장음표시 사용
731쪽
Α do, quod ipsa est circa passiones vel
operationes medias, i. moderatas quia una malitia quo ad subititiam continet substantiam virtutis, di cu' hoc plus,& alia minus, ideo videtur esse in medio duarum malitiaruacceptarum secundum suas substantias. Patet, quia virtus eli circa passiones vel operationes in quibus habemus nos bene. vel male. Qui .n.
irascitur, plus vel minus irascitur, qui plus vel minus dat, male dat. I Quarta proposi tio, virtus accepta sed in sua substatii est mediii duarumalitiaru,quia scnt operationes ad operationes, ita habitus ad habitus, sed operationes virtutis sunt mediar inter operationes malitiarii accepta
tu secundit suas substantias: igitur. B Sac via Do scie dii,st dithcultas virtus est: Vtru virtus cos stiti medio quoqβ' ο ς ad nos,an scana re. Pro cuius lolutio 4 b d si ne est aduertedu, ν Arist. ponit du-steie. plicem differentiam inter medium rei, & medium quo ad vos. I Prima est, quia medium rei sumitur secundum equi diltantia in ab exrremis, vili extrema ponantur duo & dece, tunc medium erit sex. ISed mediuquo ad nos est, quod nec erit minus d obitu, nec erit magis debitum. piada dria est, sta mediu rei est ideapud oes, sed mediu quo ad nos noest ide quo ad oes,quia gigati comedere auca esset med id, qa neque nimis neq; patu nano aut est nimis . Vnde proprie mediu quo ad nos est debite proportionatu nrae disponi. Tunc ponitur t ilis propo, virlu, cOsstit in medio quoad nos, & non in medio rei,nisi forte acciderit mediurei cu medio quo ad nos. Probatur Cquia licui sanitas corporis no consistit in medio rei,sed quo ad nos, aliter.n.oia essent aequaliter sana, qd
falsum eis, ita virtus debet colistere in medio quo ad nos. 'Ite mediurei estide apud oes, sed opus virtutis no est idem apud oes. Na si debilis atarederetur illud, si robustus, tran liret methas sortitudinis.& si robustus non aggrediatur illud, qd debilis,dicetur esse timidus.Ex omnibus istis iam dictis sequitur. CONCLusio respontis: Virtus consiliit in medio secundu substantiam, &non in ratione boni,&mali. Quae conclusio relinquitur probata in primo notabili.Ad rationes.' Ad primam dicitur,quod magnanimus non appetit masnos honoreS, nec eos prosequitur plusqua D Oportet, vel minus, sed quomodo oportet,& quado, & ubi, unde opus magnifici est extremum secundum substantiam in magnitudine, sed secundum habitudinem ad rationem est medium . Ad secundam dico,
P circa tales operationes non est virtus, sed solum circa fugam , in qua fuga est virtus, & medium, & tal iaOportet sugere secundum quod
tionibus existentibus , duobus quidem malitirs, hac quidem secundum superabundantia , hac autem secundum defectum, una
732쪽
Qua RI Tua ultimo:Vtrum vilia magis opponantur inter se, quam virtuti. Arguitur primo , Psc, quia extrema plus distant interis,quam a virtute, igitur Arguitur secudo sic, Facilius est ab extremis in medium venire,quam ab extremo in extremum: igitur. IIn Opp situ est Arist. in praesenti textu. Pro huius autem qu stionis solutione. PRIMO sciendum , quod vir viri' ut tus vitiis opponitur extreme. & hochis. ἡ ' in ratione bonitatis,& malitis Patetiim quia virtus est quid optimu , & extremum est vitium: igitur. IDico
secundo, 3 extrema non Oponuntur ad inuicena secundum rationem generalem bonitatis,& malitiae. Patet
y quia ambo extrema sunt vitia, Smala: igitur. I Tertio dico, quod vitia conliderata secundum speciales rationes suarum malitiarum oppo- Dubium nuntur ad inuicem extremae, quia
ditarinitas in deficiendo,& in superabundando. Sed dubiu est, Vtrum
virtus, de vitia opponatur contrarii
vel quomodo opponantur3 Respondetur, quod vitium potest capi tripliciteris Uno modo x t dicit priuatione bortatis, S sic opponitur bonitati priuative. I Alio modo,ut dicit
sinpliciter negationem virtuti Ν,&sc opponitur contradictoria virtuti.
