장음표시 사용
541쪽
beo auctoritatem, & i mediate geniat detur exemti ni, quod hie liabeat vel supplicium vel ut emium . fuit tamen
controuersia,fc est inter doctores, an nociudicium uniuer. sale erit solum me male: aut exprimetur per uocem: menta
le plenum di eissicax sus aceret . Communiter tamen dicunt doctores, & magii consor ter scripturae, quod per uocem exprimetur a Christό:&i ebrii expresso voeabs.
xx his sequitur,cluta duplex erit iudicium ibi, scilicet ap
. probat intim, A conueninativum. Approbatinum, quo iudi
cabitur, praemisi legis est didum. venite benedicti patri, tae. Condemnatiuum, quo iudicabitur de iupplicio lVis, hac iudicia erunt in suali iudicio.
D. I, ori Dicit ultra quod adhue duplex est sententia post iudiei sit,. ista p. st scilicet r. pulliva, & absolutiva. Pro malis testibu , di adulatoribus, qui di ut istum non secisse hoc falle, vel hoc pra: mio dignum ratie,& talis erit repulsiva. Alia est absolutiva,
quando crimen alicui imponitur , & iudex oppositum inu nit, Ac tunc iudex abii, luit eum eui imponebatur . ea iud x D si culta hic aperitur. Vtrum iudex cognoscem sal sse aiio in teste , aliquam cautam teneatur iudicate secundum ictorum are com tectimonium
.is Masu Respondeo de mente doctoris est,quod ubi scit opposts,
si ai sit, deb t praeire sententiam absolutium,&liberativam: lum . nisis modo non possiti pibi testes depellete. Sed ubi solum habet
coniecturam de fallitate eorum, seu de opposito non sussice ret, icit deberet sententiare secundum attestationem te itu. sed dissicultas manet; quomodo attestatione istorum au. rum testium iudicabit, contra tinianonium propria: co
Me is, in De secundo articulo sunt quatuor conpruentiae . quare iuri dicium uniuersale iit saturum: quia resurrection O potest defu- , di monstrari ratione euidenti,&minus potest hoc dem strari
tuo, iudicium suturum. Sunt tamen quatuor congruentiae. Prima
e. M. iis. iundatur. Matthaeua .Separabit oves abhidis .hoc est in ' futuro iudicio erit separatio bonorum i malis . Et dici: d Duil δε dupliciter possint iuste habitare cum bonis, ritia 5 Primo ut mali conuertantur. secundo ut mali sint boni 1 mias lavi O crcitium. Nam dicit Aristoteles,m bona combinatio est iii ter iuuenes & senes, ut iuuenes possint edoceri a senioribus, di senes auxilientur iuuenibus. Secunda congi eritia
est, quia licet quilibet fuerit iudicatus particulariter in vidi
cio priuato, puta in instanti separationis animae eius a corporei congruum tamen est ei se uu uni iudicium uniuersale pio adunatione multitudinis bonorum.Similitet di pro multitu
dine malorum: illi ut pro aula Paradisi sint deputati, di isti inter icos infernales sit uati. Et dicit Ricbardus , quisa hoc set ad ampliorem manifestatione diuinae iustitiae, quia quasi suspecta dicuntur iudicia particularia,& secreta. Dicit tamen Ricbardus, quod non erit iudicium bi, in ta ipsua's cundum illud dictum prophetae. Non iudicabit dominiis bis in idipsum: hoc eii intelli tendum,quod non erit duplex iudi: --lisa cium particulare: necdu ex iudieium uniuersali, hoc est e-
O D is, iuidem modis udicantur animae in iudiciis particularibus iomo Gis, lum. In uniuersali autem, inco ore Nanima,&sic non sunt
ia i s .i eiusdem modi iudici quia possiesuriectionem toxiis homo e ,. . iudicabitur, ideo non erit bis iudicium in id ipsum. Dico ultra, quod deus non iudicabit ni mili modo; hoe est simili iudicio. Sed diuersis, puta uniuetiali,& particulara. ἰαι-- Aliter applicatur, non iudicabit bis in id ipsum, Sta id est no
d. bis puniet idem peccatum. -d. Tertia congruentia, congruum est quod sicut omnes romimo ν- exierunt uniuersaliter a Deo: lilia dixit de iacta sunt, manda
sati in uia uitti cieata sum . ita congruum est quod per finale iudicius. Eam de sententiam diuinitivam, illa eadem redeant in eum. ι Misi . . inartacon ruetia quae est melior, quia piae ter hoc quod unusquisque a diaritatur rei no, uel carceri in iudicio particulari, tota multitudo praeuisa ad regnum, debet aliquando determinati ad postidendum illud. α tota alia multitudo relinqui earceri, ut scist separatio duarum familiarum, siue duarum ciuitatu Sicut tractat Augustinus per totum de ciuitate Dei. Iicet ergo nunc iste, nunc ille, adscribat et regno: incisse, nunc ille, carceri, tamen congruum est esse aliquod iudi ii generale, per quod tota multitudo priuisa ad regnum, at ut in polle,
lle, Concin regni, de tota relinquatur car-mmatuticeri.
De tertio articulo, quatrii doctor quomodo set istud iudi an ta quo modo maiusellabitur, di quae nimis: tutio tse arguitur,no quilibet recordabitur de omni Mimiat. -
iecit, aut de bonis, aut sciet bona,' uti rata alteri . quomodo em erro mali sena sententia Respondet doctor seeua dum mentim propriam, quod ad hoc quod recordatio soret virilite proprii intellectus, requireretur magnum spatia ,
temporis. Secundo non videtur quod virtute propria in tale ius uni u .possit cognoscere secreta alterius:ideo sprer ista,
videtur docior ponere quatuor puncta. Primuin, quod quilibet eo noscet quemlibet in uniuersali, & saluandos, di damnan aias: puta quod omnes isti damnabuntur . similiter, te omnes icti salvabuntur. Secundum punctum. luilibet cognos et merita, de demerita alterius in niuersali; et omnes isti male erunt, ta iiii bene: quia quidam erunt in tetra puta . mali: alij ibunt obviam Christo in aera, scilicet boni. Te tium punctum, cognoscet quilibet in particulari,sed hoc uir
tute diuina. Ecce patrem meum damnandum.
Quartum, quod vitrii te diuina poterit esse,quδd quilibet
cognoscat sua demerita in particulari, di merita etia, domerita, te demerita aliorum in particulari, ut iste irater minor suit bene obediens, A talis ii ater non ivit bene obedi eum ae hoc maeis est probabile, quod haec fient merito inconsus
nem malorum, & praenuum bonorum, .c hoc de praemio, de roma actu in talibus. I equario an in die iudicii erit disceratio vocalis pro- prid. Disceptatio fit dupliciter . vi est enitio bonorum Di aliavit malorum mentalis atreuius.Sed alia vocali disceptatio, iquae est expiesito inius cognitionis mentalis. Vnde duplex se . - δε est disceptatio tam vocalis . quini mentalis; una pro bonis, quae erit a fili malin alia pro malis, quae erit negativa. Et di
cunt doctores. auod haec uisceptatio Don reperitur inscriptura niti de operibus misericordiae exterioribus: nee tamen sequitur qui ride alijs har : quia locus auctoritate non teneeri at .ue: di cematio bonorum ei it talis, scilicet visito Eo
Liui, ui te dedisti mihi manducare. εἰ hoc semperaeir Due pro bonis. Na isenuitur, quod uni ex minimis meit, id ea ex inem is meis secinis. mihi sectilis. Alia negativa pro malis , liti uide non dedistis mihi potum, esurivi re non dedistis mihi manducare, & temper negative. Sed communiter docto.dicunt, quod non clum erit mentalis qua Deus cognoscit secreta cordium, sed erit vocata . . Ex quo sequitur quod erit in tempore, quia prolatio vocis ut tu tempore. De loco communiter di eunt doctores conformii .r ad illud Ioelis tertio. Adducam vos in vallem i saphat, quod hoc iudiei umetit in valle Iosaphat de Oro1m- . circa. Nam iusti erunt in aere, de mali in terra. Et probabilis
est et i in secuti dum doctorem, quod Christus descendet ad
leti an ad iudicandum malos, ad maiorem eorum contusi nem, ubi dein loco transiisura: us est. ,
Ad argumenta. Rectat soluere tria argumenta quae uidetur probare quod iudicium uniuersale non sit tuturum te primo sic.lam venit
iudicium: ergo iudicium non est sui urum. aut ecedens probatur, quia habetur Ioannis. 2. Nune iudicium est mundi:erso non est ivturum . Pro solutione istius ponuntur aliqtiet propolati es . Prima notum est quod iudicia particularia - . .
