장음표시 사용
271쪽
nem:& convexum etiam aeris persecundam:& sede omnibus.Notat tamen Aueroes non esse Aella intisimilae de artementisiou de caelis ipsisna de artementis non habetur ipsum esse sphaericu utrae coetu Dura ex partelnisi ex illis duabus propositiobus at de ecclo illis non sunt necessariae: quia si habetur se coeli concauum quod tangit ignem est rotundu habeturde conuexorcontra etiam de covexo si habeturici de concavo habebitur.& huius causi est quia figura est accidens essentiale coeloci partes coeli omnes sunt unius speciei propterea si una est sphaerica:omnes erunt siphaerica .attigura non est essentiale accidensa lementis:led sibi competens permaniram superiorem.Sed re episea plicabis per replicam Atictois superius factam:quia quod essentiale est aliculi non uidetur sibi competere propter aliud.at oculo figura sipharica est essentiale accidens.lgitur non sibi compotit propter aliud ovita non propterea quia continet ignem dici potest non me probatum occlo sinesse siphan iram figuram per hoc continetitana propici uiam:ut deaelemenustate est dicendum:sed tana per signum&se ratio bona est nunc. Ham mihi uidentur.
Quod uero aquae sutarescies talis sicipatebit suppositi s si suimpletis: ex meo sasuapteatura aqua in magis cauum semper fluit locum tam eos magis cauus est Iocusqui centro est propinquior
Vt diximus ad probadum aquae seperficiem omni ex parie esse spharetramiduae propositiones Exposci, erantiaeessaris:prima est Φ tangens siphscricum est spia cum fi ha quo ad concautim Secu
da uero aequaliter recedens a centro est spharicum quo ad tonuexum uidetur liac mihi Ari toteles nunc probare omnes aquae partes conuexales aRualiter recedunt centro . aut forte
hoe probat de aqua; quia uidetur contra sensu cernimus enim terram aquis discopertam:pro pterea hae probat id quod est naturale aqua mam id uidetur esse accidentale sibi Sumit autem duo primum est aquam suaptenatura fluere semper ad locum decliuem uel depremorem Secrudum est locum decliuem uel depremorem esse eum:qui est propinquioricentro. Haec duo sent
Dumne ige ab acetro rectae lineae a bracae, e .pJucatur ex bre linea recta beridqua utit basem-aba,pediculariter ducat id de mucat De patet itaq; ad lineanusinore re lineis
igit iste comuus magis erit quae reamuel aqquoad exmluet atrae uis aequalis est: quTe centro ducebant qre aqua
cca sui ductae necessariae moxn sescit at ea qtangit eas quae e centro sunt dictaeres msere tia est rotunda
272쪽
Hi suppositis procedit ad r)tionem: desumit casum primo dicens ducantur igitur ab atmiro rectae lineae a b:ckac:haec eit prima pars calus producaturet ex bane linea recta be:ad qua uti in balem ab aproducatur ad:producatura usu in e punctatin omnia haec sunt uera:quia e puncto ad punctum licet rectam lineam ducere Ex ista casu infert primum sequens cumquit patetitam ad lineam minorem tile lineis collateralibus abchac excentroductis hoc licet pate/at sensibus:quod physico sufficit:probatur etiam:Nam linea ae est maior linea ad quia illam contineti&aliquid ultra.sed linea ae est aequalis cuilibet illarum lateralium: quia protrahune ab eodem centro eiusdem circuli ad circumferentiam qua ratio sunt omnes aequales per defi/nitionem circuli igitur illae laterales sunt maiores linea a icti sic consequens uerit ultra ex hoe in ervir: locus ti e uidelicet ad declilator erit ut persuppositionem patet quia centro propin Dior:& hoc inquit locus igitur iste concauus sine decluis magis erit. Ex hoc ulterius inseritetitium dicens quare affluet aqua quoad exaequeturire iotcp ad aequalitatem &hoc per primu suppositum ultria e linea iis aequalis est quae a centro ducebant rut per casum patet quare aqua ipsam si debet naturaliterquiescere in iis elle lineis quae a centro sunt ductae necessarium est evnon in una parte praexior in alia altior. nam hoc modo collocata mox quiescit, Ex iis habem' qui e stiperficiem quom naturaliter locaturrile terminum omnium lineam aequalium a centroductarum Tunc arguit at ea quae tangit eas omnes lineas quae a centrosunt ducta aequali/reric e qua ad centrum omnes linere ductae flant equalesaeircumserecta est adde minorem sed superficies aquae naturaliter locatae tangit omnes lineas ductas a centro aequales rotunda git
Sylloe ire est seperficies aquae:quae quidem est Nec .ck hoc erat propositum . Ex iis potest sy logiimus siecomponi omne coeptis cuius superficies tangit omnes lineas ab eodem centro ductas aequales
est quo ad siti convexum sphaericum Sed aqua est corpus Eiusmodi ut per tot clatanta est ductu aqua igitur quo ad convexum sphaerica est hoc modo textus hic potest reduci ad ordinem licet Quae Auero, sit ualde confusiis Sed quaeret quispiam quor Aristoteles magis de aqua rem hanc declarat a de
moxi terra Innuit Aueroes duas causas primo quia sphaericitas conuentientior aqua uidem non na
m illa apparent montes & ualles uti uidentur in terra ipse .ck hoc quia est fluxibitior magis p figuris apta:terra uero econtra Secundo quia postea declarabitur in fine huius hoc idem de terra addit quoin Aueroes hanc rationem de aqua tenere siue terra ipsa supponatur esse sphaerica siue inclauo ueri non quia est ratio enica omnl ex casu Quo uero ad uerba attinet notat Meroes quid Aristorteles uelit per hoc est per magis concauum.&uult esse intestigendum de eo cauo quod habet aqua deo sum naturaliter: Unon de concavo simpliciter Imaginatur. n. Aue, mes concauum simplicitercidi hoc uult esse centrum totius.& concauum sed quid quod est decunior locus aquae intra tamen sphaeram suae Iocationis. Vult glm aquam non fluere naturali/ter ad concauum simpliciter hoc est ad centrum mundi hoc probat quia tunc idem ellet locus naturalis terrare aquae .cklta essent esuisdem species. Mouetur igitur ad magis concauum intra suam regionem:ultra en1m suam regionem mouetur uiolenter . Ex hoc patet non dari abissume quia est deuentre ad centrum Mundi terminans longirudinem Totius, cures socialleretiam
mota terra a centro proprio non ne aqua natura sita ad centrum moleretur dici potesta, moue/retur ad centrum non per naturam propriam per naturam enim propriam istum mouerecuser
ad Iocum decllusorem suae siphaerae illinc postea uiolaretquo ad naturam propriam, sed quo ad
naturamcdmunem ordinemet uniue si qui est ut grauiora sint subleuioribus: ipsa moueretur. nec est impossibile aliquid moueri naturaliter secundum comunem naruramquod non moue turiaruraliter secundum naturam propriam ut alibi dictum est.
