장음표시 사용
721쪽
in coclusin relinquit probata ex dictis. ω m qiiunm, sunt de eode obie C
ii i l io DIJ .Li M .Hic iter. Vno modo, quia elicitur se QIAE R I xv R Vtrum ope- eundum virtutem, de sic operationeSasti pr cedentes virtutem , prscedentes non dicuntur virtuosae. quibus generatur, irtus,dc sequen- Alio modo,quia sunt generatius: vir te, virtutem,suit eiusdem speciei. t tutis, S sic pi 'cedent s dicuntur Arguitur primo, non , quia ope virtuosa: Teryto modo, quia fiunt. rationes v irtuosae, & non virtuos e conformiter ad dictamen rectae ra- non sunt eiusdem speciei sed ope- tionis, S sic etiam pr. xced cntes di- rationes praecedentes virtutem non cuntur .virtuosae. I Est tamen aduer. sunt virtuosae, de tequentes sunt virilenduim,quod operati nes, Quae. sς - ruolae, igitur. i Arguitur secundo, qui mur virtutem , sunt in plurimu
l se, Bonum, S non bonum non sust perfret teri, quam ilis, quae price- eiusdem speciei moris, sed opus se-.duni, quia eliciuntur a duobus ,&quens virtutem est bonum, S prae- per hoc soluuntur ratio nes. Est taced si On, igitur. In oppositum men ulterius aduertandum, quod, v arguitur,qui actu, praecedent di vir cui hslibet virtutis sunt quatuor gra Diutem , de sequentes sunt de eodem diib. I Primus vocatur gradus inci- obiecto,ergo sunt eaedem. Pro cuius piendi, quo quis relictit passionibus, soli tiOn . . tamen cum tractitia propter passo: P Rivo sciendum est,quod a- nes non sedata, ecundus vocatur Aliq QPUiqua: operationes dicuntur esse eius gladiis proficiendi, quo quis resistit ' 'Eta4ε dem speciei dupliciter. Vno modo passioitibus tamen , cum aliqui la- spei du- secundum naturam & entitatena,& . bore. Tertius vocatur gradus perii Piicit . sc nulli est dubium quin tales ope- ciendKquo quis resistit pasionibus
- rationes non luit eiusdem speciei. , I Alio modo in genere moris , &. tunc dico, quod illa: Operationes,
risint eiusdem speciei. ' Vnde illae. Operationes dicuntur cile eiusdem prompte,delectabiliter, expedire iaciliter,& sine labore. Quartus v catur gradus heroicus, quo quis resistit passionibus prompte, expedite, delectabiliter sine laboleia,& cumapeciei secundum naturam, , quae excellentia, habent omnino simi Ie obiectum. S E C v N I, o sciendum eli, P An in no Exeiussum, vol0 dare elemosy- adhuc est, unum dubium. Vti iam bis pos nam Petro, de volo dareta elemo-.in nobis possint generari virtutes si
hingua Ioanni, ut Oportet, Sc. i ne olaerationibus exterioribus.
Notom eli, quod sunt eiusdem spe, I Pro euius solutione os advert i ciet moris, sed non secund*m na- dum, i virtutes in voluntate Pol
722쪽
E sunt generari sine operationibus exurioribus,ut ex multis velle dandi elemosy iram propter Deum, dato, ν nulla sit datio,vel operatio extra, potest generari virtus in voluntate, S hoc quando est impedimentum, in operationibus exteriorib.-Vnde diit aliqui, ut non existente impedimento extrinseco, non est postibile virtutem in nobis sne operationibus exterioribus acquiri, quia electio voIuntatis nunquam est recta, sed defectuosa si non moueat ad mpus exterius quando oportet, & licui oportet,& sic de aliis. Et hoc quido nullum est impedimentum, ut ruta a naturali necessitate pia ta quia oportet comedere,aut ex desectu oblecti, quia non occurrit obiectum circa luod debeo exercere illum a-F ctum,vel init rumen ti, vel aliquo alio obuiantessit potest dari exemplui de paupere, qui habet velle dandi elemosinanti,si tamen haberet unde. S per hoc ponitur. CONCLvo o responsalis: Operationes, ex qu=bus Rigutur virtutesin operationes est citae a talib. virtutibus sunt eiusdem speciei.