fuerunt, puta in instanti separationis animae a corpore. S. cunda: iudicium uniuersale elisuturum: hoe est de fide. Ter f - .lix; iudicium de suo habetur Io. ii. non est iudicium eoi 'de ationis. Patet se, quia istud iudieii mei iudicium dudaemone, ec dxmon iudicatus est a principio iudicio particulari. Istud ergo iudicium, non est eondemnationis Angeli mali. de ideo additur, Princeps huius mundi eiicietur 1 ras . sequitur per hune textum, quod erat sol uni iudicium
de litigat one, vel de diminutione potestatis dimonis princeps huius muudi ei ieietur foras , id est diminuetur potesta eius. Vnde ante aduentum Christi usque ad passonem Christi , in qira passione Christi fuit aperitio ianuae facta. id est da
ta solutio pro peccato originali, Deus permittebat daemouit hiura facere circa os, quam ante. Dicit ultra doctor ,
ruod dimon vocatur princeps huius mundi:& est princeps,
ominamio tyrannice. .Tyrannus est qui praeponit -- num suum particulare bono communi. Daemon quicquid asit, agit in destructionem communitatis Christianomam. i eo vocatur princeps tyrannus, quia non quaerit bonum
commune, sed malum. Vnde dicit Lyra si per illo pata sit, istud dicium. Iam venit iudicium. debet intelligi quo a duci euocem bonorum, ec malorum, quia in adue
542쪽
. in mi ita quindo praedicauit, diuisi sunt boni, te mali, quia
boni sequebantur Christum,niali recedes, aut ab eo. Secundo i c. lam omnes mortui eondemnati, Zoiudicati sunt : ergo sequitur, quod amplitu non oportet habere iu
eu--ρ- Pro declaratione istius seeundi avumenti, notandum est, - - -- ω iudiesa particularia priuata omnium meritori , iam saevale. O sunt in illo instanti mortis suae. Et quando dieis, quare debet esse istud iudicium uniuersale Iam respontani est, quod non est euidens,quὀd sit futurum, est tamen de fide, di fusrunt adductae aliquae congruenti x.Et ibi additur una, quae se debet intelligi ,licet omnes iudicati sunt iudicio particulari,' congruum eii tamen, ut sit iudicium uniuersiae: patet sic.Nicongruum est,quia una tota multitudo uno tuaicio, asseri bitur familiae aulae Dei, & quod una tota familia r ani damnationis smni fiat, ut omni a manifestum sit iudieium , ee omnes e noscant,u nulli fit iniuria Contra dicit Gregorius,quod erunt quatuor ordines illorum qui erunt in iudi- Aa eio. Respondet doctor,quod verum est, unde aliqui condemnabuntur sine disceptatione,ut sunt daniones qui iudicabuntur quo ad damnationem sine disceptatione . Alij salvabuntur lane disceptation ut uirgo gloriosa,& sanaus Ioannes. Aliqui iudicabuntur, Se quo ad disceptionem, di damnatio nem, quibus diemur.Esuri ui, Sc non dedistis mihi manducaraece.& snaliteri te maledicti. In quarto ordine sunt eo qui a disceptabit, se dabit beatitudineni Esi rivi,& dedistis mihi manducare, do per hoc soluuntur multae paruae dissi euitates. virum di mones iudicabuntur in iudieio uniuersalisse Gai edisceptatione. Dicit Richardus. Iudicabuntur omnes quoad retributionem i ita quod daemones iudicabuntur quo ad retributionem, quo ad maiorem pinam, quam prius habu runt, augmentabitur pina eorum accidentalis post diem iudicii. Boni angeli iudicabuntnr,quo ad retributionem maiorem gloriae accidentalis,quando uidebunt,quisd ille est saluatus,quein custodierat Secundo dico, quod hiit dissiculta, de istis parvulis morientibus sine baptisino, utrum iudicabunturA: a. sed iub qua sententia erunt quia non errant nisi duet sententiae, id est:ite inienem,& uenite,&e. Dico de mξte doeioris, luod erunt sub ala sententi vite maledicti quia in pee cato iii tali sunt, leo damnati, quaeritur utrum punientur' pina sensus is non, quomodo ergo dicitur, ite in ignem iteros, his . a num Dico,quod diat sic glossari, ite inienem aeternum, Lia It Myem-m,ec in hoc denotatur secundum,* dicit Iob, 'quod non oportet, uod semper detineantur in igne, semperta erunt in igne, hoc eu in pina aeterna: tamen nunquam ha ' bunt tristitiam de quacunque re, quia nunquam Deus co curret ad aliquam tristitiam eorum, te hoe est, quod uult dicere dinot ibi: dicit, quod beati habebunt maius gaudium accidentale,quam prius, Ecdamnati maiorem poenamquam
Quando arguitur tertio habetur expresse,quia mali noni in mi, i resurrent, ux habetur de illo Antiocho, di alii, ergo non e V tit iudicium uniuei sale pro omnibus Respodeturnic, qu)d mali di euntur non resurgere tripliciter. Primo non risurgeto - . id uitan aeter a nec ingratiarii, & hoc est eontra ori
nem, anima est uita corporis, gratia est uita animae . Secundo dim,quod non resurgent in concilium iustorum, non e- ν'' Dint de illo gremio iustor uni Tertio, non resurgent in con
cordiam bonorum , immo in perpetuam discordiam ad
Ee, Noo M Axxtru R. Vtrum mundus sit pur- v. meta gandus per ignem Pro declaratione isti ut notandum est, ---ρον quod proposito istaeo uera,quod mundus purgabitur igne, .c . &hoc est quὀd dicitur, dum uenerit iudicare seculum per ignem ista est ergo concedenda. d dissieultas est, quo modo Gi ista purgatio per ignem. Breuiter potest fieri ista purgatio omnibus modis,in quibus non implicatur contradictio. Vnde duobus modis potest intelligi,quod ista purgatio fiet. Dum is Ptimo,quod ignis producatur de nouo. secundo, quod iste
ignis si circa aliquam pariem terrae,circa quam mouebitur. -- Θ dissicultas est de ista productione. ut tum creabitur, uel L - . producetur, uel generabitur. Respondet doctor, u5d utrum
que προ teneri aqua te ri probabiliter, quod iste ianis
erit ereatui de nouo. Armitur sic. n. potest dari locus usi iste ignis erit creatus, uel erit ereatus in aere, uel terra, si in aere, ergo duo corpora erunt ibi. si sit creatus extra mundum,
non pulsabit mundum. Respondet doctor, qu5d istud argumentum potest tripliciter solui. Primo, quod produceretur a Deo in aere,& tantum anthi labit de aere quantum ignis occupabit Secundo Utest dici, quod duo eorpora erunt simul. puta ignis,&aer.tertio potest dici, qu4d condensabit aciε
in tantam quantitatem, ite ut ignis occupabit.
Si etiam ponitur generatus,&e. Potest etiam teneri, quod ille ignis erit simplieiter genitus. Arguitur se, non potest dari ex quo eoi pote generabi turrinam teneratio unius, est corruptio alterius. Respondetur, quod generabitur virtute diuina, ex aere:dicit unus doctor i generabitur etiam uirtute ailentis naturalis, & diei quod atrie iudicium, tantus erit,ealor, quod aer inflammabitur virtute agentis naturalis.Tamen capiamus, quod generetur uirtute diuina ex aere. Contra arguitur sic. ii igitur gen labitur sic ex aere, uel oportebit dicere, quod duo corpora erunt simul, uel quod aliquid condensabitur contra naturam suam, uel aliquid corrumpetur. Respo et doctor, v opor . . ret unum illorum, puta, P illud corpus tantum eo ensetur, uantum locum occupabit iste ignis genitus Secundo potest 'iei,u, adhuc tantum de aere conuertitur in aquam,quantus erit locus inius ignis geniti. Dices contra, ergo sinui, & semel, eri; diluuium,&per aquam, di ignem.probatu, sic: t - . tui iste aer conuertitur in aquam: ergo ista aqua a mei tabitur.&sie erit diluuium per ignem, de aquam, uterque in rum modorum est sustentandui,& Ψ ista aqua exeat, sed non sient ignis. Contra in senes, habetur, & nunquam teget a
De secundo,&α Ex isto sequitur, ut utrumque potest dati .i .et iste ignis producetur per creationem uel generarionem, potest dari secundum,scet iste ignis producetur circa unam partE terrae, de mo uebitur circa unam partem terrae. 'Die 1aeonita ignis non potest extra recionem suam detineri,nis in materia aliena, ut ignis est in materia ligni.
Contra, si essit in materia ligni, sequeretur, qu5d in materia ligni essent duae Armae: scilicet forma ignis, di ligni. Istud
nihil ualet,quia non est in materia ligni: nisi per corruptionε ligni,quia generatio unius, ea corruptio alterius. Ultra,quando ignis detinet i a materia aliena cotinue, fit alia,&alia gonerat io isnis, aliter imis cito c5uerteret in aere, Fc ille aer nitus ex ii re purusALEx quo sequitur, quod ignis multum .habet purificare aer .dicit A risto. in ij. de generatione, ae flamma est sumus ardens, id est, u) ex sumo generetur fiam- mar &exilla flamma generetur aer, qui est multum purus, Supponamus ergo, ν iste ignis purgans mundum detineatur
Maero in qua materia erit iste ignis c utrum generabitur ex ligno, uel ex quos Respondetur,ν iste ignis erit ad purgandum, ideo uidendum est quid purgabi ur.
Respondetur:aer purgabitur: ergo remouendo illa, quaesistunt aerem immundum,&illa quae saciunt aerem immadum, quae sunt vapores &z. Oporieterso purgare aerem existis,&purgabitur per in em consumentem illa; de consumptio istorum sic erit,u ex illis generabitur ignis, di dicit doctor. φ ascendet,alii dicunt v descendet . de in incipiet renerari quindecim cubitis su pia montes, & descendet consumendo uapores. Dicet quid fiet de isto igne Respondet doctor, τ eonuertetur in aerem,& hoc in parte praedominante. Tres sunt regionis aeris, infima,media,& suprema. Ex quo sequitur unum corollarium: multi textus inueniat ut de ista purgatione istius. IVimo, τ elementa purgabuntur,e li purgabuntur, di eo, τ omnes textus debent intellisi:elli pulsatantur. id est partes elementi. Et cuius elamenti aeris partes inferiores, . per hoc soluitur unum argumentum,quod quirit de ascensu ri VI istius igni . Primo aer non purgatur quo ad suam substantiam, purga bitur quo ad illa quae iunt iuxta posita aeri, quae aerem im-lorum faciunt per iuxta positionem. Di eo ultra deascenisu istius ignis. Breuiter dicunt doctores , Perit in purgationem,& purificationem. de in memoriam malorum Quum
nostrorum, secundum quod iam ut uaporis stridi, ex nobis lati raritor ut L Li 1 exiuit,
543쪽
axiuit per peecit tantum ascendet iste Ignis, & ideo
probabile est. d non maiores uapores a nobis exeunt, qc uia. cis.
ι' ni . per actum luxuriae ideo ad hos purgandos ascendet. Ex quo seqititur, quod non oportebit quod igni, ascedaeusque adestum empyrea, ubi peccauerunt detmones, quia ccauerunt solum mentaliter, cum essent spiritus, di sie egluna non ea immundum propter hoc
Ix ea distinctionem quadragesimamo
uam. Quaeritur, utrum Christus in ioatia humana iudicabit.Christus saei et iudicia uniuersite, ruit dubium. Vtrum in forma humana : id est eum unione humanitatis ad ipsum uerbum. - pro declaratione istius ponitur talis propositio omnes doctores, & sacra scriptura, coueniunt in hoc,st Christu iudieabit in forma humana: id est habestiatum anitatem unitam diuinitati est tamen controuerita inter sanctum Thomam,&Motum, puta. dicit Thom. v uerum est, τ saei et iudicium in natura humana: sed eum hoetaeret se. eundum humanitatem , uel secundum naturam humanam. Est differentia inter facere iudicium in natura humana. 8e secundum naturam humanam cere in natura humana, est indicare cum natura humana, non dimittendo naturam humanam. Sed secundum naturam humanam, ly secundum, dicit dominium,se quod est sensus. Vtrum habeat dominium iudieandi ratione humanae nata. in s dicit Tho. τ se:& τ secundum naturam humanam habet potestatem iaciendi iudicium. probat istud tribus modis. Primo se christo conuenit facere indicium secundum, Predemit no i Sed redemit nos secundum humanitatem: uia se eundum humanitatem meruit nobis, ergo secundum noceonuenit sibi dominium iudicandi. Pio de Haratione illius rationis,& aliarum,uidendum est, iudicare.Iudicare, est completa determinatio auctentiex: id est: est iudicium intellectus, ni uoluntate emeaci, implendi iudicium, Se cum auctoritate dandi praemium : id est, quὁd per illud iudicium iudicatis in sinali iudicio, dicetur. venite edicti patris mei percipite regnum. Virum Christo secundum humanitatem conueniat sibi dare beatitudinems non: ergo non potest sbi competere secundum humanitatem sacere iudicium completum , quia tune secundum humanitatem haberet auctoritatem conferendi beatitudinem,& non potest, quia beatitudo non causatur, nis uidendo, de amando Deum, quis uult, uidetur, de si non . uult, non uidetur,ergo &c. Cum tu argui , Christius uit redemptor noster,& meruit nobis. Respondet dinor ibi, ad rationes ad hane conclusonem. Primo de metito,ia hoe quod aliquid si meritum, oportet τ si bonus actus moraliter, quod fiat in gratia, quod a ei pitur ab aliquo ad aliquod bonum, uel pro illo cui ficit meritu uel pro alio. Cui acceptans potest dare illud bonum: quo sequitur,quod in praemio, semper acceptans est principalis causa tuta dandi praemium. Sed Deus est qui acceptat merita Christi: eigo est ille dui dat praemium:ergo ille qui est principalii causa praemi j: sed Christus fuit qui meruit nobis recundum humauitatem, ergo non diotest esse principalis captium ii, nee iudicandi praemium nobis dari. Praeterea iudicium illud,&c. Quando arguitur: imid iudicium est ordinatum, ut excludantur boni, uel mali,dando bonis uitam aeternam, de malis damnationem: sed non conuenit bonis habere gloriam aeter nam nisi uirtute meritorum Christi. Patet sic, nu nouam aliquis nostrum suillet acceptus ad gloriam : nee sabui se-inus: nee angeli nisi uirtute passionis Christi praeuise, uel exi hibitae: ergo sequitur, quod Christus meruit nobis. Respondetur ad istud argumentum, quod istud argume tum probat sicut primum i bene probat quod meruit nobis Christui, te est redemptor noster: meruit nobis gratiam, te
quod a ius nostri acceptentur: illa merita a suerunt aeceptata, ut. esset dominus principali, iudi iii id est quM-
set nobis dare secundum hunia tutatem gloriam aeternam . Nam est bene disseremia inter causam meritoriam, de inter
causam quae dat. Vnde si in aliquo passu inueniatur, quod Christu, secundum humanitarem iudicabit,iac quod est so- minus iudici i debet intelligi,uuod est dominus mimis primcipalis. Sed dominus principalis est, qui dabit praemium.&iste est benedicta Trinitas.
