunda, aliqua misericordia scilicet humana. non est iustitia. Cum persectissima identitate est distinctio serinalis, ex natura rei:& ideo misericordia, & iustitia in Deo, habent uer fectissimam identitatem,eum hoc tamen habent distinctionem sormalem. Dices, quid intelligitur per persectissimam identitatem,& per identitatem secundum quid Respondetur, identitas simpliciter, & periectissima, inquet importatur per propositione assirmativam: ut homo est animal uel euius negativa est simpliciter falsa, sumpta siue determinatione, ut homo non est animal
Quaero utrum humanitas, & animalitas , distinguuntur ab inuicem Cum ne itiua sumpta sine determinatione estialsa:tune est persectimina identitas inter subiectum,&pr dicatum, ut homo non est animal. sed identitat secundum quid, est quando unum nepatur de alio, non absolute sed tadeterminatione: ut dicendo iustitia formaliter non est misericordia. istud est uerum, & est modus scola,& omnium modernorum, iustitia non est misericordi est ita: auia est hersectissima identitas inter subiectum. N praedicatum, misericordia, non est sor maliter iustitia,est vera. intellectui distin- suitur formaliter a uoluntate, ita, intellectus forma iter, non est uoluntas:& tamen est identitas persectissima ibi. Ultra est notandum et numerus, potest diei de aliquibus simpliciter, uel secundum quid, sicut dualitas : ideo est quaestio, utrum ista sit concedenda, iustitia , S: misericordia sunt duae te . Respondetur, inter illa quae formaliter distinguuntur, est dualitas, uel trinitas secundum quid.i. duae res secundum 'uid. Arguitur tibi sic, ne sequitur, iustitia, & misericotta, sunt duae realitates, duae fori lit ui : so sunt duae res ergo inter illa quae formaliter distinguuntur, est dualitax simpliciter. Respondetur hic, ut omnia ista sunt demente doctorax, puta, duae realitates duae formalitates: ergo duae res ergo erit dualitas simpliciter: negatur consequentia, di ratio est, quia
dualitas simpliciter, non dicitur eo m sint duae res, sed quia una simpliciter non est alia, uel eo quod una dupliciter negetur de alia, uideatis si iustitia negatur de misericordia. Prosecundo argumento dicit Richardus, quod iustitia, di misericordia, solum distinguuntur ratione, & sunt idem in Deo, sed sola ratione distinguuntur. Arguitur sie,distinctio rationis,non est sussiciens ad hocim esse , sint distinere: sede sectus iustitiae, & misericordiae sunt distincti: erso distinctio rationis iustitiae, & misericordiae, noti est se sciens ad hoe v iste essectus, sint distincti: esego alia distinctio requiritur. Vnde hie est notandum,m distinctio rationii, est distinctio eiusdem a se ipso aliter, & aliter considerato. Ecce , propter hoc, τ hoc aliter & aliter consideratur, utrum sequatur, Thoe possit producere diuersos effectus
Dicit ultra hoc messentia diuina continet omnia sua at tributa unitiua continentia . Vnde ad istam continentiam unitium duae conditiones requirunturirima, τ sint idem identitate periecta, & simplici, & distinguantur formaliter inuicem. virum aliquid possit continete duas res quae distinguutur realiter No. silericordia,& iustitia, sunt in Deo: ergo per continentiam unitivam, & sie Deus cotinet omnia quae iunt in ipso continentia unitio.
AD QIARτΑΜ quaestionem,quaerit doctor. ut in inpunitione malorum eoi cur t ex parte punientis. s.
Dei, iustitia, & misericordia. Pro solutione illius quaestionis, est primo opinio sancti Thomae quae stat in tali propositione, in oti ni opere Dei ad extra concurrit misericordia, di iustitia: idem , quicquid Deus iacit, seu in omni iactione ipsus Dei,ibi concurrit iustitia di misericordia: quod potest probari:quia Deus sic endo aliquod opus facit illud opus secundum debet fieri:ergo secundum iustitiam, quia dat illi operi quae exigit illud opus: ergo uidetur ut agat ibi secundum iustitiam. Et iaciat secundu misericordiam: patet:quia nullum desectum dat rei quam ipse incit, immo facit illam rem praeueniendo desectum: ergoin omni tali opere diuino, concurrit misericordia, di iustitia. Quia artifex. Ibi probat aliter ille dociomnis artifex producens aliquid uoluntarie, est iustus artifex, quando producit conformiter ad suam regulam .sed Deus in uoluntarie producens. eiso erit iustus, quando producit secundum sua regulam. sed sua regula est agere secundum suam misericordiam, & iustitia. Pro declaratione istius est notandum, et artifex est, qui producit mediante cognitione.& illa cognitio uocatur regula suariit domiscator producit domu, mediante cognitione di sua regula est secundum iustitiam, & misericordiam ag reabi est disti cultas, quomodo regula, uel cognitio mediante qua Deus producit rem, sit secundum iustitiam, & miseri comiam. unde diceret sanctus Thoma 'regula Dei est, agere secundum iustitiam, & misericordiam, auia dominus iudicat istam rem esse sendam, secundum suam exigentiam, di sine desectu prout uult facere secundum suam exigentiam. s. secundum exigentiam rei est iustitia, & secundum i uult i cere fiat desectu, est ibi misericordia. Respondet doc.ad istud ibi. Sed prima ratio quae procedit. , Ibi respondet Scotus ad rat iones.&Thomae T verum est, P Deus producit res ad extra, & iacit aliquod opus, sed σ iacit istud opus secundum iustitiam proprie dictam, salsum est. Cuius ratio est,quia iustitia est reddere unicuique secundum debitum, sed Deus qui est artifex, producendo istam rem, noest debitor respectu istius rei, dando isti rei tale, uel tale quid. ergo non facit ibi socundum iustitiam . Vnde notandum, debitum importat exigentiam praeuiam secundum aliquam testem. illi cui aliquid datur, uel eui redditur. Modo notum, essae quando periectissima res producit a Deo, in illare quae producitur, non est aliqua exigentia praeuia secundum lesti ratione cuius Deus se debitor illiu : ergo uidetur aequaris do Deus producit te,no uidetur ut ibi sit iustitia a prie dicta.
