장음표시 사용
261쪽
ditate minuitur: speculis ideirco cuiuscumque gene tia construendis aptissima existimatur . 6. Cum per inde, ut aurum, destruatoni resis at , neque rubiginem contrahat, neque aliquid de suo pondere amit
tat; inde est , quod si eum auro fusione petmisceatur , quod iacile obtinetur, amplius ab illo separari
hactenus non potuerit ; et si notae omnes ad metalla leparandum rationes , & operationes ad biberentur .sr igitur platina in humanum commercium admitte tetur; mille fraudes in aureis monetis committeren tur, quae neque detegi, neque evitari possent . Prae-
visum illud civile malum obstruendae fodinae caussa extitit. 7. si sola , se. pura tractetur; difficillime solvitur, & ardentissimo igni diu resistit, eum aliis tamen metallis mixta faeillime funditur: quin imos platibae in fusorio vale positae vigesimam quartam partem arsen ci immitt/s; tota masia ab igne brevi
634. Argentum, metallum quidem auro de platina
inferius, reliquis longe pretiosius , est maxime ductiter elegantem habet eandidum colorem, cum Pu rum est . Ob insignem elasti ei talem suam est maxime sonorum . Raro a venis 3c sodinis extrahitur purum e noxias hebet, dc plurimas etiam eontrahit sae ees , atque rubiginem , qua paullatim , de cortoditur, de consumitur . Facilius, atque remissori igne adhibito liquescit, quam aurum. Cupro faeiterad hae ret , Ac cum illo sociatur: reliqua ignobiliora metalla quasi refugit. Argenti sodinae omnium toto orbe celeberrimae sunt Peruanae io Ametica meridio nati: unde prodigiola illa argenti quantitas ad Gades
quotannis asportatur qua per totam Europam deinde sparsa , omnes ejus nationes ditescunt. Suas etiam argenti fodinas habet Europa: praecipue vero Germania , ct Hungaria : quae tamen eum Ameri ea nis dinis comparatae eo nomine appellari vix possunt. Latentis argenteae venae indicium est stibi um auream vero illi e quaerendam esse, ubi auripigmentum invenitur, communis expetientia doeet. Generalia metalliearum venarum indicia inferius dabimus.
31. cunum , sive ci prium propterea quod iti
262쪽
Cypto insula fuerit primo inventum , & cognitum λest metallum inter imperfecta primum: admodum ductile , maxime sonorum: ejus eoior ad rubeum deflectit , atque proprius hic illius color esse videtur; cum purum existit cuprum . Cum aliis tamen su stantiis permiκ tum , natura quidem in fodinis , arte vero in ossicinis, alios contrahit colores. Ferro qui dem gravius: non eamdem ubique habet gravitatem :Iaponicum est ad aquam ut 9ocio ad Imo, Suecicum vero ut 8-I 8 ad Imor quod ponderis discrimen in metalli impuritatem referendum est . Elasticitate temro cedit , caetera imperfecta metalla superat e pariatium tenacitate ad argentum accedit: cupreum enim
filum cujus diameter est decima pars pollicis, librasay9 S iustinet, quin rumpatur: unum est ferrum inter imperfecta metalla , quod durius sit, seu fusioni
magis resistat: ad ardentissimum ignem excandescit, antequam fundatur, diu me in eo statu fui:oni resistit et in t peculi ardentis foco in rubeum vitrum opa cum vertitur e quod si in vase aperto igni arderitissimo imponatur omnino exhalatur. 36. Cuprum aeri expositum, aut aqua attactum , rubiginem contrahit, seu in rubiginem paullatim vertitur , quae vel dei ame nuncupatur, dc noxium venenum existit e & hinc euprea vasa in culinae. et borumque usum a o inbere, periculosum existit. Factum saepe est , ut ei bi iis vasibus conditi venenum mari- ducant bus extiterint , mortemque , aut periculum integris familiis attulerint . Rei exemplum anno I 772 Lutetiae PD thorum accidisse, legimus. Si rino quidem , aut plumbo interius obducuntur vasa ; sed
praeterquam quod duo haec metalla longe facilius , quam cuprum , fundantur , & eonsumantur ; fit saepe , ut ab incautis hominibus cupri partes jam detectae non animadvertantur. In Sueeia lege publiea cautum est, ne hujusmodi vasa in xenodochiis adhibeantur.