I Tertio modo contrari , ut d icit hari Li bitum cotrarium virtuti , S sic op - ' R ponitur uirtuti contrarie. Ised dubiu est: Utrum extrema opponantur
quo ad subitantia λ Respondetur, Psic,& dico, quod extreme opponun Gtur, & medium puta virtus medio modo opponitur ipsis. Aduerteta me,l virtus semper magis opponitur uni extremo, quam alteri. Ex
istud pol videri accipiendo pers
ctum opus uirtutis. SaCvNDo sciendu,q, cum aliquis est uitiosus, & vult venire ad Quorno- mediu, puta ad virtutem :prius recedere debet a vitio, id magis opponitur virtuti .s Et si dicas, nos no pos tem. sumus illud medium cognoscere'. Respodet, P nullus est utens rati ne,qui no possit cognoscere in generali extrema & mediu virtutis. Ex quo sequitur, ', cu inuenes ducunt passionibus, P te ipsos non fiunt vim tuosi: sed indiget castigatore,&instructore. In structor enim magis obtestia
videt quid in discipulo megis con- Hirariatur virtuti. Aduerte ulterius, quod nullis sunt ita bene nati,quin appetitus sensitivus, si esset sibi de res ictus, duceret ad malum: tamen aliquis sunt magis inclinati ad malum, quam ad bonu, R illos vocae
Aristi . rtale natos. Aliqui minus sui inclinati ad naatu,& illos vocat Aristo.bene natos. Et aduerte, et, ista
debet is accipi quo ad nos Unde licet auaritia secudu se magis opponatur liberalitati, q Pdig.ilitas, tu in illo, qui natus esset ad prodigalitate
eco traeei: lorequirit magna Indu-
filia ad inueni edu medio. Et ponit. C ONC sro responsalis iVirtus magis opponitur extremis: rone boni,& mali,u extrema Oppo natur inter se. Ad rustes patet sustice
733쪽
LIBER TERTI US. Voluntas quando, quae necessario velis. aliquid.
. I R e A tertium libruEthicorum. V A E R I T U RVtrum voluntas pos- ------- sit sic disponi,qui ne
V cessario velit aliquid. I Arguitur prina os sic,quia dicimus, quod homo potest cogi ad aliquid faciendum, ergo voluntas sic vult aliquid quod non potest velle oppositum.-Arguitur secundo, Deus vult aliqua necessario. Ergo & voluntas nostra. IIn oppositum sunt articuli .Parisieses, auctoritates,& rationes. Procuius declaratione. PRIMO sciendum, quod volutas nostra est libera triplici libertate scilicet contrarietatis contradictio nis, & disparitionis. Contrarietatis,quia ad actus cotrarios,puta, velle & nolle nisi circa dito pura Deum εἰ miseriam. Vnde non potest voluntas nolle Deum, quia Deus non est natus esse obiectum nolitionis, nec miseria est nata esse obiectum volitionis. Vnde circa Deum voluntas nostra non potest habere nis unum actum puta velle seu dirigere. Dico tamen quod illud non habet ne- cetario circa Deum, immo mere libere,& contin menter. Unde datos, Dbeat itudo vel Deus ostendatur volutati, etiam sub ratione cuiuslibet boni adhue in potestate voluntatis est Hicere actum suum vel suspendere Corolla actum suum idest non elicere.φEx ι , quo sequitur unum corollarium, P voluntas dicitur esse libera circa qacunque obiectum ipsi ostensum, saltem libertate contradictionis. 1 Eesquis dicat, verum est quod voluntas quantum est de se est libere, t men bene potest necessitari pir ali-
luam causam. Respondetur, causauperior non potest necessitari a causa in seriori,quia causa luserior non potest, determinare modum agendi caula superioris. η Ex quo sequitur 'li aliqua causa superior necessiario agat , hoc het per aliquod intrinsecu,& P propria natura. Et si dicas, v n de ergo prouenit ut volutas
734쪽
seo. In 3,d 36. ibi quatum ad illum.
