장음표시 사용
281쪽
prorsus ipsis conrearium: beccillitas profecto nulla in ipsis erit.quare nec remissiolnec inten/lio:nam i intenso merit remissio etiam erit:&econtra latio igiturcoeli uniformis est Auctora Ouae Auero. autem σκ)uet questione quia almis Minducerecoelo non accidereturi m ex parte mobi--.xxxvii. Iis: proptoe caulas dictas: duario ex partem ortirerui licet in substantia sit invariabilis a Dubi. Auer. cidentem tuariariinam ut animal sublunare acceserat oviardat motum per uolutatem quae sciquitur apraenenuonem alicuius finis:& ok corpora coelestia:quae etiam mouent per appetitum
diuoluntatemquae secuntur apra hensonem alicuius finis Responda aliter esse in animaliti sola, illis diuinis alito in animalibus subluriaribus Hac enim non mouent sibi nisi moueantur ab appetibili extrinsecole quo causetur cvsurgit compraehensio:&4tihm animalia uidenturio. Deri per scientiam causatam a rebus ciuiua uero illa animalia mouent serper Hentiam qua est ealua rerum Contra replicat Auero mam illa nos intelligimtIokintelligendo gubemant nos steriis audi igitur uoluntate intrinseca Asrant nunc accelleraretnunc tardare motum cura non pro eorum necessitarcisaltem pro nostra ueluti in gubernatore exercitus euenit Respondet selennam illo sola.
rum esse in actu semper Huia est eorum substantia:quare nihil nunc intelligunt: quin prius itellexerunt nihil prius quod non nunci.hax enim intelliguntllntelligendo let eum ellentiam spriam severiora uero percissi tam superiorum:&s ms.d, si uis:resipondea formam Ex iis, Aliterrorem Aulcenae:uoluit.n Aulam coclum O Au me de ulmitibus animae haboe intellectu interiorem ut eum:qua m prae de sensibuccuc phantasiam uocant nos uero imaginationem intellectum quidem illis Avicenna pretati ut h. scientia sempα in actu intestigant silum M pro necessitate gubernent Qua ratione adlviequestio stat contra Aristotelim Contra obii it Aueroes enthy Cosu.Aueri mematiceli coeli haberent phantasiann haberent instmmenta similuum,cvs haberent instrumera ensius:eflent eis tributa ob salute zeus sibi censeria illa essent ob salutem tributa:possunt aecidere eis occasionest&casus.declaram hoc enthymemalnam ut dicitur in fine libri secundi de anima phantasta est motus factus a sensibus secundum actum igitur si habent phantasiam:ha hent sensus exteriores,ev si scinsus exteriores:igitur sentoria:quae graxe organa dicuntur sensuu IH est prima consequentia Secunda deducit:quom.nsensuum denturalis animalibus ob ne/cessitat latii ob melius hic est ob salutem.tactus quidem ob necessitatem datus est.ccereri ob mellus at salutem. Ex iis sequitur si illa habent sensoria:essieris sensisa data ob salutem nam hie finis est haet de secunda.Tcrtiam deduco teriam:nam si ob salutem sensoria tribuli illis υtura:quom contraria sint apta fieri circa id rigitur illis possunt accidere occasionesicasus ovea amitates ueluti occecati uel tractura cilii d id genus:alitre n. stra essent tributa ob salute. Hac aure sunt obstent quare animalia illa hac nulla mustretita esseest pollet tamen quaeri hic an coeli sentiantlut latonici uidenm tenererquae res in aliud disseratur tempus.
Praetcrea inrationabile etiam cst Mouens ipsum infinito rempore eme impotens, U
ee rursus alio infinito potens nihil enim tempore infinito praeter naturam esse ui
detur at imia illitas res est praeter naturam .
Qua argult exparte Mot nubi debesaeire morum coeli posse esse dissior memu istorum tam siclo. moetorum ci intelliigendo uno tempore infinito ipsum remicti
tur 'rillateles nullo horum moelorum posse essedis mem id prirnoch non sit difformis 'uno temtoe infinito inten semper ut inc/turo siue econtra ev arguit hypothetice sicui motus coeli uno tempore inlinito inte rectiali uao infinito remictereturimne mouens coelum uno tempore infinito essent potens Also tem/rure cilcit m msae imb-- aeternaturam pol rei cis tempore infinitoinec aperte antefolumine aperte post solum:ut fuit deductu in primo italus at imbeccillitas res est praeternamram ut inpriore ratione est ostensum. uim non poteli tempore inlinito anteraut tempore infinito post.debes si ire q. Aristoteles uides diminum Duestaris non n lamper remissito causatur ex imbeccillitate potentiae mouentla:sed'irca excrementoria Solutiortentia mobilis.ioni uidemrdiminutus dici potest uno modo Φ otham aucta resistentia erit
res plernatura:o flara ualet ut prius.ue dici pol in hae ronesipponere id quod in proxima roneo ut us nullam polia esse uinoem ex parie mobilis.nucitat , nec aparte motoris.