536쪽
vnde misericordia proprie dicta releuat, uel impedit desectu,
uel naalum, quod faceret rem miseram. Sed sic est,u' non omnis detectus rei, iacit rem miseram: ergo non sequitur quod dato quod Deus producat rem sine cesectu, quod propter hoe iit misericordia, quia dato quod ille deiectus ueniret, noinde fieret res misera. Pro illis rationibus,&ca
cundo arguit sanuus Thomas: opus semper est persectius, quando ad ipsum eoncurrent plures uirtutes quae possunt concurrere ad illud opus:sed Deus est artifex oeti 1:ergo producit opus periectum: erto producit illud opus secundum omnes uirtutes quae potiunt concurrere ad illud opus:Sed ad omne opus Dei potest concurrete iustitia, demisericordia: ergo sequitur quod Deus producet omne opus secundum iustiti alii & misericordiam. Res ndet doctor ibi: etiam congruentia illa de concursu uirtutum, includit dubium. Dicit disor noster Udubium est uel saltem dissicile est, qualiter plures uirtutes pol sunt cocurrere ad unam operationem. Ireuiter doctore, in moralibus ponunt istam Propostionein , una uirtus , oui quini potest concurrere adactum uirtutis alterius immediate : sed benὀmediate. Dat exemplum doctore , ut charitas concurrit ad
N. Hi humilitati . sed quomodo saliun mediate. in operan- A. d. is, do cium humilitatis, Humilitas p esupponit unam existi mationem, putau, quilibet existimet se minor oriatio .ubi est . rati. . . euidentia, ta peiorem alio : dc a: iquando meliorem: charitas imperat,& humilitas elicita iri, iste dux uirtutes concurrunt ad unum actum, sed una mediace. scharitas, alia immediat ea humilitas. Ex quo sequitur z habitus uirtutum moralium qua sunt in uoluntate, concurrunt adactus uirtutum quae sunt inii tellectu, puta ad actum fidei concurrit charitas mediate, quia homo habens charitatem, imperat habenti eam , oportet credere,& intelle ius uenit εἰ credit: istud credere, immedii: E. quo est ab intellectu Ted mediate,&i inperatiuea charita te jaciunt unum argumetum di dicunt i habitu, uitiosus. caudacia,quae inclinat ad agendum ubi non oportet, se quat do non portet, inclinat ad actum e tutis.& ibi ritudinis.
- Alini lucunt et iani' uirtus in cimit ad salsem: ut rii tricii nam existim unimalius si in et ' r. Dieii trado tu dubiui l an Ded i ut iiiiiiii , , de utrum Geus agat iecundum a i in asitu, qui hastat
determinare uoluntatem Dei adhoc agendum, istud non est ostensum.
Vtide uoluntas Dei est infinita, ideo seipsa potest . edeter
. ia minare ratione suae infinitatis ad agundum se, uel secunduM ' quod liboeilacet tibi asere. deex isto passu habetur, Pnunqu in ei tali uis habitus qui possit tantum concurrerer V - - - ad , tum sicut est ipsa potentia in qua est ipse habitu :cbati ν p uoluntate concurrit ad diligendum Deum supur omni dico z charitas non tantum concurrit ut uoluntas. ρμ ρος. - i. cundo ἐν habitu, ii uti uim potest agere niti m diante potentia in qua est habitus, de potentia bene potesta ieiune habitu . Est etiam: Dicit ultra do dato tristi rationes sancti Tlionis concluderent de omni actu posita io, idest de omni actu non inferente poenam, uel desectum, non ' tamen concludit de actu punitiuo, in quo actu punitivo semper aliquod disconueniens insertur, aliter non esset punitio. Ad quaestionem.Respondet do de uult tractare quatuor. Primo, quid si punitio . Secundo, utrum sit a Deo. Tettio, o utrum punitione concurrat iustitia. Quarto,utrum etiamininuor concurrat misericordia.
Wri r imum rvspondet doc. p punitio est perceptibilis ei. ei. rentia boni conuenientis naturae rationali, uel intellectuali, uel est perceptibilis praesentia alicuius mali dii nuenientis naturae intellectuali. Ex quo sequitur, v punitio dupliciter sit: uno modo quado est carentia boni conueni eutis ecundo quando est prae sentia, mali disconuenientis. Ex quo sequitur punitiones non possunt esse nisi in illoqui cognoscit carentiam boni, uel piae sentiam mali. Dicit ultra doctor, p est duplex bonum conveniens naturae rationali uel intellectuali, quoddam dicitur esse bonumma raturae commodum, ec aliud honestum. Bonum comodum est illud intelli quod est cenueniens nascitae. Bonum honestum est duplex,
o. ii no modo' distinguitur contra iurete i siue illud turi fiat
consorini ter ad te tiam rationem, siue non, ut si quis minge rei coram omnibus. re de isto no est Lie ad propolitum . Alio
I , lex ι ctam rationem, re se debemus loqui in motalibus de honesto, di si fiat di imiter aliquod opus ad rectam racionem, iam inhonestum est. ista distinctio non est sui sciens, quia est aliquod bonum quod est utile. Respondet doc. bonum utile,reducitur ad unum illorum membrorum, uel ad honestu, uel ad commodum. Dices, contra, membra bonae diuisoni non debent ueri fi qcari de se inuicem, lebe ut e se opposita: Sed bonum commo- dum, se bonum honestum, uelificantur de se inuicem: ergo diuiso non est bona. di ima, Respondet bies uerum est re est aliquod bonum commodum, quod est bonum honestum: sicut si uitio beatifica est bonum conueniens naturae nostrae. svoluntati nostrae, de cum
hoc est honestum, uia secundum rectam rationem: ergo bonum commodum est bonum honestum. Dicit doctor φ uera est: auia bonum honestum, de bonum commodum, quando tu edistinguuntur a se inuicem: ut ibi patet. Et quando ii ers ergo diuisio non est sufficiens. N at consequentia: relatio est: quia ad hoc et diuiso sit bona, non requii itur quod membra non possint ueris cari de se inuicem, sed sui scit Φ possint negati de se inuicem sub aliqua determinatione uel ies iubaliqua ratione it sc bonum commodum iubilia ratio ne sub qua est bonum commodum, non est bonum honestum.
Et licitatur commodum,quia ea conuenient naturae, de honestum quia fit conformiter ad rectam rationem, uel opor tet ponere illam determinationem, sor maliter. Dicit ultra
doctor ν ii uitio beatifica, in ita commodum, i dato peram possibile ut non esset honestum, esset tamen commodum, de ita commodum, τ nihil posset esse ita commodum naturae nostrae sicut uidete Deum, de dili ere eum, de habere si uitionem beatiscam: ergo in natura, α
Est etiam aliquod honestum, quod si per impossibile non
esset commodum, adhue esset honestum ut actui charitatis. ibi quaerit doctor, utrum quis positi male uti aritate. νRespondetur sicut de omnibus habitibus uirtutum, quod si possimus male siti uirtutibus in ratione obiecti: sed non in chari rate. ratiotie habitus, nonne possium uelle charitatem tropter uatim gloriam. ecce male utor in ratione obiecti, ted in ratione habitus, idest secundum actum ad quem inclinat non possumus male uti uirtutibus: quia uirtutes semper inclinant ad bonum, de ad bonos actus.