Iloe autem confirmat Ioan.&e. Habetur ibidem,constitutus est a Deo iudex uiuorum, te motivorum, de hoc non nisi secundum humanitatem, ergo isbi nuenit secudum humanitatem esse iudex. de dominus
in isto iudicio. Doctor ad istam confirmationem nihil diciti quia soluitur sicut primaainde habetur Io.v. Pater enim non audicat quemquam sed omne iudicium dedit filio: quid est ergo ibi dicet, dum uidetur, quod filius iudicet principaliter: dieit unui doctor iudieitam non fit,nisi mediante sapientia : Sapientia cui appropriatur filios A se omne iudicium dedit stio per appropriarionem, de quod est appropriatur uni personet conuenit toti Trinitati et ut sapientia appropriatur ullo, ec tamen conuenit tribus personis. Dico ultra. sicut
prius, quod Christus secundum humanitatem est dominus uiuorum, di mortuorum; dominus supple minus principa sis: id est tanquam dominus qui meruit nobis secundum humanitatem quando do scientiam,non perdo illam, ite patre dando quicquid est persectionis filio, non perdit. Ex omnia bux istis nihil aliud uolumus habere; nisi quod Christus se cundum humauuarem , non iudicabit tanquam dominus priticipalis. Additur quod secundum diuinitatem non apparebit ibi: do r quaerit egregiam quastionem quomodo Christus a parebit reprobis. Virum secundum diuinitatem, ita-reprobi uideant dei tale s uel utrum utilistus apparebit solum ipsis secundum humanitatem s ti ultraui, secundum humanitatem apparebit, ut tum in corpore gloriosos Respondetum n hoc conueni sit Omnes doctorcs,ν Christus non apparebit reprobi 1 seeunda
diuinitatem,l.reprobi non uidebunt diuinitatem, se,u e gnoscant intuitiue diuinitatem, licet omnes doctores conueniant in hoc, diuerunt tamen d . in modo probandi. Dant ratione,quare reprobi non uidebunt Deum, dedi in tu r5 est riuia it uiderent Deum, beati essent, Se delectaremur ile uidelicet, u impollibile est uidere Deum clare, de intuitive: nisi cum delectatione, de isti reprobi nunquam delectabuntur. Probant istud, appetitus nunquam det turmis mediante apprehensione delectabilis , 5e secundum quod est delectabile, delectatur. Sed Deux est summEdelectabilis , quia inmam boni talem habet,quae bonitas non potest impediri.Creaturae habent bonitatem per participationem,quae bonitas poteli impediri. Et cum bonitas Dei non pol impediri. Sequitur P uidendo Deum, non potest non sequi delectatio. sed bonitas cieaturat quae solum est bonitas per participatiotiem, ν testim pediri, de se non sequitur, quod appretiende udonum creatum, semper homo delebitur. ἴContra secuniam conclusionem. declontra istam conclusionem arguit doctor noster, non contra conclusionem in se, quae dicit, et reprobi non uidebunt Deum.Sed contra hoc, P dicit, lam uollibile est uidere Deo, uinuidens delectetur. Probare uult doctor, P simplicitere potentia absoluta Dei,potest quis uidere Deum. Ec diligere eum super omnia, null/m delectationem habendo,sc: quado sunt duo absoluta, unum prius, aliud posterius, prius sim Eliciter potest esse sine posteriori .sed uilio Dei, de delectatio sunt duo absoluta: unum prius, scilicet uisio, aliud posterius scilicet delectatio: ergo unum potest esse sine alio, scilicet krimum sine secundo, scilicet uilio sne delectationer ergo quis potest uidere , de diligere Deum super omnia , sine det
Et illud set, quia gominus potest suspendere actionem
suam adeausandum delectationem. Aliter diceret Arist.posuit enim A rist ordinem causarum esse necessarium, puta τsecunda non potest agere sine prima: prima sine secunda, primum est uerum secundum salsum .dicebat etiam Aristatuis dubi eausa secunda astit, prima necessario agit. Theolosi aliter dicunt, uerum eu,quod secunda cauci non potςst agere, nisi concurrente prima causa r Sed discrediamus in secunda parte, puta, quod causa prima non poteri agere, nis cum
causa secunda : salsian in istud . Immo ponunt a Molo
544쪽
i qui equid potest causa prima eum feeunda, te si se sola, in genere causae eis cientis, di finalis, de non ingene te causae uiateri sic, e sotinalis.
Ad illud et adducebatur et non potest lumnae dele abile videri,quini equatur delem im . . - Respondetur et verum est summum deleta ite no potest videri,quiti sit tamine delectabile, id est se semper natuc usare delectationem, Potest tamen videri sine eo, quod actu causet delectationem.
Istud confirmat doctor,pura Deiri non ponit videra Gne delectatione, patet, habetur io. xvij. H est vita aeterna ut cognoscant te, ita et videtur di te, τ videndo 'eum,erit in vita aeterna, de vita aeterna non est sine delectatione , ergo qui videt Deum habet vitam aeternam, ergo delectatur. Respondet doe.dicit Arist i .de anima,quod vita hominis est duplex.Quaedam essentialis, sequbam accidentalis. vita essenti alii hominis est uita nostra,vita accidentalis, s ut operationes animae, ut cognoscere Deum,diligere Deu Ex quo sequitur,ae omnis actus intellectus, de voluntatis, sunt vita,& ideos intellectus noster videat Deum, intelligit Deum, erit uita accidentalis eterna, cuia de obie ' aeterno. Et ideo uiso qua quis uidet Deum, illa uisio est uita aeterna, non quia perpetuo durabit,sed uidet aliquod aeternum, scilicet Deum, iactus intellectus de obiecto aeterno. sed de tuo non habetur, quod ista uita aeterna sit beatitudo, ideo diei edoctor, quod qui videret Deum,haberet uitam iternam,actu uel aptitudine: hoe est dicere, quod ille qui habet actualiter visonem de Deo habet actu uitam xternam, qui non actu videt muti sed est natus uidere Deum, habet uitam aeternam aptitudine . unde dicit Occham quando quirit de imagine, ibi laetamus hominem ad imaginem nostram,dieit quod homo est factus ad imaginem Trinitatii,quia est capax visionis
Dei est natus recipere uisionem Dei. qua visione videbitur Trinitas. Dicis, inuenitur in aliquibus glosss,et per uitam aeternam intelligitur beatitudo. - Rei ridet doctor, inuenietis unam glouam. odo uobitaliam plosam,vita aeterna es, ut cognoicant te no ut sint brari, sed ut ament & uuantur. Quaerebant,utrum damnati videant gloriam corporis christi: de hoe circa quaestionem. Ad quaestionem respondet doctor, in qua quaerebatur. Virum Christus secundum sotniam humanam iudicabit vi
Respondet doctor,* iudicium potest conuenire alicui dupliciter. Vno modo principalite alio medo subauctoritati-u seu minus principaliter, uel commissue. Quo ad primum membrum ponit doctor aliquas proposi
Prima propositio, sola trinitas habet iudicare uiuos, Gmortuos principaliter, de dicit, quod ad hoc quod aliquii iudicet principaliter tria requiruntur. Primo τ non sutardinetur alleui in iudicando. secundo,u babeat uoluntatem eis eaeem, ad quam uoluntatem sequitur effectus,tune descendendum est. utrum anima Christi in iudieando subordinetur alleui uoluntati cum sit creatura sicis uoluntati Dei. Et ideo ponitur talis propositio. Animae Christi, uel Christo secundum huminitatem, i .secundum animam conuenit iudicium subauct ritatiue, de non principaliter. Et ideo inseri doctor. iudicare ergo principaliter, nullo modo potest conuenire Christo se cundum humanitatem, de ponitur regula, quando loquimur de Christo secundum humanitatem, videnda sunt illa, ouae possunt conuenire humanitati,seut animae,corpori, intellebili creato, re uoluntati creatae,ut intelligere, velle, &c.5c illa subordinantur uoluntati Dei. Ulterius es aduertendum, T duae uidentur esse regulae in Deo, per regulam non intelligendo nis iudicium practi in ipsus Dei, de aliquid iaciendo.&non faciendo, uocatur tegula xterna, iudicium nostrum de aliquid faciendo, uocatur prudentia. Et in Deo duplex est regula, quaedam quae pri dii determinationem uoluntatis, sicut iudicium quo Deus iudicat Deum esse diligendum, reboepracedit omnem determinitionem voluntatis, de non loquimur hie de illa re li. Aliae sunt legulae, id est iudicia prinica, quae sequuntur ueterminationem voluntatis diuinae seut danda est gloria aeterna his,qui in gratia moriuntur. Istud iudicium sequitur deterini nationem uoluntatis, quae mere conuueuriir erit a voluntate diuina, te mere eontineretur habet sitim exemtionA Tue dicit doctor. τ Christus secundum humanitatem, i asa CFrisi subor diuaturi vili diuini , saltem quae sequuntur dςter minationem uoluntatis quo ad gloriam dandam, uel suppi
cium dandum sicut sunt tegulaeti die iudicii.
Existi sequitur.*tota natura creata sic se habet, Πν repugnat sta iudicare principaliter, quia in iudieando, semper sub ordinatur alicui superiori, voluntati diuinae. 8e in habendo effectum,quia non potest habere essectum nisi Deus principa
Alio modo potest accipi pro secundo membro .ubi loquendum est de iudicare subauctoritatiue, seu minus principaliter, te de hoc ponitur talis propoctio, licet Christo secunduhumanitatem non eonueniat iudieare principaliter. tame secundum humanitate eonuenit sibi iudieare subauctoritatiuὰ tanquam commissario. Hoc probatur, quilibet iudex princia pali potest committere auctoritatem iudicandi alteri, ergo potest eommittere animae Ckristi, uel Christo secundum hu.manitatem iudicare.
Dices, si hoe esset verum, ereo sequitur φ Deus ita posset indigerenter committere euilibet alteri ereaturae rationali,scut Christos undum Eumanitare. Rudet doctor pontam ista propostionem, Deus euilibet creaturae ronali psit comittere iugi eisi,sed non ita excellenter seut Christo patet sici naquilibet creatura ronalis p6 iudicare, Se habere uoluntat εimperativa, re exemtiua, ce executione iudicii,&ad illa duo potest sequi effectui iudicii. puta a Deo, ut creatura pol dicta me isto danandos, re velle istos danados. iudex principali cmui dabit rinam, de se Deus potest committere creaturaeiudicium. Dicit aut doctor. et non ita excellenter pol e mittere ait
ei, scut Christo.R5 est quia anima Christi intellectus εο volatas Christi, sunt in .nas i solis, puta in silio Dei, quae pers napotest executionem sacere iudicij animae Christi, ac nulla
creatura posset hoc fuere. Hoe modo uoluntas. 8ce.