282쪽
DE COE ET MUNDO.Insu et nec aequali in tempore id O est pratic naturam γε idqd est secundum
naturam existit. Ex sitio . Secundo id 'probat:qa non pol aequali t ore esse id quod est parere natura: dintio est sm
naturai, Tempus.n. 'manentiae rei prataanalis mres praetcr naturalis est rarenter.res uero naturalis ut perse intenta est pleruca igitur emphimιbeccilitatis non pol et aequale tempori potentia: .cumam vilitas siti tanaturalis potentia um naturalis:ut nunc lupponendum est
Ioemi nec omnino potens:uel omnino imbecilles nam si remictetur motus Lipse infinito tempore remictatur necesse est aut nihil aut intendi semper: uel remicti retro semper potestae it enim infinitus:indcter minataeon ipse motus, Sed omne
diximus d e quodam in quiddam definitum esse
Expositio . ccundum mebrum fultima nido monim uel toto e utracp ex parte remias per remissione,
potentiae motoris uel toro se iitram ex parte intendis crementi potentiae motoris: hoc uult confutare:&primopponit conclutioncmla inquit item nec olo hoc est uniuerso rcpore utra
ex parte potensiueroto imbecille utram ex parte hoc proponit probare, Et licet illa particu/Ia uel graxe sit rquod ut Setur hpe sonum copulariuii hic disiunctiva habet ulm.pposta conclusioneiprobat illa levarguit hypoterice adestructione cosequentis dicens nam si remictes
motus univcrso in Ne puta a parte ante: Da Parte pomi a ut toto est remissito: ipsa infinitorperemictat necesse est. estigi hypothetica siue maiori si motus toti e remictit: infinito peremictet destriaucos iu s v ponit minore.aut nihil aurintendis Phocestim infinitolaueretro semper remicti pol.Concludet igitur non pol toto pei lcstitue intendi, at minores evinqterit. n. infinitus indeterminatu' ipse motus:qda: erum destruit dicens sed ocm diximst e quodam in addam definitum esse.ut patet.vi physicos .igitur non psitipe infinito inredie bl vel 5e infinito remictita ex parte Sed occurres quia non est incoueniens motii coeli re infinitum cuindeterminatu quia non est equcdian quiddam Solu motu recto. Debes scire ut colligitur ab Auer Motum esse terminatu posse dupliciter intelli. Ue Aucro pii aut quantitatem taut sera qualitatem, lotus quidere squalitate cv qualitate termina ν m. xviii tus est qualitate adem:quiae quota est in quiddam qualitate uerosia est finire intensust uel si niteremis Iuς. Motus cinii est qualitate infinitust qa non est equoia in quidam: sed circa quodιdam.qualitate uero finitusiquia finita intensiis aut finite remissus.Seculato debes siue stois in νrensio uel remigiis debet Hlbfinitaequitias talis est altera loquaedam:ois alicratio est equodalii quidam. Tune ad qonet patet impossibile Ari mn Toto tempore motus procederet remicredo Tunc tempore infinito reminere ficu sie remissio esset sine termino.hoc aut est imposs4bilea quia ess motus praeter circularem diximus esse e quoda in quiddam.& ita remissio cum sit mo/tus alterationis est e quodam in quiddam zok per consmuta non infinitata hoc patrest dici nomi hanc remission esse uniformem cu infinitatquia in tandem uenire in treminu eum sit pase motus e quota in adda Et notas, alii hunc textu non intelligurina tractatores non preperite
Quae Au ' beneuoeba Ati Aueu digredioloptat motores orbium esse uirtute finitosae uigore c&po com XXXVus tentia terminatos. Primo qau motores orbiu essent infiniti:mnono di Terrcnt dediicit quia infinitum tonim Occupat ultra non dint igiturno erunt totquot orbes limo unus infininis.
Scdo si quilibre ect infinitus ziue motores ad sua mobilia non hient proportionc igitur no Imbrectipriasque astinita nonictes:jdint:c ita ces eruttin'test.n ablata cadisi. 1emos Ilbct motorea infinit': tuomctus eri inmolpe Inalportio uelocitarei est pnomoe oortionapore iaet ad sua mobilia quare utiportio infinita excedit uortiones infinitu:lta motu evcedit motu.iiii Ari arguit instas orbi addaerastaelautio mouerest aut tardi moueret Modo si motor esset infinitus:staret oppostrum consequentis cum antecedente . propto ham tenre Au es Motores orbium esse finitos: ubi debes stire' esse ter natum potest esse quo ad tempus Q quo ad gradum petiectionis . Terminarum tempore est quod tanto tempore perdurare potest o nullo maior . Terminatum uao gradu ex quod potest esse sub gradu, cu nullo maiore.Quare duplex terminus di qualitatiuuslcv quatitatiuus terminus qualitatiuus sequitur materiamtres enim est in tanto temporeic non in maiore propin potentiam materiae, Terminus uero qualitatiuus est gradus pericalonis,cu hic sequitur serram terminus
283쪽
llam oportionum potentiarum mouentium ad sua mobilia sequitur mensuram ulrnutiim ipsa/rum lckformarum Ad questionem igitur Motores orbium cuin materia careant: non sunt tem/pore terminari quia sunt forma: cudit Terentesierunt potentiae terminat re proportiones ter/nii nativ qiuae res est comunis sermis seperatisicu materialibus:quia omnes stini sormae ham materia de infinitate motorum Telestuim tractatur in codicillo nostro de finitate primi e quaerre illie multa pulchra ad proposinam.&liuis uidere an orbis resistat motorisquaere librum do
structio deliructionum: nam multa in illa aetate diximus:quae nunc non egent retractatione.
Praeterea idem sequetur si aliquis esse quoddam tempus minimum sumat:quo in minore coelum moueritio potes nam ut neq; ambulare neq; citharizare quouislcmpore aliquis potest Sed cuiuiq; actionis desinitum est minimum tempus per hoc q, ipsa non excesitur:sic nec coelum moueri quovis in tempore potest,Si hoc uerum est monitit sane lationis semper uarensio Quod si no erit intensio:nccremis Tiberit Similiter enim ambo erunt.