Quae conclusio relinquitur probata ex dictis.
Qv A E R I T v R Utrum ex unica operatione possit generari virtus.' Et arguitur primo, i, sic,quia, vel generatur ex prima , vel non, si exprima, tunc sequitur,2 ex aliis sequentibus non generatur,si non exprima,vel ergo ex secunda,& sic habeo intentiam,vel tertia,& sic habeo Gintentum .s Arguitur, secundo sic. Virtus unita sortior est ipsa di sper-sa,ergo si ex inultis operationibus, possit generara,ergo etiam ex uua mtensa. In oppositum arguitur,quia dicit Arist. quod virtutes msunet nobis per assue factionem. Illud vid tur concordare in pruno ubi dicitur
in una hirudo non lacu ver: nee una dari annum neque una operatio sa-cit hominem beatum,& felice. Pro solutione qua tionis. PRIMO sciendum est, γ ista
quaestio prouenit ex uno dubio,puta,virum virtutes postini augeri, id est in tedi. Proculus solutione sup An viris Ponitur, quod capiendo virtutem, 'P0 v teli liabit' moralis laudabilis,quo scienter,eligibiliter,firmuer,& lau- .dabiliter operamur, sic virtus non blconsistitanni diuitibili , alioquin v
nus non d iceretur virtuosior altero,
quod falsum est. Unde sicut sanitas dici rur se habere ad corpus, ita
virtus ad animam, sed vivis homo dicitur sanios alio, luia habet coue I. tiorem proporitonem quatuor qua- .litatum, & humorum, ita aliquis d
citur virtuosior, quia habitum virtuolum habet intensiorem,& sie virtus habet latitudinem .s Et si dicas, quanta est illa latitudo Respondet
Aristo.ς disti cile est hanc dicere . Ponit exemplum, non solum benes agitat qui signum attinetit,sed etiaqui prope. t Unde sicut dicimus aliquem elle factum bonum sagittatorem per hoc, i, saepe tignum,uel prope signum attingit ita possibile est ps reques exercitium hominem ellici meli
723쪽
A meliorem,& magis v miosum N p
Consequens virtus potest intendi.' Vn de proprie lat itudo virtutis est
ipsa virtus circa summum,vel ut dicunt alii citra ter minum . Notum est enim, q, licet calidum intendat, tamen calidissimum non intenditur,quia si aliquid remoueatur, iam
plus non erit calidissimum,& si aliquid possit addi, non erit calidissimum. I Sed de corruptione virtutudico,quod possunt diminui, ut putaremotione sui conseruantis. Vnde conseruans virtutis dicitur esse s-milis operatio illis, quibus genera batur. Dico, etiam, quod possunt diminui peractus malos illis operationibus virtuosis oppositos, vel per operationes distortas.quq sunt genenerativae habituu malorum. Et ille B modus videtur esse verio licet mul
Modus Saev KDO sciendum, iternatio is, nendo istum modum potest poni uxim generationes virtutis unde sicut candela incensa aere illumi Anatak alia addita magis illuminat, ita una operatio virtutis, aliquam virtutem generat, & alia aliquid unde sit maior virtus, quam ante. Et sicut ex corpore multum luminoso generatur maius lumen, ita ea operatione magis intesa generatur maior virtus..' Et ista opinio, videtur esse probabilior,quia,vel secundum primam operationem aliquid relinruitur, vel non,si sic habeo intentu, non ergo homo non, se melius habet post operationem pr mam, qua ante,quod est salsum,quia non videtur ratio quare post primam magis esset dispostus ad secundam opera- Ctionem. IItem s per primam operatione firtuosam nihil relinqueretur non videtur quare magis per secusedam, vel per tertiam, cum conti gat illas aliquando esse minus intensas. Et sic patet, tr per unam Operationem potest generari unus habitus virtuosus, inamo potest una operatio esse ita intensa, quod habitum persectiorem generabit,quam multe aliae minus intensae . Et istud probant argumenta an oppositum quae sunt pro parte vera. I Aduerte tames, dissicile est aliquando habere iulas operationes.' Vnde aliqui sunt