Qumt ultra doc.Vir si uoluntat animae Christi posset uel- Vt Hale istua iudieiu prinei paliter est q5,quae quYrit. Vtrum Chri christi prostiis secunda humanitate. possit peceare. ereat ira velle habere se istud iudiesu principaliter est blasphemare quia est uellet gre - nim illud quod soli Deo e5uenit. qui assili Deo eonuenit iudieare . principaliter, cito subauctorita lue. unde blasphemia dupli et Blasphemiater comittitur a tribuendo, cino quod sibi non eouenit, ut drid caerdicere persan uinem Dei. Ego attribuo sanguinem diuinita in iis-.ti, quia canguis repugnat diuinitati secundum quod diuinios est. Secundo si quando uolum ui esse in nobii. quod soli moeonuenit, sed iudicare principaliter soli Deo eonuenit, erro
velle iudicare principaliter,esset blasphemia, te sie capit doctor in textu. Cum ergo quaeritur, icta . nci christi
Vtrum anima C Eristi posset velle iudieare dirincipaliter di cotu si quias se uellet peccaret. te non pol pecear . Ex i , .
bux isti, sequi .u s aliqv auctoritates inueniant. i, Christus seeundum humanitatem bibet omnem potestatem iudiea
di, uel aliquid taciendi, debet intelligi de potestate subauctoritativa, se eommissaria, Sc isto modo uult anima Christi. Restat soluere argumenta. s. uitiis eri
Prima soluitur per ista dicta puta, UXfix secundum humi T. nitate hεt ptatem comisaria ad iudieando, te non prinei pale. Cu sesso arguitadicit Aug. et si ius quos uult uiuisi eat. Ecquos uult suscitat n5 pater si tu . Dat doe. ibi duas Glutione . Prima est u viuisore.suscitare bene attribuuntur filio II roprietate: scut diei tui supra de sapientia. sed hoc est solaecundum diuinitatem.Vnde est regula in theologia.* nu quam aliquid quod conuenit beatν Trinitati appropriatur - Christo secundum humanitatem. sicut capi ἴtia, uiuiscatio. a. quia illud quod appropriatur uni Psonae eonuenit tribui personit. Dieit ultra do r, quia duplex est uiuiseatio, ce/poralis, te spiritualis. Corporalis, stat in actibus uitalibus csentire, ice. Et de ista no est hie ad propositii. Alia est uiuis ratio sessa lit, deest duplex, quaeda est preuia sciat collatio grati , uel habitio gratiae. Alia est eos uες de est beatitudo eterna, Et utiadendum est quis potest dare gratiam. c beatitudinem aetemnim, re est solus Deu qui effective hoe potest : ereo sol ut Deus est qui potest uiuisiore spiritu item Sc se Christu, secundivn minani intexi non potest uiuiscare 'i uiliter.
545쪽
Dim ultra, quod aliut terminus suscitare. Vtrum Christus secundum humanitatem possit suscitate:ibi loquitur de
chri. suscitatione, id est de resurrectione.Tunc ponit talem propopu Asaa- sitionem, in resurrectione multa fient. ut uitiam est: erat col-γιι -- lectio cinertim,& est dispositio praeuia ad resurrectionem, de ad hanc concurrerent angeli:Cnristus secundum humanit
tem habet potestatem subauctoritat ille respectu istius suscitationis, ad qua concurrunt angeli. Dicit ultra doctor quod Christus secundum humanitatem liabet imperium euicax respectu angelorum in tali suscitatione : habet etiam iudicium esticax respectu sententiae dandae , ut angeli colligant pulveres.
Est dissicultas quomodo angelus qui est ii tura perse- mor, quam anima Christi , iubiiciatur uoluntati animaea in t chra notandum. quδd Christui secundum humanitatἴ habet imperium esticax respecto angelorum, illud tamen habet subauctoritative. Unde non sequitur, baiat imperium esticax:ergo principaliter . unde ad impe rium eis x, tussicit in effectus sequitur,sue principaliter, siue commisi arie, uel sul: . auctoritatiue, anima Chribi ergo habet imperium enicax, respectu sententis dandae, sed in proferendo sententiam, si Mordinatur, uel subiicitur uolarati diuinae.Restat taluere ter
Aliud argumentum quaerit, quomodo damnati uidebunt Christum .iit breuiter damnati, ii unquam uidebunt Christata, a secundu in diuinitatem.&hoc notitia intuititia. Dicunt ali- , qui,quod non esto in conueniens dicere,quod damnati uidex s..is bunt Deum notitia abstractiva puta per speciem intelligibi lem ipsis creatam de essentia diuina, Se hoe in consutionem eorun putauidendo secarere perpetuo uisione tali, nobilis obiecti . Ad notitiam abstractivam, non sequitur beatitudo sed ad notitiam intuitiuam, S uisonuel ara. ec stultione. Dico ultra quod etiam bene cognoscent Deum in effectibus communibus,& con sis sicut nos etiam cognoscimus. Dissicultas, ergo est, utrum oculo eorporali uidebunt corpus Christi secundum dotes corporis beati, re lorios. Vnde
Christus ueniet ad iudicandum cum humanitate, scilicet cum corpore,&anima corpiis suum est gloriosum, una dos est claritas.Vtrum ueniet cum claritate, uel dimittet, uel impediet, ne immutet uisum, sicut cum loquebatur per si in is in Emau, quomodo ueniet Respondetur, quod Chrimis ueniet cum suo corpore stlorioso, & clarissimo.Tune est quaestio .utrum damnati uidebunt eum eum ista claritates Respodetur breuiter. audd se, Rhoc erum confusionem eorum: puta in mirabilem turbationem, & timor .unde uidere iudicem esse in maiestate sua in honore, & gloria sua, turbat mirabiliter iudicandum. Dico ultra, quod non sequitur ibi delectatio, eui ut ro est, . quia non posset esse, nisi in appetitu sensti uoui suo, ista delectatio Sid erit ibi tantus dolor quod ille dolor impediet illam delectationem, & ideo quaerit ibi doctor unam quaesti'-
nim: Virum quam primum erit sacta resurrectio. utrum ele
cti sim beati,& reprobi damnati. sic, quod beati uideant statum essentiam diuinam,& miseri sentiant tormenta omnes doctores conueniunt de electis, quod quam primum erit resurrectio facta, quod istierunt beati: immo etiam cum dotibus corpori ,de reprobis non sic sunt audaces dicere. virum patiantur statim pos resurrecti ope sua tormenta in corpore. Si contra hoc dic.
. Vura est notandum, quod iste dolior adducit unum dialorum inter prophetam, di Deum de istis impiis, & quid uidebunt isti impii trio isto paruo dialogo notandum. 'uod duplices sunt impii, quidam sunt impii non conuerit, qui in impietate, de malitia eorum permanebit ut,& una pars dialosi est pro istis impiis.
Notandum est,s isti,nunquὶm uidebunt Deum: dictsi in men est quod uidebunt corpus Christi gloriosum di ideo in isto dialogo quando dicitur tollatur impius ne uideat, sup ple diuinitatem: ita quod ly no negat gloriam corporis. Alii
sunt impii quae per pomitentiam conuertuntur, & isti impi, uidebunt Deum , qui erunt saluati, ec ideo quando inueni- tur, uideant funimam deitatem tales,&ideo ibi ly uideant,
e frui . V rs T io secunda .Quaerit doctor. Vtrum post iudicia, cessabunt motus coeli . Pio solutione istius quaest onii , ponit primo doctor opinionem philos phorum, quae stat hi
tali concius 'pe. Motus cstorum, nunquam inc pit esse, nec lassi desinet esset philosopliu ponens ictam conclusione, probat rosilia ita eam sie, substantia persecta , non uidetur posse carere pro prio fine, sed se est, finis intelligentiae est mouere coelum: ergo sequitur, τ nunquam earebit illo fine. Dices, ista ratio nihil valet.nec uidetur esse ratio philos
phi:patet se,philosophus dicit,utini intelli petitiae, est speculatio. Dicit doctor, quod est mens philosophi. Vnde dieit Fini mi/lli philosophus, ur duplex est filix alicuius rei, quidam est finisi ei sciem rem,& ucsnis intelligentiae dicitur es e speculo ς - tio. Et alius est sitis sequens periectionem rei, di iste lini dicitur elle in aliqua operatione rei,&se fini, sequξι persectionem rei intelligentiae, esset mouere coelum. Vnde habetur ex ' isto, primo'res periecia non solum habet suam risectionti& suum finem in se, tuta inquantum perseitur illa res, sed etiam communicando suam persectionem aliis. unde res non
dicitur solum persei, quia in se bene se habet, sed dicitur
rex perfici,nuia iacit alias res bene se habere, communicando bonitatem suam aliis.
Doctor soluit ista, rationes ibi Ad rationes, quae licet habeat aliquam probabilitatem. tamen probant eonclusionem 'ro ορος salsam contra veritatem, quia ueritas nostra, ectheolopol si est, et coeli cellabunt a suo motu . Ad rationem philosophi diceretur,quod res non Po: est carere suo proprio fine persciE-
te intrinseco, sed bene extrinseco. Diceretur ultra m moue
tur coelum , non propter persectionem coeli, sed est piopter petiectionem una uel si quia permotum coeli uniuersum per licitur,quia per illum motum sunt seueratione, modo di orietur ultra, quod etiam persectio uniuersi non stat semper in motu ted aliquando in quiete: immores appetunt quiescerea motu . Item diceretur phisosopho ς in inte: ligentia non potest producere substantiam. sicut die at Avicenna. Dices dico tibi, quod de isto duplici sine nunquam fuit meus Aristi adeo libram ponitur,&salse. Contradicit Avacentia, quod Metaphysica diciture se propter alias scientias, quia dirigit, & regulat eas. se. persectio Metaphysica est in dirigere,& rexulare alias scientias.
ergo persedito intelligeotiae erat indiligendo, & r ut udo R., μν
alias res, uel mouendo alias substalitras Et quo ita sit, patet, quia uidetur philosophii potiere duplicem utilitatem iii te i , iris. μιbus:dicit quod res superiores sunt utiles inferioribus, rex inseriores Luperioribus, sicut dominus est utilis seruo. & seruit domino, & sc utilitas uid tur esse unum aequivocum. Nam dicitur equi uoce de utilitate domini ad seruum . di serui ad domitium,&sic non erit inconueniens duplicem assignare snem alicuiu , ut intelligentiae.
Secundo arguit ce philosiophus: semper probando , quod Se da κε ccxium non iotest cui are amotu, S: sc areuit, quando ali- i. . phi se. quod necessarium habet habitudinem ad asud necessarium, non potest uariari ista habitudo. Sed intelligentia est unum
en, neeellarium, tion pote' non e se: e itum et tam est unum
necessarium: uiuo habitudo, quae erat intelli sentiae, ad coetu, non potem uariari Sed intelligentiae ad cre tam est habitudo mouentis ad motum: ergo nunquam poterit esse sine tali habitudine: ergo ecelum semper mouebitur ab intelli entia.
