장음표시 사용
171쪽
rent Pascha , hoe est Paschales cibos ,
concedo : ipium Agnum , nego . Sanctus
Evangelista hunc ipse prodit sensiim his
verbis antecedentibus : Erat autem mana.
Igitur non ut Agnum qui ad vesperam immolabatur , manducarent, sed cibos Paschales qui non semel in ὸivinis Scria pluris nomine Phase celebrantur , juxta illud Deuter. ret. Immolabis p se Domino
Deo tuo de oυibus cν bobus in loco quem eis legeris Dominus . . Rursus 2. Paralip. 3 o. Comederunt Ieptem diebus solemnitatis immolantes victimas pacificorum . Audis victimas septem azymorum diebus Pascha
S. Thomas sic solvit argumentum 3. P. q. 46. Rrt. 9. Primo quidem reserendo
opinionem eorum, qui illo sancti Ioannis textu innixi , existimant ludaeos , juxta quorumdam sententiam , Pascha hoc anno luna decima quinta celebrasse : Cui, M inquiι, videtur consonare quod dicituris Ioan. I 3. Ante diem sestum Paschae. , , Postea haec subjungit : Sed contra hoe is videtur esse quod dicitur Mait. 26. is quod prima die azymorum accesseruntis Discipuli ad Iesum dicentes . Ubi visis paremus tibi comedere Pascha Ex quo is patet quod cum primus dies azym is rum dicatur quartus decimus dies menis sis primi quando Agnus immolatur, &,, luna plenissima est , ut Hieronymus,, dicit, constat quarta decima luna Chriis stum coenam fecisse, & quinta decima ,, eum esse passum . Et hoc expressius se manifestatur Marci I 4. Primo die a- zymorum quando Pascha immolabant. is Quinam immolabant , nisi Iudari Tum suam responsonem ulterioribus istis verbis sanctus Doctor confirmat : Quod ,, autem dicitur eos , scilicet Iudaeos, ,, comesturos esse Pascha in quinta deci- D ma luna , intelligendum est quod ibiis Pascha non dicitur Agnus Palchalis , is qui immolatus fuerat decima quarta tu is na e sed dicitur cibus Paschalis, id est,. azymi Panes, quos oportebat comedi a ,, mundis: unde Chrysostomus ibid. Ho is mil. 82. in Ioan. aliam expositionem is ponit , quod Pascha potest accipi pro se toto sesto Iudaeorum, quod septem die-
is bus agebatur. DInstabis : Ibidem cap. I9. est iteratus
de iusto Paschatis sermo, &Joannes ait:
Erat autem parasceve Pascha , hora quasi sexta. Igitur quando Christus Dominus rassus est , Judaei nondum Pascha coinc-
Resondeo primo retorquendo argumen tum : si tunc temporis erat tantum Pa rasceve Paschae, quomodo ipsa die mane udaei comedissent Palcha , ut sententia contrariae propugnant auctores illo Joan.
textu innixi r Non introierunt in Praro rium De nsn contaminarentur , sed ur mam
carent Pascha quae duo manifestam , ut liquet, implicant contradictionem. Respondeo secundo distinguendo : Erat parasceve ad Sabbatum, ut expresse Marinci a s. habetur : Erat, inquit , parasceve, quod es ante Sabbatum a concedo : Parasceve ad Pascha , nego . Dies Iovis inrua Christus explevit agni epulab , quano Judaei immolabant Pascha, juxta eumdem Marcum , erat quasi parasceve ad Sabbatum, cum enim quidquam Sabbato facere licitum non foret , pridie & e iam ante parabantur ea quae erant ad vivendum necessaria. Igitur apud Iudaeos dies veneris semper erat paralceve aclSabbatum : quia vero illud Sabbatum occurrebat in octava sesti Palchatis , n mine Palchae insignitur. Ceterum , teste Samuele Bochario pari. I. HieroZoicon, seu de animalibus Scripturae sacrae cap.
