장음표시 사용
411쪽
via ad Ioel meridianum appellas . Maxima autem ele vatio ess tribus circiter horis ; postquam luna meridia num praetergressa fuerit r exinde vero descendit , per ε boras Uuxus limite numeratas refluxiι aqua . Similiter tribus fere boris a transilia Lunae per inferiorem meridianum elapsis , finiιur secundus aquarum fluxur, qui iterum descendunt , quoad iterum Luna supra orientalem horizon tem ascendat . Hic autem fluendi , o resuendi ordo semper observatur in Oceano.
132. Praeter ditimam periodum , in Deulis mensibus, imo ετ ab uno ad alitim diem inaequalitas in fluxu , resuxu observatur . In noviluniis , ετ pleniluniis sunι maximi aestus: in quadraturis funt omnium miniami r a quadraturis ad novilunium , m plenilunium quotIdie crescunt: a novilunt O , oe plenilunio ad quadraturas quotidie minuuntur a 3 . Inter maximos h De suxus major es, qur fit in noviluniis , quam ille qui sit in pleniluniis . Annua tandem aestuum periodus rn eo flat, quod in nomiIuniis , aut plena Iuniis aequinoctialibus pnt aestus maximorum maximi: in solfitial
hus vero sint maximorum minimi . Hie tamen non exacte in novilunium , plenilunium , O quadra uras incidunt ; sed post duos, tresve dies ab iis lunae phas-bus observantur ch). suo magis ab AEquatore Sol, σLuna declinant, caeteris peribus , minores etiam sunt
I Id etiam ab aliquibus scrupulose observatum est, aestivo tempore majores e se aestus vesperiinos, quam matutinos et eme vero eum ordinem inverti : idque merum esse iam in nomiluniis , ct pleniluniis , quam in quadraturis r us circa Iositim Θberna majores eιiam est: , quam circa solstitia aestiva , si caetera pnt paria: a noυiluniis , o pleniluniis ad quadraturas ma
412쪽
cidere a quadraturis ad muti unium , π plenilunium a). Tandem aquarum cie Datio eo in hemisphaerio , cui Imminet Luna , major aliquantulum objervatur , quam In hemisphaerio ιunae opposito . Haec quidem omnia sunt communia aestuism pbaenomena . Ara tamen sunt , in quibus diversorum marium , seu sillorum fluxus , πσsuxus non conventuns , sed peculiares habent affecti nes: aucubi v. g. ad paucos tantum pedes mare aIcen dit'. alibi ne unum quidem pedem; alibi ad 3o , σamptius cubitorum aliiιudinem elevatur. De his tamen postea.
I Celeberrimum hoc phaenomenum , quod mirabi les elationes maris nuneupat David b , philosophorum ingenia semper torsis, ετ in diversos senius difaxit . cum octodecim m icorum circa hoc argumentum πιntones reεenseat Riccistus . Fuere, qui Angui mi-nserιο ofectum tribuerent sc e qui terram magnωm animal existimarent, quod 1 pirasione, . expiratione marium elatrones, π refluxus siceret; quae quidem Icurensι a Platoni a quamplurimis tribuit d); alti tamen atiter Platonis sententiam exponunt, quod scit ces in Telluris centro massima aquarum receptacula Poueres, quae alternatim in mare meret, s iterum re fluere e ). His tamen , o aliis parum probabilius cir ca fluxum , π refuxum sensentiis praetermissis sequen tes tantum expendemus , quae in re praesenιι praecipuae sunt, ad easque omnes aliae reduci quodammodo pes junt. Primo tamen in duo seneralia capita omnes dAvIduntur : atii rem omnem in lunam referunt , cMjus modi sunt influxuum lunarium assertores . Peripatetici, plerus , Neuroniani. Nihil ex adverso in re pre emti lunam , aus solem agerc , exsimanr alii. i s. Primo Galileus f rem omnem explicare con
413쪽
tendiι ser diurnam telluris merιiginem ab occasu in omsum , ab eaque feri existimat, ut aquae in litiora suans, ct inde re ant. Ciam enim aqua , inquis, in magna Oceani pelvi , quaes in vale exsat ς telluris vero motus diurnus modo cum morti annuo conjpiret, modo a mersetur inde fet, ut aqua modo in unum , modo in Hiωd latus redundet. conspiras uterque motus in telluris parte soli opposta , opponuntur m hemi phaerio solem respiciente, ut facile ex A ronomia pbasca pater. Secundo Κircher , ο -- Chales marinos Mus a fermentatione multiplicium particularum Iulptaris , s lium . nitri . oec. in mari latentium derivant: ii A-gutuem spiritus , eorum authorum judicio, ab humidis Iuni particulIs Virantur , ο excitantur , oe ea femmentatione mediante aquae elevationem , ct depressionem inciunt . Is 6. IIaec sententia cum illa alia a P. Eoornier a admi sa fere convenit, causam scilicet fluxuum , O refluxuum aquae marinae in ipsa aqua exsere , atque la sere , nullamque ad solem , aut lunam habere rei ιIonem , licet aliunde casu accidat , marinos fluxus, πσωσxus in pluribtis salsem locis, is quoad aliqua phin