Secundo demie suadet sic si est tempus minimum quo oculii mouetur: ita ut in nullo minore p. . . moueri post in. non potest toto tempore motus coeli procedere uelocitando atq uelocitando pa V ''tet enim hoc quia ubi uelocitando re uelocitando procedaei motus' non posset dari tempus minissi. Minuitur enim topus motu uelocitato:tunc pono antecedensista datur tempus minimuquo coelum mouetur sequitur positio consequentis igitur non potest infinito toto* tempore procedere uelocitando ac uelocitando. Minor probatur per simile in omnibus aliis accioni bus in omnibus enim aliis accionibus est minimum tempus .quo minore nulla illarum ecpo
test. Inquit tereissippie idem sequitur si aliquis elle quoddam tempus minimum sumat: quom minore coelum moueri non potest. est igitur maior si coelum mouetur tempore minimo no potest uelocitando toto tempore infinito protescre deinde probat positionem antecedentis psimile in aliis moribusto, inquit nam ut neu ambulare neu citharizare quouis in tempore aliquis potest: Sed cuius actionis definitum ci minimum tempus inac uidclicet di finitione illa accio non exceditur nec in minore est potest hoc est adhunc sensumq, in illo sit sc in nullo minore infert positionem antecedentis cuinquit sic nec coelum moueri quovis in tempore pol. cx ita pateticulum tempore minimo moueri. Tunc epy logat uim rationis, inquit iugit hoc uerum est: non erit sine lationis sisper intolio:sed ue supple est coetu moveri minimo rcpore igit non erit lationis sempintensio. ultra ex hoe remouet allud mcbrulcv in sit Φsino erit lamuintensiomec erit semi remissio: reddit in ovinquit similita n ambo erunt: intensio quidcin minimo, orci remissio in maximo: ut gini non est min ipsius minimo: sic nyest malus maximo:&ata ambo similiter sunt in certo constitutoici red haec est ratio ut mihi uidetur.
Eritq alterum si cadem quidem uelocitatae aut maiore intenditur:&tampus fuerit infinitum.
Non imperite expositor sentit circa huc textii uult. n. Ari per hunc sermone remouere cauillu: Expositiona posset cavillator singere Morei coeli Ocedere laedo, partesiportionales minorib'c minorib' uersus futuae .quar auctio nuna riuaugetlut sit in minore eminimo fuerbita possum sinetere coelia ab aeterno ca pille moueri uelocitateut duo:deinde crevisses uelocitate quae cutianti illi priori addita ita ut tota excresceret ad uelocitate ut tria deinde crevisseti dimidiu elde additu ita ut tota excrescat ad tria cudimidio deinde: dimidiu dimidii eide additui ita ut tota sit ut triam dimidio fi dimidio dimidii: Use insinlisi quoque in casu motus P ederet ueloci tadol&ips minoradomoni ita minorabit ipsut sit deiicire ad minus minimo: a additio fie p partes ortionales Minorib'cvminorib':quae nunqJacire una uelocitate ultra quatuor: clase semper erit eviunu ultra minimae stula ipῆ cauillo I fidet Ari dictit argumetii ualere sinat additi, partes rv iles priori uel maiores:ut si more fiterit uelocitaris ut duo addat lata uolocitastiae maior.sic. n.sequit essedinientcdu ad ps in infinitu min': cu piosequos nodari mi/nimii.inqterit allele. l. intcsiolnipe in infinitu minore sicheade uel a dii uelocitate uel ma/iore mot' ille augoso intcuit l. cdat .ckrps illi 'augumctituerit infinitii apte anteck apri te post lut dictum erat, nam sic non indubium non esse deueniendum adtemrus minimum. Et si Replica.dlce igini Ari, non habet motum caeli esse uniformem:quia salte potantet liet ipsum medere uelocitat Padditione Piliis orti altu minorib'rcedλω uersiis tui: . Dici trotrico fotu elusione pse te picto attonc:pnea est recurriau ad allasiones:tuc n. nihil deerit . Ex iis poe
284쪽
ario calcu ratio calcularorum tollit qua probant dari insualium uelocem motum: arguunt enim s Glatorum tu primum momentum siue primum instans non esse calefactonis tu arguunt in luc instan/ti non est calefactio cum sit primum calefactum esse .ciun med late ante hoe suit calefactio 1glein mediate ante hoc suit infinitus uel aliquiis initus.quoniam nullum fuit iustans ante hoc
quin inter illud ev hoc fuerit aliquis motus igitur in isinitum uelox filii aliquis motus per uer/Solu . ba Aristotelis patet Liuilomon enim est in possibile infinitum uelocem suille aliquem notum
non per coetam uelocitatem:sed ad intellectum datum hoc est sincatevriti ut dicunt,debes scire in istam consequentiam si non erit intensiomec remissio emimam similiter ambo erunt Alo
ue Alexa xander cvsimplicius uelle uidentur Aristotelem arguere sic si motus coeli rest uelocitari si simpliei per: potest debilitari semper: c econtra igitur si non potest uelocitari semperi nec tardari semper
poterit primam uero consequentiam probant:quia uelocitas dicitur respectu tarditatisicu econ/Quae Auero ora Aueroes uero probat per hoc quia una est oppositorum potentia: qu1asi unum est pollibile reom xxxta etiam alteria est pollibile: cvsi unum est impollibiletetiam alterum, ut secundo topicorum dici/tur. sed in textu aliter deduximus lut patuit Aueroes prariere prchat aliter Φ motus coeli non possit tardari in infinitum: nec augeri Primo quia tam potentia motoris Lil potentia mobilis enitae terminata.Secundo per impossibile quia si potentia motoris remictetur: uentet ad anotam remissionem ut movcre non pollit amplius. Obsi intendituri ueniet ad tantam intensionem ut moueat per infinitum modicum tempusto sic ad non tempus culta no erit motus , Hax Aue Dubi mes. curret iunior nam tempus quo mouetur coelum uidetur maximum: eo quia in illo mo Siali. Detur:& in nullo minore. igitur si est maximum mon potest esse minimum. Dici potest illud remaximum c minimum mam aliter est in sempiternis:aIiter in corruptibilibus in sempitcrnis
enim priuilegio inmutabilitaris omnis motus est in maximo c minimo tempore: sed respectu diuersenim test enim maximum quo non potest esse malus:est uero minimum: quo non potest esse minus. Ham autem sunt quia motus ille est inmutabilis obuniformis in rebus uero cornip/ribilibus quae mouentur motu difformi non est siet ut patet in sexto physe . Haet de dubio