Manifestum igitur ex his quae dicta sunt-mundum esse rotundum,atq; ad amus
sim comptum adeo ut nihil eorum quae manu conficiunturmechorum quae apud nos oculis cernuntur imitabi te quicquam habeat Nihil iam eorum ex quibus 5 stat tantam rotunditatem- atq; exacmonem suscipere potest quantam primi cor. potis circumvecti natura , Nam eam proportionem ipsum seruare patet quam aqua ad terra caetera 'ilementa quae plus remota sunt-atq; distantia seruabui.
Ex iis concludit meIum esse rotundissimum evaddit bonam rationem rcv inquit Manifestumlom est ex iis quae dicta lint Mundum esse rotiundum lat. ad amussim adeo comptumet exacte siphaericum ut nihil eorum quae manu conficiunm ut astrolobi di sphaerae astrologorum: nec eorum quae apud nos oculis cernuntur ut res naturales ueluti concha, di testudines se id genua Dubl.
273쪽
nihil ei comparabile hoc persuadet ulteri ola inquit nihil enim eorum ex quibus stat e est nullum aelementorum uel miniorum tantam rotunditatem alui exactionem Vere o quantam primi corporis ditatem rocipere non pollialpersuaderiovi utinam eam pr-r
tabuia unde quia aquaestrorundior terraiqL1psat per idem: ignis aerepe idemcoelum est rotundi mum quia omnia continet distat na
Igitur caelum ei maxime tale Tertio videmus , quanto aelementum est a coctor ocius tan
ominus est rogum inuentri in lementis in stellis psis atet orbibus nam rimes mi Gnimatib quio primo mobili:tanto magis rotundus est:&hoc significat primum mobila esse amum mo
ducitur:qusa quandopars tenuis moueretur cum parte tenuiori in oris eccetricita ere uacuumlnisi essent corpora intercema implentia cupiendum vacuitates interceptas interos pro parietamen eccentritici adducit apparentiam de in cileam'
ratio est longiorisInterdum breuioris temporis ut in suppuracionibus astronomiei ita clipsis uero di or estquando terrae umbram plus luna ing edimr:breuior quando ianus uinci
rariquando magis aut minus eleuatur igitur ultra motum longitudinis habet eleuatio 1 in
tum di omnis motus uno orbem:igitur rietessere u reum demimaturieleuatur in
posito augis:quare centricus est Ad quod dicit Aueroes hoc e ditfficile imo in eoeentri eo ast in nom posse ciluariiquae in BCum autem intimilo bifatius ira
huemusralter uero uersus c:&h est Hiri si gi tur, Ilii in Hernisfortuito aut a casu esse potest coelum uero sempiternum est at sus conuersosuam ob causam ad alteram de non ad alteram fertur par, rem nam ho aut tae pri piu ut esse ipsius principium necesse est.