ut in plurimum appetit beati tudine
cum lit summe libera 'Respon deturu, ideo est, quia appetitus liber communius in sequitur inclinationem, appetitus natural is. Unde impossibile est voluntatem habituari per aliquem habitum ad aliquid tantum quantum per naturalem inclinationem . η Ex quo sequitur corollari nT dato ut i ullus habeat multos habitus per quos pollit habituari ad suscipiendum mortem, in magiis P naturalem inclinationem inclinatur, ad fugiendum mortem, quam per illos habitus ad suscipi edum morte. S E C v N D ι, sciendun , 2, ex dictis sequuntur aliqua, pulchra, quillante dictamine recto in intellectu voluntas poteli in oppositum, ut dato si intellectus dictetu pauperi dada est elemosyna, volutas poteit op- politum velle. I Secudo sequitur et, itante, dictamine recto voluntas potest non elicere actum. I Et si dicas, quomodo ergo voluntas dicitur ex Rcare intel lectum Respondetur ldupliciter voluntas potest excaecare intellectum, si priuati ue& politi ire . IPriuatiue,quia voluntas poteth aduertere intellectum a conlideratione recta. i Unde volutas eliciens oppositum alicuius recti dictaminis no permittit intellectum diu permanere in illo dictam inrised aduertit lysum & conuertit ipsum ad considerandum rationes pro opposito. I Secundo modo excaecat positive, unde sicut voluntas recte eliciens finem
praecipit intellectui considerare illa quaestini necessaria ad illum sinena, ita voluntas eliciens sibi malum fine, precipit intellectui inuenire me Gdia ad illum malum finem. IEt aduerte P voluntas deprauata non insequitur iustitiam nec regulam ronis, sed coniuncta alicui appetitui sestiuo ipsa appetit aliquid quod est summe delectabile ipli appetitui.
est aduertendum I, in hominibus se cud si diuersitatem complexionum eii dominium appetituum sensitiuorum, unde voluntas maxime inclinatur ad actum eius secudum dominium appetitus sensitivi. Et in deeli quod eorum quae sequuntur primam inclinationem sine regula iustitiae, quidam primo inclinant ad luxuria, quidam primo ad superbia. unde si voluntas esset separata ab appetitu sensitivo & a regula iustitiae,
sequeretur absolutam inclinatione voluntatis, unde voluntas et ,puta Hsuum maxime coueniens. Ex his patet quid sit dicendum ad rationes: Ideo ponit. CONC Io responsalis et Voluntas nunquam necessario elicit actum suum circa aliquod obi ctum quantuncunque suerit sibi prisentatum. Et illa conclusio relinquitur probata ex dictis. An voluntas fit causa totalis suor- ,
Qv AERI r v R secundαVtruvoluntas sit causa totalis sui actus. IEt arguitur primo*sc quia aliter voluntas non esset causa libera,
sed illud est salsum, igitur. I Arguttur secundo se, quia si non esset causa rotalis sequeret ' non post et peccare, sed hoc est falsum,igitur. I Inoppoli-
735쪽
A oppositum artuitur, quia nulla caereata potest aliquid causare nisi mediante causa prima. Pro cuius quae stionis solutioneia.
PRIMO sciendum, ci, impossi Sco in a. bile est aliquam causam secundam
37' iuscunque etiam sit potentiae nisi caprima concurrente. Ex quo sequit Deus qui est prima, ea est actus ipsius voluntatis. IEt siquis dicat quo
ergo actus dξ malus eum producatur a Deo Respondet ponendo una regulam. Quando ad unum effectum currui duae cis, pt esse desectus in actu ex parte unius ex no pie alteri'io dato, I a d velle cocurrat Deus &voluntas creata,tainen potest esse desectus ex parte voluntatis creatae, &non ipsius voluntatis Dei Et si di-B cas, quomodo potest istud fieris Dico ν sic fit, quia quando voluntas
creata non dat rectitudinem actui quam potest sibi dare & tenetur dare tunc est desectus ex patre talis eausae. I Unde aduerte ν voluntas diu in a non tenetur dare alicui actui rectitudinem, tamen quantumque est de se, daret rectitudinem actui,si
voluntas creata cooperaretur. IVnde regula est. Quicq uid dat deus antecedenter, dat consequenter quantum est de se nisi esset ina pedi inentum. Ex quo sequitur 9, desectus in actu non est propter desectii causae superioris, sed inferioris ex istis etiam sequitur, ' volitio seu actus
voluntatis causatura voluntate, Nnon a re volita. IEtsi dicas cotra apnet ibile mouet appetitu m, ergo V
ubile mouet volutatem.Dico,quod verum est mediate , quia causat C suam cognitionem in intellectu mediante, qua voluntas elicit actum, suum, res tamen immediate no causat volitionem.