Ex omnibus istis dicit doctor, et duplex est punitio, queda Gest per carentiam, alia per praesentiam, una percarei itiam ni alia per prae simiam mali. Hi de carentia boni quae carentia ea punitio est duplex luedam est quae est catentia iustitit actualis. Alia est quae est care tia iustitiae habituali,. Vode , o I i stiria actualis non ea nisi recta udo quae debet et inellae actui: si ui de carentia illius est una punitio, ec de ista punitione dicebat Augustinus, iusi icti domine, do ita est, ut quodlibet peccatust prima in illo qui iacit illud. Sed quomodo squia quodlibet
peccatum habet carentiam boni conuenientis: scilicet recti
iudini, quae deberet inesse. Alia est iustitia habitualis ius noea nili carentia gratiae, uel glorit, uel beatitudinis. Et ista
sunt in damnatis. Primo damitati carent rectitudine in actibus suis nunquam faciunt actu completum bonum:ogo ibi in actibus ipsorum est carentia icctitudinis . cundo carent beatitudine aeterna habent et go istas dua punitiones de colentias . scilicet tectitudinis, ta beatitudinis at cinae. Dice, a uitur se istae carentis non sunt psi x:patet, nullo modo amigunt naturam: e non sunt penae. Respondetur et in carentiae dicuntur esse paniae de quaedam mala, quia sunt priuationes bonorum debitorum, α cuiaue mei ritum: ideo dicuntur este mala, dico ultra ad istas catentias nou-tas, sequitur PCena affligent, puta tristitia, dati nati civit scunt mactus eorum sunt mali. carentes rectitudine, nolunt
inesse iliam carentiam in ibis actibus, A tamen inest: ideo etiam carent beatitudine aeterna, dono ut carere illa: ideo sequitur psua asiligens, scilicet itiititia. Arguitur semunquam daemones habent nosse de carentia rectitudinis: Patet: iuia habere nolle de carentia rectitudinis est detestari peccatum: Sed nunquam detestatur peccatum: ergo nunquam habent nolle de catentia rectitudiau erro no. habebunt i etiam actigentem de illa tristitia: Dico u daemones detestantur peccata sua pix: ita: idest Labent nolle pee. Damon ιδε in istas uiue,ec tamen fuerunt ideo ierauitur mirabilis ui- B positia: de detestari peccata illa non est, nisi nolle care mam rectitudinis actuum,dices detestantur peccata. ergo benc agitta qua Respondet do r, negando eonsequcutiam, di ratio est,
537쪽
n a dc arrirs. ra,ri sunt offera sua Dei, non detestantur petrata sit Mnisi qui aiunt incommoda quaedam disconuenientia ad quae t quitur incommodum mirabile, primo ad ista peccata, sequitur carentia beatitudi ius aeternae,gratiae,detentio perpezua in igne,& apprehenso detentionis perpetuae: &detestantur iaccata, di non inquantum ouemlua Dei . Vnde dicit doctor, quod nullum est potitiuum dempta iniuria, quod si distonueniens naturae intellectuali: ideo nulla opseratio euiuicunque potentiae est sibi disconueniena ex naturaret .virum aliqua operatio uoluntatis si disconueniens v iuntatis non: uia uberὸ elicit: virum operatio intellectus sit disconueniens intellectui s Non. Causaturer o exii litione: qua nolunt istas carentias bonorum in ipsis :
Oblunatio est pereatum in spiritum sanctim: re est propo
situm nunquam dimittendi peccatum. Seeundo dico quod 'itandoque capitur obnitiatio pro continuatione peccati: ec est obitinatio tarse capta. Similiter dico,quod uualis imp nitentia est peccatum in spiritum sanctum te dico et non est mori in peccato fornicationis solum: ec notum est e peccatum semicationis non .st peccatis in spiritum sanctum. - Et ideo simul imp nitentia,quae est peccatum contrλ spiritum sanctum est propositum nunquam pini tendi de peccato. Et ideo omne peccatum contra spiritum sanctuitu eit umpliciter irremissibile, Labeo nunc propositum nunquam di- mutendi, peccatum tale: nonne cras potero poenitere de illo. Et quando dicitur Matthii duodecimo, quod peccatum c tralpiritum sanctum est iri emissibil debet se glosari, ta intelligi, quod peccatum contra spiritum sanctum, est impedimentum ad remissionem peccati, propositum nunquam dimittendi peccatum , uel nunquam irini tendi de peccato: nonne est impedimentum remissonis peceatis ideo dicitur inciniissibile, nou quin Dis: remit: i : Led di sculier remittitur: damnati continue male agunt. Vtrum detestentur illud
quia continue male agunc s Non. sed detestantur propriupeccata commissa in ui ut dicit doctoria textu, & pote lu
Quaeritur quae est maior poena, damni: uel sensus in rataone γοα est poena sensus scilicet tristitia. Ratio pinaesti pete, sed quare ergo dicitur ν poena damni est maior debet se glossari, est maior poena , id est maius incommodum: quia non possumus habete maius incommodam,quam catu
re beatitudine et exi . . . - r
Duplex est tri sitia. Nunc dicit doctor , euod duae lunt punitiones damnatorum,ex parte positaui,est detentio damnati perpetua in igne infernali:damnati perpetuo detinet, tur in tene, ista detentio est ipsis disconuenien , non ex tura rei sed quia est nolita. i. uolunt ibi detineri. M ita est uda punitio:& detinent ut ibi tarmaliter in igne, re est ecliue a Deo. Alia est punitio ex parte vos: iui , quae est detentio
apprehendent:& ista non sunt ex natura rei discouementia, sed quia nolita. unde istae duae punitiones, post ius, dicuntur punitiones damnatorum: non quia ex naturat ei disconu niant, sed quia tristabiles inquantum suur noli . . De seeundo articulo, ubi restat uidere an iste punitiones sint a Deo. Prima pultitio est carentis iustitiae actualis. i. tectitudinis quae deberet inesse actui. Est regula P nulla priuatio habet eausam efficientem:quod nihil ei non potest cautari, priuatio nihil est ergo non poteti causari, ergo prima puni cio, no pol esse a Deo postiue Ec causatrite, nuta est priuatio. Vbia est notanduniae ista priuatio a ae est carentiare ii tudinis,ei poena seu incommodum : qiua est carentia boni detenti in illa prena. non dicitur proprie instigidicitura doctoribus poena contracta: qina in possi te est v sit peceatum, quin sit illa poena puta careatia rettudinis. Notum est ei so quod ista non dicitur causam , Deo, nisi ne illud, ita quod istius sunt duae cauis. Deus eii causan liue, idea non ponens ibi rectitudinE quam ponet ponere, non dico quam tenetur, sed quam posset ponere, unde quantumcunque homo peccat, Deus pos t ponere rectitudinem, Et peccator dicit ut esse causa demeritoria: ita quod
cans dicitur esse causa istius catentiae tali, boni: causa. L d meritoria: uia tenetur ibi ponere rectitudinem, de non potui: ideo ibi dem retur. . a Est tamen notandum,nuod non est imaginandum, quoata ea ra: iisti ita causa uicinosi ascizilamnati male agendo, ordinentur ad maiorem poenam. Et ideo si in aliquo
doctore uel sacra scriptura inueniatur,* daemones demeretur debet intelligi male agunt, sed non imputatiue: quia illi mali actus, non iunt eis imputabiles,nec faciunt eos ordinari ad maiorem p oenam .unde ista carentia rectit udinis, uocatur culpa, bc ideo idem est pinna, te culpa ibi, capiendo pinna pro incommodo. Secunda id. a. s. carentia gloriae ε ternae, non potest esse a Deo positive, quia ista carentia nihil eis, est tamen a creatura demeritorie, de a Deo negative, quia propter demeritum cieaturae, Deus non dat beatitudinem
unde est te la, i si inueniatur, et Deus est eaul a priuati-u debet intelligi causa scilicet negativa. i. non dam positiuum illatum priuationum. Duo autem alia nolita. Dicit ultra doctor et aliae duae ponitiones sunt essective, te positiue a Deo, ut puta ista detentio qua angelus detinetur in igne, dc detinetur in consideratione ignis, essective a Deo, di formaliter ab igne.