Hactenus decocti figura:consequete disiputat decauia propter
nummuni Ante tamen d questionem erigat: ipponit duo:primum est bifarium possie esse motum circuloab ipso a principio
unum quidem' ueri talterum uero uecluso Secudum est talest Isquama ad partes diuersas tendentest non essiemntrarios. quia declaratum est in circularibus motibus nullam essecontrarietatem:tunc mouet questionem addens duoalia siupposita primum Q in aeternis nihil fortuito aut case euenit. Secundum est MM OBMotum cocti essemernum quaerit igitur questionem .c si igitur nihil in aeteriris sortiuioauta casu est tMest coetu ue, mpit um est at ei conue, oetiam sempiterna est octo causam ad alteramro non ad alteram sertur panem ut curabonuper Merid anum curi
questionem ad diuersasocch pariesaecvlumerum secundum unam partem mouetur ab ortu ad I X ini'
274쪽
rcassum uides lataeeun iam primum mobile. secundum uero aliam partem m uetur ab oce assi in ortum utpote secundum orbes planetarum:uult igitur nunc ut Aristo es quaerat quam ob Qualismpo iusiam diu nus abortui planet irum uero motus ab occasu caeperit Slia caute expolitio ni conAuciora uenit uerbis questionis: Suerbis Glutionis ideo stultum et circa uerba sua confidae Debes scirest rationabilitas liuius questionis ut colligitur ab Aueroe uidetur propter tria: pro ut trib' modis haec questio esset inrationalis: esset enim haec questio inrationalis: si Oaelum moueretur modo quo mouetimo non posset inrelligi aliter moueri propterea lipponit in circulo posse esse motum ab idi uersus tacu uersus :ut sit dignum quinioe Guare magis uersiastis uersus a mo/uetur caelum.Secundo esset inrationalis quae illo: si illi motus ad partes diuersas essent contra/ril:ubsenim essent contrant:non possunt competere inditterenter a s ul:quia duo contraria noc perunt uni naturae propterea supponit talcis non cite cotrarios sed compol sibiles coelo uel circulo ideo est dignum questioris lunt compossibiles coelo:quormagis unus ealter competie Tercio esset inrationabilis questiolsi motus coeli esset sortultus: nam res fortuitae non et qua/renda causa:quia est fortuita:propterea supponit talem motum non esie fortuitum:quia in sem/luternis nihil est sortuito I coelum curius motus sunt sempiterni, est igitur questio rationabiissma uidelicet propter quid motus coeli est ab ortu super terram ct non subterram. nam e/lum utroca modo potest intelligi mouent cvab' repugnatia:quia non sunt contraris: est et res non sertuital sed causam habens. haeae de rationabilitate questionis apud Meroem Aristotestamen rationabilitatem questionis ut mihi uidetur aliter assignatmam cum caelum sic moueri ut mouenirmon sit principium v causa:quia motus dependet a motorei cu modus mouendi etiarrationabile est quinae causam quor coelum ius luc mouetur Modo uillo.Inquit nam clahoc aut esse principium: culus reo potest dari causa: aut esse ipsius principium necesse est supplehoc esse principium non est uerum . quia e motus di modus mouendi liabet principium c cau/- sim:igitur questio non est inutilis larc de questionis rationabilitate.
De nonnullis igitur eniti dicere aliquid 'ualitervi de omnibusmiliaci preterires gnum esse uidetur sorsitan aut ingentis amentia aut multae paulantiae.
Expositio Contra se inuehit per argumentum maledic ic soluit quasi excusitionem sui assignansi deinde ad rem uenit. Maledicus inuehet Aristotelem esse uel a mentemiues ostentatorem dimouc dotalem questionem Amens enim is dicitur qui non diocernit interficile cv dissiciles ostentator ueroqiii in omnibus citam arduis pinsimit talis sequitur Aristotelem circa hane questione aut este ostentatorem laut amente amentem quidem si non discernit quantum ham ita facilist aut dii sicili mostentatorem autem si haedi questio dissicillima fuerit:&de ipsa praesumit inquit de non nullis eniti dicere aliquid aequaliter oves omnibusl nihilar praeeterire:si non dicernit inter sui letarili Sicli 'rtieritim esse uidetur ingentis amentiae: iuxta illud scient cv ignorant ora
sint plana si uero discernit eu praesumit dicere aequaliter de facili cu difficili seu de quibusdam euomni fluidetur signum mutnx petulantiael sue ostentationis iliue pronil animi. Alterum ho/rum Aristoteli circa hanc qitellionenHκcurrit. nam si parulfacit Iliamtamen sivit altu quid cirquia non discernit rem qua cognita dissicillima estia re quae sicilis est. Si uero cognosti esse arduam cumagnifacit illam:ostentator o pronii animi uiditur nimis: quia praesumit ad id quod
est ultra captum humanti m ha maledicus contra Aristotclem.
Verum non omnos iure increpandi sunt aequaliter:Sed dicendi caulam quae natura stainsipicere oportet Et quo praeterea modo te habet incredendo humane, an ualidius Nam cum certiores noecssitates assecutus quispia suetit gratias tunc agere dciat inuentoribus.
