장음표시 사용
551쪽
θ:Empedocles male sumit in plan plicibus. I Deinde movet unam du Cis sursum,& deorsum dicens radia bitatione u . Utrum alimentum sit es esse deorsum, & ramos sursum, cotrarium alito vel simile sibiὸ I Et uni radices in plantis se habeant, vr,et sit simile, qui, ex eodem alis tos in animalibus. I Secundam, quid augetur & nutritur, ergo alii solum secundum virtutes elemen quid augetur per simile, sed 'sit coorum moueretur alimentum, tunc trarium, probat,quia oportet alimetis esset aliquod detinen 'alimen- tum alterari antequam conuertaturum graue moueretur ad suum locu in substantiam aliti, sed omnis alte saturalena,&leue ad locum opposi ratio fit inter contraria, quia nihilum,quod est salsum, igitur. Ter- patitur nisi a suo contrario, igitur. ia ratio,quia ignis non est principa Soluit istam dubitationem, dicens, terci augmentationis, & nutritio 3 alimentum in principio est copis, ut aliquibus videbatur,4 ignis trarium alito, S in fine est sibi si-utriebatur, & augmentabatur op- mil ,quia alitum transmutat nu-osito combustibili. Quod reprobat trimentum digerendo,& decoquetiuia ignis non determinat se ad cer do ipsum donec conuertatur in sua im magnitudinem, nisi prohibeat: naturam . Deinde determinat deam si apponantur combustibilia in operationibus potentiae vegetatius, i infinitum, augebitur in infinitu, & primo de nutrire, licens, P nutrit tamen omnia uiuentia sunt natu tio fit per hoc, , alitum conuertit Diliter determinata ad certam in1. limentnm in eius substa mi am. De nitudinem. Ex quo habetur haec inde ponit disserentiam inter aug-uctoritas.Omnium natura consta mentati nem,Sc nutritionem dicesum certus est terminus augmenta φ alimentum, secundum quod estonis, & deminutionis.qDeinde soc, aliquid nutrit,& secundum, meterminat de obiecto potentiae ve- est quantum,augmentat. I Deinceetatiuae, Sc in tendit talem conclu- dicit, o generatio fit ex eodem alionem . Determinandum est prius mento, siue simili ex quo fit nutritio ea limento,quam de ipsa potentia sue augmentatio.' Deinde descri-uia potentia vegetativa distinguit bit nutritionem, dicens, g, nutritio alitis per suam operationem, quae est conuerso nutrimenti, secudumi circa alimentu. I Unde tres sunt m ipsum est in potentia corpus ani-onditiones alimenti. I Prima ali- matum in ipsum corpus animatum
lentum uresse contratium alito. per potentiam vegetatiuam propter Secunda, non omne contrarium salutem corporis viventis. I Ex quot elemen tum, quia oportet elenae habetur dis initio potentiae vegetatiam per transmutationem conuerti us. Potentia vegetativa est potentia iJalitum. Tertia , alimentum nata conuertere alimentum exisses
Ialiud ab eo, quod alitur, quod in potentia animatum in ipsum corianifestum est in corporibus lim- pus aiatum par salutem iptius aiati.
552쪽
L Ex quo insere, si ad nutritionem
tria requiruntur, sagens, quod est anima vegetativa, illud, quod alit, Puta corpus animatum,& illud quo
aliquid alit idem alimentum .s Et subdit finali ter v v metati uadet dis finiri per penerare eli finis potentiae vegetatius, sed iustum est v numqssque a fine appellari. I Ex quo sequiti duplex eli principium gnationis,ue nutritionis Vnum est na ouens
non motuna, S illud eli aia vegetativa. Aliud est mouens secundariona Otu,cuiusmodi eis calor,sive spus., An Potentia aniniae dictinguantur peractus, ct actio pero iam. Qv AERI Tu R. Vtrum potetiae amniae di si in uantur per actu S, F S actus per obiecta. s Et arguit prilli D, iu lula dato, I, a duabus potentii, nuuq produceretur actus, ut
puta a potentia vitiua, S auditiua adhue illi potentis diti ingueretur, Scnon per actus igitur. Ibcdo sic. S quereturu, diuersiaru potet laru emidi uerit actus,sed hoc est falsum : narco a Q dicit Arist. 3. Phy. laetiui,de passivi est unus actus et mobilis, S moti. t Tertio sic.Ab ea de potetia sunt cotrari iactus ergo ex dui etsi in te adtuli non debet poni distinctio potentiarii m. Quarto sic. Potentiae sunt prioyeS tena pore actibus,ergo non distinguuntur per actus, quia distinctiva dicuntur esse priora ipsis distinctis. Quinto sic. Potentis distinguuturper suas proprias dissereti ab, vel modos intrinsecos, sed actus non sunt
hinoi igitur in oppositum est Philo
sophus in textussit quaestione erunt Gires arti. Quantum ad primum. PRIMO scienduin ,s, potentia Arti I.