De tertio articulo restat uidere: in quo uolumus uidere, an Deus puniat damnatos ii iis punitionibus iuste, carent rectitudine uisone diuina perpetuo detinebuntur,&conside- rabunt ignem. Vt tum ilia iuste infligantur damnati,s Pro declaratione istius notandum est,quod prima punitio, scili P I-cet carentiare itudinis, non est poena inuicta, ut dictum est, η ς sed contra .videndum est an iuste ista catentia tectitudinis
si ibi , Dicit doctor quod in omnibus istis, possumus loqui de tu stitia quae se tenet ex parte decentiae Dei.N'tum est, pqu: equid facit Deus secundum istam decentiam, ius e facit, sed uoluinus ioqui de iustitia quae se tenet ex parte puniti,
ut puta,utrum in illo uita punitur licut in damnato, sit exigentia praeuia quare scpuniatnt. Videamus ergo si ista culpa uellion remisi o culpae sit iuste in ipsi damnatis. unde
non remisso culpae t ipliciter si primo quod iste peccat, ec potuit poniter de noli riuituit .ideo remanet in culpa. Secundo, quia iste peccat, de potuit enitere, Se non penituit, sed continuat culpam suam.Tettio quod iste impossibi it uiti impotente in se reddidit ex sua culpa, ne dimittatur
init. Vtrii in Ili dumttitur in o
oc no rinituit, a petuo maneat in culpa. secundo tu Reccasti: potuitu poenitere re non pini tuisti, sed continuat i peccata tuum quoad uixisti,&us ue ad mortem, ergo iusta in eli sibi maneas, & istae sunt exigentiae praeuia quare perpetuo maneant.Tertio tu peccassi, dono nimi tuisti, immo impossibilitasti te ad dimittendum peccatum: ergo iustum est, P ibi tu maneas. Illud ultimum dupliciter intelligitur. Primo intelligi potest de illis cui in culpanti iam peritu assiiuuartionis: 1 p t-emo mare ut in isto non usu r tioni Mna a iustum est quόd ibi maneant,quia impossibilitat se ut dimitta danationis ex culpa eorum, quia 'cauerunt, bc potuerunt petnitere,& non fecerunt rideo tutium est quod ibi maneant Ex isto ergo sequituris urio quaestionis. Vtrum iuste isti damnatistit in culpa.unde damnati dicuntur in culpa dupliciter. Vuo modo quia peceaverunt,ia non ei et x peccatum remis V m et sum. Alio modo dicuntur esse in culpa, quia perpetuo maleasterit,& sic etiam uerum est, licet non imputatiue ad si naestentialem. licet p na accidentalis sit in eis maior In ista materia sumpsit dominus Eliphat Anglicus quaestionem, quam trami in primo sententiarum.Vtrum Deus iuste puniat d natos .De ista punitione quae est perpetuo esse in culpa, parsi loquitur:Q ando quaestio est, quare perpetuo cruciabuntur
in igne,&dependet ex ista,quare non remittetur ipsis peceatum, Dicunt doctores P nunquam remittetur ei; peccata, quia continue peccant,& male agunt. ideo congruum est in non remittatur ipsis peccatum, quod fecerunt in uita Nam ponunt obicem semper male agendo tamen hoe non placet
mihi.Sed melius dicit doctor, quia peccauerunt.&nose nituerunt immo continuerunt pectatam. & impostibilitata mire. y-- se ger et ionem reia Πῖ2nis zelsati I cara Hecunda pccia dc j videndum est de secunda poena, scilicet earentia beati- tu us aeternae seu τα damni. vcntin sit iustum , quod
538쪽
moseopter unum peccatum mortale, redit perpetuo tanto bono, ut est gloria aeter . Dicit scotus p ite: & ii eos ei est.Quando per bonum honzstum datur commodum perpetitum pura beatitudo Meterna: iustum est quod per maluin inhonestum, careat tali commodo purpetuo. Bonum honestum est bona operatio sacra color miter ad legem Dei, & propter illud datur gloria ae: erna inbo testum est Omni operatro mala. Et ideo re per bona petationes datur beatitudo aeterna, iustum est, quod per malas detur pina aeterna.
viiii dieit do e quod ista carentia beatitudinis xterna ordinat culpam. ideli, est yroy ςr culpam, de ponit talem resulam supponendo quod culpa est contra ordinem bonorii,
ouia opponitur bonis ideo est contra ordinem bonorum, er- eo iustum est, u remaneat in illo:quia non potest yoni ordo bonorum, illa culpa manente . non possum tibi dare bona, quia habes oppolitum riorum. 3t exemplum doctor is a liquis habet et membrum putrefactum, iste nabet istud membrum quod est contra ordinem boni dispositioni , de canitatis. Vtrum isto membro manente, possit dari bona disposi.
io re sic manente illa culpa ut tum possit dari ordo binorum Pro isto. foetius.