Ad seeu am respondet doctor, et illa maior ea talia pota οἰ--β- necessarii ad neces rarium habitudo est in uariabilis, & hoe c- - ώ
quando unum illorum necessariorum libere agit: Deus quamuis sit unum necessarium tamen mere libere agit in istisini e
rioribus ec sic habitudo eius potest uariari. ς Angelus autem Ece.l Ageni liberiam & ideo mutabitur habitudo ad mouend5. ex libertate angeli. Di eoularam quada dicimux habitudo necessarii ad necessariuni est immutabilis . debet intellii de habitudine intrinsecat sed de habitudine extrinseca, oc non oportet. 3ouentis ad mobile quae habitudo ' extrinseca, non e requiritur appropinquatio mobilis ad motorem
Albedinis ad albedinem eii habitudo intrinseca: qui a s alia albedo esset Romae,& ista Parisis, adhue essent similes: dii quomodo set ista uariatio t Respondet doctor u fiet propter hoc, i, si passum idest mobile, aliquid reciperet, mutare tur babitudo agentis ad passum: patet in diuinis, est ens ne cessarium, filius, &e. It ideo habitudo patris ad filium, erit
immutabilis,& invariabilis, de necessaria: sed Dei ad cieaturam, nulla est relatio realis. Si instas. Et si dicas, quomodo erit difformitas in gendo iiii istis inserioribus intelligentia mouet coetu, de est habiti
546쪽
Grinita penerationis in istis inferioribus, utquὀd nune generarentur rati : nunc musce,&c. Respondet Ari. ista uarieras non prouenit ex parte intelligentix:nec ex parte creat, sed prouenit ex parte partium motus civit. Dices: contra, notu; cili re iectu intelligentiae est uni bemis ergo ex parte motus, non erit ista uarieta . Respondet
Arist. quod licet totus motus eo li respectu intelligentiae sit uni ibi mis, tamen est ditiistinis in partibus ipsius motus, propter quam di formitatem in ipsis partibus, sunt uariati ties in litis interioribus. Notandum qui a dii serentia est inter motum unitarine, mi & r uuiem; lotus uniformis est,qui no est uelocior in uno tempore quam in alio, & sic motus culi est uniformiς, sed motus regularis est,qui uelocior est in fine, quam in principio, ut eu quando lapis descendit deorsum motus eius uelo ootest in i me quam in principio. Dices quomodo potest esse uarietas in partibus motus Dicos est uarietas, quia una pars coeli mouetur uelocior alia: quia in aequali tempore, maius spatium pertransit supersei Mi patre, qiam centralis. Tertia ratio Arist. uolens probare quod coelum non cen .sabit a motu illud iliod conuenit entibus, uel conuenit necessatio, uel contingenter Sed sempiternis. nihil potest conuenire nisi necessario: ergo nihil contingenter ipsix posset nuenire: quia uel ea contingens ad utrumlibet, uel ut in Pluribu . uel raro: ergo sequitur P illud quod conuenit illis,
necessatio conuenit: ergo perpetuo: ergo civit nunquam ccniabunt a motu: sed purpetuo ni vebuntur. Pro declaratione isti is paritae rationis, est triplex conti gens scilieet natum, rarum, de ad utrumlibet: contrusen natum est quod in pluribus se habet, quam oppositum : ut aquas rigefacere. Contingens rarum .est quod in paucioribus iehabet quam oppotitum, ut hominem nasci cum sex distri, in una manu, quia in paucioribux se habet . quam oppositum,' sed ad utrumlibet est contingens indifferens ad hoc, de illud indisserent est homine sedere, uel stare. Tue indetur ad philosoplii , t ex natura coeli non repugnat sibi quiescere, te istud. vescere e5pleretur, puta ab agente libero inouente.Et sic dicemus contra Arist.*c tum moueri, est unum continetens
It ad utrumlibet, quia potest moueri S: quiescere, di indisset Esrome quiescere ut Theologi communiter tenet. Issa opinione philosophi expedita, ponitur talis conclusio. - possunt cessare a motu eorum, licui cellarunt aliquando tempore Iosue te Ezechiae.
Dico ultra,quod post diem iudieii coeli Orabunt, & istud
habetur permultas auctoritate .unde est una, no erat ibi a in plius Sol ad lucendum per diemasa. . Breuiter ista auctoritas non uult dicere quin Sol post diem non mittet radios stetit nune: sed uult dicere quod non lucebunt eorpora sit periora ad illum finem, ad quem nune lucent, quia nunc lueeut propter generationes,& tune non Diees nonne lucebunt propter beatos non, quia alium Solem habebunt: uia uidebunt Deum. Item habetur Apoes. io.qued tempus non plus erit: ergo Sol non plus emittet radios. nec illuminabit: patet sic, quia ista illuminatio quae est unus motus,non potest seri niti per tempus .sed post diem iudicii, non plus erit tempus: ergo non pluterit illuminatio:quia illuminatio non potest fieri nisi in tempore. luit doctor, uolen dicere quod poli iudiei umerit tempus: sed non ad illum snem ut nune, ilicet ad impletionem generationum scut nunc est. Dico ultra lnon plus erit tempus,quia tempus non est nisi ipse motus clii:& coelum cessabit, disic non erit motus,& Per consequens
nec te pus emput est terminus con notatilius, significat m
tum cccii connotando per ipsum mensurati ista inferiora. Aliqui ponunt adhue tempora pirticularia, ira quod unus motus diarticularis habet suum particulare tempus, & talia non de et ponimiceret aliquis, dico tibi, quod coeli cessa epost iudicium. dc ratio est,qui ac xli mouentur propter generationem, Scyropter homines: sed non plui sciit generati
nes, nec homines indigebunt. ergo non plus movebunt eli.
Ad quaestionem potest dici. uerebatur an post diem iudieii erat cessatio motu opinio philosophorum erat non, suta mundus est aeternus. Theologi tenent quod motus et-li cessabunt: nunc quaeritur quae opinio est uerior Respondet doctor, quod nulla istarum sum cienter probat. Nam philosephi adducunt rationes,sed in sussicientes: theologi addit cum auctoritates tamen non sussicienter uidentur probare conclusionem probandam, quia tamen plures cincti Theologi dixerunt coelum non moueri tunc , ideo cum ipsis tene-μus: Sta quare cum nρu deerunt. li, di ciunt eaedem causet
non movebunt perpetuo sed pro alia opinione theologo tu,
cum mouentes, seu causat motus clxii sunt cause uoluntariae,& liberae: ergo poteritu' nare. Et quod liberὰ mouent,
patet,quia dicit Avicenna, quod motus csti non est natur Iis ergo non mouetur ab aliquo sibi intra iis e cor ergo ab trinseca causa quae est intelligentia: Item quod motu coeli non sit naturalis uidetur quia quiesceret in termino ad que naturaliter, sicut in puncio,& recedendo ab ipso, iterum moueretur uiolenter quod non concesserunt philoiophi. Tenebimus ergo quod coeli nullo modo movebuntur. - . Sed contra secundam uiam, doctor adducit rationes, ad Pi probandum quod coeli non cessabunt post diem iudicii. A suitur se sic eli cessarent post diein iudicii, sequeretur, rimmoderata augmentatio aliquorum elementorum seret: di aliorum diminutio.Volo quod motus cessat nunc, puta in cancro tunc esset immoderata augmentatio igni , aeris, dediti inutio, terrae & aquae. Regula: quandocunque magis appropinquat Sol ad renit capitis nostri, tanto mafix augmentatur ignis, & aer. Item ii staret in signo opposito. tunc Op- polito modo seret respectu aeris . de terrae. I ro solutione Metui extiistius quae debet esse secunda ponit doctor propositiones Mo non turbo tuscol, similitudo qualitas, nullam actionem habet in isti a Irant minii serioribus,& cum dicitur motui coeli est causa, hoc est, his inserim elum adductum per motum ad talem aspectu. est eausa aug M.
mentarionis clementorum,&c. Hoc supposito corpora superiora habent eausa itatem accidentalem in istis inserioribu aloe est, nunc habent actionem ad augmentandiam elemetum ignis,& aeris. Non habet istam immoderatam actionem circa ignem.& aerem. Ideo dicit Scotus. propter immodera tionem, irale concluditatem agens particulare datur ad agεdum, quia in se habet unam formam, & passum debite approximatum: itan uod agens post diem iudicii determinabitur ad agendum: sed agens particulare non potest sic agere, quia non sui licit habet formam,&passum, sed oportet
superius concurrat, a quo determinetur, agens particulare. 'Respondetur quod agens naturale deterini natur a sorana, dea passo debite approximato: sed agens liberum a suo uelle, aut nolle: sed motus qui est causa, inplicitet. nulla a uiuitatem habet in inserioribus sed tunc si non fieret motus, quare non fieret nutritio augmentatio, die. Respondet doctor, harmonia corporum superiorum . nunquam permittit immode ratam diminutionem, aut consummationem, de maxime elume utorum quae dicuntur esse partes essentialesti niueis, de dato quod extum maneret in isto puncto, tau liquam ta ineni inpedirentur generationes, & corrupti ueς inscriorum rerum.Sed unde hoc prouenit quod hec barmonia non hoc P-
inittiis Respondet doctor quod hoc est quia non omnes sunt eiusdem uirtutis: quia sol est secus, ta calidus, & mitigatur per Lunam &Saturnum, qui sunt planetae uigidi,& ii midi. Mars autem calidus 6c i ccus: dicunt tamen Mi qui ibeo Gi. quod cessabunt motus co i, quia dominus suspendet actione eorum, ut tenet de Baisolis se alii . unde quidam doctor hae applicat ad dominos tempora .e . Item post diem iudicii et ut cogitationes, succinio cogitatio ui, ad conitatio ueni, qui
non possunt fieri sine tempore, di tempus non potest fierisne motu
Ad primum respondet doctor declarando & reeitat dua
opiniones.Vna ea antiquorum, quos tempus di motus sunt
duae quantitates successiuae quae sunt in primo mobili. sed T p . Ohxcopinio en salsa immo tempus femotu, supponunt pio re eodem putac lo succeisue moto, se quod tempus non est
alia res a motu: sed temptat counotat aliquid a matu: putarationem mensuralitatis: te illam et quantitas secundum quod mensurat civium successive motus dicitur: sed illa eadem numero dicitur tempus, pro quanto. actione, illa mensurat, . tur. Dicitiisera quod multae sunt coditiones mensurae : nam
sunt mensurae quae mensurant uniformitatem, regularitate uelocitatem . nam coeli uniformi motu moventur, quia re non uelocius mouentur in uno tempore, quam in alio : sed motus regularis est cuius una pars non mouetur ues ocius,
qui in alia. Et apud aliquos motus pure naturali , dicitur regulari, hoc est, simplex sicut cum lapis descendit, una
pars non mouetur uelociusquam alia, licet graue uel ius mouetur in uno tempore, quam in alio et sciat cum magis
appropinquat ad centrum , uesocius descendit, non o ora una patre uelocius descendat . Dicor pure naturalis, de
CNam tali, fit circulariter, dic. Jcum homo mouetur, una pars, pura caput uelociu AO-ue ur
547쪽
Miur,quia mouetur ei reulariter. Nam tenet lineam areus, sed pedes tenEt lineam chortat arcu1.Vltra dicit doctor,* inctio est aliquid minimum,& estniensura, quae est tempus in celo, est motus veloerus,quia nihil aliud est,ita velox, nec ba lilia,nee equus, ideo motus diei tui minimum, quo ad tem-Dus, velocis limus quo ad motum.Sequitur, in de ratione me surae iunt duo,scilicet quid eertissimum,ic ei minimum, scilicet tempus breuissimum, in quo aliquid regulariter mensuratur,& vocatur mensura temporis,& ei' mihi certum quoad mensura, scilicet quoad uniformitatem, regularitatem, te quoad vel cinitatem.&est milii certum quo ad minimum, quia nihil potest in tam parua mensura,tantum spatium pertrantire, ut patet de mensura vini,quaedam dicitur pinta, itaeopina, alia sextarium.&quaelibet dicitur mihi certa, quia
mensurat incertum, tamenultima, dicitur minim quia citra sextarium, non est aliud. Arguitur : mesuratum non potest esse sine mesura, motus,& tempus sunt mensura mensurans inferiora, seu motus particulares,ergo cessante illa mensura, cessabunt mensurata .