poteli capi dupliciter. Vno modo denominato siue fundamento,& sie P ς ei quid absolutum quod eit principium alicuius actionis, vel operatio nis M sic non refertur ad actum, cis sit quid absolutum,&sc capitur intextu potentia puta pro eo, quod denominatur potentia. Al io modo capitur formaliter, seu pro per se signi ficato S sc dicit ordinem ad altum immo non est, nisi ille ordo alicuiust producentis aliquem actum ad acta italem que producit,& sic capit Plii-losophii S potentiam. 9. meta. cap. 7vbhorobat, radiu, eis prior poletia diis nitione, quia potetia diis nitur
per actum,cum actus terminet relationem, lus est potentia sub ratione Habsoluti,& non sub ratione correlativi, quia tunc etiam polentia dim- ma
nuet aetum. Ex quo sequitur, P foactus non reseratnr ad potentiam,
sed est mere ab lutum. Et illud videtur habere Sco.li. l .dit . χ O. q. I .lit, principio. proprio respons. Et aduerte licet actus multis modis caepiatur,tamen in proposito accipitur, actus pro Operatione alicuius potemtiae licui videre,audire intelli et t. i Supponitur ulterius, quod ut vult habere Scotas, quod potentias di-seo .q. Ixstingui peractus, Nactus per obiem tuor. &
cta dupliciter po teli intelligi. Vno 2
modo tanquam per formalia distinctiva earum,& sic non est intelligen gu. eri dum,quia actus non lunt formalia distinctiva potentiatum, neque o
553쪽
Metia aliquorum sumsuae disseretit habet potentiam organicam, neque Cnodi intrinseci. vel ipsaemet dissere' potest exercere actum alicui iis potei , t omnia sunt realiter eadem' tis orsan iri. IEt siquis dicat animalliis quae per ipsa distinguuntur. - post sepefationem habet potentiam vio modo potest intelligi, quod motivam quae est organica igitur. intentia, distinguantura craetiis,& Respondetur, secundum mentemctiis per obiecta tan liram per ali- Scoti .ibidem. q. r. sdup. e test po- Potentia sua extrinseca,quq sunt manifestio tetia motnia,quaeda est organida q-a ipsis.&sic intestigendum est cum da no orgaRica. IEt siris dicat,ergo V icit Arist. φ porentiet distinguutur ipsius alet in hos e puplex erit potener actus. & actum per obiereti, di- tia motiva, Corganica, & no organi' linctio enim obiectorii in manife- ea, laesi salsum, quia frustra pone tot est nobis, quam distinctio a- retur non organica, cum corpus notuum,&distinctio actuum, quam possit mouerinc in organi ce.Responistinctio, potentiarum, ideo satis detur et nul inatum debet negari,
atet, 'distinctio illorum, poten- messet in ea persectio, nisi manife-arum peractus,& actuum per obie ite appareat, qd ta i , libi repugnet, ta non est distinctio per sermalia quia secundum philosophum. 2. geistinctiva, sed per quaedam extrin neratione in fine. digni hcada et ina: ca notiora ipsis. tura semper secundum meliti, lux SECvMDO sc edu, vo habet tum possibile est,&cnm non videae si zo.li. q. dili. Id. q. 7. sicut homo co turiqnodatae repugnet talis Poten onitur ex corpore,& anima ita ha- tia motitia non organica iam non' sub - . et aliquas potentias mere spiritua- est neganda ab ipsa anima. Et lis,quq conueniunt animae, primo quis quirat virum tales potet ς mo inen toti per se per animam,visut liuet dili inguantur. Dico quod si Rer intellectus,& voluntas, quae di nam potentia