multum in potentia remota, ut sunt iuuenes qui sunt passionum secutores,& etiam illi qui sunt malitiis habituati. Aliqui sunt in potentia Ppinqua, in quibus iam passiones sui Diadatae,& qui iam sunt virtutib. habituati .Et per ista patet,staliud esti speculatiuis& virtutibus, quia intellectus noster in speculatiuis non habet potentiam recalcitrantem seu peruertentem iudicium rationis, io per unicam demonstrationem , potest aliquis habere firmam adhesio nem,sed voluntas saepe habet appetitum senstiuum.rebellantem, α subuertentem,secundum quem appetitum sensitiuum voluntas nata
est condelectari, & compati sicut ldomino si ruo. I Ad rationem post
oppositum conceditur virtus ac- Δquiritur per assuefact onem, sed tamen ex hoc non sequitur, quin per unam operationem aliquid virtutis vel insa virtus possit generari. CONc Lx s Io responsalis; . Vir-
724쪽
E Virtutes generatur per operationes, sem aliquid virtutis per quamlibet operationein genera tu r, t irae cnoci usi, relinquitur Probat. in secundo
S I G N V M autem oportet facere habituum superemi
nentem voluptatem , vel tristitiam operabus, qui quidem enim recedit a voluptatibres corpo. a
libus is hoc ipso gaudet,tempera
tus, qui autem Iristatur,inremperatus en,U c. in krtute; morales sint circa d lena risues,o tririlitia . Qv A E R t T v R Vtrum virtus mhrai, est cirea delectationes,& tri F unias. Et arguitur primo τ non, quia delectati nes non sit ni obiecta virtuti ina, igitur virtute, non sunt
circa illa. l Argititur secudo sic: V:rtutes non dii tinguunt per delectationes Se tristitia, I sed per obiecta, si cirr non miri cirra delectationes, ct triti itias.' In oppositum eli Ari.
in text. Pro cuius clonis Iblutione 1.
P R i M o sciendum et illae passiones,s dilectatio 3t trittitia, seu dolor sis biit in appetitu ronali, sicut ina ' in voluntate, vel lentit suo . ' Vnde
si ita '. d lectatio catur in appetitu ex plenin appeii xia obiecti apprehenti sub rone coue
tutonali. nientis, vel ex absentia obiecti apprehensi sub rone disconuenientis . Et tristitia contrario inodoratur, Puta
xx pilentia obiecti apprehensi subrone disconuenientiu , vexabsentia obiecti apprehensi sub ratione conuenientis. Etes aduertendum, πιν osensus,ut visum est in primo, ut in plurimum aduersatur rationi, quia nun potest sufficienter conserre inter obiectum sibi pr=sentatuin, Scillud, quod sequitur illud obiectu in. vel inter praetens,& futurum, quod tamen ratio poteli , ideo sensus illud, quod sibi depraesenti conuenit acceptat,& ideo delectatui, quiuis illud sit sibi inhonellum, . et quantuis noceat in D turo, in teli ectus autem omnia illa considerans, supit illud propter mala Jequentia. Vnde