μα Reliquum igitur est ut dicamus motu Ipsi uelocitatem uicissim aret tarditatem inesse Sed hoe ratione prorsus earetaesti figinem smile Praeterea rationi etiarnmaois accedit id ipsum si sit. nos non latere ea siquidem quae iuxta seponuntur: facinus sensu discernantur.Coelum igitur unum essessi lan genitum atq; scin piternumtemi uniformi semper motu serti:mtantum sit nobis dictium
Expositio ettium nunc membrum refellit:& probat coelum non Moueri difformiter per uicissitudinariam cremental&decrementi distbrmitatem primo quia uidetur ab let ratione di figmentum Sercundo quia sensi percipitur oppositum Inquit redi quum igitur et ut dicamus motui. Ipsi uelo/citatem ulcis sinatet tarditatem inesse:hoe enim fuit tercium membrum.Contra obiciticvinat sed hoc ratione prorsus caret:& quia nihil corresipondet sibi in relerit figmento simile, Secundo obicit quia contra sensu cuinquit; terra rationi etiam magis accedit id spsum si sitinos non Iat Te:ealiquidem quae iuxta seponunmr: facilius sensu discernuntur. Unde eum hoc anno sit uelocitastalio tarditas:& sic uicissim luxta se liae ponantur facile sensu disternemus:oppositan. suxta seposia magis elucescunt. terum epylogat omnia quae dixit de toto caelinquia uult tra Memor sire ad partes eius iatiae runt utrum motus coeli sit regularis:&uidetur non quia ille est cum cari regular resistcntia igitur irregularis antecedens pateticoelum enim resistit motori lit Aueroes probat hic per multa uerba consequentia rener per id quod videmus in animali:corpus enim qiua resistit an in eppi ramotus animalis est ditarmis Ari liciteles ueri probauit oppositu per mulsPo alberillh tas rationes. Alberi illa facit disterentiam inter motum regularemici uniformem propterea coocedit motum xii esse distormem nam partes iuxta polos tardius:partesucro iuxta aequinoctium celerius seruritur non tamen concedit ipsum esse irregularemtimo regularem e quia nocer/Consuratio, o tempore uelocior icerto tardiorem Sed cotra hacabluilone est:na Aristoteles probat hune Propria tu motum esse uniformemnierbum enim illud graxed latine Enat uniformis pro/pterea dicerem Motum coeli elle uniformemrubi animaduersione dignum motum recti re uniformem ratione puncti uel tissime mori:ut ratione capitis arietis uestibrae qui est in sectione Zodiaci ci aequi noctialis quia igitur hic punctus semper unis miter mouetur ut in xxiiii. ho/ris: Meo totus motus dicitur unis,mis poenes uero motum coeterarum partium nec uniformis
nec ditaris est denominandus quia poenes illum non dicitur ueloraues tardus. Ad rationem Responda
285쪽
Respondet Ioannes Mobile resstere motor ovisaelum resistere motori posse bl clam intelli , solad nnuuno modo per inclinationem naturalem ad alium motum illi contrariumlad quoem mouet uerluit corpus animalis resistit anirmetqui graue uel id genus ok hoc modo resistere irregularita/tem emest.allo modo propter potentiam mobilis ad actum diuersam Rula mobile est potentia tale qualis est motor in actu:quor resistentia est in omni motu necessaria scuhoc modo coelum resistit motori: nam coelum est in potentia ad aliquod ubi cu ad oppositum ubi: ad quod motor intendit Sed hax solutio nulla est quia cum infinita uelocitate potest stare iure resistentia diis Cons. uersorum ubi: potest enim coelum mouerian duplo uelociusto, habere a uepotentiam addis uersa ubi di rursus in triplo uelocius c& habere eandem:& ita in intinitum.&ue nulla esset cavisa quare tanta uelocitate moueturi nisi uoluntas motoris. Et licet de hac materia multa dixerim Propria sol 'in libro destructis destructionum:dico nunc coelum resistere motori posse intellio dupliciter
uno modo respectu termintratio modo respectu motus coelum resistit motori resipectu terminit quia non permicut ut inducatur ita cito in terminum ad quiem l ut motor intendit essed solum xxiiii.horis non autem respectu motus:qula non inclinatur ad contrarium motum illi quo mouetur:& propter hoc est uniformis. Hare de questione.
Dciis uero quae stellae nuncupant irraeon uens '
stenti&quas figuras habeant:&qui ipsarum sint motus.
Tria nune de iis coeli partibus zquar incce astra dicunturi latine stellaris ponit dicemuideli Expositio .cet cuius naturae sint:quas palabeant figuras:& qui plam motus sint:hax enim tria de toto coe/Iosint determinata: propterea restat nunc eadem de panibus determinari.ordo questionis in Ordo Fnis quia totum semper est parte notius ut sexto topicorum ait Aristoteles propterea πω tatus de toto coelo praxedit tractatum de partibus rationabilita uero questionis est quia uidem' no sem MFnu . per partem sequi naturam ocius:in animali enim partes ok inter selo a toto disserunt si cicip/pterea possiet id tacenseri de partibus coelii stadiorum clumlo. ad se questio igitur non caι
Consentaneum itaq; maxime rations est:&' ea quae dicta sunt conlevatur unamquam sellarum prosteri hoc corpore esse: in quo lationem habet dicebamusnam aliquid esse quod circumferri aptum est
Proposita intentione nune prosequitur cv primo de substant lacu ponit talem eonclusionem Expositio. uidelicet stella est de natura eius coelii ad cuius motum ipsa circumferreir: hoc dicit ovHTe ad dis
sequen ii maxime rationabile probat sum ima rationabi Ie hoc modorquamnet una eadem. Motus specie mouenturi ha sunt unius naturae occlum cucius stella una ct eade mo/tus ecie Mouentur igitur coelum ci stella unius sunt naturae inquit consentaneum laeti malm me rationi esto ea quae dicta suntlsequitur:unamquam clesiarum profiteri ex hoc corpore Me:inquo lationem habet declarat quomodo maxime rationabile:&praetermictit: quomo do addicta sequitur.&1nquit dicebamus nam aliquid risse lini circumferri aptum est: quare stella sit circumtent aptaruidetur ut sit ipsa etiam de natura coeli. Videtur etiam hoc sequi ad dictallicet ipse non declaratiquia dictum est partem euiolum esse eiusdem naturaet quando tale totum est simplex latet similare uesuti de igne dixit in primo ccxli, at Stirlum sit simplex tu similaret stellam illius pars:erunt igitur ciuidem naturae.