motiva non lorganicam tur potenti non organicae, quia .qus mouet totum corpus limul, Ms exercendum operati es suas ito ni si ordinat partes licui si motu, 'quirunt aliquam deterininatam prog est HIO animalis, est ulterius, utem corpris, Sistg sunt eadem rationis a virtute progfectiva, quia aliter eum anima, licet bene sor- ipsa habet virtutem , mouendi to alirer distinguantur. Aliae sunt tum corpuς, immediate non par- tetia corporeae, seu organics quae tem post pastem, sed motiua -- In siniat animi perte, sed totius ex gallica primo , mouet quota n , alma,& corpore,&de illis dicitur partes, & per illas alias. I Deinde uod resiliter dii tinguit mur ab ani totum corpus. Et quando diei' p- ni trinam anima pcitest esse realiter si tur, quod ilia non organ ca, trum . di ae illis potentiis, sciit potest esse rea uretroni turn ine in homine, cu inter sine homine. Vnde anima post nullus ponitur actus exerceatur nue parationem eius a corpore nullam in homine . Respondetur, quod
554쪽
E propter hoc non sequitur, 'frustra portatur: nam ipsa eii necenaria in psectione naturq humanae,usus tameeius erit perpetuo in beatitudine , quia beati no tantum poterunt mouere corpus suum progressiue moue do partem post partem,Spostea corpus sed immediate poterunt mouere totum corpus, ideo licet actus potentiae motius non organicae nunc non habeatur, tamen bene post saparationem, & quando erit in corpore beato.
Potentia T aκ Tio sciendum, 1 prsterea, adhuc du quae dicta sunt de potentiis. s Si DP -ς ponitur, i, adhuc duplices sunt potentis,quaedam sunt omnino disperatae,cuiusmodi sunt sensus exteriores,&istae, semper habent diuersa obiecta, sicut potentia auditiua, &- v isiua, itas ini stis bene sequii sunt diuersae potentiae, ergo actus sunt diueis,&obiecta sunt diuersa. Aliq t sitiit potentiae subordinatae, & istae sunt duplices, quaedam sunt eiusdegeneris, ita u, ambae sunt cogniti uetied inaequales,ut sunt intellectus, &rotetis sestius, & illae sic se laent ad uici. , rq cquid pi potetia in seriorpi potetia i uperior,& adhuc plus, &tales potentiae habent obiecta distincta secundum magis& minuS commune. I Aliae sunt subordinatae aequales sed non eiusdem generis, ua na est cognitiua,al ia vero appetitiua, cuiusmodi sunt intellectus ,&voluntas. Et de istis poniatur aliquiliorie,. ' propositiones. I Prima, cuiuslibet,
potentiae cognitiuae correspod et potentia appeti tiua,cuius sunt duo actus. s pro sequi,& sugere,seu acce-
ptare,&refugere. Secunda propos Glio, potentiae cognitiuae,& eius appetitiuae est ide obiectu sub eade rone formali, ut idem est obiectum pinitus,& sub eadem ratione formali ipsius intellectus,& voluntatis,&limiliter potentiae visivae,&suae appetitiuae.' Tertia propolitio, idem est os ganum potentiae cognitiuae, & suae appetitius, si tales sint organicae, ut idem est organum potentiae visivae cogn i t tuae,& sue appetiti uae.Quam propositio, potetia cognitiva, & sua appetitiua exeunt in actum secundo unam,& eandem speciem,sic, 2 nooportet unam friciem, P qua poten tia cognitiua exeat in actum, &alia pro potentia appetititia. PDico ta-ine,i hoc estor duae quodam, quia potentia appetitiua tauquam exit in