Expositio. Respondet ad maledici armimmmmequia uidetur ille non lotelncreminimus enim de uidere causam dicendi propter quam aliquis audet divir: nam si dicit ueritatis amore: non lu/xte increpatur praeterea non iux te increpati si non prius inspicit ea quae quis dicit qualia sunt. nam si ea quae dicit sunt ultracsimunes hominum opinione, at consuetas tradictiones non est iuxtum ut Increpmir.quia si non satisfecit ad plenum:& alius successor satisfaciet lest dign' gratia quia inuentoribus sunt agendae gratiae hi enim aliquid contulerunt: ut enim dicitur seι cuncta methaphvsicae is thimoteus non fuisset non tantam cantandi haberemus ariete, si phryantis non antecessielmon tali g thimoteus euasisset inquit uerum non omnes iure aequaliter in/crepandi sunt:quia anted maledicus increpet:ad duo respicere debetiquae explicat: sed diccndi
275쪽
eausam quaenam sit inspicσeoponoe:qcus hoc est primum cie quo praeterea triniose, tincredendo ille qui praesumiti humane ne hoe eulecundum comunes hominum tradictiones an ualidus cccretis: nam cum certiores nor dicturi docuinas quispiam sterioras I xutus seerit clas tune aetere debet inuentoribus sic igitur iurae maledicias ito increpabit AristoteIcin quia si si cedet nouus ueritatem plus attingem:An habendissum gratiarquatenus
Nunc uero id quod nobis uidetur dicendum est . Nam senatura eorum quae fa Eta possit bilia sunt semper optimum facit:& in ut in lationibus rerelincisaea prati stabilior qua locum pergitur ad superum: Diuinio siquidein sit locus supcrus infimos ea qua petitur anterius etiam pra labilior ea qua retrorsum ituride trum siquidem etiam de sinistrum ita sese habent ut dictum est: atq; dicta dubi . iacio coelum tabcr prius posterius ueconfiteatur:causa persecto hax dubitationem diluit Namsi se habet ut potest optime: et erit sane eius quod diximus causa Est enim optimum simplici atq; incessabili motu moveri si uersus praestabili. etiam id metit
Soluit per syllogisnum hypotheticum a postione antecedentis ad positionem eos uentis hoc taptauo
modo u de possilibus natura facit quod melius di melius in moueri abortu uersus meridie Quersus mediam noctem igitur motus coeli debuit esse ab ortu uersus meridiem: oeno uersis messiam noctem Sed melius est moueri ab ortu uersus meridiem luersus mediam noctem: igitur Monis caeli est ab ortu uersius meridiem magis quoesus mediam noctem Minorem uidetur D/hare primo pergimile in actionibus recti sinam ut in illis motus quo seperius itur est, starilior:Suinior liquidem sit locus superus infero:sic inlationibus coelestibus te erit praestabilior qua itur per partem superiorem imae Seliquia ha ratio potest refellit quoniam antipodis sor te poetationem subterraneam ibitiir per silperius ideo probatio per aliam rationem: quia a
dextro motus eris praestabilior si ibit ad anteis si ibit retro, at ortus est dextrum caeli: Meridies est ante eius igitur per ante praestabilior erit motus ante siquidem praestabilius sit retro ipselinquit nunc uero id quod nobis uidetur dicendum est:5 hoc si gratiae sint inuentoribus habendae deinde sumit antecedensiovinquit nam si natura eorum quae facta possibilia sunt semper opti/mum facit hoc est primu 2 optimum est moueri per locum supra terram tu hoc ait interpo/nens prima rationem Vinquit ovest ut in lationibus cisti lineis ea praestabilior:qua locum pergitur ad superum: divinior siquidem sit locus iperus inseroose ea qua petitur anterius etiam praestabilior ea qua retrorsum itur est igitur antecedens suspensilium uidest et si natura facit de libilibus melius heu mesius est moueri peranterius coeli per posterius.&quia posses dicere meridiem non cisse anterius mella aut quia dextram ct sinistrum non sunt ut dicrum est dex
inim quidem in ortu :sinistrum in occasi:quia tales disterentiae positiois uidelicet ante obretro non sunt in caelo:ut dicunt pythagores: subdith refellendoldextrum siquidem tu sinistrum ita se se habent ut dicrum est alui dicta dubitaeiocceium liabere prius cla posteriusi siue ante ΔΕ retro praesupponat at confiteatur:hla terminatur suspensio quasi dicati si har ita sunt causa p/fecto tax hoc est quia locus supra terram est pars coeli anterior zdubitationem diluit obrepetit breviter tonim syllogismum hypotheticuml sic si per locum seperiorem moueri est optimii occlum sic debet moueri.Sed sic moueri motu simplici ovincessabili uersis hane partem est optimulgitur hic debet moueri de ratione primo ponit maiorem:o inquit nam si se habet ut potest op
methaec erit sane cius quod diximus cauti est igitur maior si per locum superum moueri est op timum:per talem locum debet moueri deinde dat minorem:quae est positio antecedentisi inquit est enim optimum simplici at* incctabili motu atqiuersiis meridiem mouent repetas potsitionem consequentis uidelicet igitur per talem locum debuit moueri. Haec est Solutio AristoteIis Ex iis patet hunc coeli motum propter tria esse diuiniorem coeterii primo quia simplex 'N ubi enim mi tus esset ex contrariis:esset cum laborelou poena: ius contrarium est probatum V ii Secundo quia est incessabilislownon nunc per meridiem munc per mediam noctem: quia dilictim interpoliatione quietis:& ita non ossiet, emus. Tertio quia est uersus partem ciaeli prae/stabiliorem lova parte oculi praestabiliori:ut a dextro per anterius. Nam si aliter esset: non secisset natura melius demissibilibus nobilitatem miramotus ipse nancillatur ova principio ct asi
276쪽