prouent tali piando,quod appetitus sensitivus propter malam coiisuetudinem, sicut in malis nullo mo obedit iudicio ronis,irnino quod peius est peruertit ronem, & iudiciud ronis trahit ad iudicium sensit . Et per oppositum est in virtuosis,appo t. s sentitiuus ohedit rationi, R trahitur ad ronem. licu, non listit in iudicio sensit , sed expectat iudicium rationis & se iu itur ipsiun ,d i in i iteri S se sensum. Ex illis pater,' virtus moralis triplicem habet essectum super appetitum Lia siti ii una. I Primo, refrenat ipsum ne nimi, cito sequatur iudicium sensus, sed expectet iudacium rationi .s Secudo, determinat ipsum ad obediendum iudicio rationis, qua uis iudicio sensus repugnetas sertio, ordinat,& temperat declaration ,& militia sensuales,ut impetu, corum nunquam trahat appetitum contra iudicium Lationis. Vitium, autem, seu habitus viciosus
S Ecu Do sciendum est,9 .psblutione quaestion is ponuntur aliq
725쪽
A conci usiones. η Prima, t virtutes s Q tarta coclusio, ali a virtutes m a CConclu- sunt circa delectationes, & tristitias gis sui circa desectationes,& aliquar: . l. pra: modum in uel Ardest delectatio magis circa tristitias. Vnderi edonte id ante ,. U L iii ma sequHur telnper ad actu magis circa delectitiones, quarum. virtutis,quia virtuosis in omni ope- obiecta magis nata sunt ex psentiare virtutis delectatur, quia semper sua care delectationes. Et ille sim thabens iudicium apprehedit ipsum magis circa tristitias, tuaru obiecta opus vi tuoium sub ratione conue- sunt maῆis nata care timorem, velimentis,& boni limplicite , & Impe tristitia sicut est sortitudo. ' Et ad dimento virtutis trillatur in opere uerte finaliter, P passo,quae modo vitioso & apprehendit ipsum sub ro rata virtute est duplex. s. in existens,
hedis conuenientis, S mali simpli- & illa debet moderari dupliciter .ieiter. l Secunda coclusio, virtussup Vno modo, sin inuendo eam. l Se plectuo ad actum elicitiuu, seu quo cundo referrendo eam in Deum. Fu. . . ad alimoniam actuum,est magis cir tura etiam dupliciter moderantur, in dies ectationes, quam circa tristi- scilicet fugiendo obiectum, quod aut Ii UM,quia maiorem habitudinem ha natum est desectari. s Secundo accubet adactum virtutivad quein seq. - piendo biecta,quae lunt nata mode, tur delectatio, quam ad impedime rate delectari. Et per hoc soluuntur tum virtutis, vel ipsius operis vitio- rones. IVnde data p virtutes non B li in alto,ad quod 1equitur tristitia, dii linguantur per passones, tamen. D licet quoad moderationem magis Spter hoc non sequitur quin virtu- se habeat circa tristitias, quam circa tes lint circa ipsas. .rta .lliaqdelectationes. I Γ otia conclusio est CONCLvs Io responsalis et. virtus se habet circa delectationes, Virtutes morales no solum per minti tristitias sensuales tanquamicir' dirin sequelar, sed tanquam circaeca obiecta,quia,ut dictum est virtus obiecta sunt circa delectatic nex, Samoderat passiones sensuum, nim- tristitia5. rapetus earum nunti possit trahere tu . . . adicium mnis Proculus declafatio ID EO V V E deten miane est aduertendum, si duplex est nant virtutes impatientes cuas obiectum virtutis,sexterius, & in te iam, is quietes . Non . bene an lius. I Exterius est res exterius, cir-, tem omnia simpliciter dicunt. eae operatur,ut sunt cib. potus, pe sed non ut eportet, ct quomodo eunia &c.s Interius sunt delectatio non oportet, is quacuque alta
esulione vr i ntender e Ari. & sus ro- An Hrtur exeludat pilano . nes vident eam pirabare Unain. di- rcit, pPP voluptates mala operant & .HQvAE Ri Tvη Vtrum virtu- propter tristitias a bonis recedimus. tes excludant in habenae passiones.