Cuprum cum multiplici eorpore permiscetur ἔ va riumque ex permixtione colorem . nomen, & pro prietates dontrahit . Si anno permixtum est maxime sonorum , diciturque aes campanarium, aut canona rium . Si eum calaminari lapide , vel terra cadmia permisceatur ἔ ars essicitur, metallum scilicet compo
situm , ct notissimum . Non modo plurimae a chymi cis
263쪽
tis sunt ex hoe metallo compositiones apud illos vis dendae, sed diversae conficiuntur compositi metalli species , si cuprum cum alus metallis varia d si per-m liceatur , ut probe norunt , qai ejusmodi arti Ope eam navant . Venam omnium in Orbe terrarum cu
pri feraeissimam habet Suecia ι unde in plurima alia
437. Stannum est metallum omnium levissimum argento in colore simillimum i faelle cedit malleo, atque igne liquescit et purum stannum edendo sono essmaxime ineptum s at si in cuprum solutum insundatur , fit maκime sonorum. In aliorum metallorum poros facile se se insinuat, eosque occludit. ins nitus pene est hujusce metalli ad humana commoda usus , & utilitas , ut eκ innumeris vasibus , & aliis , quae ex stanno fiunt , inanifestum est. Cuprea vasa . Lebetes, cla aba , in quibus parantur , condiunturquet Ethi , itanno interius obdu Aa semper essa debent: nisi ita fiat, non parum periculi humanae sanitati creatur ex particulis cupreis , quae indies a lebetibus ab raduntur carnibus , piscibus , aliisque cibis per miscentur . Optimi flandi serax est magna Britan mar commendatur etiam stannum Iapponicum, &Bohemicum a 438. Ssannum ab acidis facile eotroditue i hydraragiro mollescit a eiusque benescio lamina stanni subii. lis & levigata assuin hydrargiro mollescens posteriori speculorum superficiei agglutinatur. Cum in stanni fodinis reperiatur semper arsenicum , quod cum eo metallo facile permiscetur , ct cohaeret, diligentissime curandum est , ut stannum priusquam in usus humanos convertatur , ab eo veneno exactissime purgetur.
Αἶ9. Ferrum , metallum illud notissimum , &communiis mum, ad innumeros pene humanae vitae usus .& artium instrumenta necessarium , & utilissimum , eaque propter majori aestimatione dignum , est omnium metallorum durissimum . magis qMam caetera , elasticum , dissicilius omnibus landitur , minus ὁticitur, hydrargiro maxime inimicum , magneti vero amicum. Cum nullum sit utilius met pilum singulari etiam Numinis providentia nihilum est aeque eommune in natura, nullum pari facilitate extrahitur , &in usus humanos convertitur. Non omne serrum est
264쪽
seque durum, ec tenax: duae illius distinguuntur EIaΩses : aliud quidem asperum , Dalile , parum , aut ni
hil ductiter aliud vero suavius , flexile, ductile. Ex diverso modo ferrum tractandi triplex est illius disserentia, & statias, ferrum scilicet fusum , mauearum , temperatum e Ferrum e fornaci hos , & fusoriis vasibus eductum dieitur fusum : eo in statu antequam alterius praeparetur, durtim, asperum , dc fomo exi- sit , & facile rumpitur: atque haee a sulphure , salibus , & antimonio proveniunt , a quibus in eo sa- tu depingatum non est: hujusmodi ferrum ad qua plurima vasa , tubos , ollas, pilas, & limitia alia conficiendum inservit. Impurum hoc serrum in fornacem iterum missum, rubescens , & molles cris , malleatum, & a scoriis purum nuncupatur ferrum malleatum: eo in statu purius est, se solo nsn fundistur, dc malleo tractatur . Λ secundo hoc statii in tertium, hoc est, in chalybe i vertitur. Hujusmodi transmutatio, problema scilicet humanae iocietati utilissimum , multiplici ratione peragitur: simplici sesima illa est, sit ferrum eandens in frigidam aquam repente immittas: idque temperare ferram dicimus rpropterea quod ita tractatum magis durum , atque elasticum , minuique ductile fiat. Quodsi iterum camdescat , & paullatim refrigeseat; duct: le iterum eva dit, majorem acquisitam elasticitatem, & duritiem
Perfectiorem temperandi ferri, seu in chalybem convertendi methodum invenit, di tradidit Rea mur a .