SE C v N D o sciendum, quod de ipsa voluntate incidunt aliquae Dubi
disti cultates. I Prima. utrum actum voluntatis draecedat alius actus, ut
puta quando voluntas vult aliquid, utrum illud, velle praecedat aliud, velle Et videtur quod sic,quia omne velle ipsius voluntatis praecedit determinatio ipsius voluntatis quae determinat se ad illud obiectum,puta ad volendum illud, & ad nolendum aliud respondetur 9, voluntatem determinare se, non est alud, ira libertate sua velle unum, & non
reliquum,& seipsa seipsam determinat obiecto sibi praesetato,& hocpe Dpersectionem,& libertatem eius.' Ex quo sequitur, ' voluntas non appetit per modum naturae, immo mere libere,quia tunt non posset seipsam determinare. I Ex quo sequituri magna dita est inter causam naturalem indeterminatam,& cam libera, quia ea in determinata libera scut voluntas determinat seipsam, sed naturali, non determinat seipsam, sed ab alio determinatur,sed calibera seipsam determinat,quod noest aliud quam a seipsa habere actu suum . Et se patet quid sit dicendu
ad rationes.Ideo ponitur. Co MCivs Io rnali .Uolun tas est ea totalis sui actus, sic vide licet, P actus eius non causatur a re
volita. Quae conclusio relinquitur, ex dictis probata Sc.
736쪽
.. Q TvR tertio : Vtru prisentatis duob.bonis volutati, quoruvnum eii mains, & aliud minus, &ῖ em incompossibilib. voluntas possit velle minus bonu dimissio maiore bono. I Et arguitur primo, psic, quia aliter volutas non ellet libera i neq; domina sui actus. Arguitur secto
se. Si illud maius bonum esset sibi
praesentatum absque minore bono, posset voluntas illud minus bonum non velle, ergo. 'In opposi ruin est Arist. in textu dicit. n. s eligimus 'scimus maxime bona exilientia. Dieit etiam,malus iῆnorat,qui Oportet operari, & a quibus sugiendum est. Prolblutione quaestionis.
F. PRIMO sciendum, tr aliquid praesentari voluntati nihiI aliud est quam illud ab intellectu actualiter vel habitualiter intellecti. IVn dicut alica, psentatis duob bonis ipsi
voluntati incompossibilib.& stante iudicio ronis tam in uniuersali,qua in particulari puta. rvnum eis altero maius bonum,uoluntas potiunc& pro tunc velle de acceptare minus bonum & dimittere maius bonum. Et aduerteu, iudicium in uniuersali est,quo iudicamus unum ee simpliciter inatus altero. Et iudicium
in particulari voco illud quo iudicamus secundu ora circuitantias apparentes unu esse pro tunc magis bonualtero,& istud pol probari. Nam dio; in est superius, p si voluntati praesentetur summum bonuin quo noapparet aliqua ro malitiae, voluntas non potest elicere actum circa acta Gcirca illud. Sed dubium est. Utruvoluntas pollit prosequi, vel sugere aliquid, luod non est tamen iudicatum ab intellectu esse prosequendit, vel sugiendum. Respondetur br, Psic, potest enim aliquid voluntas co ponere, quod intellectus nunquam composuit, lassicit enim,si ext tenta sint sibi praesentata. IEst tamen aduerten d u m,s d icun t al iqu i, i , olutas potest non velle minus bonum, praesentato sibi maiore bono, quia minus bonum rone maioris boni habet ronem mali modo malu sub rone mali non potest velle a volutate. SacvNDo sciendum , 2 pro solutioneqonis ponuntur aliquq coclusiones. I Prima ,stante casu posito, voluntas tunc & pro tunc non poteti velle minus bonum. Et dicitur H
notanter pro tunc, quia tunc potest velle minus bonum, sed nopro tunc, sed pro alio tempore, in quo non plus stabit illud iudicium, quo intelle tus iudicat illud esse maius
bonus a. Et est in potestate voluntatis imperare intele tui, ut desistat aeon sideratione talis poni maioris,&tuc potest acceptare minus bonum. Secunda conclusio, illo casu po sito, voluntas' non necessario sertur in prosecutionem maioris boni,
linmo potest disterre actum volendi ut fiat inquisitio, maior de his Oibus suae concomitari possunt, vel sequi illud maius bonii. I Tertia conclusio.Si vol uta s deat et icere et ic t et maius bonum, q uia vel minus, vel maius non minus pro tunc, igitur. Et Obiectiosi dicas,quare est 2 oportet Peliciat actum
737쪽