Praeterea ut qui dicunt igneas esse: id dicunt quia superum corpus ignem esse afferunt:nam rationi accedit unumquodlex iis constare: in quibus est unum.
Rodae: sic quoqr nos dicimus .
I iterum probat per id quod dixerunt ueteres: illi enim stellas posuerunt esse eius natura: Expositio. cuius coelum me dicebant, ueluti qui coelum ignem fatebantur: li quoetissessas igneas etiam dixerunt igitur eodem modo si nos oculum esse dicamus natum quitae Ieriam stellas este eiusmoe .di naturae dicendum erit fiunt igitur sunt calicae natu . Ham Aristoteles . Ex uerbis Mercis colligi intur durarentiae inter stellam ovorbem: prima est quia orbis ipse non est petie sensitu: Quae Auero. cum carea luce istella uero uisitis est:quia lucet di propterea caelum esse est demostratum:quia com. El. videmus stes tam moueri:cum enim stella uideatur moueri nec moueri possit ut aula in acre :&ut pistis in mari:Mouebim ad motum orbis hinc stimus orbem esJe.Secunda disserentia est a stella est nobilior pars orbis:quia lucet&caleficiticaeterum ipsius orbis non talis syllovizat
Aucroes omnla pars est de natura totius:stella est pars caeli igit stella est de natura caeli . Hax
286쪽
De contrari Auctore. Qix texpolitor utrum stellaeu pars linanstillata sint contrariae . Respondet int.ireptiu coeli ter illas non elle contrarietatem tum primo quia illisn competit ratio contrarietatis lusecundoqilla qualitates sunt in coelo ueluti in causa uniuemlitquomodo uniuerialia sunt in in . tello .cvita concedit illas elle diuersis in tamen contrarias led repti ab is primo quia salted ipsitiue uidenrur contrariae:qiua culmebrosum. Secundo agunt effectus contrariosi igitur sunt corearis Desendi potest politio illa maAueroes in paraphraxe libri meteororum alitates partes Glum differre, magis cu minus.quaelibet enim est lucidalilaeliba etiam peripicua:ucrum quaedam est ade parum lucida: a non potest ut iam terminare:propterea dicitur tenebrola quaelibet quou prosei alatu paritia:licetiit a dominio lucida obsie patet adiri π.um ad secundum negatur sumptum: rte enim ad efffectum non concurrit reliquum orbis inlus tum per motum et hoc modo non ditTerunt. Uerude hoc superius uidimus Secundo quaerit utrum pars stellatacknon stellata quae parula est sint speciae disserentes:Tenet Thomas et speciae disteruntigenere tamen coueniunt ev hoc qilia disPOThomae cierunt densisaiecti raritate luceti tenebra:*iae arguunt sipecificam distisentiam naturaliv. Sed haec positio non uidetur peripatetica ut dicemus in com-xlix.quia non differunt serenamo materia: non motu .forma quidem non differunt: quia una est anima specleti numcro parula partisetv stellatae: materia minime:quia omnes sunt quinta ellentiar quae nec est grauisl nec lovis. Motu quo nequas ut Aristoteles arguit igitur parula pars obstellata non pollunt disserι respectae . ratio thomae non concludit:quia omnes dispositiones sunt in una cu altera licet sicis dum magis obminus ut dixit Aueroes sed de re hac sonitan repetemus.
Caliditas autern ab ipsis atq; lumen sit propter quia aer ab illarum latione conλtetitur. Motus enim Sc ligna Ac lapidcfac forum aptus est intendere Consenta.
neum igitur magis est rationi id ignire quod est igni propinquius propinquius
autem est aer. Expositio, omnes coueniunt in I, oeci, Aristoteles refellit cantillos uel persiasiones quibus stelIasec ignoa ruere. cs conces Tunt erat autem ptimus tomnes calciaciens di lucidum Fignis ue igneum stellae calefaciunt. I sunt lucidae .lgimr ignem calefacit atu Iucer. igitiir per conuosionem interminii ne calefaciens custicens est igneum uel ignis Ad
hanc perluasionem pinsebat Aristoteles cuuidetur innuere distinctionem talem 'aliqd potin dupliciter calciscere unona toperest Titiam:qtio modo ignis uel igneum calciacit Allom,io per dispositionem siue qualitatcm in alia receptam dici hoc modo stella calefaciunH quia per dii positionem quandam rcceptam in aerdidi non perdispositionem at qira luariis inarsis
contentam inquit caliditas autem ab ipsis atq; lumen fit quia acra illabum latione coiirerit. lilitur' C percisentiam:sed perdiseolitioncnxillam quae est attrulo in atreri ceptam Maxest Solutio deinde probat blutionem primo per locum a minori ad maius Lia Minus uidetur Mo tum I attritionem polia mitri digna lapidest feminarastaerem:c spnltligitur si illa abam Dilonccvmotu laniuntur aer maxime ignieriir.Inquit Mouis ni metu lign.'ic lapid ud se uaptus est intendere conlcntaneum igitur magis est rationi dignire quod secundiimis a. uram di locum est igni propinquius propinquius autem igni est aera imo aer est sere gnis pse ditici reris parumst locum leviarum PT alteram istam qualitatem.