A O. Ferrum non tantum in peculiaribus sed in is reperitur, sed ubique per omnem terram sparsum est; anim lilium , praecipue vero omnia cujusque generis plantarum corpora, dc compositionem ingreditur, ut ex multiplici experimento compertum est . Commune particularum ferri vehiculum est aqua fontana , pluvia , & aliae, quae terram , animalia , dc vege tantia quaecumque eorpora pervadunt, intime pen
265쪽
P H TS I CA. 163trant, & per omnes illorum poros se se instruant pseeumque & particulas serri insenssibiles, de caetera . etiam Corpora vegetationi de nutritioni intervientia
I. Plumbum denique , metallorum omniam infimum , est maxime molle , facillime solvitur , de liquescit; nunquam tamen eandet. Igne remoto bre. vi eoncrescit , dc pristinum irigus, et humiditatem recuperat. Si plumbo ad ighem liquido salem injietas, dc admisceas; perspicuitatem vitream adquirit 442. Tandem metallicarum venarum indicia pi rima a Philosophis , dc ab iis potissimum , qui inve
niendis , de extrahendis metallis dant operam , assiis gnantur. I. Aridum , dc sterile solum, atque montes per se calvi . a. Si ni dc pruinae in terram congestae eito solvantur . . caeruleae quaedam fi mmulae , dc terrestria metheora noctu prope terram lucentia. 4 Si sontes illic exotti Ipiritus dc particulas metallicas secum deferant; quod aliquando odore , gustu , distillatione deprehenditum. 43. Ex supradictis metallis, quae simplicia sunt ,
multipliciter inter se unitis, valiaque omnino partium quantitate intime permixti se additis insuper aliorum mineralium paelibus multiplex confieitur m tallum compositum , Ac corpus mi κ tum , quod in sua iterum elementa resolvi potest . Ex ejusmodi metalia rhis , ad plura, variaque hominum commoda, Ac ministeria servientibus , plurima passim instrumenta, utensis lia , dc id genus alia utilitatis , necessitatis, aut euriosi animi gratia homines conficiunt , ut videre est in variis artifieum ossieinis . Vulgati in mum lan iestinaurum , de auream monetam argento aut eu pro temperari et argentum item eupro ; eo pacto Ea multiplex utensilium genus aptiora redduntur huiusmodi metalla , 'eorum tamen puritas, dc monetarum valor minuitur ; nisi aliter Principum legibus cautum sit 4 . Ad metalla maxime aecedunt Hydra 'rum , Amimonium , seu Stibium , Arsenicum , Auri-pigmentum , Armicum rubrim , seu Scandarat ba, mrtassinta, Plumbaeo , seu Lapis plumbarius , de Cianabaris . Ex iis corporibus unum hydrargirutri est figidum , de gravitate soli auro concedit . est maxime mobile, de
266쪽
res abit. Eius partieulae sunt subtilissimae: tenuissime sibi invicem adhaerent , & copulantur , Eique facillime dividuntur, omniaque fere corpora penetrant,& per eorum poros intime sese insinuant, unde unia versale venenum nuncupatur. Aurum maxime amat, penetrat, in eoque intime imbiitur e caetera enim corpora omnia deserit , & ad objectum sibi aurum pertransit. Infinitus pene est hujusce corporis in medicina , chirurgia , & caeteris artibus usus . Plurima ex eo etiam , dc efficacissima parantur venena , ut probe norunt qui eum chymice tractant . Si v. gr. mereurio, & sali communi admisceatur; in spumam conformatur , quae venenum sublImarum nuncupatur.
i De multiplici Lapidum specie , o natura . DEFINITIO.4 3. T Apides , postremum fossilium genus , sunt
Ita corpora dura , compacta, rigida, & firma, quae neque malleo ducuntur, neque igne, oleis, ¬is acidis solvuntur , aut liquescunt . Plurima a philosophis de lapidibus disputantur δ' communis eo-Tum natura, compositio , elementa , genesis quaerumtur 2 eorum deinde proprietates, dii crimina, dc species statuuntur. Pauca nos atque praecipua tantum capita e t ponemus: qui plura Velit , legat praeter alios Boot caa, Linaeum s. , miserrum sc) , Henc be-Bum vi , quorum postremus fusissime argumentum prosequitur.