so. ubi de Agno paschali facit menti nem , hebdomadis dies in Beresith Ra
ba c. II. sic numerantur e prima hebd
madis dies , secunda , tertia , quarta , quinta, parasceve, Sabbatu in . Quid plura adiiciam Non desunt Rabim qui assi ment praeparationem agni a decima die, renorum cinctionem oc similia , non nisi ipsa nocte qua Israelitae de AEgypto gressi sunt , obligasse : quocirca de alia praeparatione non loquitur Evangelissa , quam de ea quae est ad Sabbatum. Urgebis : Atqui erat paralceve ad P scha. Ergo &c. Probatur subsumptum et
Iudaei non in die festo Christum Dominum crucifixerunt . Igitur pumiceve ad Pascha. Probatur antecedeus e Mati. 26.
de Marci r . dixerunt ; Non in die δε- stto , ne forte tumultus feret in populo . Ergo dcc. Respondeo negando subsumptum. Ad probationem nego antecedens : ad ulteri
rem probationem distinguo : Et hoc pria
172쪽
De Euebaryliae Institutione, ec. 1 s
mum statuerunt, concedo : dc decreto bationem distinguo : opera servilia erant priori steterunt, nego. Quidam non ipsa prohibita die festo Sabbati, concedo :listi religione deterriti , sed metu popu- altero die festo, subdistinguo : mere serinli, qui Christum ut magnum Prophetam vilia dilatea, concedo : pia & charitatis habebat, concussi, volebant die laico Do- motivo facta, nego. Ultro fatemur Ominum occidi : verum paulo post occa- nia prorueus opera Sabbato suisse prohibusione per proditorem Iudam data, in su- ta, sed non idem dicendum de piis operia rorem acti , divina ct humana pellun- bus, quae vel in ipsa Sabbati die erant licia dantes , ipso Azymorum festo mortem ta, ut curare infirmos; hinc ipse Christus Christi, modo falsis testimoniis , modo Iudaeos increpavit , quod Parasitici curaia etiam minacibus verbis , a Praeside Pila- tionem illa die factam illi improperarent; to tandem ut suae invidiae facerent satis , ait enim Ioan. s. Paralytico: Tolia grabb
obtinuerunt. rum tuum, tT ambula . Dicitur etiam pira Contra : loan. I p. scriptum est et Iudai mulieres vespere Sabbati emisse iterum ar ergo quoniam parasteue erar , ur non remἀ- mata, ut venientes ungerent lesum ; de nerent in eruce corpora SMbato , erox enim I obiae cap. a. scriptum est, justum illum maσnus ille dies Sabbati, rogaverunt Pilatum die festo sepeli ille mortuos . Quidquid sittit frangerentur eorum erura , Or tolleremur. de die baubati, aliis testis diebus poterant
Sed illud Sabbatum magnus dies tuncssudaei quaedam opera etiam servilia exeris . temporis dictum legitur , ea potissimum cere, ut coquere cibos, juxta illud Exod. ratione quod sustum Paschatis occurreret in. de octava aEymorum. Dies prima eris Sabb1to. Igitur Christus affixus est crucilsancta atque solemnis , σ dias septima ea- pridie quam iustum celebraretur . . em festivitate venerabilis ; nihil operis fa- Raspondeo distinguendo : sabbatum hoc elatis in eis , exe eis his qua ad vescendum anno erat magnus dies proper octavam pertinent . Porro si hujusmodi opera erant Paschae , concedo i namque & specialia licita a sertiori oc erant opera miseri- per septem azymorum dies offerebantur cordiae di pietatis. sacrificia , dc erat magnus omnium tri- Urgebis i Atqui Iudaei operibus servilia buum concursas propter solemnitatem bus tunc temporis ita vacabant , ut Pa in Paschalem talis suit . quando Salomon scha non potuerint comedere. Ergo dcc. majorem Templi dedicationem septem Probatur subsumptum. Ipsa die Lunae de- diebus celebravit, ut Lib. 2. Parλl. c. 7. cimae quartae ad vesperam Christum eo habetur : Fecit ergo datomon solemnitatem in prehenὸerunt , eumdem tota nocte exa rempore Illo septem diebus , Θ omnis drael gitaverunt eumque ad Annam primum, cum eo , Melesia magna valde , ab introitu deinde ad Caipham , tum ad Herodem , Emath usque ad torrentem AEgypti . Eratipoli remo ad Pilatum duxerunt; quae qui- magnus ille dies Sabbati propter festumiὸem omnia non sine magno apparatu dcazymorum, nego. strepitu torens facta sunt; nam ut mo Insistes '. Atqui sestum azymorum , quan tem ejus molirentur, sive fallos adhibendo Christus occisus est, incidebat non in dotestes, sive commovendo populum, ni parasceven ad Sabbatum, sed in alium hil non tentarunt: quinimmo vel ipsi SD diem; dc probatur. Opera servilia pro- nagogae Principes Constanter eum accu-hibebantur in die sesto. Atqui tamenti antes, alternatim singulos non solum adiis .