Velut d in ipsis qua proiciuntur si ictis hae nam ipsae adeo igniuntur ut cliaquc a plumbum quod in ipsis est Et cum Kae ignianturniam aer qui ipsas circundat hoc idem pactatur necesse sti
positio, Apud Alexandram evsimplicium dictum lutionem probat nune Aristoteles per exemplume, serti potestissi ratio probans maiorem proximae rationi raccepit enim minimet artriti nem lentre lapidem lignum cui Triim hoc ita probat per exemplumlcv inquit uelleti ex in ipsis quae proicitin turisdictis. hae nam ipta segictis adeo leniuntii ut eliquescant plumbumr quod in ipsis est hoc est exemplum probationis deinde quas epylopatrati, mem et inquit:&ciim hae ignian lirretiam aer 'qii ipsas circimdatil, idem paciariir necesse est: iit patuit per lo/Alcra evo cum a minore ad magis. Hae est ui rationis debes scire Alexandriim uoluasscs 4rnumentuesse per locum a minori quasi ab Setia rhoc modo si lapictae igniuntur. igi iir aer ipsas circun/dans lenitiir. quia minus itidetur illas igniris aerem Simplicius uero uult argumennim esse a
Siplicii p. caula siclquia tigilatete calefiunt: igitur aer calefit:calesit enim ratu mei uionis actae a sagiuris
287쪽
quareIsens est a musa.Expositor laudat Alexandrum . Ego uero cum simplicio senuinptimo qa tu expolialiter exemplum non ellet ad propositum. Aristoteles enim per consticationem quam sagi a Quae aulliolsa sunt in aere obper quam calefit aer uult probare stellas coincando aerem ces facere. Si enim uidemus aerem calcferi a confricatione quae fit a sagicusnigitur aer est calefactibilis a constic, tio iovita stellae possunt calefacere confricando. Secundo quia dubitat lo quae sequitur no esset ad propositum zseponit enim aerem calcfieri a sagictis per confrictionem letu sagittas calefieri a contricato aeredgitur similiter stellae confricando aerem calefaciunt illum: c ab illo calefient.
nisi igitur expositio simplicii inmIlaec dubitacio non esset ad propolitum
Me igitur ipsae ideo calcfiunt:quia in aere ipso seruntur:qui ob percussionem motione si ignis superiorum autem corporum unumquodq; in sphaera fertur:ut ip
sa quidem non ignitantur ac autem cum sub sphaeram si corporis circumvectu illius ob lationem necessario calefit.
Obiciet aliquis Aristotelis contra Glutionem:nam si lamina sagi rarum sese habent ad aerem Exposulo . quaemadmodum stellar igitur ut illa lamina calcfaciunt colerendo aerem:I calefiunt ab attribto aere: sic stellae aerem conterendo calcfacient ovabillo calcfient uidetur Res dere non esse simile quia lamina seruntur in acie:proprerea calesumi ab illo.at stellae conterunt aerem nona .item ab illo calefiunt:quia non in ipse seruntur:sed propritis in sphaeris etiam dico in corporibus eorruptibilibus este actionem e reactionem. at stellae sunt corpora aeternare propterea dato an aere ferrerentur non propterea calefieret Inqtiit Aristoteles hae igitur ipse sagictae ideo caletantiquia in aere ipso seruntur:qui ob percusionem:quam aer recipit a sagietis ipsis motio/ne Magnis a superitarum corporiim untiquod an si inriserturire non in aere: ita ut ipsa hancorpora non ignianturiquia in svharia feruntur se sic negamisimilitudo. nam sagiet per aerei illi stellae periplae asseruntur.Brsitan dixeris quonam pacto stellarithe pollunt aciem constterere cum procul sint:quas Respectus inquit aer autem cum sub plucra sit corporis circumuocti illius oblationem cla ob motum raprus necessario calefit: rapitur enim use ad cacumina motium:Ignis enim tu aer motu diumo terunruri ut quid motum cometarum depra menditur cvnhanisti latra raptus motus conteritur. lao uero ad uerba graeca attinet uerbum illud perciissio
praeve est latine etiam plagam plaga uero percussio est, ut poera piadisi perem. prum I unti per integram soluuntur ullacra pellem ovita per plagam uidetur intelligere per/eussaonem quam sagum agunt in aerem.
Et maxime hac in qua bl est infixus qua propter cum propius iam accesse Ito ae exoritur c super nos est sit caliditas ipsas igitur neq; ignea csse mi in igneta
ride ipsis hae a nobis sint dicta.
Adhuc post , Aristoteli obici quia runc omni tempore esset calar aequalis: quia semper est aeris Exposivo
attritio tacta adilualiter istestis. R espondet clauidetur uelle merito motus esse semper calorem reqitalem: non autem matto luminis:propterea inquit cumaxime aer cla nos calefiumus haesi lia r inqlia sol est infixus:*ila plus allis licet raricri lignit m d qlia propter cum propius iaaccesseritiui quando uenit ad apte capinim nostrord uidelicet quando ingreditur tanctum re exoritur cvsia per nos in meridiano fuerit: sit caliditas maxima' quae est aestiuar demum en/Iogat:& sermo patcr Mouet autem Aucroesquestionem utrum Sol c stellar aerem calefaciant Quaeriuero chnterendo ipsum: cicarguit Q non quia non tangunt aerem igitur non coterunt ipsitim. Re O com Hii det Alexander non elle necessecorpus extremum quod in aliquid agit mediante alio transmu S L Al a tare liliid:ueli itide pisce qui torpedo dicitur: hic eriim Manus mortificat piscatoris mediant2 O. lectio therheri, is . rhetia tamen non Mortificat contra obicit Themistius quia exemplum non est bonu mimi contranam Rhetia paciuntur stupore quamuis non passione ea qua manus patitur culta oportet ut Alman