neleva medio per quod itur in finem. Aueroes quoad texrus ordinem nihiI rectae dicit uerum circa primuintupri urum ci natura facit depol in animalibus terronis:ubi natura directa a diuinasia licitudine:creuit in illis n6 nullas res non necessarias sed rans meliores:ut oculos:quos natura non propter necessitatem creviticum animal esse possit abstrillis iit talpa:sed propter melius.Quare si tantam semat natura circa haec animaIia terra acti caduca Gllicitudinem:quanto magis circa animalia illa diuina atet inmortalia. Notat tame dis ferre mellus in aeternistre melius in sublunaribus. Nam in aeternis illis animalibus ipsum meo Ilus est necavlumipossibile enim lanilla non dicitudinisi ut sequitur ad necessarium qu huius causa est:quia Oxium caret causa contingentiae ad utrunm uidelicetprima materia. In animalibus uero terracessi melius est possibile aptum magis esse non esse Nam licet possit homo sine oculis nata:plcrumcrium oculis nastitur.animaduerte tamen ut in lib. destria destiuiti decla/ravimus in caelis animalibus p caelestibus non esse contingentiam:sed bene libertatem: liber. tas enim o contingentia Gnt ut dixit Avicenna: nam duplex est potentiat altera quidem lagonere intellectilium intellectus possibilistaltera in genere sensilium prima materia: ex potentia1regenere intellectilium proficistitur in animali libertas ex potentia uero in genere sensillum contingentia. a ratione menti ut poenitus materialia contingentiam solam habere pollini. quia materiam habent intellecrum non habent.animalia coelestia uero solam libertatem habere possunt: cknon contingentiam:qula intellectum habent:materiam uero non homines uerocv libertatem dicontingentiam:quia intellectum habent:& materiam. Ha res dilacidius per/quisita est in lib.destru destructio.nax sine Aueroes.Dubitat Alexander quia Aristoteles prius probauit ortum esse dextrum: quia inde est motus principium:hic uero uldemr proba re moetum inde incipere:quia est dextrum: gitur circulus. Hel ndet Alexander Aristotelem no γ Naiorum incipere aborruiquia ille est coeli partem renobiliorem:& hoe ut mihi uidetur exponit simplicius uolens Aristotelem no probam more ecc. liancipere ab ortuiquia locus ille est dexterisesq, si incipit ab illo locolqusem apposuimus esseeoeli dextrum uinet procedere uersus meridie qusem appellauimus coeli anter ει hoc md noest demonstratiot nec circuluslsed ratio ex suppositis:& hac est ueritast loquitur enim Aristoteles hypothetice ut uisum est dubitat amertilla utrum sit demonstrabile coelum esse sphaericum Respondet albertilla generatim de nullo corpore nee de coelo posse demonstrari sphaericitate. Mouetur tandem lsequia Opposito concessomullum in naturali phylos Illa sequitur im/possibile. Auctora uero Icilio huius m hoc lib.ee demonstrarum Ad huius autem ueritatis declarationem est sciendum medium demostratiota esse interdum desinitionem Minoristhoe est sublecti conclusionis interdum mamiis hoc est pι dicati eonclusionis:quod quidem qualiter contingat:in nostris comentacionibus libri poste νriorum elidictum. culta Aristilleles dictam conclusionem tribtis modis demonstrat primo stdefinitionem Maioris siue praedicati. Secundo per definitionem minoris siue si blecti Tereio, impossibile prima quidem processit ex desinitione figurae est enim figura pharica figura sim.pli Lunaetv prima una tantum linea circa idem centrum contentacu per hanc desinitione processit prima ratio. Secunda ucro ex desiuitione subiecti siue minoris hoe est definitione coeli est enim coelum corpus animatum primum c a se mobile:& per hanc processit secunda caetere ra/tiones quibus utebaturierant per impossibile Ex iis potest argu contra albertillam omnis propositio uera arc necessaria cuper terquae non patet Alo terminorum intellecti cul inteIlectus
allentit per ι efinitis nem aut lii biecti laut praedicati est demonstrabilis. Talis est dicta questio
siue dicta propositio ut nunc suppono igitur est demonstrabilis obiectio illius friuola elhqula dato opposiro multa secuntur impossibilia in naturali philosophia ut patet intelligenti Maede dubitatione.
Post haec motum ipsius uni rinem esse Minimem difformem adiungamus addicta oportet atq; hoc duco de primo coelo deci ptima latione . In hiis enis quae
sub illo sunt plures lationes conueniunt in unum iam
Et de uniformitatem scoeli nune agredituri uidetur autem haae questio necessaria at*ων Iiς necessaria quidem quia in tractando defigura coeli:supposuit motum coeli esse uniformemtauare ne nihil indeclaram momictarum restat nune cude uniformitate loqui.utilis uero ad queionem pximo tractataminam dictum est coelum moueri uerius stiperum i quia nobilior pars
est:posset quis ambigere an semper ch uniformiterila mouetur lues quodam tempore sicialio nopropterea
277쪽
propterea haec pereractauo utilis est ad blutionem aestam est pneterea unsi qua situm petie a adhunc libsim rat sumine desidmbllel seruare in motibus proponit igitur intentioni l&inquit postha motu ipsius coeli uniformes esselminim ditarinem adiungamus' addicta consequenter.& in duplex est motus diur/nus quo primum coelum xxiiii horis ab ortu in Occasim reddit iterum ad orrum alius uastarii stellanimaboccasu in ortum uariis temporibus rediens ad occasum:declarat de quo nat motu tractatus ericio, perstringit intentionetadmotum m de moecelo:deca prima latione cuius ur causam assignare dicensit his n.quae sub illo sunt plures laptiones conueniunt in unu Iam ou per unum potest intelligi unu molitio tunc est sensus q, non uult dicere de aliis moti siquia conueniunt in unit:.latenus in, orbes motu raptus mo uentur hoc motu diurno-ovit quicquid de illo dῆ etiam per accidens up esse dictum dealiis urpotest intelligi per unilafinem unummam sim astrologos siue dent plures orbes concentriclitealippus N eudoxus poniat siue eccentriciet enclati ut prole istoc conueniunt ad unafineus ad deserendum unum planetam propterea sunt dimictendi quia nus illorum tractat in pri/mapEla: et tertio intelligi per unum:rdnem unam:&tune est sensus in spetiarim non est Io/quendum de motibus uagaielquia illi motus conueniunt in una rationem cus motuistimo:&ν
ita qc ad de mori diurnoibat jeasderoes pol mari de illis:ppe no est loquedii speciatim de illis cuin dicta de motu diurno dedicas de motu illas trux est intitis D expo sntentionis.