nomena cum lunari motu . ac phssibus convenire Aqua marina, Inquit, maxime impura , atque plurimis heterogeneis particulis , salibus spiritibus per mixta , fmili fere ratione fermentescit , atque humor bilios us .ct impura Ianguinis masa , quae ab intermIxtis partἰ-cMIs heterogeneis mittata certis temporum periodis fermentando terιianam , quartanam, fimilesque alias febres varia inter se disratione , intensione , π iliιus aliis periodicis accidentibus diversas incit. Aliud Uitur non sunι elasiones, o depressones , seu fluxus , re refluxus marini , quam periodicarum fermenιationum effectus etiam periodici . 337. Terita sententia est Kepleri , quam postea Ne ton, Neutoniam omnes sunt amplexi . ct accura- si me explicaruns. Lunari igitur, o Solari attractione rem omnem in hunc modum explicax Keplerri , ma xime vero muton . Ponamus parumper terram T Fig.
3. aqua undique circumdatam esse: immensum hos fluidum, omni alia exserna causa remota, in sphaer
414쪽
eam figuram F B G C fese accommodabrit ponatur modo
Luna In Ae luna , inquiunt , oceanι aquam ad yese extiniversalis attractionis lege attrabens , aqMam B 'bi directe , π supra horizontem renondentem magis aae sese trabit, ct oscit leviorem , quam aquam FI , HV m
grs a luna remotam : attollitur igitur semper aqua Bin D lunae subjecia : in ra lunam UIrur H magnus aqua-πum cumulus D elevatur , qui tu nam A Jemper in revolutionibus suis comitaturis SimiIiter dum Luna es in A supra horizoutem F G, magii attrahit aquas I H in horizonte exsentes , quam aquam C a luna magis dis- fiam , N in oppost i hemi)-irri merraeano positam . Porro tellus aquas omnes Oceani ad centrum suum Tattrahit ; ad quod etiam punctum , lunae vicinius , quam duo puncta G E ab eadem luna aιιrabuntur aquae GH, F I laterales , o oppositae r fortius igitur ad centrum terrae T attrabuntur aquae laterales, in borizonte exseflentes , quam aqua C in inferiorι meridiano posis : fumigitur aquae H l graviores , quam aqua α , ac proinde magis descendunι, CT aquam in C elevant. Hinc rAE , quod eodem sempore Uufrena causae beneflcio fiant istus marini in partibus oppomis et eoque pacto periodus diu sena exponitur .i38. Tertio: In noviluniis sunt ex eadem parte luna M. sol L Fig. . relatu ad tellurem : cum igi-sur utrumfue astrum In aquam oceam αιιrahendo agat; fortius quidem conspirantibus virIbus eo tempore attrahuntur aquae , quam in quadraturis, in quIbus luna quindem ex una parte M , IOI vero ex alia A aquam attrabunt . In pleniluniis vero Sol L, π Luna Nsunt opposti, effectus tamen attractionis , EI elevari nes aquarum is punctis D E oppositis eaedem omnrno sunt ; cum perinae agant , eg attrabant aquas Ia
ierates H l , ac st in noviluniis exsereni ; utrumque scilicet astrum aquas HI ad punctum T reluris centrum a1rrabit . Adde, in noviluniis , O pleniluniis esse lunam Telluri viciniorem , quam in quadraturis r intensius igitur in primis , quam in secunis
in aquas Oceani agis , e que elevat . En menstruam periodum exl l catam. I 39. Iuarto : Fiunt autem aestu3 maximorum maximi in noviluniis , ct pleniluniis aequinoctialibus , maximorum minimi in noviliantis , o pleniluniis so sitialibus ; quia cum in primis in aequinoctiali , maa i
415쪽
mo terrae circulo , versentur luminaria , in Tropicrs vexo memolvantur in sol filiis ; in maximo terrae circulo Urυolvuntur aquae in primo tempore ; non ausem in securatio e quo autem in majori circulo aquarum revoluistio flat, eo major erit earum Wiratio. I O. Quinto di Verum libratione aquarum , quae paulatim agitantur , o motum semet impressum aliquamdiu κσsinent, immutant.r , , retardantur aliquantulum marini aestus maximi , ET mediocres . Hinc autem est, s neque aestus , seu fluxuum limites exacte stans, cum Mna est in meridiano superno, aut inferno , Ied aliquaniaso post lunae transitum per meridianum ἰ neque refluxus, Aram luna attingit circulum bori sextae a meridiano , seu postquam eum circulum praetergreditur e eadem de causa non in novilunia istas maximi, ετ in quadra iuras minimi exacte inordunt . sed duobus , trib me diebus ab iis phasibus lunae exactis celebrantur. Sexto: Tandem hyberno sempore mrnor est Iolis a teris ra distantia , quam aemuo : hinc est, quod caeteris ali-iae paribus , maximi Mus xquinoctiales paulo ante aequinoctium vernum . N paulo post autumnale oblemensur. En annuas periodos expositas .