A actum ei rea maius bonum.Respondetur uiro est, quia tune minus bonam prisentatur sub ratione mali. Vnde licet voluntas non necessario seratur in bonum sibi ptiesentatum sub ratione tamen maioris boni, notamen oportet w seratur in malum sub rone mali, S per hoc soluunturrones qonis. I Vnde illi qui dicunt,
P voluntas no potest in malum subrone mali. Dicut ' libertas ideo data eii voluntati, ut possit non serri in
bonum sibi ollentum sub rone boni& non ut possit serti in malum subratione mali, ponitur igitur. CONCLvs Io responsalis: Praesen talis duobus bonis voluntatis incompossibilibus voluntas non
test tunc & pro tuc ferri in minus
An voluntas adiquid velit absique ad mi
Quaso Tuli quarto.Vtrum voluntas possit velle aliquid praeter iudicium rationis vel contra iudicium rationis. s Arguitur primo lsc. quia alitet non esset libera. IArguitur secundo quia appetitus sensitius potest aduersari rations, ergo &voluntas. IIn oppositum est Ari. in in textu. dices Pomnis malus ignorat, quae Oportet operari,& a quibus fugiendum eli,quod non esset si voluntas posset esse obliqua. existente recto iudicio,& dicit etiam. Qualiscunq; unusquisque talis finis ei videtur. Pro quaestionis sblution 1. PRIMO sciendum, li appetitus sesitiuus & intellectivus diar cognosciti ui,no ga cognoscuhsed quia nopia thre actum nisi circa cognitu, & Cper hoc differunt ab appetitu natura si qui sertur in obiectu in absque prquia cognitione obiecti. I Et aduertet quilibet potentia ante seu actum
inclinatur ad suum aditim tanquam .
ad eius persectionem. I Et siquis di obiectiocat ' volentes alique finem, volunt media ad illum snem propter, quae consiliant,ergo tunc volunt ignotu, quia illa media no sunt ipsis cognita, ga tuc no consiliarent de ipsis mediis.qIte voluntas mouet intellectum ad considerandum obiectum tunc, tro,vel ergo illud obiectu est notum, vel ignotum.Si ignotum, habeo intentum,si notum,ergo no mouetur ad considerandum illud. Respondetur 9 ipsa volυtas mouet intellectu ad coli derandii, ut inueniat medium valens ad attingendu suu D volitum,quod non est nili mediante intellectu , qui praesentat sibi subrone boni hoc quod est consitari ad
tale medium inueniendum , quemadmodu intellectus indicat hoc esse bonum .' Vnde sicut intellectus no cognoscit determinate illud mediuquod inuenit, etiam voluntas non
fertur determinatae ad illud. sed fertur in consiliati uti ad attingendii illucs mediu m,& hoc cognoscit intellectus,& iudicat esse bonum, cum autem intellectus inuenit hoc determinatu inedium,& iudicat esse bo num tunc voluntas poterit determinatevelle ipsum,& noo ante. I Dico
etiam ' voluntas nunquam mouet
738쪽
E S xcvuno sciendum , Ppro solutione quaestionis ponuntur aliquae propositiones, quae iam alias Propoes fere omnes terminatae, se ni. I PH- canita ' Voluntas potest illud non velle quod intellectum iudicat esse bonum .s Vnde voluntas potest disserre actum volendi,ut fiat inquistio, si voluntati appareat, quod sit aliqua malitia annexa, potest etiam voluntas istud non velleia, propter annexam tristitia in .s Secunda pro ostio,voluntas potest non velle il-ud, in quo nulla apparet ratio ma- uiae , & potest non nolle illud, in quo nulla ratio apparet bonitatis, quia in illis suspendere potest actu Seoan suum, d disserre actum suum. d.4s q. s. N ertia propositio voluntas potestinio . aliquo modo velle illud quod 'sibi F praesentatum est sub ratione mali, S potest nolle illud, quod sibi praesentatum est sub rationeia, boni,& hoc est,quia illud pol habere rationem boni,& mali,ut adulterium habet rationem mali,quia inhone-h. . - stum,& rationem boni, quia delecta μ' bile. ' Sed restat parvum dubium quomodo voluntas, aliquando aliquid vult, di appetitus sestiuus aduersatur rationi.Respondetur quod ideo est, quia appetitus intellecti-uus insequitur iudicium rationi ,&appetitus sensitiuus insequitur iudicium scnsus. Et ista iudicia ut in plurimum sunt opposita. igitur, & per
hoc soluuntur sussicientes ratione S. Vnile ponitur. CONCLvx Io responsa-
. lis.Voluntas potest velle aliquid cotra iudicium rationis.