Nams difformiter mouebaturii psium habere augumentu statum &declinatione perspicuum est orianis enim difformis latio S dcclinationei cwaugumentum statum habet. Est aute statusseaut unde Mobile ipsum fertur:aut ibi quo fertur aut in medio ueluti sorsitan iis quidem quae natura seruntur in eo ad quod mouet tur In his autem quae pr ter naturam ferunturi in eo unde movcntur in sis uero quae proiciunturain medio at circularis lationi,neci und neq; quo , ne Nesi timest:quippe cum nec principium-n sint nec Medium ipsius si prorsus Na
re tempore est sempiterna de in longum protensia 4 insectilis . Quare si lationis ipsus non est statusmel difformitas erit difformitas squidem ob declinatio
arc airgumentum fiat. Pradita intentione nune i praepositam hypothe taptauo
nationem: habet undetqualo quo at motus cccii non habet undetqual&quo toltu non habet augumentu statumi&dcxlinat&quolhaber principi tmesiui&tine quo.at monus I non habre principitiiquia tempore est sempiternusmon habet medii quia itudinear continuitate est productust habet finemlqusa est insectili latet nunicae. hllicdnquit nam sidit formiter moerebiti Icu est Dathaiκ consequentia per defintio est quae ola declinationem lovaugumenssilo fatum habet:&sic p3 consequentia: &qaiule
lmum sere taut ibi quo raut qua scri ut in ipso medio:exemplum ueluti Ersitan is quaena tura senant status erit in eo ad quod mouet:ducit forsitan: quia posterius hocione declarabit. In his aut quae prsere natura seruntur:status erit unde mouent.In iis uero quae proiciunt sa/
quolnec Medium' est qua cuius m bscribu d quid cunec principluine nisi nec me
Σ et 'et μὴ 'laxionis ipsius non est stanis inem dii formitas erit Iis
squidon ab declinationem at*au mentum fiat. Haet Aristo, Quo uero ad uerba is V non esse uaum omnem mmmdat me nubere augumentum litatum o&dαlinationem Na
278쪽
moriis naturalis Minaugumentuml& stant m c non declinationem LMotus prolestorum ha/MIThomae ct imitum cladeclinationem S. I lumas respoda uerbum illud omnis sumitur collective ut sit lens an omnibus motibus vinormibus hae tria esie:no autem in unoquoq3 Sestia expoConsis stio povertit textu in exponit enim singularesci plurale proptinea uidetur Aristotelem, aut pria tu gumentum intelligere partem auccioremi per decliuatione partem rc milliorem per statu pat
cmsu Inmam: qu.xcile potest haec autem in omni motu lunt distorint,na in eo est pars remis
Adadula. sior in erisio atqδ summa quae ole potest:&hoc Arritoteli susticit. Secundo dubitatur quia pro Sol Auero di iecta v praetrenaturaliter mota eadem sunt igitur non recte posuit diuersat Auer satet simplisimplicii cius per proiecta animalia intelliguntiquae pro tanto dum in cnturlproiciuntur pro quanto Triplex mo instrumenta motus prolesunt.propterea uidentur mobilia Velitriplici disterentia apud Aue. hsti, quaedam quae in principio accellerantiui uiolenter inta quadam quae in medio ut animalial
quaedam quae in finelut quae mouentur motu naturali.huius aut causa est quia uiolenter mota mouentur ob immum i quaem ab agente sumunt i modo quanto propinquiora sunt principiora Pici lumpserunt illumitanto maiorem habent impalam animalia autem mouentur propter expanse inem spirituum qui magis in medio a in principio expanduntur naturalia uero intcduntur in fine promere quia plus acquirut desiderio ad nnem luel de qualitate motiva:quae quiri ille Auero tur me locvmobilitat.viii, phyli dicitur. Alexander maliter intelligit: quae uide Digre/com XXXV. ditur aut Aue.aduosus mathematicosi cu concludu primo demente An diuersitatem'iis ap/De eccctricis paret in planetis non est prcipier recentricos laut epirulos:quia tunc moimus illis motibus Ucveplaiclis sciet unus motus, tuo:qriuellent circa diuersa centralcv supra diuerIbs polos cuius contrarisi dicit Ar in littera:ait n. hibus illis fieri unum morum lialtem congregatione. Tunc arguitcsi/tra mathematicosi primo contri lciclos mam si epicietus esset:cius motus non esset circa citrutcrrar:cuius contrarium ala Ari-omnem motum coeli elle circa medium mundilomnem leuiu emedio evomnem grauium ad medium Secundo contra eccentricos per argumentum factum com .Xxxii.qula si darenturi uel esse, cui lues darent corpora Giora. ut ibi fuit deduci ii Se/cundo ad idemi lociis tolli is cupartis in corporibus simplicibus idem est. sed Iocus toti coeli ecentrum mundi illiniliter imus totius Iphine uniu planetae. 1gitur omnia crunt cocentricales