Petit quaestionem doctor quibus improbis, & mali, est meliui, uel ina is qui puniuntur, ue: malis qui non puniuntur
Respoudetur, ii i: lis qui puniuntur melius est. eui ut ratio est, quia qui malum iecerunt.& non puniuntur, solum ha bent bonum naturae, habent corpus, di animam, sed illi qui male egerunt,ec puniuntur, babunt duo bona, s. num naturae. re punitionem quae bona est & iusta, & debet ite intelii;i me tu, est ipsis, id est pluribus modo bonum est ipsis, quia
Tertia punitio est perpetua deletio in igne internali, utrust iuste Respondet doctor quod ite,&iusta est uta detentio,
di iuste infigitur .eu lux ratio est, quia 'ticunque dito sese habent, i unum opponitur alteri, di propter unum datur locus pulcherrimus, puta,c linis, quod est paradisus, eum in nutu, se usu potentia in , puta potentiae motiuae liuia beati nutu voluntatis poterianum ueri, uel de uno loco ire ad aliuuel dec lo ad terram:ergo iustum est i propter contrariti, uel repugnans isti puta, bonae operationi, detur locus itiit mus, de viis .i .l isti non habeant nutum ti libertatem uoluntati , sed π ibi perpetuo detineantur, & maneant, iste loeu, infimus est centrum terrae.& de Palude tangit ibi, ouomodo est poli bile,*post dieni iudicii sint tot corpora damnat
Him ibidem. kespondet, notandum es, ae capitur ibi centrupro medio adeo medium est mariis, quam si superficie, ter- xx & superscies terrae nunquam ibit cooperta hominibus.
Dicit ultra doctor, T Quarta punitio est eo sideratio iri iti perpetuo manerem illa conlideratione ignis, Mi studiusE iplis imponitur: puta, T Perpetuo considetent ignem sie, O propter istam detentionem considerationis per e non poterunt alia cons derare, de hoc est iusta, patet:qn sunt duo repugnantia, vel quas opposita, de Propter unum datur 'eo nitio peti is sina, de petriectissimum obiectunt, tacu hoe uoluntas irruitur tali obiecto non tamen V propter hoc impediatura conlideratione aliorum obie rum: iustum eii s
opter oppolitum illiu , sit consideratio perpetua alicuius cor oris uilis,& quod Perpetuo in illa detineatur. In quatuor alijspῖni - ,
Arguitur sic.Culpa est tranu toria delectatio in eulpa est transtoria, ergo si in petna perpeIuo quis detineatur, hoc erit
contra exigentiam culpae, imimo plus exhibetur de psua qexigat culpa. Respondet Elipitat, se in parado durationem& delectationem culpae ad mam, c tristitiam, plus exhibe tur de pina quam de culpa: Sed comparando culpam seu οὐ
sensam adolensum,non tantum exbibetur depina sicut meruit eulpa ta sic requirit culpa quia ponitur sosum ei tra condi num, ideo in threnis h betur, mitericordi domini , quia non sumus consumpti.Videtur tamen do tot dicere hin vianum.quod ista acerbitas rinae,seu tristitiae datur secundum cortei pondentiam ad delectationem. ego dico'non: quia deieciatiosuit modica,ti tristitia perpetua: ergo ibi non est Otrespondentia. Doc Ursic debet gloisari. Acerbitas rinae est propter correspondentiam ad delectationem, non absolute: sed propter correspondentiam ad delectationem osse
s am quae uetat ea actu og liuo,&quae sequitura in os sensuum Ipsius Dei Vnd. Pisonet de delectatio, si tristitia
dicuntur inordinatae dupliciteri primo quia hiatur ex actibus inordinatis, uel sequuntur actus inordinatos, uel de ordinatos Seeundo dieuntur deordinati obiective, quia uolunt x ipsus, male uult uti, ut uellem habere delectationem criminis. ordinat ista desemtione ad malum finem. Pro quarto articulo quaerit doctor. Vtrum in punitione danatorum concurrat misericordia,& iustitia Dei. Respondetur se est opinio omnium doct.u, Deus in puniendo damna.
tos,punit, di secundum misericordiam, & iustitiam, non se- eundum misericordiani liberatem quia totaliter tollereturpina, sed secundum misericordiam parcentem, licet doct
rex conueniant in ista conclusione differunt tamen in modo
probandi istam conclusionem. Et primo ponitur modus pro bandi saucii Thomae. Sic arguendo: damnatus non potest reeipere totam penam,quam Deus habet inferre. ergo opor tet in sit ibi misericordia parcens antecedem probatur, videlicet damnatus non pollit recipere totam penam, si scuc se habet agens ad patiens ita se habet actio ad pallionem :Sed agens, puta, Deus qui est dans p nam, excedit pati um, solicet peccatorem infinite, ergo actio Dei excedit insuit Epadionem damnati, ta per consequens damnatus non potio tam peti am recipere ergo oportet ς' ibi aliquid dimitta tur de trina ia non potest nisi permiserico dia parcent E igit Dices. non oportet, T sit talis proportio actionis ad patasionem, sicut agentis ad passum, ergo male supponis. Contra: quando sunt aliqua duo inaequalia. inaequali proportione, non possunt comparari ad aliqua duo, niti ut sunt inaequalia in proportione, ergo si agent, ε patieu comparatur adi uicem in vali proportione, non poterunt comparari ad aliqua duo,scilitet ad actionem,&pastionem, nili ut actio, de pallio sunt inaequales lat exemplum de numero senario , de uaternario. Isti duo numeri proportioliantur ad inuicemeeundum proportionem uixqualitatis, ergo non comparabuntur ad alia duo nisi in proportione inaequalitatis, ergo non comparabuntur ad illa duo nis in proportioue inaequalitatis. Item dicit iste doctor, agens aequivocum non pol ag re seeundum totam suam actionem, in passo, immo passum non pol recipere totai ctionem illius agetis aequi uoci. Modo Deus est agens aequivocum respectu damnatorum: ergo damnatus non potest recipere totam actionem Dei, ergo portet τ diminuatur de pqua per misericordiam parcente.