Duplex est mensura, scilicet quus diruti ad quam dua co
Prima, quod mensuratum detendeat ab illa mensula. Secunda, quod mensuratum iit secundum exigentiam me surae,&conditionem eiusAat exemplum.scientia, &scibile. scientia mensuratum, scibile mensura . Nam scientia dependet i scibili, secundum exigentiam eius, di secundum quod scibile est nobilius, scientia nobilior est,ut notitia equi, est nobilior quam a Sedinis. Alia accidentalis, Sc extrinseca, ut vian piuta. pina,tune a tali mensura non dependet mensuratum.& mensuratum potest esse sine tali.Tunc dicit doctor et mensura acciden alii inseriorum est tempus, & motus,& dicit in isti motus particulires possunt esse sine talibus mensu-rix Dicit ergo, quod cessante motu Geli, possunt ei se motus
Contra Arist. qui imaginatur , qudd Ei inferiores motus esent inter dependent a superioribus, seu i motu primi Geli,& est miculus Parisiense a domino Stephano Parisjs condemnatus,quod cessante motu primi mobilis cessaut moturin seriores. Praeterea in quolibet ordine,&c.. Tertio arguitur se,quandocunque est aliouis ordo esse tialis inter asiqua, destructo primo in illo ordine,destriiuntur posteriora, sed ite est V in ordine motu uniae mobilium, motus primi csti est primus, ergo illo destructo , dustruerentur omnes alli motus,& per consenuens, cessante motu cili, ces sabunt omnes alij,& se post iudicium, non posset esse iucceiasio in cogitationitas, nee motus angelorum,vel beatoium localix.Re ndet doctor,motus primi mobilis, verum est et est primus, seu non primus quo ad dependentiam sic, τ alii motus dependeant ei sentialiter ab eo nec causantur in aliquo genere causae ab illo primo motu,& scut quantitates non sunt activae, se nec motus possunt eausare. Dico propter illud. vij. Pitysicorum,quod motus primi mobilis dicitur esse imus, in aliqua persectione, uelaicitur primus quo ad Peri ione, di aliquas conditiones motus, puta quo ad uni tormitatem, quia motus cili ea umibi mis,quo ad regularitatem motus partium,quia una pars non mouetur uelociori modo in uno tempore quam in alio. Ex quo sequitur ergo postquam alii motus partieulares no dependent est entialiteranioluptimi mobilis, quod post tfieri simpliciter sine illo motu . Ideo cessante primo mobili possunt simpliciter seri motus in istis inferioribui. Ita quod si tum ceuaret a motu possemus ambulare.Vnde aliquid dicitur de pedere essentialiter ab alio dupliciter,uno modo sinpliciter,& se quaelibet creatura dependet essentialiter a Deo quia impossibile est ereaturam esse sine Deo. Vtrum isti m tus particulares se dependeant ab ipso pruno motus Non
Quia quodcunque totum dependet egentialiter a suis partibus, quia impossibile est totum esse,sne sui xyartibus. Alio modo aliqui dependet ab alio secundum id, ut dicimus, quod acciden, d pendet secundum quid a subiecto, ec se tale quod sic dependet secundum quid, potest esse sine illo a quo
dependet, uia accris per naturam non posset esse s subi cto, tamen bene supernaturaliter, ideo isti motus inseriores, nullo modo dependent a primo motu, nec essentialiter, nee secundum quid: quia possunt esse sine illo. unde Vitur ibi' postro moralis in illis, quae de iident essentialiter adinvi
tur domus loquendo moraliter, destructis duc dearmitur e
Quarto arguitur sic, si e liquiescerent post diem iudicii,
sequeretur, in in parte oppolita terrie semper esset umbra,
hoe videtur salsum igitur. Pro declaratione istius dieit doctor ista primo est uera, lin parte opposita terrae semper erit umbra, dc perpetuo erit umbra. Dicetur ultra,et suit una opinio sciliret Isidori, qui respondebat ad unam quaestionem, quaerebatur, ubi erunt damnati.& in qua parte terrae post iudicium.Respondebat, τ essent in illa parte umbrosa & tenebros Dicit ultra ui eoeli stabunt se, ut Deiant umbram in illa parteterrae, ut sit ille locus deputatus damnatis. Dicit doctorui ista est una responso leuis unde quaerit proprie istud argumentum de loco damnatorum post iudicium. Dicit doctor, T locus erit centrum terrae. Et ratio est,quia damnati erunt in prosindissimo, sc in sino terrae.Vnde in terra nillil est magis insimum quam centrum uel medium, ideo dicunt philosephi quod si esset soramen in terra usque ad antipodex nostros, di dimitteretur lapis, ut eaderet, tunc non iret ad antipodes, sed quiesceret in centro, quia est ibi suus locus naturalis. Et locus naturalis debet sustentate . si ultratio, ascenderet.
vltra est uotandum,quddest resolutio sanior, uM damnati erunt in isto centro terrae.Sed dubium est an sit concauitas in illo medio terr ubi erunt damnati, de ubi detin tur ignis. Dicunt doctores T sic.Vtrumque tamen est probabile, te possibile potentiae diuinae.' esse posset in terra, de i is cum corporibus damnatorum, sicut oves in insono politae sunt, mors duascet eos, Nam ouis, in hyeme cum stigus uiget eo primit se,&inestates militer, sede damnatis qui sunt ibi, compressi ut rota paruuli utrum sunt in igne infernalis Non inuenitur, P se, quicquid sit, ubicunque lint, nunquam hunientur petria sensu , nunquam habebunt dolorem nee tristiciam,sed totam inmanici amni,quae est carentia gloriae aeternae debitae inesse.ista gloria aeterna est debita ine te, di non inest propter peccatum , ita quod perhoesoluitur quaestio, Deus ordinauit istum ad stloriam aeternam: volo m iste nun . quam peccaret,& quod dominus nunquam daret sibi gloria aetornam. virum illa eatentia beatitudinis aeternae es et sibi pina damni Respondetur ut non, bene sequitur iste est reprobus, ergo damnabitur, sed non sequit ut da nabitur, quia reprobus, sed quia peccauit. Similiter alia pars illi ut,&c.
Vbi stabui sol,& luna post iudicium te in quo puncto. Dixerunt aliqui, u in illo puncto in quo c perunt moueri. Illud est contra philosophos, nam ad hoe et coeli redeant in primum punctum, est spatium triginta sex mille annorum, notum est, non tantum manebit undus iste non nis sex mille annorum habuimus. Dico ergo quod elli fuerunt creati instum ementissimo primis generationibus, quia quandosuerunt creati oportebat generationes praeuias fieri. Etiam dicit doct. quod cessabunt situ conuenientissimo conserua tionis rerum, sic quod conseritabit ut terra aqua deci sine noua productione. Restat soluere argumenta. Ad primum,quando sic argue, batur,luminaria sicut solia luna, Sce. etsi et eata ut distinsuatur dies,& nox,& essent in signa.& tempora, &e. & illo tine, non possunt carere: igitur &e. Respondet doctor, duplexin finis alicuius rei, ilicet immediatus, de remotus, seu finis quo se gratia cuius, dc breuiter finis immediatus,& finis quo tu i media ordinata ad finem ultimum: finis ultimus, dc remotus est finis gratia cuius.Tune dico, T luminaria suerunt creata propter distinctionem nocti, & diei propter finem immediatum, te quoSed propter finem ultimum. & mediatum fuerunt creata propter prirauctiones rerum . de quia post diu iudicii cessabunt generationes. ideo & iste distinctiones. item cum arguitur. cunctis diebus erit hyems & aestas, &ista non possunt seri siue motu, ideo erit post iudicium motus, Dicetur τ eunctis diebus in quibo, sent penetationes erit estas,& hyems, sed ubi non erunt generationes non plus erit hyems,& aestas. Praeterea. x metaph.dicit Arist. et in agentibus, nunquam est quies nisi propter satigationem, sed creti in motu eorum non satigantur,ergo non debent quiescere nee cessare. Pro solutione istius argumenti est notandum, quod sola co ra animata in actione eorum satigant ut, et i ergo non sunt animata corpora, ais per arsistentam animae, a per insam uiatila ruina a
548쪽
mb; em ideo nunqui in saligabuntur in motu eorum: ii tellectu, nos ei de natura sua nunquam fatigatur , nec angeliis .unde homo, aligatur, uel fatigatio est quaedam debilitatio corporis animati proueniem, ex corruptione i pirituum,
di qualitatum, uirtute quarum fiebat amo spiritus, de qua- litates sunt,quae disponunt corpus ad actionestacd restauratur dupliciter s ritus isti, inquiete, de nutritione. res rin L quoi ς' titu ,quod ii in aliquo pallia inueniatur, quddI intellectus noster fatigatur, non est verum, capiendo Hoptri4 sati pationem: sed membra & organa: bene possunt fatigati,&-quorum indis titionem, intellectus impediε tur, propter impedimentum pti lasae. Contra arguitur se, dicit Aristo. quδd corpora superioram non sunt inpotentia contradictionii, ergo sequitur aenu ra . . . motu, δ' iter esent in potentia cottidictio tit m et uerum est, quod est inon conuenit omni habenti materiam quia omne habetis ma 'teriam est in potentia ad esse, de non esse: led sunt in potentia v eontradictionis admolieri, N: non moueri: id est possiunt mor . iis Da siquid esse in potentia coit adictio, --TA 'ς ὴς in potentia ad recipiendum hoc, de non rectis is dis Letiam ad
15Menno mou .sed est notandu, in qu do damus potentiam contradictioni ,nunquam potet debet negari, quia si negatur. potest : negatur potentia: potest moueri:potest non mouetirta non sic, potest moueti, non potest moueri. Cum ulterius arguitur corpora superiora non erunt impersectiora post iudicium, quam anteetergo non cessabunt i motu : patet consequentia, uia si cessarem a motu essent imper. sectiora: quia interent persectione illa quae est motus, uel moueri .Respondet doctor ad istud, τ motu non est perfecit ocili: sed eis solum una periectio accidentalis, de carere illa persectiois , non est ineonueniens.yn de per hoc quod cita ni
uetur, in sua natura nullo modo perficitur:sed bene persei tur uniuersum propter hoc, τ tune fiunt generationes,& corniptiones in tempore debito, lec. Ibi sumitur regula in moralibus per hoc quod rex, uel gubernator regni mouetur. di scurrendo Pr regnum ad bene regendum regnum, non per seitur: sed bene sequitur persectio uniuersi, membra pers
Ultra est notandum, notum est, audd quies potest capi dupliciter uno modo praeci se, ut est carentia motus, & negario motus, sic nullam persectionem dicit. Alio modo capitur quies pro subi tracto quietis , i. pro illo uod quiescit:& tunc concedimus, quod quies sic capta pro ubi tacto, est herlectioiquam motus ipse : immo Dei sectior est quam ipsa iubmotu, di hoc modo loquitur Ariit. in murulis locis,dicit etiam quod quies est sensibile commune. Vtra capiatur tune ut est carentia motus Non: quia non potest mouere, sed capitur pro substracto, scilicet pro illo quod quiescit, di se dico quod quai do e li cessabunt, erunt perfectio, es quoad conseruationem rei, quam quando mouentur,
sunt persectiores quo ad generationem: quando stabunt erue persectiores quo vi conseruationem . Substractum propi quum motus est aliter,&aliter se habere.Substra ita mea di πιο ιυ ἀ- ex quoddam remotum, di est mobile, & se non loquiturris . hie. Aliud est substratum immediatum,& est illud positiuum quod motus importat, scilicet hoc aliter, di aliter te habere, modo estum est perfectius quim hoc quod est aliter, de aliter, se habere. MD M- M Cum ulterius arguitur.motu soli est naturalis, uenuiolen tui: si naturalis, ergo rest diem iudicui quiescet uiolent 1 f. t NE . Pro declaratione dicit Avicenna,& cum hoc conueniunt philosophi, quod motus celi est neutralisse, quod ex parte mouentis est uoluntarius. Lxyarte mobilis, scilieri cili, est simplicii et neutralis. undec lum ex natura sua non magis V se inclinat ad moueri circulariter quam sursum, ues deorsum. ω Contra arguit ut se : lum habet naturalem dispositione ad motum circularem, hoe non potest esse nisi quia habet naturalem inclinationem ad hune motum. Respondet doc.u, verum est,quod esum habet dispositionem a natura ad mouendum eliculariter et quia habet figuram sphaericani, qua magis disponitur ad motum circularem quam ad alium. Sed propter hoc non sequitur,quod habeant iraturalem inclina tionem,lapis nonne potest fieri rotundus sic. lapis rotun-Σ - δε dui utrum habeat naturalem incliuationem ad mouendum. eitcul aliteri non.sed ad deorsum. Vnde est regula. lis os-- M. tioncs,quae sunt ssurae, nunquam faciunt ad naturalem incli
nationem rei, Sc Ideo propter istas figuras, v et dispositiones,
motus non dicuntur naturales, uel uiolenti: ita propter naturales inclinationes. Si Deus hic faceret unum nouum ibi , cui non daret intelligentiam ad mouendum illum, tunc ille sol staret.
lste, distinctionem quadragesimamn -
na. Postquam tractauit de resurrectione: de iudicio, de de his quae concernunt resurrectionem: nune uult determinate de ultimo sne naturae rationalis, puta, de ipsa beatitudine. Vitimus finis naturae i telligibilis, est beatitudo aeterna, non ditaco solum ita turae humanae,sed intellectualis. Vnde primo tractabuntur duae quaestiones.lii prima, quet itur utrum beatitudo consistat in operati ne: in ista conclusione cura ueniunt omnes doctores theolosi.&philosophi, i beatitudo, consistit in operatione, quando quaerebatur a philosophis, in qua operatione Respondebat, in illa in qua nobis me ius est esse, de utrum sit operatio intellectus, uel uoluntatis controuersia inter doctores est.