726쪽
E s Et arguitur primo,* se. Quia vir biliter,quod exculdunt malum eui Glutes sunt contrariae passionibus,er pae,idest vitia, & malos actus, quia Moportet, 'reprimantur per virtu virtuosis appetitum sensitiuum te-tes. I Arguitur secundo Si passiones net sub ratione,& obedit rationi insuperantur virtutes, sequitur, quod sectae,sic,quod virtuosus nunquam
ille non est virtuosus, gitur. IInop dimittit appetitum sensitiuum nisi
politum est Arist.in textu.Pro cuius sub regimine rationis. Dicunt tamesolutione i. aliqui, ut stat virtuosum male agere P Ri Mo scie dum est, et, virtus patet,quia tentationes sunt in optimoralis no excludit omnem passi mis viris, S hoc non est nisi,quia panem,quia non excludit suum pro- tiuntur secundum sensum mala pasprium actum, ergo neque passiones. sione inclinante eos ad operatione
Patet conlequentia, quia ad actum, mala,igitur dcc.Sed pro maiori prae virtutis sequuntur passio nes, pura dictorum declaratione. delectationes. l Item virtus opera- Sac via Do sciedum est,qudd Jn horm. tur circa passiones mitigando,& re- in hominibus inuenitui quintuplex R ς' .
Denando eas. IItem virtus non ex- status.qPrimus status est animalis cludit illud ,quod recta ratio dictat, antequam utatur ratione.Secundus sed recta ratio dictat amico dolenti status est incontinentiae, in quo h - esse compatiendum,& congauden- mo no utitur ratione, sed appetitus
dum de bono ipsius, igitur. Sed du sensitiuus rebellat rationi, &tande Hbium est, utrum excludat omnem vincit ratione. Tertius status est passionem malam. Proculus do mali , ubi appetitus senstiuus P
claratione est aduertendum , quod pherassuefactionem ita trahit ratio duplex est malum. scilicet poenae, lix nemquod omnia deprauat, & per non est aliud,quam dolor, & tristi- uertit penitus. Inconueniens ergotia,& malum culpae. Iruc ponitur, operatur secundum iudicium sentalis conclusio. VirtuS,a virtuoso no sus S contra iudicium rationis. excludit malum psnae,quia virtuo- Prauus autem operatur secundum sus per infortunia potest a tyrannis sensum ,& secundum iudicium de capi,& pati secudum sensum, habet prauati rationis. Quartus est sta- enim multam displicentia de mali- tus continentiet ubi ratio vincit sentia eorum,&de sua passione iniusta sum rebellantem ei. Quintus est S de hoc,quod impeditur a multis ubi appetitus sensitiuus trahitur adi operationibus virtuosis. I Ex qui, ratione, & in omni operatione suabus potest inferri , quod virtuosus expectat iudicium rationis . I Ex tristatur tribus rationibus. Unde in quo sequitur, quod virtuosus non primo huius dictuin est, quod insor patitur passione corrumpente iuditunia beatum tribulant, ct tristitiae cium rationis, neque etiam electi
impediunt a mulo, operationibus. nem voluntatis, lula tunc esset inas Sed de malo culpae dicitur proba- lus simpliciter,nec passione superue
727쪽
Α niente,quia tunc esset malus simplieiter, vel passione rebellante, quia
tune non transcenderet statum. continentiae, nec passione stat sensiti derelicta, quia hie esset status anima litas Etli dicas virtuosus potest pati