Ista probatio non uidetur ei se sussciens, primo,quando dicit . quod quando sunt aliqua duo quq sunt inaequalia non possunt proportionati ad aliqua duo nisi ut iniqualia, &institili proportione. Est ibi nota τ agens & patiens, eomparantur ad inuieε,& habent proportione ad inuicem se, τ oportet pitiens esse tale in potentia , quale agen in artione i quod passum pollit te pete illud, i ut inpotentia tale, quale agens est inina,i potest producere. Ex quo sequitur F non oportet, uxattendatur proportio secundum qualitate proportionis, sed solum et patiens pol recipere,quod uens potest pro lucere. Vltra est die da, ae in materia peccatorum, pina deberet infligi se v maius peccatu,debet magi puniri, ι minus peccatum; hoc debet intelligi secundum proportionem geometrita, ti: non seeundu proportionem arit metica, hoc est ii telligendo, et si unum peccatum excedat aliud in uno gradu, non oportet et rina excedat petna istius in uno gradu, sed oportet i sit proportio geometrica, ubi coparatur proportio ad proportionem. Dat exemplum ibi doctor. numerus sen rius & quaternarius possiunt comparari ad initice, ite accipi εdo. sicut se habet numerus senatius ad quaterna tum, ita se habet numerus ternariu . ad binarisi .s ly sciat, dicat equalitate proportionis, uera est: s excessus, salsa, sex ad ovatuor εptoportio sexqui alter Tria ad duo est proportio lexquia tera quia sex quatuor continent,& alteram partem, & tria duo ii militer.&non est aequalis excessus , quia sex excedit quatuor in duobus, de tria excedit duo, in uno.
Tune arguitur sie sicut se habet istud feeeatum ad istud, ita pena istius adpinam illius debet intelligi secundum proportionem geometricam & no arithmeticam, debet esteae qualitas in proportione, mion in excessu.
ultra in dicebat s. Lo.sicut se habet aseos ad tiet . ita actio ad passionem, istud non est uerum, immo salsam. Uno
agetis, puta Deus nil nite excedit patiens, non in oportet,
i actio infinite ex dat passionem Contra: actio Dei est i nita: ergo sicut agens excedit patiens, ita actio passionem,inio Dei non est nisi uoltimas Dei, uel uolitio, quae ' in
539쪽
finitii Respondet docim uenim est,nuia ipsa Deus est infinitu & actio Dei, quae est velle Dei, i infinita:sed non oportet ex hoc,u passio id est illud quod recipitur, sit infinitar immo suis citi sit secundum promitionem passi et quia iliaeet illa actio Dei sit infinita, non tamen oportet, τ infinito agat, id est τ infinitum producat. item hoc u tu adducis de agente aequi uoco,etiam nihil vale ,putat agens aequi uocatic agit, uisa pallum non reeipit totam ei ut actionem, id elitotum ei sectum quem agens xaui nocum producit. Istud non' eii verum, quia i queretur, et istud passiam recipiet unam partem dc aliud patium aliam: uelu una pari remaneret sine subiecto ideo tuae probationes parum ualent. Etiam tu multa capis proportionem aequi uoce. Vnde imaginaris in ratione tua. ipsus Dei ad damnatum, it proportio, uel dupla,uel ruadrupla: Loe eiu salivmaicet bene uerum et , 'oportet,Pt proportio. Puta,et Pilum putea recipere tu i Deus poteli producere. sDico e go,&e. . . - Rei pondet nunc ad istum articulum, te ponit istam eonelu soncm. in punitione damnatorum concurrit iustitia,& mise μ' ricordia i pilus Dei. lisericordia parcens ta non liber an . I Dicit ultra doctor, et ista coclutio magi x potest habere sua probationem, in eo quod dicitur Iacobi iecundo, v mitericordia superexilia: iudicitim, ubi omnes doctores glossant, Ψ milericiat d. a. d. iustitia concurret ad actum iustitiae Dei, icii ad punitionem damnatorum. Et quia magis concurrit cum iustitia, ideo misericordia iure rexaltat, id est facit, acius punitionis, sit tolerabilior ut congruentior, sit periectior .EO studium itu in illa probatione, quae ibit prius adducta,u quando duae uirtutes concut runt ad aliquem acto, ille actus est persectior, ta nobilior er soli ad istam punitionem concurrat miscricordia,& iustitia, illa est nobilior, de
Notandum,m licet omnes doctores istud sic glossant tilissi-
is in eam cile tamen eii videre qualiter iustitia, & mitericordia cocurna cocta. runt, di arguitur sic.Si misericordia concurreret eum iusi-tia, saceret iustitiam non esse iustitiam: patet, quia iaceret Piustitia non tantum puniret .sicut ratio iustitiae, uel prudentia iustitiae dia,t : Exemplum iustitia nonne habet prude tiam qua iudicatur illum esse puniendum in tali gradu s demisericordii tollit de illo radii: ergo iacit iustitiam non esse se iustitiam id est iacit quod iustitia , non puniet secundum
suum dictamen a reuiter dico primo,quod misericordia concurrit cum iustitia in ista punitione, de hoc imperative, ita v non immediate concurrit cum actu iussitiae, sed mediante actu suo imperativo. Exemplum, in sericordia, id est prudentia misericordiae.dictat ut de ista p*na: dimittendus est unotiradui.Et secundo imperat, v ilia με na debeat dati minor, fel mittenda est ideo t-lit ullum gradum de rigore iustitiae, uoti tamen de tultitia capta cum epiceia. uel de tuli ilia 1-ce ata. unde epiceia est praeponendae rigori: ideo dicebatia sapiens. Noli esse nimis iustus,quia summa iustitia est sum- mi iniquitas Non debemus punire omnia secundum rigor Eius ilia .Puime ergo' ortet secundum misericordiam, quia ' misericordia tollit iustitiam.Vnde iustitia epice irata, e si iustitia omnibus circunsunt ii particularibus pensatis, cum dulcore misericordiae temperata. Vtrum dulcor misericor turris em tollitii orem iustitiae, i DI te ei iam leges capiunt ut iure regantur: ia eii episeia, de et
non seruetur rigor legis.Vnde lituus Gesar dicebat. Melius es parcete mille nocentibus,quam occidere unum innocentem. Ex omnibus istis ponit doctor ibi aliquas propositiones. τὸ, cili vii, non insurreperiam tantam alicui quantam deme
ruit, non est contra ivstitiam . Secunda: dare alteri bonum quod non meruit vel maius quim meruit, non est contra iuέ sitiani Et ideo dat quod Deus semper primiet ultra condisnum . hoc non est contra iustitiam immo ex liberalitate de nitate sua : Ec τ puniat citra condignum, hoe est ex sua benigna misericordia,quae non tollit iustitiam.Contra hoc,
ii a seris Arguitur sic, pono easum, ille peccauerit peccato euiara. tres gradus irinae, tunc ita, si per misericordiam tollatur unus gradus ponae tunc sequitur quod erit aliquis gradus culpae qui non punietur:hoc non in imaginabile, quod maneat aliquid impunitum. Respondetur, quod istud argu - uisur in mentum nihil ualet. unde quando misericordia concurrita . cum iuilitia. non est intelligendum quod aliquid remaneat impunitum, immo totum peccatum suum punitur. Sed be-uc verum cui quia nou aut arceu datur sicut ii Pt iusi. tiae expostulit. Item illud argumentum procedit exsilsa imaginatione
imaginatur quod peccatum habeat gradus, cuilibet gradui beatur determinata pinna, scilicetum gradui, una pl-na, alteri, altera εἰ cuilud est i a sum,quia poma uon datur cundum diuisonem graduum: sed datur secundum totam
Restat soluete argumenta principalia. Ad prinisi: si Deus solis iis
puniret peccato, sequeretur et Deus esset malus. consequem est salsum quia dicit Ausustinus quod auctore sapiente ne- ninopis mo fit deterior:tamen si Deus puniret, ipso auctore patiens diceretur esse deterior: uia haberet plura mala quam prius. Primo ea peccator, ideo habet malum culpae. Secundo puuitur, ergo habet malum , ec a Deo: eigo Deo auctore
patiens ma 'um fieret deterior.