4 6. Lapides generatim omnes ex fluida materia pau Iatim intra terram formanrur , ct concrescunι.
267쪽
Rem plane evineunt & quotidiana experimenta, dc praesens, etiam terrae facies cum antiquo ejusdem statu comparata . Innumeros modo existere lapides, qui ante fluidum erant corpus , ex eo manifeste patet , quod plurima passim extranea corpora intra hujusmodi lapides inveniantur , quae intra corpus durum Tecondi non possunt. Quotidie sere intra durissimos lapides arte nunquam tractatos , arborum folia, trum ci , rami, animalia, insecta, ferrei clavi, animalium ossa, quin & integra animalium, & hominum cadavera a , frequentius tamen pisces , ostreae , conchylia inveniuntur e eequo tamen modo c& ratione in tra innumeros lapides eκtranea huiusmodi corpora intromitterentur , si lapides ipsi firma semper eor po-xa fuisse statuantur λ dicendum igitur , ejusmodi la Dides , qui infiniti sunt , fluidum olim fuisse corpus ;Eκ particulis terreis , salinis , & aliorum fossilium
Corporum elementis in succo fluido natantibus, il- Iumque succum magna ex parte componentibus for mari. Eae particulae interea, dum fluidum illud eorpus, quo innatant, calore evaporatur , aut percolatione in terram se se insinuat , & disparet, ad se se
invicem sensim aceedunt, apponuntur , coeunt, &consocinntur , commissis angulis 3c ea vitatibus implicantur ἰ eoque pacto coagulantur , & in durum corpus concrescunt . Dum huiusmodi masia , crassa quidem, sed tamen fluida ad hac existit, pisces , aut alia quaecumque corpora extranea casu aliquo in eam delapsa , aut super ipsam transeuntia irretiuntur , viscosoque glutine implicantur ; donec nova in dies adveniente materia lapidea penitus obruuntur , re intra eam massam sensim concrescentem in duri L simumque corpus sese vertentem sepulta manent .
447. Ab hisce vero generalis propositionis veritas plane consequitur , effectus ejusdem ordinis, atque rationis easdem habent caussas, similique modo eff-ciuntur. Rupes saepe illic firmatae apparent, & deprehenduntur , ubi ne ullum quidem lapidum vesti-
aὶ Vide auctores citat. Memoires litteri de Ia grau
268쪽
gium erat ' . Quoniam autem particulae illae in fluido natantes , quae lapidum lunt materia , di quasi semina , atque elementa , multiplicis sunt figurae , magnitudinis , densitatis ; asiaeque aliis diverso modo apyonuntur, sociantur, & uniuntur; hine multiplex lapidum speetes, figura , colore, re aliis proprietatibus diversa, originem ducit. Etsi lapides generentur,ec dicta modo ratione ex fluida materia formenturἰ nequaquam tamen vegetantium e lassi annumerandi sunt , contra ac Philosophi aliqui , in primis vero Τοurneort α existimarunt, eo potissimum argumen- eo ducti , quod lapides erescerent e quidquid autem crescit, inquiunt, nutritur: nutritio vero unis vegetantibus competit. 448. At e rescunt quidem lapides, eorumque massa in dies augetur ; id tamen fit per additae exterius materiae seu lapidei s ei ad formatum iam lapidem, seu concretum 1 uecum appositionem: quemadmodum in cereis candelis observare est ; cera enim Ii questem cereo exili, di solido eylindro supersusa, & sensim,
dum infunditur , concrescens cerei molem undiqueenterius auget , quin tamen eo in augmento ullum nutritionis vestigium appareat. Propria plantarum , Viventiumque omnium nutritio , & augmentum per intus sumptionem, ut a junt, perficitur; quatenus icilicet luecus nutritius per interiora vasa , seu venas intra plantae troneum dispositas ascendit , unde ad tenuiores vasorum ramos , & minutiores venas dis pertitur , per totumque plantae eorpus , medullam , truncum , corticem , ramos, folia , flores , fructus distributus , plantam interius, exteri utque auget, &nutrit . Haec vero augmenti , seu nutritionis species lapidibus nequaquam eonvenit; sed alia iam eκ posita, qua scilieet novae partes exterius solummodo im durato, aut conerescenti iam lapidi assoeiantur, quin tamen interiorem lapidis substantiam, eorpus , aut poros ingrediantur.