tentationes.Respondetur, tr tentationes fiunt per praetenta thonem, doapplicationem rerum,qtlae natae Sue Inordinate trahere appeti tum sensi. tiuum cotra rectum iudicium rationis,& istae possvntibene accidere virtuosis, sed in eis nullum inpetum in ordinatum faciunt. Et perline solu tur rationes . Vnde in virtuoso passiones non superant virtutes, sed si instirpant passionesnmoderantur mediam ibus virtutibus sic , quod
non vincunt rationem . Qua pro pter ponitur. y Co MCL .vsto respons lis.Virtutes excludunt passioues malas sit,' non possunt vicere ratione, sed ei obediunt.Quae conclutio re
quitur probata ex dictis.. TRIBVS enim rementibus . qua circa e tritiones , O tribus , qua in fugis bono com ferente delectabili,is tribus co-trari s malo, tro tuo tristi, cir
ca haec quidem omnia bonus dArectivus en malus autem pec
' Qv AE R I T v R Vtrum eligibile bene diuidatu r in bonum delectabile,&honestum. I Arguitur pri C , Ino, quod, non quia delectabile et hvtile, igitur . . st Itena bonum honeristum est delectatio,igitur ista diuisio est mala . In oppositum est Aristotcles in textu. Pro cuius sum
, P ni Mo sciendum est,q, eligi Eliel bilabile capitur dupliciter. Vno modo duplici- proprie,ala stricte,& sic selum illa. xς quae sunt ad, finem sunt elisibilia. Alio modo pitur large,&sicon 'ne appetitule dicit eligibile. IAdq
multipli iter scilioet sori mali tersiis gnatiue, Sectine, similiter lione'stum,potest capi multiplicuer. Vno modo format uer&sic dicitur,quod honesti m est , quod stra vi nos trahit, & si a dignitare nos allicit.
IEt uuid proprie non est nisi ipsa se
selicitas, v omnes tam boni quam mali naturali destitant, & ad qua
vel ad eius similitudinem tam boni quam mali dirigunt suas Opcratio nes. Alio modo capitur simpliciter,ia se dico. q uam o mn i a, q uae d i cuntur persicere animam,dicuntur honesta, sicuti cientip virtutes,& actus virtutum. E licet: felicitas tota sit primum, principaliter honestum
tamen virtutes etiam morales, Se . a
rarum operationes dicuntur honestae secundum se ipsas, & hoc tam propter propinquitatem, quam h bene ad felicitatem, quam propter hoc,quod perficiunt animam, &ipsam reddunt simpliciter bonam , licst sorte no optimam, Retiari tuae secundum seipias sunt eligibiles. t Et si quaeras , utrum virtutes sut*ppeti-
728쪽
E appetibiles fr ter sty Dico , quod
virtutes habent in serationem boni,
S sic dico, quod si ly pter dicat ha
bitudinem causae sormalis, sunt pro
ter se appetibiles, si autem dicat ha
itudinem finis non sunt propter se appetibiles. Aduerte ulterius, quod e te aliqua etiam dicuntiit honelta per attributionem,puta quando habent ' habitudinem ad virtutes,vel ad operationes virtutum,non quidem di sconuenientiae, sed comi ementiae,
sicut omnes operationes exter Iores,
vel exterius operata, quae secundum virtutem procedunt, & ligna virtutum sicut sunt honores , non quidem honores propter pecunias, sed propter virtutes,& etiam omnia illa quibus virtuosi utuntur in suis operationibus, sicut sunt amici & vni-F uersaliter omnia bona corporis, secundum quod ordinat ut ad virtutes. Et illo modo paupertates, iniuris passae r p virtutes dicuntur esse Ilioneita Et per contrarium illa dictitur este turpia, quq aiam interius deturpant, sicut vitia,& eoru opera,& illa quae habent habitudinem ad
ipsi, sicut sunt omnia exterius Ope rata secundum vitia.