Respondet doctor primo. et illi auctoritas Ausustini ii telligitur de deteriolitate culpet: id est iu nullus sapiens, indu m n Pr eit auum ad peceat dum ro. Ex quo sequitur quod licet Deus concurrat eum peccatore ad abum malum ipso tamen Deo ipse non eiscitur det rior peccator: quia Deus non inducit nee incitat ad peccandum,nee inducit ad male agendum: sed ad bene agendum. Dico ultra, quando dicis. saltem Duo auctore lite essicie tur deterior, quo ad malum petuae.
Reioondetur, et non ei licitur deterior, quod sic ostendo, per i uitam punition in homo non efficitur deterior: Sed pauitio qua punit Deut damnatos,est iusta. ergo per i mdam
nari non ei iciuntur deteriores.
vii de dicit . ori r licet sorte istis,qui puniuntur,addantur mala, tamen hoc est unum bonu infid me ad uniuersum. Vnde puniuntur, d. corrigitales, te incorrigibiles: colligibiles medicina purgatiua quia corrigunt se damnati non ideo
ista r natione si iisna ipii . Puniuntur incorrigibiles no propter bonum illorum:sed propter bonum aliorum, ut abj exEplum capiant, de tunc uocatur medicina praei et uatiua, non
respectu illius qui eli incorrigibitis, sed rei pectu aliorum qui
capiunt exemplum. Dat exculpium de cico a natiuitate, is a cetratas no erat bona tui e d o:tamen bona erat, ut opera Dei
Quando arguitur se secundo, habetur Deuterono. xxv.se eundum mensuram delicti erit de plagarum modus, id est, V etino pri peccata debent puniri secundum modum peccata: icd peccatum non ivit aeternum ted temporale, di momentanctam: ergo pu uitio debet ei te inomentanea, dc non aeterna. Dat doctor tres tutiones, undequetrit. v tria iuste Deus puniat aeternaliter istos, cum peccatum eorum suit momentaneum, de delectatio momentanea.unde heri fuit declaratum,quo modo, de quare nunquam reuiatietur peccatum .
Nuuc tractat quare perpetuo puniri ur. Prima solutio. quod L arritii perpetuo punientur: quia is uixissent, semper male egi i- Fri os talia solutio nihil valet, dicit ducior . Patet, quia aliqui notan inccant cum pro sto statim p itendi de peccato: ergo ue turreniis mila est, ut isti non sempei peccassent. Eii tamen ibi pat- t. . dissiculta .utium peccare cum proposito pini tendi sit borum . Respondetur,u peccare, non potest bene fieri: id est ad quemcunque finem ordinetur peccatum,inmper male iit. Dico tamen, propositum eonfitendi, bonum eiu dc ideo quido quiritur. Vtrum peccare propter psnitentiam iit bonum, istud nihil valet quia irrcteribite, refertur quia peccata suntii reserabilia,non potest peceatum ad quemcunque bonum finem debite reserti : immo finis aliquando aggravat pec
Dico ultra,quod quis peccando, non tamen reserendo, sed habendo propositum, illud propositum erit bonum: sed peccatum non bene resertur. Dataliam solutionem, quod iste perpetuo punietur: quia expol ut se periculo manendi in peecato quicunque peccat. Et quia sic exponit se periculo perpetuo manendi in peccato. Ideo perpetuo puniet,qn quis P eat, nescit si flatim morietur. istam solutionem docior non approbat . ideo dat aliam solutionem, de est etiam solutio Augustini:puta peceator perpetuo punietur: de hoc per accidens, quia ipse peccator perpetuo manet , ideo per accidens punitur perpetuo. Dices, quid uult dicere,quod perpetuo punietur per accidens hoc uult dicere, quod culpae in ratione eulpi, do de per se, non debetur pina infinite extensa, uel non debetur tanta poena extensiue sed bene tan- , ta intensive . Vnde culpa punitur de per se, seu culpae de- betur per se tantarina intensiue de per se non debetur tanis extensue: sedis nar accideris , pro quanto perpetuo
540쪽
Ex quo sequitur,quod culpa posset puniri etiam sumesenter in momento, in med a hora, in quarta parte horae, ubi insigeretur debita rena secudum intensionem , sed et perpetuo duret, hoc est per acciden Sinnsio ergo petnae, est pina accidentalis. Ex quo sequitur iuxta, illam paruam duaestionem qua quiritur. Vtrum qualiter peccantes, inaequaliter puniantur: Di eo ad istud. l aequaliter peccantes, semper aequaliter punientur. pina quae per te debetur culpae, uel peccato sed non oportet, Taequaliter puniantur pina quae per ae ei dens debetur. Volo, lut unus nomo qui pereentum annos bene uixit:h bet munam gratiam. Lst unus alius, qui cum primo habet usum rationis, peccat damnatur, de clius qui minio tempore sancte uixit moriatur in peccato. utrum aequaliter puniatur svidetur quod non, quia ille bonus perdidit gratiam mille graduum: iste alius ulterius non perdidit gratiam: ergo i,on qualiter puniuntur. Dico quod perdere gratiam. est de per aecidens,& pina accidentalis: de ideo iam dixi non esse inconuenien .l aequaliter peccantes, inaequaliter punientur quoad rinam accidentalemriamen inaequaliter punientur de per
se, ec hoe est intentio psi x.ltem Iacobi sccundo. Iudicium sine misericordia fiet illi, qui non iecerit misericordiam. Quaerit,quare isti puniuntur perpetuo quia non habue runt misericordiam, sed ille qui peccat, non habet misericordiam de anima si quia laedit animam suam, di non praeser ualea a malo: et o debetur sibi iudicium sine misericordia. Respondet doctor, τ illi non debetur misericordia, qui non habuit misericordiam liberantem,n parcentem: isti pecca tores habent misericordiam parcentem. Item ad aliua: quantum glorificauit se,& in delictis filii tantum date ei tormentum: ted iste non glorificauit se perpetuo: ergo non debetur sibi pina perpetua. Et iuxta illud allegatur aliud dictum quod quantum quis meruit puniri, iustum est quod tantum punia. tura breuiter, In istisa umentis ubi ponitur tantum qua tum semper sunt distiuguendae illae proportiones, secundum si ly tantum, de quantum, dicunt proportionem geometu cam, di arithmeticam.quantum qui1 meruit, iustum est,*yuniatur, secundum proportione eometricam, & non arithmeticam. Pro ista materia dicit Gerson, quado quiritur quare est,et peccat si perpetuo puniatur Respondet, τ est ex indignitate peccati: ita s qualitercunque Deus magis puniret, temperitamen iuste puniret, Propter indignitatem peccati. Vnde peccatum ex indignitate sua ,est ita malum, ut non potest suis cientur puniri: immo semper citra condignum puniatur, propteri ignitatem ostendentis ad ossensum . Et hoe eommuniter dieitur in scholis. Vtrum Deut iusta mosis poeit punire peccatum,quam puniat dicunt uisicamino quantumcumque punia quod iuste possit magis punire :&quodpe tuo pumatur, hoc est ex indiguitate reccati re spectu oriens t.