IAI. Renatus Des-Cartes maris fluxum, & reflu-κum a pressione materiae subtilis inter Lunam i et terram pio labentis, & pertranseundis , dum luna est in meridiano derivat . Ponit enim lunam in ellyptico orbe A I H G Fig. s. ὶ circumvolvi , in cujus
Centro, aut prope centrum sit tellus, eumque orbem materia subtili in vor icem semper acta esse plenum atque ab ea materia lunam circumagi . igitur dum luna est in A , puncto meridiani loco B telluris rei pondenti, arctius est spatium B A , subtilis materiae semita , dc canalis , quam antea erat, dum eo in loco non existebat luna : materia igitur subtilis velocius modo per eum canalem transgreditur, & subjectam aquam Oceani magis premit: aqua in oceano pressa ad littora movetur, elevatur, per numinum ostia ingreditur, et que attollitur, quoad, luna ulterius
promota , t materia subtili libere per expeditum
416쪽
iam spatium praetetitiaente, aquae a pressone Iibeis rae, suae gravitati morem gerunt, oc ad mare pro
r a. Cum Vero eo in casu tellus multo magis amateria subtili per spatium A B transeunte e e par te lunam respiciente , quam ab opposita eomprimatur ἰ ejus centrum aliquantulum ab C versus D recedit, ut aequalia sim spatia , seu canales AB, DΗ,& materiae subtilis ab utraque parte pressones e celerius igitur etiam movetur materia subtilis in parte D , & magis aquam premit, quam per F G El, &e lateribus E F r aequaliter tamen de movetur , &premit in partibus B D oppositis & in lunae meriodiano iacentibus: idem igitur essActus in regione Blunae directe iubjecta , atque in obposita infra hori et ontem existit. Hinc lunam semper eo mitatur, seu potius te uitvir aestus , ut supra exposuimus r eκ eadem causa , aestus sub eodem meridiano citius in minori , tardius in majori latitudine observantor . I 3. Velocius quidem ascendunt , quam refluunt aquae ; quia major est prementis materiae subellisa' io , quam aquarum gravitatis vis, ct impetus . Subsistunt aliquantulum per Iz scilicet minuta Influxuum , & refluxuum fine; tantumdem en m tem poris servatur aequilibrium inter materiae subtilis pressinnem , & vim gravitatis aquae .
IA . In noviluniis , & pleniluniis in minori orbIseIlypti ei diametro existi e Iuna ; minus igitur spatii
reliquum est , ut materia subtilis in te e lunam . reterram pertranseat : major proinde est eiusdem materiae in aquam marinam pressio, & elevatio aquarum in littoribus. x s. A noviluniis, & pIeniluniis ad quadraturassensim decrescunt gestus; quia a minori ad majorem orbis et lyptici axem sensim recedit Iuna , ac proindea tellure quotidie magis removetur .' a quadraturis ad novi Iunium, & plenilunium augentur aestus, ob
I 6. Μajores in aequinoctiis, quam in solstit sis hahentur fluxus, & refluxus; quia in priori stationeso I &luna vel corrjuncti, Vel oppositi in orbemel lypticum secundum minorem illius diametrum ais gentes materiae subtilis actionem, & vim augent rin aequinoctiali deinde, vel prope aequinoctialem po
417쪽
PHT SIC A. ssita eo duo luminaria , in maria amplissima . & pro fundissima , qualia sunt ei rea aequinoctialem, a sunt ἰqo Od in solstitiis locum non habet.