S' Ecvuno sciendum, 'duouplex fi plice; possunt esse sines in humana vita. I Quidam sunt veri fines, qui vere sunt boni,&optimi fines in humana vita. Vnde ratione finis, est, psit bonum,& quam optimum. Et istis nes sunt virtutes, vel Operationes virtutum,& iliis homo dicitur simpliciter bonus,& Optimus. I Alii sui fines falli statuti nobis occundum corruptam rationem, Ze peruersam
electionem, Si istos fines 'atuunt si Gbi vitios,& peruersi, & variantur socundum exlgentiam vitiorum. 'Similiter utile dicitur dupliciter.Vno modo simplicite quod est ad bonufinem. Alio modo secundum quid, quod est ad malum finem, quemadmodum dicimus,quod nox obscura est utilis latroni,& tale utile est valde nocivum. Unde illud dicitur esse nocivum, per quod mihi plus,rmali, quam boni acquiritur. Vnde inter bona animae aliis nullo modo sunt comparabilia. I Ex quo sequimtur corollarium,* nihil habet rationem utilis simpliciter, nisi quod ordinatur ad virtutem. Istis suppositis ponuntur quatuor conclutiones de appetibili. rima ratio boni sumi
tur ex eo, aliquid di esse perfecte appetibile. ISMa,illud non drappetibile smpliciter. quia eli appetibile prauis,sed quia appetibile appetitui
recto. Tertia appetitus drrect', eci ip est consonus rbm rectae. I Quarta, o recta nihil iudicat esse appetibile, i, non sit bonum, &conueniensi pii appetitui seu appeteti.Et ex omnibus his ponitur. CON CLvsi o responsalis: Diuisio appetibilis. est suis cienterposita, S unum membrum nodr d alio mediante illo adverbio sorma liter,quod scit ad bonam diuisonem. Et per hoc soluuntiat rationes fi Vnde notnm est, or unum boni , ut puta honelltim, potest diei bonudelectabile,& utile, in unum no et aliud formaliter, quia unum non dicatur de alio mediante illo ad uerbio,sormaliter. AD-
729쪽
luptati tugnare, quam 1r, quem admodu ait Heraclitus. Circad filius aut arasit,et virtus oc.
cui docilius reluctatur uolutati,
lius ut pugnare voluptati,quam iri.' Arguitur primo,quod non, quia ira elysecudum sortiorem impetum
igitur. I Arguitur secundo: Qui pu- nat passioni, seu voluptati pugnaten sui tantum , qui autem Pugnat irae, pugnat sensui, & rationi simul. Dicit enim Arist.quod ira consequitur aliqualiter rationem , concupiscentia autem non. ' In oppositum B est Aristo . in textu . Pro cuius
solutione. Pa I M o sciendum, quod pu-guere vel gnare in proposto non est aliud , modera- quam extinguere, vel moderareia e pastio passionem, ut non trahat appetitum pςm sensitiuum contra iudici uir recte
rationis. J Vnde multae sunt causae dissicultatis pugnandi passionibus.' Vna est ex eo, impetus passionis est vehementior, & sic pugnare, seu moderare iram eii dissicillim ii, quia ipsa ira est impetuosissima propter ebulitionem sanguinis. l Secunda causa, quia illa passio est magis appetitui naturali connaturalis, &conueniens, S sic dissicilius eii pugnate voluptati: quia voluptas, quae eli sensualis delectatio causatureX couenientia sensibilis ad sensum, ira autem tristitiam habet annexam, qcausatur ex disconuenientia sensibi-