Ex quo sequitur,* isti philosophi dicebant hominem esse
beatum, cui bene,& optime erat.
Dicebant ultra et cum beatitudine quam tonebant, erant compossibilia multa mala,& in sortunia: sea eum beatitud ne nolita, non sunt compossibilia infortunia, ideo per beatis tudinem quam probant philosephi, oetimuerat homini, non
per negationem omnium malorum, sed beatitudo nostra est perquam homini optime est, per nuationem omnium ma lorum
prima quaestione, put quod beatitudo consistit in operatione: tune est dii scultas,cui conuenit ista operatio, ut tum enistitati, uel essentiae amn x, uel potentiae auimae. Pro declaratione istius ponitur primo opinio Henrici de Gandauo, quae stat in tali propositione. Beatitudo consistit in operatione, quae operatio immediate, de principaliter conuenites entiae animx,& non 'tentiae, de pro . ista opinione,pouit aliquas propositiones. Prima eii, beatitudo nostra eos stit principaliter in beatitudine increata, idest obiecto beatisco, cini eo: obiectu beata usi es Deus: potetia beatificabilis est intellectus, ec voluta .via pro patua declaratione obiectu beatis eum, est ipse Deus: in oblino beatisico est infinit ab nitas. Ex quo insero,quod in aliis obiectis erratas, est bonitas perparticipationem: bonitas imperfecta, eum qua potest semper ntisceri alioua in persectio,ideo in nullo alio obieeto potest beatificari homo, niti in Deo. Ponamus nunc casum, FDeus ponat delectationem cuilibet potentiae:ita quod quaelibet potentia delectetur, c quod perpetuo sic matteat, quod auditus audiat sono visis uidear plite codores, de intelle
ius, deuoluntas delinentur perpetuo: nonne illa natura erit
beata s non . quia cum illis potest stare miseria. de est de alia quo imperfecto: ideo ibi non est beatitudo, quia beatitudo eon sinit in obiecto,ubi nulla est imper cito : noe non est in proposito. Seeunda propositio: duae sunt naturae beatis eabile, scilicet nati angelica he natura animae rationalis. Vitra dieit, quod quando aliqua istarum niturarum beatificatur, tune transformatur,tc conuertitur in obiectum beatis eum. Dices, quo modo transformatur assequi est beatus in Deum sRespondet per ipsum amorem. unde duae sunt condiciones amorix. Amor transformat amantem in amatum. Secunda, anior conuertit amantem in amatum: ita quod amor est iracsormativus, de conuersuus: ideo dicebat Aristo. in octauo ethicorum.amicus est ipsemel: unde amantem transformari
in amatum, uel conuerti, nihil aliud est,quam habere amitaseui seipsum, non est ibi transformatio. Ex his se arguitur. Nunc doctor iste Henricus nititur probare suam conclus en puta, zoperatio iuunediate insit eae da
549쪽
essentiae animae, to nia potentiae. Et sermitur se illa ratio Mima, illi inest primo beatitudo, seu operatio qM: ε beatitud'
cui Deus pruno illabitur per circumitues sonosed Deus prinis, illabitur essentiae animae per cito, incessione: ergo sbi primo conuenit beatitudo: de quod primo Deus illabatur essentiae animae,probatur,quia Deus primo illabitur illi , ius Matitudo ratio undat inda sed beatitudo animae redundat inpotenti j x, quia redundatio licito uasi auandam originationem . Originatio praesupponit aliquod prius a quo origine . tur, de istud est beatitudo ei lentiae. Pro declaratione istius rationis, pro isto termino circum- incesso propriae ei reum lucessio est intima praesentialitas unius ad alterum,cum identitate essentiae: & ideo si tui est inriti di pater in filio, ec spiritust an basin patre per circu- anteitionem,per hocsbluitur illa quaestio quaerentium, utratina persena sit in uno angulo, Gradis, de alia in alio s Taliscit comincessio ficit, in pater est in filio, & ita identitate naturae,issa circumince imo in creaturis nunquam potest inueniri.Vtrum sint aliqυε res , quae habeant identitatem naturas sortes est homo humanitate, Plato homo humanitate. utrum eadem non mico tamen,quod capit ibi doctor circumluces sonon, pro uno illapsii. Unde pro ista materia est notandum,quὁd Deus quatuor modii diabitur ereaturae: primo per intimam praesentialitatem se se illabitur cuilibet ereaturae cui est, intime praesens: magis, praesens est nobis Deus,quam anima mea, di iste uocatur illapsus generalis, uia cuilibet creaturae. Secundo Deus illabitur erraturae, per intimam praesentialitatem, dando gratiam animae, ec sic illabitur iustis, Miste uocatiir specialis il-uptus,quia per primum illapsum dominus dat esse rei,de conseruat, di per istum secundum dat sibi gratiam. Tertio Deutillabitur creaturae per intimam praesentialitatem dando gloriam aeternam, quae stat in operatione intellectiis, di voluntatis stat in operatione, intellectis rividendo Deum: volunt
iis, ditisendo Deum s ier omnia, te isto illapsu non potest illabi, nisi natur et intelleciuali. inarto illabitur Deus creatu Tae perueram unionem, iabstinendo illam naturam: sicut est
in benedicta ineat natione, filii Dei, i alitet .Deus illabitur, quam nobis. Quomodo illabitur, ibi naturae eui unitur, noune primo di secundo,& tertio modo, d do sibi esse gratiam, eo glorianisse sed illabitur supple per unionem, & ista natura est,sustentata in uerbo diuino.
Leundo arguit se doctor iste hie: illi primo conuenit beatitudo,eui primo conuenit prisa persectio, sed primi eri
ctio eonuenit essentiae animae: ergo sequitur,m primo sibi convenat beatitudo. Prima persectio rei, quid est habere esse. per quem illapsum conuenit reitper illapsum generalem. Vnde esse rei, a&s primus,idem sunt, di prima persectio etiam. Alia est persectio accidentali ,&extrinseca, de non prima,& illa est beatitudo,&est operatio melior quam natura intellectualis potest habere, de est uidere Deum,& diligere eum iaper omnia. Vtrum sit prima persectio non. ut eum e sentialis uel accidentalis sacci centalis,in qua periectione ergo eous stit beatitudo nostra in persectione accidentali. Ex quo sequitur pulchrum corrollarium, quod inter omnes persectiones accidentales persectior est beatitudo: habemus multas persectiones accidentales, intelligere lapidem, & sed perrectior est beatitudo propter hoc, quod Deus dat miliaeue .utrumper fietat messii maliter non. perscissirinaliter, est persecti nemin se recipere, beatitudo aeterea est persectio naturae imiellectualis:quomodo perscit hominem ibi maliter auiat ei pit homo tuam persis onem. Sed dato,*mus dat mihi esse,utrum inhaereat mihi, di perficiat seminuter non . unde breuiter dupliciter pei ficitur natura intellectualis. uno modo, regem iam alio modo per attingentiam, per essentiam pervcitur,capiendo esse a Deo secunmim suam exi sentiam.
brui illabitur lapidi dando sibi esse, illabitur sorti ando sibi esse secundum suum gradum,& exigentiam, perficitur aliquid per attingentiam, te ista persectio solum primo conuenit potent ij x, quae attingunt odiectum.Vnde potentia dicitur attingere obiectum, quando habet cognitionem,uel dilecti nem, ito illud obiectum perficitur ergo creatura per esse tiam,& attingenti an Sed quae illarum est 'et sectior simpli ei ter, per et sentiam: nonne anima est persectior tuo accide te: beatitudo animae nonne est accidens, nonne uiso animae, est accidens:nonne dilectio, est accidens s sic. Et se beatitudo nostra consistit in aliqua persectione, quae non est ita perfectas tessestialis . Gradus entitatis non est gradu intenso
Tertia ratio rarguit tertio Henricus, beatitudo est in illo Trivi a immed: Me in quo est gratia s Sed gratia immediate in- Η -
est essentiae animae, ergo di beatitudo. Nam gratia redundat in notentiis, propter hoc,quod ipsa est in edentia animae. Eduisino Respondet doct. ibi de tertia ratione, ur argumentum m raristis concludit oppositum. Nam gratia est in uua potentia ani- Ηι- mx,& gratia redundat in essentia animae, quia ipsa ea in potentia animae, scilicet in uoluntate.
Ultra est notandum, ui doctor adducit ibi aliquas rationes adprobandum, quod gratia non sit immediate inessentia ani
ina,quia ipsa est inpotentia animae. . Quarta ratio. Et primo arguit sc doctor, quandocunque aliqua .rma conuenit alicui activo, ut astuum est illimit, tum,&est indifferent ad multas actiones,talis serina conue nit ei secundam illam istimitationem: ergo gratia eo neutrit ad omnes a Aones ammae, scilicet tam intellectus,quam uoluntatis. Si instetur diret:di tibi Mote, quod non oportet, quod 'sernia,quae aduenit alicui activo, ut est indisserens, di illimitatum, quod indifferenter conueniat ad illa plura, uel ad ilia Ias plures actione . Contra arguatur sic, talis latina eonvenit activo quod est 'indi aerens, cillimitatum,&non conuenit sibi indifferenter secundum illa plura: ergo conueniet sibi praecise secundum unam illarum actionum,& ultra conueniet sibi secundum unam illarum actionum: ergo conueniet sibi secundum rati
nem potent ae unius tui et ur minori, &e.
aces:dico tibi, τ tu pr supponis ibi unum Alsum, scilieri
quod euentia animae sit unum initium, didico, quod non, immo est unum passuum,diceret aduersarius: eontra isto arsuit doctor, saltein habeo, quod uoluntas est actaua . liceς Pu His a Thomas, & antiqui dixerunt, quod intellectus est potentia Gn e. t -- passiua, quia intelligere est qdoddam pati, tamen omnes con ιιm ueniunt in hoc, quod uoluntas est potentia activa- --iai ultra eodem modo sumere argumentum, ac si esset iniis suis actim. uum,di tunc arguo sic, omnis tarma conueniens alicui susce ρe- ptivo, ut indifferens est, conueniet sibi indifferenter: ergo gra S...tia, uel babitus qui conueniunt essentiae, animae indifferenti, conueniunt tibi indifferent et ad intellectionem, & u
Quinto arguitur se, Iustitia distributiva, respicit digni a cito
te rerum, tribuendo ipsis secundum illas dignitates : ergo Henrientitati digniori, magis debet aluibui, sed euentia animi est 'nobilior suis potentius: ergo illi debet attribui maius bonum di non est maius bonum beatitudine: ergo beatitudo erit inessentia animae per iustitiam distributivam. Respondet do- S. tiarctor ad illud argumentum Illud amumentum duceretur ad oppostum sie, arguendo: iustitia distributiva respicit dignitatem retu uerum est et ergo debet attribuere maius bonum maiori dignitati, uerum est: ergo debet attribuere beatitudinem sibi, uerum est,secundum quod beatitudo potest sibi eo uenire, sed non potest conuenire sibi nis per potentias. undes petatur,anima intelligit, anima uult, anima uidet, quare intelligiti quia habet intellectum,quare uult i quia habere
uoluntatem. uidere ergo Deum, & amare, Himo conuenit ipotentiis, quam essentiae animae.