actum, nisi sua cognitiva prius exie Ηrit nihil enim est volitum,nisi prius Augus, suerit cognitum, & similiter dica- ος riu turde aliis potentiis appetiti u is, lnunquam exeunt in actum, nisi sue cognitius prius exierint. I Aduerte tamen, quod non sena per oportet, potentia cognitiua exierit in actum eodem modo sicut potentia appeti tiua exit. nam ex sola notitia apprehensiva voluntas efficaciter, S adhesiue potest aliquid velle, immo solis extremis apprehensis voluntas potest componere ubi intellectus nuquam composuit. Quinta propositio , actus Potentiarum appetiti uarum non dicuntur proprie conceptus,quia non dicuntur proprie notitiae, ut velle non dicitur coceptus, neque nolle. Et hoc est,quod dicitur,2, voluntas in suis a lib. est cicas
555쪽
tra,vestrui actus non sunt simili- nutriti pips conuertitur de nutrimes
udines rerum . to , quam lit resolutum de corpore Q ART o sciendii, quq d c nutrito, Sciaεcaugmqnt*t. O est proatextum incidunt aliquae di culta pria animatis. Supponat ulterius,o. Prima,Vtrum potentia nutri dupliciter sit generatio sibi simi tua generativa & augmetatiua lint lis. Uno modo,ex nisi eria alien' si otςnuae ni me.Ex videtur, v non, cui ignis generati nem ex lignis, uia conueniunt alicui,u, non est iste modus. non est propnius aiati abstantia animata neque vivens, Alio modo est generatio similis e
uiusmodi est ignis. Vnde ignis semine ab ipso gςi rante deciso, Scerat igncm igni, augmetuat, ignis de isto versi in pst, quod iste modu utri turper appolitionem combu- generationis non conuenit nisi ala-ibili Migitur. In oppolitum est Phi tis adhuc persectis, idico propterisophus in textu. I Proculus solo iuuenes,& per hoc soluitur ratio se ς supponitur, ut nutritio Sprie M ante oppositum .Et hic de primqicta sit mr alimentu in , adueniens ait. Quantum ad si undum . . la extrinseco ipli nutrito, & perco- Dus I TA TvR primo,Varumersionein altius nutrimenti in sub- opus naturalissimum in viventibus is,' In antia in nutriti secundum singulas sit generate tibi simile. Et videtur, simum inus partes notabiles,& oportet fie- v non, quia 'Iurim couenit anim*. vi imitib. hoc per virtutem in ipso nutrito. libus magis separabi liter, quam Ἀ- β Ex quo insertur, quod ignis ex ca nerare, quia generare non conuenit R sa non nutritur,vcl ex lignis,quia omnibus animalibus, quia non co' Dan est verum,u, quilibet pars n m uenit nisi animalibus persectis ideo te prsexistentis rapiat sibi par- pueri non possunt generare. I Secums, immotalis flamma prior euolat do non conuenio animalibus orba- exhalat,& alia noua generatur. iis, idest in membris deficien ibu , Ex quo sequitur,l nutritio pro- nec animalibus mal clic latis, frigori te dicta est opus an inis, S conpe- dis, nec animalibus spoptaneam oit solis animatis. Imupponitur vl nerationem habςntibus. IVnde id 'rius , ut augmentatio uno mo-- la dicuntur habere spontaneam geoa fit per rarefactionem ex calido nerationem,quq generantur per puγ' ne aduentu, vel additione ex- tieiactionem. Item alvi perqu' in seci,& huiusmodi augmentatio vita saluatur,est magis naturalistin In est propria alatis,imiano conue- mum,quam illud per, quod vita det tintiatis. Alia est augmentatio bilitat, sed per ςrnerati Uura,erappositionem , scut in sumulo, debili tur,4 per nutritio nari con-uemadmodum dicimus vinum seruatur gi tur. s In 0ppositum ege i,S sic etiam non est propria ala Philosophus in textu. Pro cuiuν sq, s.f Alia est augmentatio, ius fit p lutione supponitur, ip generate sibi utruionem,quando in substantia simile non dicitur na urgiissimum seu