orbes paciantur a stella Diis aliqua pallione: si non sit similis passioni aeris Modo non videt Oble Auc qua sit lanae passi Secundo arguit Aueroes quia nihil potest moueri localiter ab aliquo corpo/re me dian te corpore aliquoIovcorpus illud medium non moueri a primo mouente i misi altiqua pars aeris mouetur a Die mediante parte orbium inferiorumpartem illorum necesse ciso, Solu Auero um ab illo localiter:quod non apparet propterea Respondet Aueroes:& sumit quadam quos primum est: γ partes ii in agendo in aerem uel ignem disterimit mones differentiam densi otirari ita ut atranto tacti pars fuerit densior: tanto aeterit1or erit , Qti si dicas in caeso non esse
densum nec rarum:soluit Meroes in coelo non esse densum oviarum unlucta cum densis obrin
288쪽
culus paries propinquu-- per uirtutem quae est in P
pis, non agit in corpus Blum ρο --τα duobussienis irru
unus m πω uniuersalis ut di tur ut infert Aueroes panem m
gularitereat ei. Alio mo potest intelliqq, O ' euius prosundo est i habet principali zum ab aliqua parte corporis in cuius pro cis est sola datis est ut tangatur ab aliqua parte corporis in cuius pro&ndo est soli uir us D s. d. Inon nisi ut pars ealeiscit.propterea non oportet ut tangatur continens a te sed a /
coelum tribus modis mutarecontinens ad calorem lumine: ut dilaemul Otu init Trismaut v continuoneroum concedit merimm
tem eri: luminisi nec conterkionis. mo quia attritiola principaliter tororerme
titer applicata nam nunc est restalnunc obliu inunc aliter eonstmira: ea concur umetiam in stellae allis uirtutibus.ut vicem hae ratione tu attritia ipsi non sit in univeris
289쪽
ine diuesis:sed hiemagis: sic minus, ne ad rationes ad primam concessitur valles o partes Solu.ronum. remotior a coelo Geminus caltilas quoad Mucionem:sedcliores le Adsecundum dico glaria coelo. Toto aequiuistre terra: n tamen inesta ratione
cuius caelum conterit aerem Ad tertium patet sel potest enim concedi merito motus aliis parti laus elle qualem: n tamen merito luminis at contentionis.Hode mente Auerois conce/derem:c non uideo simul aliquod impossibile zoveons at uerbis Aristoteli, Sed ambigesin Dubi ro ea coelum ues sol habeam etficiua aer Aue
ab illarum latione attri r.igitur cranterit per moram raptus: Δ ita coelum calefacit motu ra/rtu,rc per consequens non uidem differre motus raptus ab attritione concederem sole uim sola
nabere attritiuamlcvtotum caelumluerum maxime sol Nuia est densioram pisundior.hac tamen uim uicerem emicere attritionemlmediante motu raptus:non tamen esse motum raptus: lea aliquidia Itra Tu consideraequoniam hin est intentatum ab aliis. Securulo quaerit Aueroes Seda oo ut ii utri ninotus lumen calesiciant:&arguit Φ non primo omne calefaciens perseest corpus o lumen tu motalidum.Sed motus ovgumen non sunt corpora calida lorurnon calefaciunt Secundo ocquod 'calore eant
fit generatura sibi simili ut mmcitaphysica dinum est.at motus culumen non sunt calida simi Ila inspecie Respondet Aueroes ad secundum o ad primum insimul o uult calorem effici pos Solu.Auero te e non caloretnec e corpore calidostem nec esse uerum generatim similefieri a simili hoc enilnfStil tenet:& non in accidentibus uerbi causa nigreclo fit interdum a calore interdua frigi/d latciquare ducalor quando calore:quandom, non calore ut a motu livlumine fit.sic ipsi Aueroes uult in substantus habere locum uerba Aristotelis Sed videtur nec inshul haberedo Reducae eoneum authoritate Aristotelli primo quia mures generari possunt a non mure sed a calore tala tra Aueroem.
dimiso in aere uel aqua, .malia com-Xviii Secundo imio coeli com ivl.dicit Meroes igne
effici quando a motu localitquan crinali vineiquandis ab per Auero Sota Auer Respondet dictum A miseese intelligendum de univoco uirtuali.Sic enim omnes penoeationes fiunt ab univoco in uirtute, o hoc modo mus ovignis fiunt ab univoco in uirium Sed hac Conis. defensio friuola est:ptimo quia hoc modo accidens etiam ab uni co in uirtute fit no enim fit
nisi ab eo in cuius uirtute est Secundo nihil Aristoteles haberet contra platonem in methaphysica nam dea esset saltem in uirtute similis genito Mesius igitur dicerem dictum Aureola esse Propria sola.
intelligendum per exclusionem:h pacto tannim in substannis generatio est ab unluoco. quia in substantiis:&in nullis non substantiis:ex hoc tamen non sequitur ut in omni si bstan, tia fiat generatio ab univoco ab exclusiva enim non sequitur uniueriauanis determinis transpositis:&sic in ad obiectiones Ulterius quaerit Au es quis motus calefacit: tu quomodo lil.qoqsio claealefacit. Respondet Aueroes talem motum esse localem v non alterationemi nisi quatenus a us morus tauferatio est calefactioinec auctionem nec generationem nisi quatenus generatio est res calida . lefacit. Probat quia talis motus est ueluti uita octauo physicorum Secundo quia videmus ignem piso Sotu. tum augeri ovper quietem extingui Ad secundum Respondet Morum esse periectione corpo, risealidi ou hoc modo nistus caleracitiueluti calici corpori, ob Replis: est S.I homas intelligens nouesse proprietatem non est P Thomae. prium calidorcum omnibus corporibus riaturalibus competat . Secundo nullum posterius est causa prioris Si igitur moueri sit proprium calido:magis erit calor causa motum a contra moly eausa caloris propter haec tenet S Thomas morei calefaceTe:qula est primus, Nam primum in P Thomae.
unoquoq'genere semper est causa alioru quae sint in illo Sestri sitionis Thomae obicit Ioan Obiectiones nes primo quia si ita selinon esset magis causa caliditatis si frigiditaris:est enim stipefacio mo Ioannistusnt calefactio ipsa.Secundosi motus localis ut primus calefaceret: tunc motus posteriores ut motus uiolentus quosagicta moueturinon calefacerent Sed rationes Thomae non ualent con Desino aue.