multi hujusmodi operibus inservierunt ,ibant Iudices , sed di executioni assistere dc quidem justi, ipso die quo Christus non erubuerunt improperantes ei: sic enim
passus est : nam religiosus Iosephus abihabetur Matth. 27. Similiter er 'incipes S Alimathaea nobilis Decurio, sepulchrum mederum iliadentes eum Scribis is Senioressus para rh cur vii , Nicodemus emit centum dicebane , alios salvos fecit, seipsum nou ρεμ
libras aloes ad corpus inungendum , Si- es salvum facere ι si rex Israel est , rision-mon Cyrenaeus portavit crucem , eme-idat nune da emee , eredimus et . Sic ,
runt etiam piς mulieres aromata, quibus autem agitati & implicati non potuerunt sacrum Domini corpus condirent, ut ha- agnum Paschalem luna decima quarta tur Marc. I s. & Luc. 23. Ergo dcc. ad vesperam comedere , dc festum agy- Respondeo negando subsumptum. Λd proin morum uno dc eodem ὸie quo Christus Boucar Theol. Tom. VII. Κ cruis
173쪽
erucifixus est , celebrare , maxime cumactus serenses & reorum punitio ellent opera mere servilia . Ergo &c. Confi matur : Sic propugnant inter Patres plurimi , qui Iudaeos hoc anno juxta legis
praeceptum non manducasse Pascha eontendunt : in primis S. Chrysostomus, qui Hom. 83. in c. 26. Mati. de eis ita loquitur: Mane autem facto , non intrarunt in is Praetorium, ut Ioannes inquit, ut non D contaminarentur , sed ut manducarentri Pascha. Unde liquido patet cupiditate, , interficiendi Christum praevaricatos sui Lis se, ac alia die Pascha comedisse ; nonis enim Christus tempus Paschae trangres
si sus est, sed illi audacillimi homines,&
is mille transgredientes legis praecepta is quoniam ita inflammati erant, &saepe is conati capere ipsum nihil facere po- is tuerunt, ex insperato nacti quod cupie-o bant, tempus Paschae transtulerunt, ut si ardentes caede animos illos explerent. ,, Ergo &c. Respondeo negando subsumptum . Ad probationem distinguo : Et ante motam in Christum tragoediam agnum Paschalem manducaverant Iudaei, concedo : di non manducaverant, nego. Quod autem haec solutio sit ad rem , non ex uno Constat capite. Primo quidem jam a duobus circiter diebus certiores de Christi traditione facti per Iudam Iscariotem, absque
negotio Pascha manducare poterant, cum . hoc ad vesperam versiis horam nonam,
juxta Josephum , fieret in singulis familiis , & ideo opus non erat ad hoc Sacerdotum ministerio; tum nocte Pharisaei dederunt Iudae cohortem ut comprehenderet Iesum , quem milites ad Annam primum , deinde ad Caipham vinctum duxerunt. Igitur non ipsi Synagogae Proceres ad hortum venere, ut Christum li- arent & in judicium adducerent. Ultro fatemur vacasse strepitui sorens, sed rem
tanti momenti faciebant , ut ne captivus ab eorum eriperetur manibus , absque scrupulo eum morti tradere non dubitaverint , servata solum ab omni opere& iudicii strepitu Sabbati die. Non nihil
tamen attendisse ad festum ex duobus ii quet, nimirum ex eo quod , ut habetur l
Ioan. I9. Non introierunx in Pratorium, ut non conraminarenrum , sed ut manducarent
Pascha , hoc est , cibos Paschales i constat etiam ex alio momento eo1 attem
disse ad festum , cum scilicet responderunt Pilato Christi causam eis dimittere
volenti : Nobis non liceρ interficere quemquam. Quorsum non licet λ Nis propteriestum primae diei Azymorum. Audiendi sunt etiam alii Evangelistae de ceteris circumstantiis. Marci 14. legitur : Erat autem Pascha is a ma post biduum , σquare Mnν summi Sacerdores ct Scriba quom do eum dolo renerenν . Videas velim duobus diebus ante Pasca convenisse cum Iuda de Christo capiendo & crucifigendo r& Ioan. I 8. Iudas ergo eum accepisset ce- horrem a Ponristestis edi a Phariseis ministros , venis sitae ctim laternis θ facibus.