556쪽
E seu nobilius simpliciter. sed secun est semen in corpus animarum n dum quid puta inter opera potentia uum smile illi, a quo semen est de . Tum vegetatiuarum: nam ii intelli- ct ira, ideo videtur,u, ipsarum pote seretur simpliciter illud esse salsum tiarum est tantum una operatio. Ponam notum est, Fintelligere est o- test probabiliter respondes,3 sicut luci ipus nobilius, quam sit generare sibi ipsit, ipsius intellectus,& potentia- ua simile, cum in tali actu stet facilitas rum sensitivarum sit idem actus in- Nostra. I Ex quo sequitur coclusio, ad quatus,puta cosnoscere, sic illa vi generare sibi simile est opus natu tum trium potentiarum potest esseratissimum,non quia sit persectissi- una operatio in equata, puta con- 'um simpliciter, sed secundum qd uersio nutrimenti, tamen cum hoc sinter operationes an i mς vepetati- stat,u, quilibet habeat proprium a-us,' el quia natura uniuersalis ma- ctum adaequatum. Et siquis itersi Insiaxi .gis intendit cotinuationem speciei, dicat, ipsarum potentiarum in idequam conseruationem huius, vel obiectum, puta nutrimentum, igi- huius indiuidui,&per hoc saciliter tur. Respon detur, 3 hoe no est sub
soluuntur rationes ante oppofitum eadem ratione: nam nutrimentum
Potentia Et siquis quaerat, quot sunt potetit inquantum est in potetia quan inmiti ui. Vegetatiuae. Respondetur, P est obiectum potentiae augmentat oubi. tres sunt,quae patent in textu. spote uae, inquantum vero est in potentia F tia generativa, nutritiua, & augme hoc aliquid ,est obiectum potentiae H . taliua . I Et si quis quaerat . Utrum nutritiuar, sed inquantum est in illae dicantur organicet,vel non orga tentia animarum, dresse Obi ectumni .Respondetur, quod dicuntur generatiuae. Et aduerte, P poten- organicae, non quia non possint exer tia nutritiua, est propter conseruacere suas ope rationesi qualibet par tionem indiuidui, augmentativa Pre,sed quia non possunt habere suas pler persectionem subiecti, genera- operationes nisi mediante corpore. tiua ad coni inuationem speciei. IEt si quis quaerat utrum ill tres . Duni TA Tvκ secundo. Vt iapotenti distinῖuantur.Respondet, aliquid possit nutriri)s Et videtist, Λ iobiecto P sic. I Et siquis arguat, illae poten V, non, quia maxime esset i lud, qa I ii' 'ne. tis habent tantum unum actum, seu recipit nutrimentum,sed hoc non, unam operationem,puta conuertere quia illud, quod recipit nn trimen nutrimentum:nam operatio nutriti tum, non est illud, quod prius su uae est conuersio nutrimenti inquan rat, igitur. In oppositum est Philotum est hoc aliquid in substantiam sophum in textu. Pro cuius 'utio aliti,etiam operatio augmentativae ne supponitur, ut quatuor sunt ne- est conuertere nutrimentum inqua cessaria ad nutritionem, s. virtus nutum est in potentia quantum in sub tritiua dans speciem seu forma nu- stantiam aliti,etiam operatio gene- trito: Secundum est calor digeres ratiue est conuersio alimenti, quod qui est est instrumetu illius utitutis.