traducto me illa: Ioannis contra Thomam illa: Thomae quidem non ualent quia Auero Ethomares non dicit motum esse proprietatem ealidi corporis:ses Hoetione corporis calidi Modo prima perfectio ali iussin Meausa omnium eorum quae accidunt illi subiector ueluti animas est primaeo oris vim persectiorest causa omnium accidentium corporis animati ita in propossitoquia motus est prima perfectio corporis calidi:est causa eorum quae accidunt corpori calidocusta est causa caloris:qui accidit illi,cuhoe inquit cum letitur corpus calidum fuerit motur erit in ultima sua perseemone:&cumiberit in ultima sua periectioneltune calor erit in eo in ultima
pertemone:ueluti in re existunt omnia accidentia quae e secuntur formam post aduentu ser me. culta Auctora uelle videmimorum comparari ad calorem ut anima at mrma ad acciden/tia propria quae consecuntur formam.Si igitur hoc modo Meroes intestigit:oblecti cis Tho Replicae
290쪽
eplicae ma non procedunt.Sed ad hi ereptiuabis quia motus est prima persectio caeli: cvtamen nota, lefacit lum Secundo minus est prima perfectio aquae quae mouetur cvtamen aqua non calesu dici potest Aueroem uelle ad motum sequi calorem in lubiccto apto nato. quale nee coelum nec aqua titillic uero Ioannis minime. prima quidem non:quoniam primum in genere talum est causa eorum quae sint in illo genere per se primolarepinicia modo calcfactio est per se in psnere motuu ut He primo intenta .frigefantopo accidens propici calcinctioni :per accidens rigefactionis interdum Secundum minime: quia alam motus uiolent rus est primus in genere motuum respectu alterationum di id genus licet non sit primus respe/ctu lati inim: N noc sufficit ad hoe positio Auercussit iiii 'o an tu uera:ln unedicemus iiii.qua runt utrum lumen calefacit Idicendum per se patere lumen cales, me calciaciat cere. Tum quia loca umbrosa uidentur frigida respective. Lum secundo quia videmus pleniluia esse calidiora calefacit igitur:& magis cum reflectitur radius ad perpendicular luplicatur n.
tunc radius. Adhuc magi cum radii congrcganmriit apparet in speculis concauis nemo igitur
dubitat calefaciat.Sed de modo est dubio: 1 respondet Aueroes cladicit primo in sicut mo/tus non perte calefacit:sic nec lumen. dicit secundo ut motus calafacit quatenus est prima per se,ctio coss CriScalidi ad qtiam sequitur talor iit accidens propriumllic lumen est prima perfectis
corporis calidi: ad quam sequitur per se ipse calor. Aliter ridet imaginando stellas este sotinali ρtercalidas ait dicit inli rode substantia orbiscvtune eum lumine miscetur calor stellarum claduc Isur ad nos: uenit enim timencsim lxtu calori. persuadem hoc primo quia stella di Orbesco municant in Ilimine di tralparentia igitur non inconvenlt communicare in calore. Secundo
authoritate Aristotelis nam luna est similis terrae in opacitare cu difformitate. 1 tur Sol similis igni in luce S calore. Tertio authoritate astrologorumlham hi posuersit aliquas stellas calidas I in aliquas siccas sermaliter. into quaerunt utrum stellis causent frigiditatem perie. Respondet Aueroes corrigcdo dictum astronomorum c uult stellas per se promae omnes elle calidasthii mectare uerolde frigefaceret v exiccare per respectrum peti det hoc:quiis aliqua stella esset frigida maxime ridet liana. modo Aristoteles ait noctes in plenilunio este calidas .etu in hoc errat Circa dicta Aulcmal qui tenet stellas per se frigefacere ex iccare aliquasi humectare aliquas linae excome. Merois Sed uidetur mihi primo circa ha quaedam dubitandaRivisam reprobanda:quaedam corripe da. Primo dubitatur quia dixit primo morum per se calefacere quatenus est prima perfectio calida. Deinde dicit motum cudumen per accidens calefacere. Ecce euidens contradictio est uidetur etiam salsum:quia omnis causa per accidens est aut casualis laut remouens prohibensi aut conluc sim pri cta caulae perte quariim nulla potesttile moriis uel lumen. Defendi potest Aueroes nain dicit mi causa per accidens uno modo quia non agit per univocaticiem rationis c noministri sic omnis causa aequivoca est caula per accidens:&noc modo intelligit Auer s. alio modo dicitur per aecidens ut distinguitur contra causam quae agit secundum naturatntcb hoc modo uult esse causa3 didubi pei se quia sua natura motus ex lumen calorem agunt.& sic patet Blutio ad ratione.Secundodubitatur quia si stellae essent sermaliter calida :tunc stella contrariae Ment a Iementis frigidi Sαum oelle maliter calidum uidetur elle igni g. dic potest stellas cile formaliter calidas noquidem calore selementario: sed calore per aequivocationem nominis:qul est ueluti uita omniunaturalium rerum.quare crint prima oblecti, hic enim calor nulli contrariatur: cum non ut a lementarius.c Materiam secundatest enim stella calida non per calorem, lementarium ideo Repradicii non est ignis.Sed repromendendus est Aueroes in eo quod ait lumen calefacere nos quia uenit Aucrora comixtiim calido stellarum:hoc enim cisse non potestinis lumen citet corpus quod sibi calore illum in corporarer:&uehreetriam ad nosmnum enim accidens non potest alteri misceri ut in libro de generatione dicitur propterea hie secundus modus: quo lumen calefacit est impol sibi/Iis nisi asite intelligatur Ideo melius est dicere iuxta primum modumn lumesit caliditas uirtualiter quae in subiecto apto nato extrali caliditatem formaliter de potentia ad actum nec est credendum lumen efficere hanc caliditatem lut agens quia accidens non est per se agensi sicut nec perse ens. sed ut instrumentum stellarum:quar virniat iter sunt calidae.Quo etiam modo noest dicendum attritionem ues motum emcere perse calorem in aere uel ignetnam cit murore nostr per se erismon potest cisse periemust: sed est imaginandum calorem mei a coelo stellii tali dis Di malitrem attritione utipo instrumennam Amplius non est Imaonandum exhala tionem inflamari a motui nec animal dum mouem calefieri per se a morii quia nee motus hoc
efficere potest quatenus est fluxus sorma: usa sic est respectustnec pro una fluenter quia sic eipsa ubi fluentia quae sunt quatitasse qualitas non est de principus activus propterea est diccρ dum