obicies nam ut in caelementas ita in coelis led plura sent loca aelementorum ut alius terra ratius aquae', id genus.1giri ir lorum non st unus limiq. Respondre secus est de an ministas de coelis. nam clementa locantur per extrinleca Orbes per intrinsecum utpote r centrum m/tra omnes orbes contentum Tertio arguit logice contra hax:ubi debes tabe et demo bona ineliquata convc itur cum tremit molicet poliis eccentricis die clallar pnt saluari re Tuane apparent inmoeconiacis,apparentiis positistilli senti nisi pro nunc idonec inuenitur alia cauda melior:qua: couertitur cum illis peccat igitur qui arguunt a propoe habente plures tas uerit Meis ad alteram illas. hae. n. apparentiae possunt per ciuimodi saluari: N per alia quae nodusunti ivlienta lii l. logice arguit quia triplex est demsi sient ut abe tu nobis noto ad mlcate rut ab ipsa causa quae per ei licetum est inuenta ad effictiunicauce cvesset siue simpliciter quae est per caulam notam nobis cunaturaequalis est demonitiatio geometrii lic re igitur ab apparentii ad epicteto sit processus quia:ocontra nullus est:quia proceditur ab lenotis ad nota lunt naapparentiae notae leccentricit .veri lci ignoti obicit aut sibi Aue per argumentum prolemaei quinto magna: csilmictionisi ut per illud quod apparet in cliptibus: luliaris. n. ecliptis in nune
breuis inunc longa breuis cum de umbra parum capit longa vero'cum multu. hcc aut fieri non polline erectricodgr eccctricu est. Rndet Aue cuimaginat luna moueri motu titubatdis circa quae a puctu in si describido cir ulii Psectulat suppolis altπNorbis sibi coli ui licis tituban
yprioriqnc remotior ut pspectivi tabat.ci meos cocidcte aut ecciolam aut epiclaloe . Haec maelctgi' tacta a molimaeo ut i quita dictisie magnae eostrucrais capite.xii uck. xvi Scdiu ro ossa preciperiint in aequalitatem motus lis circa mediii mundi Cum igitur motus solis sit inrespulari circa medium mundi oportre ut sit reetularis circacentri improprium quare habaali ulciniicircaqd regulariter moueficu ita recreritu. Phaetro laudas, ptolemaeo in ali .dictisse
279쪽
euola umciant ad huc libruin: nam inccxlicillo nostro de orbillis perfitias hoc apertissimis donoibasiconia aui etiam non nulIa uanas sutiones aliquorum: qui ut peripatetici uideant rin fabulas tradunt aniles o dem it aut porphyrium Emino minus physicu A mathe declarare quatenus prolemaeus casive Ari cariti r est. nunc uero uset in tantum sit didra
Praeterea ii qd mouet ab aliquo noueat diffomitiae motiois euenire cessee:aut e pre motoris aut ex pte rei quς mouet aut ex pte utriusq; Na si id qd mouet Me no mouerit umb':& si id qd mouet alteret dono id e maneat:& si utrum mute dqdimire difformiter rei me hos nihil circa coelu
lonatigiisqd mouet-non permutatur iel corpus ad quod movet prosceto no mutabitur corpore cum uacauerit. Quare
de impossibile est lationem esse difformem.
Secundo arguit hypotetice sic si omne quod mouetur ab siquom ceturlut in physicis estine προλο
him:di formitatem motionis euenire necesse est aut ex parte motoris laut ex parte olquae moueti: ut parte utritis .Sumas ig--cti difformis neccile est ipsum esse dii brmem aut ex parte mobilis laut motoris aut utrius cx exponat istud tonsequens: nam si id quod mouet:iisdem non mouerit uiribuslsed nunc remissis,ue auctis clasi id quod moueturialtereturicti non idem permaneati sed nunc magislnunc minus reustati cum utritu muteturi moto quidem ad remissionem uirtutist mobile ad alimonem resistentavrid qamoueriiridi I formiter mouerilprohibet nihillimo est simpliciter necessarium . Est igitur maioruerat , si motus caeli Tet difformis:oportet aut ut moestaut ut mobilelmi ut utrum permirutetur. Destruit consequens o, ponit minor mlovinquit at horum nihil circa ccclum heri potest, quod probat per ea quae probara sunt: e inquit nam id quod mouetur c primum lad quod stat ultima Omnium eorum quae mouentur deductio:& simplex:quia non ex artem cinc ingenerabile Vincorruptibiletquia caret material&omnis mutatinois expers quia caret cotrario de/monstrant est essed etiam quod mouet multo magis rationi consenat tale vile primi siquideprimum te simplicis simplexi cu incorruptibilis ingenerabilisca lincorruptibile ingenerabile motivit m est.demum epylogat uim rationis cuinquit rem igitur id quod mouetur non permuto ex si est corpus id quod movet prosecto non mutabitur corpore cum uacaueriti Quare cunee ex parte motoris nec mobilis nec utrius* aliqua sit permutatio: am impollibile est latioιnem esse dit mem potest igitur syllogismus categorice sic confici: ne quod est sermiter mouetur permutas, rex parte moto inluet mobili luel utriusq; Coelum nulla ex parte permutari potest igitur occlum non ditarmiter mouetur. Haec Aristoteles, Aueroes aut reducit demo AH ad duas Nopositionestex quibus potest caemficiunus sylli quam prima est uelocitas ex tar Au inditas in motu ex proportione potentiae motiue sua resistentia proficiscitur. nam stante eadere ς ' Mi sistentia evaluit potentialmotus increscit. Similiter stante eadem potential&diminuta resste. tia motus increscit Diminuitur aut aut diminuta potentiai cures stentia noni aut aucta resistential&potentia non Quare sorsitan non male semiiunt calculatores dicentes uelocitates propor Qvi lautationem proficisci e proportione proportionum potentiarum mouentium ad resistentias mobi Q 'Iium quodit Auero vii phy.auscultationis sentire ut sciur cum XXXu-cvin. iiii.ciusdem com .