557쪽
Te tisi est receptaculii nutrimeti. Quartu eit potositas corporis, si-e qua non susciperetur nutrimenim.& de hoc satis visum ei lin liris de Generatione. 'supponiturlterius , ipsi potentiε mitritiuaetbseruiunt quatuor vires, scilicet atractiva, Retetitia,Digestiua, Exulliva sine quibus non pol fieri nu- uio viventis. I Unde virtus attra tua attrahit elementu ad singularembra, sicut magne, serrum, S ta inuenitur in singulis membris,t iuuatur a calido eleuante cibum, cui ignis eleuat oleum in lampae. ISed virtus retentiva requiriar ad hoc, ut cibus in suo loco remaeat usquequo ali metum debite al-
'retur, ut conuertatur in substana aliti.'Sed digestiua requiriturd digerendum, S decoquendii seu
terandum cibum, ut animitetur utrito, & iuuatur a calido alterant talem cibum. I Sed virtus expulsa requiritur ad expellendu superuum alimenti, & iuuatur a calore iresaciente, & aperiente venas, &uadam ventostate,& stipiditato agrolsante materiam, & lecundum oc communiter assisnantur qua-aordi pelliones. Prima, quae inciit in ore, S perficitur in stomacho, bi separatur puru ab impuro. 'Se-
unda est qua do illud subtile, S puam mutatur in colorem sanguini , t ducitur ad extremitates venaru,
a quibus fit. 'Tertia est quado inu
atur in colorem album,& ab eo se- aratur quaed .i aquositas, quae in uritantibus recipitur in vesica .s Quara fit in inebris pῖ assimilatione nutrimeti, ubi virtus mebri mutat nutrimentis in subitantiam suam, sed de hoc magis pertinet videre medicis. Sed rellat una parua disticultas: Virum animalia genita per putrefactione sine sipermate, & genita per .ppria generatione ex spermate linteiusde speciei. De hoc fuit opinio Commen. 8.Physic. ip nulla animalia eadem secundum specie generantur ex spermate, & sine spei ma- te,quia unius naturq eli tantia unus modus coicandi se: eigo quae habet diuersos modos comunicandi sunt alterius,& alterius natur . ISed ista opinio no est vera, ideoaliter respo- detur, v propagata,& senita per putrefactionem sunt eius de speciei cuillis,quae sunt genita mediante spermate, quia quod genitu eli per putre saltione licui rana,potest ex semine suo .ppagare alias,qua: sun t eius dem species. Dico ulteri u S, T non omnia animalia possunt utroq; modo generari: quia nihil uni uoce generabile potest generari aequi uocenis sit ita imperfectum, ς' causa aequivoca sum ciat ad eius generatione sine causavnmoca: ideo solum imperfecta, sicut plante Squaeda in alia animata possimi generari virorique modo.Et ad rationem Comentatoris dicitur nefando maiorem, nam modus diuersus producendirem, non videtur ponere diuertitatem specificam in illa re, nec etiam. diuersitas malaiae. D v B i T AT v R tertio: Vtru idecorpus possit simul insormari duab. animabufi eiusdein ronis, puta dua
558쪽
E vegetatiuis Et videtur,s, sic,quia
hoc magis non repugnat, quam Pduo contraria lint simul in eode subiecto adaequate, sed duo contraria
possim tesse simul , ut patet in aqua tepida. I Pro solutione huius dubii' supponitur, i dubiu includat duas
. magnas disticultates. Prima est principaliter intenta de duabus antinabus, de qua eii magna controuersia. Vtrum Deus possit sacere ide comtus simul informari duabus anima-us. Et potest pro nunc probabiliter dici,* non, quia tunc duorum realiter di si i n torum esset una, S eadem materia. Et sic vr, tessent duo realiter diltincta, quoru vn sino depederet ex alio, neq; essent simul natura, quoru Deus no posset unu ad nihilax re, no ad nihil ado aliud , O videtur L impossibile ecunda difficultas est de contrariis: Vtru possint limuleia, se in eode subiecto adaequate, S de ista sunt controuersiq inter Dodi