lis ad sensum. Tertia causa est fie- Cquentatio operis,ad id passio inclinat, P P w dicit Arist.Dissicile e punare contra passione, in qua multuqs habituat. Dicit et,* magis disncile est pugnare contra illud ,quod occulte euenit, sicut ira, tuam contra illud ,quod notorie euenit. s Aduerte etiam, quod dicit Aristo. u, ira aliqualiter consequitur ratione, ideo dissicile est contra eam pugna re, sed cum iratus voluerit red ire ad rationem,cito erit peccatum sbi notum. JEx quo sequitur, quod aliud est pugnare contra voluptatem, &extinguere voluptate. Vnde aliqlia voluptas, ut puta ardor carnis dicitur ex ingui, quando ex longa castigatione carnis corrupte Sut malae ualitates inclinates ad concupisceu libidinose: etia quando diminu Dia est materia ad libi dine inc itas, &etiam per freque tes actus castitatis corrupti sunt mali habitus, &c. SE Cv N DOsciendu, taliae in ficul tas est; Vtru ars, & v triti s sem per sint circa dissicilia. I Pro cuius solutione est aduertendia, quod in actibus humanis,de quibus ad praesens intendimus, dissicultas aliqua-do prouenit ex parte materiae, circa v Operamur , ua operationi resistit, ut dissicile est scindere lapide diarii. Aliquando prouenit dissicultas ex parte nostri,S hoc tripliciter, secundum , quod per tria operamur.' Ι'rimo ex parteia appetitus , quia non inclinatur ad illam operatione,vel quia habet inclinationem ad Operationem oppositam,vidi melle est intemperato a voluptateia rece Tertia Pars V u dere. Di: oosi
730쪽
E dere. I secundo prouenit ex parte intellectus puta quando non habe- . mus scientiam de modo iaciendi, vel propter dissicultatem acqui redi illam scietiam. I Tertio prouen it ex parte membrorum corporalium, qatalia membra exercitio lassantur,vel quia non sunt assueta in tali operatione. IEx quo sequitur corollari ii, quod omnes operationes opertinentes ad artem, vel virtute sum nobis dissiciles, niti habuerimus arte , Vel virtute. I Sequit Iecudo, et, facilitas
incitur in nobis per arte, & virtute.
Ex omnibus illis, & maxime, quae dicta sunt in primo notabili patet quid fit dicendum ad rationes prius
factas.ddeo ponitur. CONCLusio responsalis Aliqualiter dissicile cst pugnare irae , &F etiam pugnare voluptati. Quae conclusio relinquitur probata ex dicta.
stum sic dicere: quoniam hebi .
rus,sea is qualis quidem. Ticendum igitur quoniam virtus omnis cuius utiq; fuerit virtus, is
id bene habens perficit, o opus
s stat in medio3 Arguitur Primo. non: quia est aliqua virtus quae inclinat ad extrema: ut magnanimi
ras inclinat ad magnos honores, &magnificetia ad magnos sumptus,&no ad mediocres: lxitur. I Areuitur secudo, dicit Ariit .s quaedam sunt verationes,quae sunt sic malae seca- dum se, quod in eis non conuenit Gdirigere,sed semper peccare ,quatu-cunq; habeamus nos ad eas siue intensiue, siue remissiue, siue mediocriter igitur in ipsis virtus non consistit in medio, sed in omnimoda suga. I In oppositum est Arist. in textu. Pro euius solutione.
P R I M o sciendum, 'uod me- Μeddium,ut hic sumitur est illud ,quod qui est inter defectum ,& superabundantiam se videlicet,s, nec excedit nec deficit. I Unde est aduertendum quod bonitas attribuit habitui in rati ratione cosormitatis ipsius, vel suae operationis ad recta ratione, &malitia ex disiormitate. Et sic pateti bonitas, & malitia attribuuntur actui, vel habitui ab extrinseco.Istis suppostis ponuntur alique proposi- --tiones. I Prima, virtus ratione boni viatis sibi attribute non consistit in medio, sed in extremo. Patet quia ratione bonitatis,& malitiae optimuno opponitur malo secundum medium, sed secudum extremum, sed virtus eii habituum moralium optimus, igitur.Vnde si virtus ratione bonitatis sibi attributi consilleret in medio, sequeretur,quod exti cmaaliqc bonitatis habet et, quod salsueti. Secunda propositio, virtus non est medium passionum, vel operationum secudum eius substantiam, quia medium sic acceptum cli de
genere extremorum. Notum est n.
quod moderate se habere clica cibu& excessue sunt eiusdem rationis, quo ad substantiam. Tertia prpD- sit o , virtus est mediu passion una,