Additur, die. Arguitur sic: intellectus pereipit beatitudinem t ergo bea-titudo praecedit istam perceptionem, &non nisi quia est iuessentia: ergo &αVnde conueniunt omnes doctores in hoc,
quod anima uidet, & gustat beatitudinem, & non nisi per ei piendo,& amando eam:ergo oportet,i ista beatitudo si inessentia animae.Respondet docior, uod uerum ea quod beatitudo consistit, di inuidendo.&gultando,& in percipiendo non beatitudinem tarmalem,sed beatitudinem obie ualsi Beatitudo tarmalis est uidere Deu, & diligere seper omnia. Beatitudo obiectivalis, est ipse Deus: ergo beatitudo consistit in uidendo, di gustando Deatitudinem obi ai ualem puta Deum: sed non in uidendo, & gustando beatitudinem tarma len .maeritur parua quaestio, capio aliquem beatum,ille uidelieet Deum amat,&gustat Deum, nonne beatus potest cognoscere istam uisonem qua uidet Deum, & istam dile- .ctionem qua diligit eum peractum reflexum utrum ibi erit beatitudo s non . quia cognoscendo beatitudinem sermχ-lem, uel amando illam, habet pro obiecto cognoscendo ali- quod creatum, &circa aliquid creatum non est beatitudiu
per hoc seluitur pania quastio, utrum beatitudo possit dia
550쪽
s: propter se snon: quia esset seni ereatura dilig/ndo brati e livd. tudinem sol male propter se: sed bene potest diligi beatitudo
obiecti ualis dipter se, probatur duplici ratione. Et mi odiis erit sit piobat adnue doctor, miseria , id eis pinna nonne Loquinarpoceptionε obiecti disconvcnientis De . tune ibi metuta sumentum, sicut se habet miseria ad perceptionem obie- in discotiuemento, ita beatitudo ad perceptionem obiecti conuenientis: sed miseria seciuitur pereeptionem obiecti di sonuenieritis: ergo beatitudo, idest delectatio se situr perceptionem obiecti conuenientis: ergo perceptio ouiecti convenientis, scilicet Dei,causabat istitia ac gaudium. erςo beatitudo constitit in alta perceptione obiectico uetuenta , quod
Pro auctoritatibus philosophorum arguitur domine Issentieri omnes pliatos ni iunico trate in tua opinione: patet. ι dicunt omnes, ae beatitudo consistit in potetitiis:Respondet Hericus, iiii philosoplii multu erravelut in assigna do beatitu - dineu, quia beatitudo principaliter consistit in obiecto bea νε- - ignoraverun isti philosophi, de ideo nitul contra me. Respondet doctoribi, quod adducitur de Ei ib-phis. multa dicis contra philosophos istos,& saltem non de-
Des negare, quod omnes cocedunt,puta quod beatitudo eo. sistit in potent ijs. Dices, non bene intellexerunt beati iudi nem quam ponimus. Respodet Scociis, bene verum est,quod non cognouerunt in quo obiecto, erat blatitudo: S quod Grat obiectum beatum: de subcua ratione erat obiectum beatum contra istud: bene dixerui quod beatitudo estini pecu. latione primae cause S substantiatu separatarum.sed qua do ei it lita speculati vel quomodo oportet speculata illam primam cauiam ut si beatitudo non respondet.Sed respon.
demus, quod clara viso & dilectio primae cauiue ciuilla be
Contra istam, primo sic, sequuntur quatuor rationes quas facit doctor noster contra Henricum,ta luet rationes iuu: secundum quod est quadruplex illarsiis. Pio se udo argumento uti notandum quod nunquam est mutatio niti recipiendo aliquid, vel perdendo aliquid, α ne
in Deo non est mutatio.Contra, pr cata contraria tu es.sue dicunt ut de Deo:verum est,icd non ea propter mutationem in Demisia in creatura. Quarto arguit sc doctor non est negandum quin suo ni do ii tura augelica, dc natura animae rationalis beatificetur,
i eo ipse Devi a Dcus beatificatur mediantibus sui, poteritiam iante intellectu quo clare videt suam essentiam . modi ante voluntate,qua diligit eam: ergo istud non videtur edenegandum a nobi ,quin beatas mur petr potetias: ergo titudo coiiiiit in illis. Hic breuit se a guttur. Luatio:dicordi eo tibi ui Deus beatificatur propter Liminam identitatem quam ha intellectus, ta voluntas, cu edentia diuina:istud est falsum: notum est quod beatidicatur pervilionem, di dilectionem iso etiam i 5 erimus beati propter istam intimam H semialitatem essentiae diuinae in nobis, nisi habeam ui ope rationem intellea , di volunta is, videndo, de diligendo
Quae adducuntur pro opinione: dicit doctoi noster, iste doctor Henricus, multa dicit contra ipsum, ibi ai tuam secun - dam quaestionem, di pauca pro ipse, τ ostendo. I icit ibi stam si morestitas formativus amantis in amatum: notu est,t istud est contra eum. Nam amor ubi est sin potetia. Illude oel contra te Henrice, qui vi dicere,ae beatitudo non est in po
unde breuiter declarat ibi doctor: quomodo intelligitur,
ruod amor est tra formativus amantis in amatu, & conueruus amatis in amatum. Res det doctor:amor transibrinatamatem in amatu, ptopter quatuor,vel quo ad quatuor. Primo quo ad acceptationem. Odo quo ad damnation Ter xioqito ad aequitatem quarto quo ad contemptum sui: scilicet amantis. Vnus amor transformat amantem in amatum:
id est acceptat, & appretiat amatum magis, qua se:qui et tur ibi in amato, contemuit se propter amatum; ita is amat magis vult v destruatur aliquid sui, qua alteriunde hoe dicebat A ugustinus, amores duo secerunt duat ciuitates: amor Tisspondet Dei usque adcdtemptum sui,ciuitatem Hierii salem, & hoc νω. ad seria est quod communiter dicitur, Q amans per verum amorem
exii a se ipso: non quod aliquid tui perdatur; sed quia mi iuxm mm P se appretiat, quam amatum.ideo exit a seipso. Nunedoc. intendit respondere ad secundam quaestionem in qua quetritur, virum beatitudo insit essentit anilitet,vel potistita ruina. Dicit doctor, quo dictaqtia: stio potest habet
duplice sensum: unus est,utrum essentia; id est entitat animae
habeat aliquam perlectionem,& urrum potericia auimae, hi beat aliquam periectionem, dei deest primus sensus. sed quid est prima petie ito ipsius animae ut elientitas est actus 'μmus,puta esse ipsius altim inimo perlectro esset talis euius
libet rei, ea actus primus, est esse rei, utrum ista prima perseqiost beatitudo no. de tament Iericus videt ut dicere quod sic didicedo quod per primum illaptum est anima beata, . est falsum: quia ille ii lapitis non dat nis esse rei. Ultra est notandum quod sicut actus primus, id est habere aes est pei sectio ei lentiae ani nix, ita operatio, est perse sotetiae: secutida hunc intellectum non secundu intellectum terici quia dimittimus eius opinione: Sed secundum hune iii telle tum, puta quod ellentia aniatae habeat persectionem,ta potentia habeat petiectionem tuam: nune seeu ubune intellectu potiui ur propolitiones de mente doctoris: prima: a ius primus nunquam potest eue beatitudo: immo iste ac iusi in us qui est perfectio cutitatis animae , potest i impliciter esse fine beatitudine nonne quando ait ima creatur habet secium primum staco quod sic. de tamen non est beata. Alia propositio, inpossibile est beatitudine esse sine opera tione. Lx quo in let quod beatitudo est una vel plures operationes, ut dicemus postea. Lx quoi equitur, quod operatio P imp 'alicuius rei , semper praesuppon: t perte iionem essentialem, scilicet actum primum. Potest ne aliquid operari nisi illud
sit silon. Ex quo sequitur, quod quando loquimur de essen-
tia animae, nihil pro persectione tibi possimus addere immediate, nili actum primum: immo non habitum, ita quod ha- biius non potest conuenire immediate essentiae antinae, sicut
Auus intellectus quisionis: vltra est notandum, quod iste
prinius senius nihil tacit ad quae uionem nostram de beatitu . .dine, ideo de ipio non plus erit mentio in ista materia de bea
titudine. I Otiit ut et go alius intellectus quaestionis, de iste poteli hc imaginari, pura quod ii ius essentiae animae, & potens tiae ea vi aperiectio, tunc est diis cultas, cui primo conuenit ilia peritatio, vel euitiati, vel potentiae animae,&ibi est dissiculi nolita. Lt ideo ei id fierentia inter dirimum intelle- Diger iactum, α istum, uia primus erat comparando duas periecti miretra
nes ad duo, di i cuilaus est comparando unam perrectionem ineliau. . duobus. σβα- λvitra est notandum, quia est dissicultas de potent ijs animae, qui di ut potentiae alii nix,unde multu videtur edissicile iecudum opinionem Thomae, lux tenet quod potentiae animae sun vera accidentia absolura, licut in igne est caliditas,qua mediate calefacit quae est qualitas, se in anima est intellectus,qui est qualitas, qua anima intestigit. Sed ubi recipietur beatitudo. ih. vel tu potentia vel in anima Respondet Saucius a Komas, quod et sectio, sciit beatitudo,principaliter, α ultimate primo rccipitur in essentia animae, sicut ea ot rccipit ut in manu mea. Sed quomodo recipatur in psexemi a s Dicit quod te e pitur immediat E in potentia, puta eii illud media iit equo amina aςit, di intelliuit, ita quod auo . vult dicti e Sanctus Thomas: primo quod beatitudo imme- 'dia: ecit in potentia, puta in Ditellectu, ec recipitur immedia se te in illa qualitate, sed principaliter, S ultimate, in euentia animae, tanquam in subiecio principali. Pro tuis dat aliquas propositione, doctor. Prima propositio, ista via est relinquenda, puta quod potentia animae sine accidemia. Dico vi tradicit doctor quod videtur ibi aliqua sumere, quae videntur ii se dubia. immo multum alia, quia sumunt primo ibi, quod postquam ei lentia animae causae istas potentias; ista accidentia, quod eavi et omnia, quae ista
acci-ntia causant. Vtrum ista si uniuersaliter vera, qui
quid est causa causae, est causa causati non.utrum si verum quod si essentia animae producit ista accidentia, scilicet potentias, ouod etiam producat operationes istorum acciden- --δε lium,idest potentiatum s unde ista redula, uicquid est v mue,uil aia causae, est causa causati, vera est si recuti ira causa depen, C. hi adeat in agendo deri prima: a.droducit, &b, verum est si Mi quia a, producit, cisi, dependeat ab, a .in agendo. eundo deficit quoad rcceptionem istarunt operationum.Vnde non . sequitur, essentia animae tecipit illa accidentia, scilicet potentias:ergo ipsa recipiet qui uid illae potentiae recipient.
Vtrui si a , recipiat b Uuod etiam a , recipit quicquid recieit, bs non Et Sanctus 1 homas capit ista tanquam veta,quae tamen multum sunt dubia. His ergo, de aliis opinionibu .