res.Videtur enim eise mens S t. &, et in Reportatis, qualitates contrariae possunt esse simul in eode. saltem in gradibus remissis & etia naturaliter. Procpius tamen declaratione supponitur,l non eit in entio loqui de cotrarietate propositionis, ves terminorum . sed rerum, seu sommarum, cuiusmodi est caliditas,&frigiditas,& secundit hoc ponuntural iquae propositiones. I I 'ri nia, gradus calidi tatis secu patiuntur gradus frigiditatis in eodem subiecto adaequato, ut patet in tepido, in quo uis iudicat ibi esse caliditatem, &rigiditatem. 'Secunda propositio, haec eli impossibilis, contraria adinuicem stant simul in eodem subie-Gcto adaequa te in esse permanenti ,&naturaliter, quia si stant simul, non
sunt contraria,cum contraria se expellant ab eodem subiecto, & scessent contraria,& non contraria. Et dicitur notanter naturaliter, qa miraculose contraria, ut et sunt cotraria,post tesse in eode subiccto adequate,& inessermanenti. IEx quo sequitur,' cotraria simpliciter non repugnant ad esse simul in eodem subiecto. lSequit elis, cotraria se maliterno intersit contradictoria, ut ux pmba re Arist. in A. Met. 'Ter re. 3.3ctia propositio, non omnis frigidita; mqς est omni caliditati contrar la,qa aliqua caliditas, & aliqua frigiditas
stant simul,ideo talia non sunt contraria. s Ex quo sequitur si contrarietas rerum non attenditur susti- Hcienter penes speciem,quia tuc Omnis frigiditas omni caliditati co trarietur, quod est falsum .sAlia I positio, contrarietas rer u attenditur penes speciem tantorum, vel tantorugraduum: ita Η, i liae qualitates dicu-tur contrariae,quibus secundum ta-tOS gradus, repugnant fimul esse in eodem subiecto adaequate, & permanenter. Et si quis quaerat, qui erutilli eradus, in quibus erunt incopossibilus, seu in quibus erut contraria: dico, sunt gradus extra summum, puta fi signetur,' caliditas in summo habet duodecim gradus: dico, Pultra illum numerii non possunt esse frigiditas,& caliditas,puta duo gradus frigiditatis non possitnt manerecti undecim c.iliditatis,nec unus fri
giditatis cit duodecim caliditatis ,
559쪽
A sed quatuor frigiditatis cli octo calit n et ditatis. Vnde no videtur, quod ali- quod corpus naturale possit habere pluresgradus qualitatum primarum, quam si unam haberet in summo: ideo si caliditas esset in summo certe no possiet habere aliquem
allu fradu frigiditatis. Alia ypositio, ita qualitatibus .pportionabiliter,sicut una expellit,alia in teditur, ut ii aqua calefiat, tuc ypol tionabiliter remittitur de frigiditate, sicut acquiritur de caliditate. IEt si quis arguat cotra i ita, si frigi d itas,& calidi- ας possint se copali in eode subiecto scam aliquos gradus, sequitur, cpno essent cotraria, sed hoc est sal lum: igitur.Cosequentia patet,quia B cotraria mutuo se expellunt. s Secudo sic, sequitur idem simul esset calidu,& irigidia,cuquq libet formadet aliqua denominatione subiecto, in quo est.Ad rones. Ad prima patet qd sit dicendu . I Ad secundam
negatur cosequentia, & hoc loquendo copulative. Et ad probatione dru, quaelibet qualitas dat aliqua de- nominatione suo subiecto simpliciter, vel secundu quid, sed nulla dat denominatione sua subiecto simpliciter, nili quae trasit mediu sus latitudinis totalis. Et haec de secundo
Art. 3. art. Quantum ad tertium sit. CONCLusto resposalis. Potentiae distinguuntur per actus. &actus per obiecta , tanil per aliqua extrinseca mani selliora ipsis, quae conclusio relinquitur probata ex dictis. 'Ad rationes ante oppoli
Um patet, quid sit dicedum in primo articulo.
aut his, dicamus communiterde Die in 'ρmmsensu, is sentire cto. .Rψς.