Audis sudam venire ad hortum , non Pharisaeos Scribas : audis ludam illuc
venire, qui tamen comederat agnum cum
Christo; quidni & comedissent Principes
Sacerdotum in propriis domibus , cum ipsis ad comprehendendum Christum tunc non essent occupati, sed domi m
Ad confirmationem ex S. Chrysostomo desumptam, respondeo I. opponendo Chrysostomum Chrysostomo , qui Homil. 84. initium passionis Dominicae explicans , de Iudaeis haec proseri : Tunc immia is serunt in eum manus , dc tenueruntis illum ipsa nocte in qua comederuntis Pascha , tanta infama tantoque suroreis agitabantur &c. II. distinguendo. : Transtulerunt Pascha , hoc est sacrificia Paschalia, transeat: immolationem Agni,
nego. Dico transeat, cum expresse habea
tur Ioan. I 8. Non introierunt Pratorium , ut non contaminarentur , sed ut manduca
rent pascha . quam sententiam de cibis di sacrificiis Paschalibus intelligi non semel ostendimus; sed dato & non concesso sanctum Chrysostomum loqui de sacrificiis , nihil. vetat aliquos adsequentes dies trania misisse sacrificia, cum per totam festi Paschatis octavam licitum esset victimas offerre: sed & hoe de aliquibus ludaeis in morte Christi acceleranda occupatis, re non de Sacerdotibus antelligi debet. Ad id vero quod idem S. Doctor ait,
Iudaeos hoc anno praevaricatores legis CX-titisse , utique distinguo : Fuerunt prae-Varicatores , eo quod inuocentem & -- nefactorem occiderunt , & strepitui forensi absque causa vacaverint , concedo ἔ
174쪽
eo quoὁ agnum Paschalem non comedeis Tint , nego . Alias S. Chrysostomus sibi ipsi contradiceret , quippe qui Homil. 24. asserat Iudaeos ipsa nocte qua Christum comprehenderunt , agnum manduin Casse . Ceterum potuit S. Doctor isti inhaerere sententiae , sed altera probabilior est.
Dieas : Si sacrificia Paschalia hoc anno ad aliam diem a se sto agymorum distinctam transtulerunt Iudaei, utique &agni
esum, cum immolatio agni estet intersa. erificia Paschalia unum celeberrimum. Respondoo nos in ea non versari senteniatia , ut credamus Iudaeos ad aliam diem transmisisse sacrificia ; sed dato & non concesso S. Chrysostomum hoc dixisse ,
non quidem de Synagoga , quam legio divisse pro esu agni ex superioribus dictis luce meridiana clarius constat , scripsit , sed de aliquibus; dictum est nomine sacrificii non intelligi a sancto Doctore agni immolationem, cum ea non esset sacrificium rigorose sumptum , quand quidem indiscriminatim a patre-familias ,& non a Sacerdotibus praecise mactar eur agnus , nec Deo offerretur ι ted a Lium igne festinanter omnes eum manduis carent . Ex quibus omnibus liquet om
nes Iudaeos , ne quidem exceptis Scribis re Phariseis tametsi ad mortem Christi accelerandam deditis, agnum potuisse comedere , hoc enim in paucis fieri debebat . Quidni igitur absoluta agni caereia monia , surore acti Pharisaei & Scribae , potuerint judicio damnationis Christi va-Care Repones: Quod non ab uno, sed a muliatis Patribus omni exceptione majoribus defenditur , absque temeritate non Teu
catur in dubium : Sed multi gravissimi
Patres propugnant Iudaeos tempore pas. sonis Christi Pascha non comedisse juxta legis mandatum ἰ dc probatur . Sic pr pugnat Venerabilis Beda in c. I s. Ioan. se S. Augustinus Tract. mo. in Ioan. pag. 126. ubi explicans illa Ioannis de sepultura Christi verba : Illi ergo νουν pse
se laratam vult intelligi sepulturam , ne se advesperasceret quando jam propteris parasceven , quam cednam puram luis daei latiae usitatim apud uos vocant ,
,, facere tale aliquid non licebat is Sed
nomine coenae purae nihil aliud intelligit Augustinus, quam agni coenam, eo quod absque ciborum apparatu fieret, sed tantum cum lactucis aggrestibus , & se linanter. Ergo &c. Respondeo distinguendo maiorem t Si in unum aliquod unanimiter conspirent Patres , concedo et sin minus, nego . Et sic distincta minore , nego consequentiam .