I x e x distinctionem quadra smani septimam sibi aerit doctor an uniuersale iudicium sit futurum. Respondeo, unde uniuersale iudicium est, in quo plura iudicaritur,&non solum quod habetur de propositione uniuersali sicut aliqui dixerunt se sed quo plura, uel plures iudicantur, in
Serum Vnde iudieisi, est is notitia, id est supponit pro notitia nos . . pro notitia apprehensi sotu: sedet complexa. Se adlisua: sequitur, quod iudicium est notitia complexa, de quod nul la incomplexa creata, dicitur iudicium: quia loquimur deris is di creara . Nam increata, est notitia simplicissima, nec etiam appulit ira exue apprehendendo hominem eae animi ,
Dieit ultra doctor, et, iudicium potest inueniri in sens Min intellectu .in sensu, ut pote in sensu communi . it phanta-sa ponit disserentiam inter obiecta sensuum exteriorum: schoc per iudicium quo iudieat hoe esse. uel non esse, illud: go tensus interior habet iudicium, de in hoe eouenit doctor cum Gregoriouic et Occbam dicat oppostum,de quo nunc
Dicit, ultra quod iudieiuni potest esse in intellectu ; quia . omnis notitia intellectilia de comρlexis, aut terminis, dic, tur iudicium: sicut notitia de principiis, aut de conclusione, sue deueris sue de si s , uocatur iudicium intellectus: Momnis notitia iudieatiua breuiter, qua intellectus a issentit cui dicitur iudicium intellectus,siue in speculati uis, siue in practicis.
Dicit ultra et duplex est iudicium . Quoddam est quod
causatur ab alio. uel ab aliis notum adhaesiuis, si cui notitia condus nix,quae causatur ex notitijs praemisiarum. Aliud o causatur ex alio, puta ex notitia terminorum, ut iu-icia de principiis per se notis sue propositionibus, ut de hoc principio. Omne totum, &c. Cognitis terminis asentio principio, de se etiam est iudicium intellectus.
Dicit ultra quod iudicium quod habetur de conelusione, magis debet iudicium dies , quam quod habetur de principiis. Dicit ultra, u iudicium magis stricte capitur pro iudicio practico: prout conuertitur cum dictamiue practico quod havetur de propositione practica quae propositio est illa, tu qua
ponitur terminus importans imperationem.
Dicit ultra doctor, i iudicium practicum,&dictam practicum, idem sunt, quo intellectus iudicae sie esse agendum, uel non agendum. Et i iniens oppositum, sacit contra meta
Breuiter pro declaratione, dictamen aliud est salsum, aut erroneum, aliud est uerum.
Dicit ultra doctor pro materia nostra, τ iudieium magis stricte est quod habetur de lege, Sc de praemioe, uel supplicio ordinato per legem, ut istud iudicium nullus uretur sub p nasuspendi j.Lex est, non surari: supplicium est suspendium. Iudacium, quo iudico delege,& tana, aut supplicio, uel praemio, dicitur iudicium legi , ta supplicii. Aliud exemplum quilibet perseueret in bono propter beatitudinem aeternam: iudicium quo iudico perseuerandum esse in bono, & iudicium de premo legis, est beatitudo
sequitur iudieium quod habetur de propostione exprimente legem, pinam,uel pt mium legis, uocatur proprie iudicium, Loe n o. Et dicit doctor. millud iudicium vide. Π tur esse multum periectum, eo quod exprimit praemium, ex cuius amore inducimur ad bene agendum: ex cuius timore, retrahimur de malo. Alio modo magis strictu capitur iudicium, pro iudicio quod habetur solum de propositione forulum exprimente praemium solum, aut supplicium legis, scut lo tibi gloriam uel aeripe eam, uel sie g oria est danda. Haee non exprimit i gem,sed praemium.similiter: iste homo suspedatur, uel damnetur, exprimit solum supplicium, &non legem de hoc iudicio proprie est hic ad propositum , quia i tutum iudicium generato, solum exprimet aut praemium, aut supplicium
unde dominus in illo saei et duo iudieia, in quibus solui nexprimetur praemium uel supplicium,&non lex, ut habetur. Matthei. xx .Venite benedicti patris mei, pro praemio, di supplicioabi. ite&c. Dicit ultra ad hoc iudicium, tria requiruntur, seu ad τὸ laser, impletionem eius, requiritur, v si plenum, id est quod sit misi in assenus consensus uoluntatis . Nampro iudicio quo iudico ii eiunandum esse hodie, adhuc non est totum, nisi consentia: Ideo oportet, τ iste consensus sit efficax: id est quod sit sor.
maliter imperativus executionis, scut uolo eis caciter i
iunare . de uoluntas erico , deuelle imperativum , idem sunt. Secundo requiritur auctoritas ad exequendum iudicium. Ego iudico quod talis sit suspendendus, quia sententia i non Virui, I suo iudice lata, nulla est. distam iis Tettio sequitur ad ista duo exeeutio. unde dominus ue- ν sit moni et,& iudi it isti dandum in praeimum,& ego uolo, εἰ haD. Pet. Tatara iam. L .co λ