Is et g est tertius tract. huius libri, De potia in q uo Ph ilos. d eter in i nat de poten tiis alatiis a te sensitius. IEt primo poni ta sensitiva. le coclusione. Sensus fit per moueri, Spati,qd Ibat dupliciter, sta custsensatio,fit alteratio in sentiete: e eo est quaeda passio. Aris patet, quia sensus recipit species sensibili ii,& recipi edo ur alterari: igitur. Scdo, qasi sensus no esset potetia passiua, sed activa, tuc irrationabile ellet, quare sensus no sentiret se, id in no secit: i gituris Ex quo inser sensus no sensus, qeli potentia activa,sed passiva. Et Potentia. subdit, u, contingit aliquid sentire duobus modis, C in actu & in potentia, sicut aliqd dr esse scies duplici- Dter, C in potetia,& in actu Vnde liodr sciens in potetia ,eta non dum habet scientia, sed ea pol habere, sed qn habet scientia, sed non operatur scd m eam dr sciens secudu actu. Et
dictriit,qa ille, ι est in potetia scies, primo mo hi in actu,p hoc, p est alteratus, sed secundo molit in actu, eos transit de non asere ad a*ere,ui.n. est in potetia sciens,isto secu-omodo pol operari qn voluerit.
Consequenter subdit, ui dupleX est pisso dupastio, quaeda est corruptiua, qui fit plera cotrario,a lia est persectiva, per qacquiritur quamas , quae est persectio ipsius poten riae.Et insert, i seu sus pati tur a sensibili pa ssione per sectiva, qtac transit de potetia in actu, S no passione corruptiua, quia non
560쪽
L sapiat. Consequenter dicit, ν mutatio dePrima potentia ad primum actum iit a generante, ut cum sensitiuum generatu est, habet sensum, S cu habet actum sentiendi, tunc dractu sentire. sicut sine, dicitur habeo re scientiam,quando habet habitu, sed dicitur actu sciens,quando actu operatur secudu habitum. Est tame. di iseretia, quia principia activa sensationis sunt extrinseca, sicut visibile,& audibile, sed principium considerationis est intrinsecu. t Finaliterponit duas diuisiones. Prima, de numero sentibilium quoddam est sensibile proprium, & quoddam commune.Secunda, sentibiliu aliud perse,aliud per accidens. Et subdit,u circa sensibile per se,& propriu non
j contingit errare, ut visus non erratu circa colorem, nec auditus circa vocem,quia visus non decipitur incolore,quis color lit,nec auditus in voce, que vox sit. Deinde numerat
sensibilia coia,quq sunt quinque, s
gnitudo. Et, quod illa lint communia probat,quia no sunt propria all- cui sensui, sed comunia omnibus, aut pluribus:aliquis enim motus est
sentibiliter tactu, & visu. ' Deinde ostedit quid sit sensibile per acens: . dices, m est sensbile si cudii accides, . ut si albus sit Diarii filius, filius erit
sensibile secun .lum accidens, quia album accidit Diarii filio.
re 6sis CVIVS quidem est visius, hoc est visibile, eis bile aut est co
lor, quidem, is quod uere, circ. - I s T v is est secundu capitulum sin quo Philosophus determ Inat de Gpotentia visiva,& eius obiecto. Et di Potentia uiditur i quatuor partes: In prima, φponit aliquas coclusiones,Prima, bie audi Color est per se vilibilis, quia color habet intra se causam , propter quaest per se visbil is: igitur est per se visibilis. l Secunda conclusio: Color non est vilibilis sine lumine. Quod
probat quia color est motivus dia phant secundu actum, sed diaphanii non est actu diaphanum sine lumine: is itur color non est vili bilis sine lumine. In secunda parte determinat de diaphano,S in tedit tres conclusiones.' Prima, Diaphanii est visibile, tuta est receptiuum luminis is itur est visibile. ISecunda conclutio: Diaphanu non est primo, & per se visibile, quia illud no est visibile, pse,qd no est visibile nisi saliud ex Hiraneu, sed diaphanti no est visibile,
nisi p colore, vel tu me in eo receptu: igitur.qTertia coclusio: Diaphanii ex se non debet habere aliquod lumen actu, sed solum in potentia. Quod probat, quia susceptiuum colorum debet elle sine colore , quia diaphanum est susceptiuum luminis, ergo debet esse actu sine lumine. In tertia parte deierminat de lumine , ponens diffinitionem luminili dicens, quod lumen est a- Actus diaphani, secundum quod dia hanum. Quod probat, quia il-ud . in quo suscipitur lumen , est diaphanum in potentia, & st dia-phanum in actu per lumen igitur. Deinde , tangit reprobationem