Tametsi quidam inter Patres , Iudaeos tempore passionis Christi Pascha procrallianasse autument, multo plures Scripturae auctoritate suffulti contrarium propugnant, inprimis Doctor Angelicus in re bus Theologicis indagandis nulli secundus. Quinimmo alii sancti Doctores priori sententiae nonnihil patrocinantes , absque negotio in gratiam nostrae sententiae ex plicari possunt. Ceterum SS. Λugustinus& Beda non in propria , sed in aliena loquuntur opinione , quam solummodo quantum ad horam mortis Christi appro
Ad confirmationem nego minorem, videlicet nomine coenae purae intelligi apud Augestinum esum agni Paschalis, ted potius coenam solemnem , quam qualibet seria sexta faciebant : namque teste Irenaeo Lib. I. Haer. c. Io. propter imminentem Sabbati diem Iudaei instituerant Coenam solemnem , quam ut a jejuniis
secernerent , nomine coenae purae celebrabant . Ita quoque Tertullianus Lib.
contra Marcionem c. 4. Convellitur sententia P. Mauduis Congregarionis oratorii Gallicani Presbyteri.
Da 3I cIT Auctor iste Gallicae Analyseos : Iudaei non potuerunt celebrare Pascha anno quo Christus mortuus est nisi luna decimaquinta post conjunctionem lunae cum sole, hoc est seria sexta ad vesperam, tametsi Dominus Iesus luna decimaquarta juxta legis praeceptum Agnum Paschalem comederit . Ergo dcc. Probatur antecedens : Ex decreto Synedrii transtulerant Pascha, ne duo festa occurarerent , quia festorum occurrentia populo gravis erat , cum nec sepelire mortuos in tervidis iἰlis regionibus , nec alia
hujusmodi opera etiam pia diebus festis pollent facere . sicque festum aEymorum
175쪽
ipso die sabbati tune temporis occurrit.
Iam vero , Neomenia ita translata , factum est ut dies decimus quartus primi mensis , a Neomeniae consecratione inciderit in feriam sextam , ad cujus Veiperam Iudaei Agnum Paschalem manduca runt , quem Christus comederat antecedenti die, qui, a conjunctis ne lunae cum
sole , suit decimus quartus primi mensis: quocirca hoc anno dc Christus , & Jusaei Agnum die decima quarta primi mensis diversimode comederunt : SuPp nit igitur auctor Iudaeos ita suos dis p iuisse canones ut Pascha numquam incideret in secundam , quartam , aut seX- tam seriam , seu in diem Lunae , Mercurii, & Veneris. Respondeo negando antecedens quoad primam partem , in qua quidem asserit P. M. Iudaeos tempore passionis Christi non potuisse celebrare Pascha nisi luna decimaquinta. Ad probationem nego Iudaeos , transtuliste festum azymorum in Sabbatum subsequens , quod non una evincit ratio. Prima: tametsi Iudaei nunc ita suas disponant Neomenias , ut secti dies nusquam continui sint, citra dubium est canones quibus impraesentiarum pro isto momento utuntur Judaei, fuisse antiquis prorsus ignotos. Hoc ipsum constat tum ex Talmudicis libris longe post pacsionem Christi exaratis , qui passim referunt sesta quae Sabbato continua sunt , tum etiam ex testimonio Abenezra inter Rabbinos doctissimi, qui in caput. 27. Le vitici probat tam ex Mioa quam ex Tal-mude Pascha non semel in secundam , quartam & sextam seriam incidisse. Idem demonstrat Abbas Bartholoe ius in Bibliotheca Rabbinica ex Misna , iis Gemem . Quinimmo L. I 3. antiq. c. I 6. non leVius
exemplum festi sabbato continui adduc, eur . refert Iosephus ex Nicolao Dama-keno Antiochum pugnaturum adversus Parthorum Ducem duobus diebus in itinere haesisse, Pontifice hoc expostulante Hrcano Iudaeo propter sestorum celebrationem , in qua non erat licitum Iudaeis proficisci, nam quinquagesima festivitas, id est Pentecostes, post Sabbatum instabat.