269쪽
4 94 Aa nutritionem, re vegetationem plantarum ,
cc vi Ventium propriam reqairitur corpus organi eum, mult yI ci venarum , arteriarum , & vatorum genere interius instructum , ut inferius exponemus , Cum de corporis humani anatomia , ct sanguinis circulatione iermo ruerit. Nemo tamen hactenus ullum Orginici
Corporis vestigium in lapidibus deprehendere potuit 1ed potuas alias aliis crustas , & quasi lamellas super induetas et nulla igitur est in lapidibus nutritio . neque ipsi inter vegetantia numerari possunt. Id ip. 1um eN eo randem probatur ; quia arte quidem lapides imitari , & eonficere possumus; succum succo ad-mascendo planta vero, ane corpus organicum nulla umquam arte , aut humana industria formatum est
ut fieri poterit . DA O. Aquarum esse scaturigines , quae in apertum aerem effluentes in lapidem e creteant, su per i us retulimus , & nominatim de fonte illo de Guancavaliaca in Peruis no regno constat. Calcem etiam hoc est. lapidum elementa in aqua diluta , & eum arenis in-Trta Iterum etIam tempore lapidescere notum est . Milee omnibus ratio eadem & eaussa existite eaque Ee D'ama explicantur . Unde tamen sunt, ops 2. . 'FR- liae rup s , quae tamquam quadra eae urres mediis in planitiebus rectae ad horizontem ad magnam altitudinem elevantur e hujusmodi rupem
aa miram ait Itudinem , undequaque praerupta , ex uno tantum lapide formata a natura turris existit .
r Jubernia visitur, aemula flones, hoc
eu , ω aes diabola ab indigenis nuncupata r huiusmo etiam In Delphinatu rupes existit, inter mirabilia alliae numerata b). Quin etiam ubique fere terra rum lapideI montes , seu enormium lapidum acerviati omni terra denudati, & in altum sublati obser- Iantur . Resp. omnes ejusmodi lapides olim intra terram concrevere ; tellure deinde lapsu temporis aventis, & aquarum fluxu alio delata, lapideae tantum mallae penitus denudatast superfuere et eiusmodi
270쪽
igitur phaenemena non nutritionis lapidum, sed defluentis terrae argumentum existunt .
Plantarum, ct animalium eonverso in lapides
s I. Plurima passim ubivis fere locorum inveniri plantarum , piscium , & animalium corpora lapisea , res est extra omnem dubitationis aleam posita ; ejus modi enim corporum in lapides transmutationum pleni sunt omnes physicorum libri, de historiae natu . Iales universae et quin etiam, ut superius iam expinsuimus, intra terram , & montes conchyliorum stra ta esse in lapides converta, innumerae obiervationes loquuntur . Inter mirabilia huius generis phaenomena sunt sequentia , quorum fides penes auctores maneata Primm . Integras proceras arbores . truncum , ra mos . solia alicubi extare in lapidem mutatas sa . Secundum: Integrum navigium sub armis te puteum una cum malis , velis expaniis , vectoribus , nautissimiliter in lapidem mutatis b . Tertium : In Ber. mensi tractu , ct ditione inter Helveticos anno Io . cum metalla inveniendi gratia ad centum fere decempedas effoderetur solum ἰ metalli loco navigium ea altitudine repertum fuisse , & intra navigium ad a. homines vela & ane horas nonnulli reserunt cxuuartum et Integrum barbarorum Africae oppidum , mapalia se ilicet, homines, utensilia, ct reliqua omnia in Iapidem fuisse conversa , scribit Lire herus id, cuintum: Integram etiam Hispanorum equitum tuomam in America meridionali , dum a Peruano ad Chilense Regnum supra Andium montium eaten Elnc Cordillera de los Andes pertransirent , intensam moprimum frigore necatam , in Lapidem postea versam,