x 47. Hinc si & luminaria ΜL Fig. 4.ὶ sint in
peragae is , minimis scilicet a xellure distantias, sitque plenilunium, aut novilunium, & insimul aequinoctium ; erit aestus omnium , qui fieri poterunt, maximus : erit etiam omnium minimus, si luminaria
sint apogaea , luna in quadraturis , & sol aliquem
I 48. In noviluniis , & pleniluniis aestivis sunt aestus vespertini , seu meridiani majores οῦ quam matutini , seu antelucani in regionibus , seu hemisphae rio scptemtrionali . Interdiu enim in noviluniis re sol , & luna nostro hemisphaerio boreali incum-hunt directe suora horizontem et pressionis igitur velut centrum in nostro hemisphaerio supra hori Eontem , & prope nos existit, Com autem eo major sit impetus, dc consequenter aestus, quo minus dis anta pressionis centro ; cum in minori distantia minus deperdantur, & destruantur vires: maiores proculdubio erunt praedicto tempore fluxus, & refluxus et noctu autem existit luna infra horizontem in eodem
hemisphaerio boreali ἔ putiatum igitur oppositum est hemisphaerio australi ; id autem punctum est etiam
centrum pressionis in oceano a materia subtili factae r cum igitur magis ab eo centro nostrae regio nes di sient , quam diurnae pressionis centro ; minores noctu , quam interdiu aestus habemus.1 9. Similiter in pleniluniis solstitialibus procedunt
aestus marini. vespere enim, seu meridie sol quidem supra hori hontem nostris regionibus eminet. dum luna loli opposita infra horizontem in hemisphaerio australi versatur: centrum igitur nostri fluκus in meridie est prope nos: noctu tamen est sol infra h ri Zontem , supra illum vero luna : ergo oressionis , seu aestus centrum est in hemisphaerio australi . & a
nobis remotius , quam interdiu r minores proinde sunt nocturni, quam diurni fluxus apud nos: contraria observantur eodemmet tempore in hemisphaerio australi. In hybernis vero soIstitiis inverso ordine fiunt aestus; minores interdiu , majores noctu in pleniluniis, & noviluniis existunt : eo quippe tempore fit etiam inverso ordine luminatium motus et interdiu enim
418쪽
enim in noviluniis , & luminama , & pressoriis
iitrum sunt in hemisphaerio auit rati . & a notiis Vald2 remota r noctu vero sunt quidem in eodem hemisphaerio, pressonis tamen centrum est propctnos ἰ majorem proinde noctu , quam interdiu fluxum habebimus. s. Systema Ingurgitationum , ct Exgurgitationum . IIo. Systemata duo, quae hactenus retulimus, eκIuna dependent; pluresque alii etiam sunt philos P ni, ce naturalium rerum observatores, qui Cum COG muniora aestuum phaenomena a moti us lunae re gondere animadverterent , in astrum illud fluxuum, Cc refluxuum caustam referunt. Aliam tamen rei cauilam, & modum novissime excogitarunt philos phi aliqui, eumque in medium attulerunt, & publice tuentur . Primus systematis author P. Casset , ex Jeluit a Gallus a , qui citato opere anno I 726. in χέλω edito publici Iuris secit . Idem poste
eos que paucis abhinc annis alii in Germania sequun-zur. Systematis duplex caput est ; Primtim : Μaris fluxum nequaquam a luna , aut sole, eorumve mo tibus pendere , vel inde derivari, quantumvis aestus pnae nomena cum lunaribus motibus cohaerere videantur . Secundum : Fluxum, & refluxum ab aquarum per absorbentes, & eructantes voragines effici. Is I. Haec sententia , & peculiare systema , in quo Iuna ab aestus marini causis penitus excluditur, ex .O ab esus aut horibus suadetur, quod in nullo systemate lunari , neque peculiaria , neque generalia , periodica fluxuum phaenomena explicantur , aut ex plicari intellisive possint e eo vero omnia in hoc sY
419쪽
semate saei te intelligantur. Ad horum igitur Phyii-
Corum mentem omnis fere marium fundus, quasi clitiarium , perforatus est: plurimaeque dc immenlae vox agines in eo sunt ubique dispositae, quae aquam modo ait ei unt , dc in altum expellunt , fitque aquarum ad littora fluxus: modo sorbent ; dc aqua proinde a littoribus versus voragines prolabitur , dc refluit.