passiones,ctoperationes exinten
te,ct in volniari s quid est laudi bus,o vituperiis sactis. In inuo
Qv A E QTva Utrum voluntas possit mouere potentias inferiores. I Arguitur primo quod no,quia volunta, non potest causare aliquid in aliis potentiis,igitur voluntas nopotest mouere alias potentias.' Arguitur secundo sic, quia si voluntas pollet mouere potentias inseriores, sequeretur,u, non possem sibi relittere, sed hoc est salsum igitur. I In oppositum videntur c sie omnes mo H rates.Pio cuius solutione. PRIMO sciendum,a, tam in- Ta intelis tellectus,u voluntas sine habitu prae lectu , q-ccdente possunt in suos actus tam complexos, quam in complexos, Ut intellectus in rectum iudicium ,&voluntas in actum boniam consormem dictamini recto. Vnde per recta iudicia in intellectu generatur prudentia,& etiam peractus consonos illis dictam inib. seu per rectas, volitiones consonas illis dicta minibus gnatur in voluntate habitus virtuosus. t Et aduerte ulterius, y volutas primo naturaliter vult aliquid in
se st imperet sensui. I Et aduertet voluntas potest imperare appetitui sensitivo moderando pa stione eius, vel persecutione,vel fuga. I Ex quo
sequitur,l voluntas non dr mouere Di iliroes b
739쪽
A re potentiam in seriorem, eo P caus et aliquid in potentia inferiori, sed
quia imperat potentiae inferiori.Vo luntatem autem proprie imperare potentiis inferioribus non est aliud 'uam voluntatem illud velle actualiter & emcaciter,ut voluntarem im erare potentiae portativae,ut portet spidem,non est aliud, quam voluntatem actualiter, & emcaciter velle portare lapidem. I Dicunt in aliqui satis probabili ter,s, voluntas per actum volendi pi agerem alias pol tias,& in corpus,& mediante corpore in res extra,non quidem P agat actu volendi extra se, ted alium actu sicut intelligentia peractum volendi causat motum in orbe. SECvMDo sciendum,il restatuna dissicultas. Vtrum operationes B violentae sint inuoluntariae. I Pro cuius declaratione est aduertedum, P nulla potentia dr violetari respectu sui propriae operationis, quia quae libet potentia inclinatur ad suam ppriam operationem. I Ideo videndum est quomodo aliquet operatio-Sco. q. I. nes dicantur violente, unde aliquariolog- operatio potest dici violenta palso, ri μ' quando passim mouetur cotra eius inclinationem, ut quando lapis mouetur sursum,& etiam quando aliqua potentia mouetur contra elus inclinationem ex imperio volunta
tis dicitur moueri violenter. ' Etiapotest dici operatio violenta ipsi agenti, quando mouetur in oppositusue operationis,ut si Petrus irae heret nauem ad unam partem,S alit m - uertnteam ad alia m. partem. Et licpatet, potest dici,moperationes,
voluntaris possunt dici violete dupli Cciter, s. ex parte p.issi Sex parte agetis. Prima non dicitur inuoluntaria,
sed bene secunda. 'Ex quos ii itur quod omne illud quod conuenit nobis ex imperio voluntatis potest diei nobis naturale, & omne illud qaconuenit nobis contra imperium voluntatis dr violentum . Et sic patet,
qualiter det intelligi distinitio vi lenti ubi dicitur. I Violentum est'cuius principium Se. Debet enim sic, intelligi, illud dr moueri violenter
quod mouetur contra eius naturale
inclinationem sUel ut dicunt aliqui in proposito,' illud mouet violete I, mouetur cotra imperiit volutatiS. Et ex o ib. istis patet quid sit dicendum ad rationes . Ideo ponItur. CONCLvs Io responsalis. Voluntas potest mouere poten- Dtias inseriores. Quae conclusio relinruitur probata in primo, articulo eu notabili.