lxxl.quae res in fis physicis perquirat.Secunda propo est in motores ccci lim ipsi sunt smpit invariabilesitum a simplices tum a ingenerabiles levisa carent tum a carent contrario. Ex is sequitii talem motu este simplfunisormem Scdo debes scire ut Aue. indicat alalmo Deum duo PPl nitrii metu uirpsipiritum qui ad mobra mortua trasmictit sc propter desideria
rcille moves qa nodii sipsis expasusi:qn celeritericu pus maxie expasus sumtiqnc declinat eu spirit' est,esbIut'.ia ex parte desiderii:crescit.n.desiderisiqn admotu lut pst saluationes veluti in lepore:quom uenanc aufigit canis rapinamiquando decrescrir propter alias causas
talis secunda ratio esIepotest quare motus citat est regularis lex parte quidem instrumcnti:ila
280쪽
nullum hi Glubile.ex parte desiderit quia nullum lis Agendi finem aliqumque non habrati taleonseruandi quem habet.Haxagitur ratio ex parte motoris ou mobilis lampta est.
Insuper etiam si difformis euadatiaut ipsa tota mutatur:& interdum uelocior in tardum tardior rursus straut ipsius partes partes quidem sit Tormes non esse patet:iam n facta esset stellarum distantia ianito in tempore:si alia tardiu alia uelocius moueretur at nulla in distantiis aliter se se habere uidetur .
Expositio Tertio arguit ex parte mobilis tammmam si morus dium
Aristotelem disso iter mouetur aut diffformitate motus partium hoc est stolarumlaut dimomitate totius lationis. Sed neutro modo esse inreest in oculo ut probabinon est ditarmis. Primo proponit maior lovinquit insuper etiam si distormis euadat latio ipsa primat qua stellatus orbis trinieturiaut ipsa toea mutatur eripiniliselociori interdum tardior rursus fit.ut in lepore spretatur:qui nunc accelerat inunc tardatini cropedat.aut ipsius partes uidelicet stellae:quae in ipsis sunt Ha est maiori destruit consequens' addit minoremtok primo probat paneshoe est stellas non distormiter moueri revinquit partes quidem dissiormes non Ie ain.Iam enim facta esset stellarum distantia infinito praeterito temporeisi alia tardiustalla uelocius mouereturiat nulla in distantiis siter sese habere uidetur
lamia tionis:probat enim distantiam steenim abrachra stellam in labio meridiis e stellam lucidam in cane antectamieltae secundum temdit ad meridiem perdigirum cum dimidioere Ion rudines intereassere aequales esse.AmpIis earum quamor quae sunt in capiteleomlaldum hydnere in linea recta asserit.talpsit etiam abraches alias:Masomi has molemaeus sit obueniau ittemporibustreperlicii eas cum ciuilem distantiis uistitutam cum inter plum o abrachen anni fluxerunt circiter.cclx.quas eum tanto tempore mansisse uiderit: conclusit eas lamper nururiatas Me.Hmptolemmas
Tota uero mutari non potest remissio nai nimiusq; ob imbecillis talitas uero res est praeter naturam et enim imbeccillitates quae cunctis insunt animalibus:praeter naturam accidunt Ceu senectit,& Tabes.
Ex si Hactenus in non sit dita is poene parres mon poenes Torummum peti det o primo P ponit hocicu inquit tota uero mutari non potest utpote ad mutatione totius coeli: cuius causam reddit:&inquit remisssionam cuiusq; animalis quoad coepus obambeccillitatem fit. Imbres cillitas uero res est praeter naturam:quod exemplo ostendit:Et mulco enim imbeccillitatesinuat cunctis animalibus insunt:praeter naturam accidunt ut senectusIcv Tabes quae graece in pthissimi celsus inquit hax est illatquam non nulli medici uocant naturalem maciem siue senilem ethicam:γαν ex diminutione procedit caloris naturalis Sic igitur habemus si coeIum aliqirando debilitaretur: -ret praet- .
tinamin forsitan animalium constitutio ex talibus constat quae propriis dimserunt locis:nulla enim partium ipsius suo est in loco,
Posset obici An.α senectuseu Tabes siminaleslqulaeomul cursu ola ineuitabiliter mali accidui Ex si R pondet lia cisse alia quo ad narura ulem praeternatura aut sent particularem . Sunt qdem particularciquia illa intendit conseruationem indiuidui Sunt uero sen naturamulemiquia illa intendit conseruatione uniuersi Inquit tota nam fessitan aialium constitutis ex talibus constat:quae propriis disserunt locismi ex quatuor aettis quare se naturam uniuetiale est illa dissolui inpropria loea pro scistendo contra tamen naniram,rticularem quatenus ad illa sequit demimo indiuidui obsta imbeccillitates qua re mixtionem elementorum euenitunt praetre narurales sunt saltem rctoe iudiuidui Haec ad cauillum
erit Quare nec remissi nec inreso nas inreso laetitiremissio et erit.
Expositio. Complet stilli qui hoc modo insulatio eli dissormis est tota mutat muraude coeIi:sed muta ne coelicio mutat.qa coelum no est mutabile:&hoe .pbat stigi in his quae pnarunt: nihil