Isa. Fluxus, ct refluxus aquarum, omniaque illo-σum phin nomena fieri, π explicari per aquarum fer- sentationem , intestinosque motus iis similes, ex quibus in humanorum corporum fluidis motus , re febrer seriodicae enascuntur , res es valde obscura i neque tamen fa*tatis convinci potes .
' Primam propositionis partem nullus credo inficias ibit p eamque manifeste probant exposita superatis fluxuum, & refluxuum phaenomena. Nullum enim est phaenomenum , quod satis apte secundum notasphylleae leges, de mechanicas eausas per ejusmodi fermentationem clare explicetur . Detur scilicet pa-Tum per generalis illa aquarum fermentatio , cur apus antipodas E s fig. 4. in eodem tempore . atque apud nos in D mare suit, & refluit, non tamen in regioni has lateralibus, seu horizontalibus HI cur plurima sunt maria, in quibus nullus aestus agnoscitur cur sub eodem etiam meridiano, Ac in locis vicinis inaequales omnino habentur aestus λ Haec , aliaque ae- 1luum phaenomena , si ea in lententiam secundum meehanicas causas nitide explicare velimus haere bit nobis aqua , & primam propositionis partem vel inviti veram probabimus.
Is . Est tamen propterea falsa omnino illa , de
qua loquimur , fluxuum Causa , praecipue si a natura impuritate, & fermentatione fluidorum citra ullami unae actionem , dc influxum repetatur bd vero est , quod nullus unquam Physicus demonstrabit. Si nemo nostrum molesto experimento in se ipso, dc in aliis periodicas febres, variaque earum effecta , Vicissitudines, periodos , dc errores agnosceret: illas
proculdubio inter e hymeras recenseret; cum illarum phaenomena , causas, Vires , periodos secunJum mechanicas physicae leges explicare , aut intellisere ha--nt. Diu l. T. m. m. Dd Eie-
420쪽
ctenus non potuerimus. Nihilominus tamen molesti iasima haee phaenomena, omnibus mechanicae legi s& nostro erga nosmetipsos amore incassum reclamantibus , agnoscimus , ct verissima esse fatemur et iis igitur philosophis , qui praedicta ratione fluxum , ct refluxum exposuerint, incertitudinem quidem nos. re obscuritatem , opponimus, non emeri indubiam falsitatem. Λ diurna telluris vertigine marinos fluxus derivare , quae fuerat Galilei opinio , ipsa aestuum phaen mena penitus opponuntur. Admissa enim vero tellu- vis vertigine diurna , eum eae semper aequaliter pro cedant, aequales semper sorent aestus in eodem loco, imo in omnibus loeis sub eodem parallelo existentihus ; omnia siquidem ea loca pari semper velocitate in orientem provehuntur: illud tamen observationibus indubiis repugnat. a. Cum ad aequatorem mainximum terrae circulum velocissime volvatur tellus , maximi etiam aestus constanter sub aequatore fierent; eoque minores essent, quo magis ab aequinoctiali re moventur loca: quod item est falsum. 3. Quare e iam in plurimis mediterranei maris littoribus, alii seque multis nullus sentitur aestus, eum tamen omnia haec loca ex suppositione facta vertiginis motu volvantur Αlia denique aestuum phaenomena non satis hae in opinione explicantur: ab iis tamen fusius prinsequendis supersedeo ; cum nullus , quem sciam , hac ratione fluxus maritimos jam exponat.
Is . Posito attractimis Kepleri, ct Neutoni foem
te , non pauca niside consequunνur fluxuum , O refώ- uum phaenomena : magna tamen superes di cultas in
admittendo ino principio θ hnoiissi a plura deinde
suus phaenomena particulari huic etiam 11stemati con- raria , o quae juxta illus explicare non possumus. Tria in propositione amrmo : Primum ab expositione systematis superius facta satis est manifestum . Secunda pars iis argumentis constat, quibus luculenter confecimus, in Physica quidem generali attractionis ab impulsione distinctae existentiam neque probari , neque materialium caussarum indoli esse cori formem e in Astronomia vero phys ea caelestium mo