operata sunt vel propter bonum aliquod, puta se tyrannus pra-
cipiat turpe cperarι, dominus exseus parentum, o natorum,
tur, non faciente avIem morientur isc. An formidolose operariones , dicuntur
in A E R I T v R Utrum operationes,quae propter metum sunt dicantur inuoluntariae. s Et arguitur pri-
740쪽
E primoq, sic,quia dicit Arist. et nullus voluntarius aliqd eligit pro eius salute. I Arguitur secundo sic, dicit
Aristo. i, nullus secundum se eli-peret talia. igitur sunt in voluntaris.
In oppositum est Ari. qui dicit u
in volutariis laudes & vituperia sui, sed in inuoluntariis venia & misericordia. Pro solutione. P Ri Mo scie dumq, nulla volitio dicitur esse inuoluntaria neque violenta. I Unde breuiter voluntas nullo modo pol cogi vel violetari respectu alicuius eius.operationis cuinclinetur ad quamlibet eius operationem.' Dico tamen ' habens volutatem potest cogi ad aliquam passonem,puta ligatus hic manere. vel etiam ad aliquam operationem in- e strumentalem, ut siquis manu per-
cutiat se, sed quo ad operatione volutatis suam elicitam siue impexatam non pi cogi, nisi secundum qii id smetu maioris mali u lit ille actus, Seest ista co. ctio ita hole virtuoso, Rhoc quando non leui existimatione sed certitudinaliter saltem certitudine sustici 'nter in actibus humanis
hoc facit. Et si dicas, quid de proiiciente merces In mare. Respondetur
secundum M. ii 4. d. I s. p prolici ssimpliciter vult proiicere S no vult
proiicere secuduin quid puta si ponset Hugere periculum, sed illud nolle conditionatum, quia quantum in se est nolle simpliciter tamen vult proiicere. Et si dicas, i, non vult limi iciter proiicere, quia tristatur de ila prosectione. I Dico, t non tristatur de illa proiectione, sed de nolle
conditionato, τ habet de nolendo, periculum tristatur,& tame non co- Ggitur inuitus proiicere. SECvrano sciendum, et incidit una difficultas,utrum operatio RU mones, quae fiunt propter timorem sint, u .gune
laudabiles vel vituperabiles. I Re- . 1 . ''spondetur si timor potest nos inducere ad operationem secudum se bonam,& tnnc dico si obedire timori est laudabile, ut sugere fornicatione propter timorem pine tamen magis laudaretur si sine timore, S propter Deum hoc faceret.Et posset dari exel lum de pueris qui vadunt ad schoas propter metum verberum. ' Percontrarium posset dici de vitiosis,qpropterqueiacunq; timorem nolunt Operari bonum, sicut obstinati, sed qui cederent timori, illi elient magis reducibiles ad virtutem, S ideo de hoc possent laudari quod amodo,N non simpliciter. Si autem timor
inducat ad malum, tunc vel ille timor est parua ca, ita et, non caderet
continentis est ex parva ca committere turpe. I Vel timor cadit in constantem virum, vel ergo malum ina cadit paucae est turpitudinis, dcic non solu locu habet venia, sed iamisericordia,ur mediocris turpitudinis.& tunc het locu venia & non misericordia, ur excelletis turpitudinis ut occidere patre vel negare propria fidem,tunc redere timori est vituperabile N non habet locum venia neruam misericordia. Vnde sem plauabile est i ponere honestum poena . splus diligere honestum, qua timere enam. IEx quibus inferri disserentia ir