Altera ratio qua nostra innititur responsio ea est , quod quatuordecimanis , ut di num eli supra, iolemne esset celebrare Pascha luna decimaquaua. quacumque die
occurreret iuxta morem Iudaeorum , vesci ibunt Eusebius L. Hist. Eccl. cap. 23. Epiphanius Haer. so. Augustinus L. dctHaer. c. 29. Philastrius in haeresi de festo Paschatis, Theodoretus L. 3. fabul. Haer. quod dubio-procul argumentum est Iudaeos tempore quo Christus palliis est ,
e suo loco nondum suas movisse pro celebrando Paschate Neomenia S. Tertiam pro astruenda nostra sententia. affert rationem eruditi liimus R. P. Gra veson Dominicanus tract. de Mysterioe Incar. dilicr. 19. his verbis: Agnus P A lchalis non potuit alibi immolari, quamis in Templo Hierololymitano , iosi san- ,, guinem ad altare tutum , di adipem is igne absumptum , sicut docet Maimois nides L. de Paschate cap. r. sect. 6. Ita is Templo autem mactari haud potuit Agnus Pasclialis, nisi omni consentienis te populo, quo fit ut dies nuctationis ,, Agni Paschalis a privato homine anti- ,, cipari minime potuerit , juxta illud ,, Exodi cap. 12. 6. Immolabitque eum, id is est Agnum , univerya multitudo filiorum ,, Israel ad vesperam . Si igitur Iudaei , is anno quo Christus mortuus est, Paschais suum distulistent ad vesperam diei deis cimae quintae , Agnus Paschalis suissetis hoc anno dumtaxat immolatus in Tem-
,, plo Hierosol. die decima quinta , eXri quo sequeretur quod Christus, qui Paruis icha celebravit iub finem diei decimaeri quartae , Agnum Paschalem comedisset si in Templo Hierosolymitano non mariis ctatum , eoque facto legem viola se . Quod est inconveniens graviter enim offendisset Judaeos erga ipsum jam-jam
exacerbatos , translationis enim sesti deia creto Omnes Obedire tenebantur , tametsi in consecrandis, Neomeniis leu noviluniis,&in designandis festis diebus aliquis obrepssset error, ut testatur Maimonides ita tractatu Hid joh, MXodesta , seu. de con
secratione mensis cap. 2. n. Io. his ver
bis: Cum domus judicii, seu anhedrin,
se Neomeniam consecravid , sive erret , is aut in errorem incidat , illa tamen es is consecrata : nec quisquam est, quinoriis teneatur festa observare , secundum ilisl m. diem, licet errorem noverit. is arta rarione convellitur systema P. Ma duit . Supponit enim Iudaeos a conjunctione lunae cura sole juxta rigorem Ailronuis
176쪽
De Eueharyliae Institutione, UE
mleum momeniam eomputasse , & ab l licet eum fit inter-lunium , seu a primaeis dumtaxat Neomeniam ad diem se- lunae phasi , hoc est apparitione : hinc du-quentem post conjunctionem lunae cum i plicem apud Iudaeos extitisse neomeniam lole suisse translatam, quandoquidem duo l autumat. Unam a conjunctione lunae cum festa hoc anno fuissent continua : sed i sole , alteram , eamque posterio1em Rhaec suppositio falsillima eli , namque prima lunae apparitione computatam, ac Iudaei ante urbis Hierosolymitanae suta lubinde duplicem quoque fuisse diem d versionem, nullis cyclis, tabulisve Asir - cimum quartum lunae , quo Pascha cel nomicis in stabilienda sui anni serma usi brari poterat: Ex quo concludit Christum
sunt, nec a conjunctione lunae cum sole Agnum Paschalem comedisse luna declina- Neomeniam seu novilunia computasse cer- quarta ad vesperam, Computando a contum est, sed tantum ab aspectu, leu ap-sjunctione lunae cum sole, Judaeos quoque, Paritione lunae quae quidem apparitio, 1ed die Veneris qui erat dies decimus uno aut altero die posterior est contun-iquartus a phase seu apparitione lunae. ctione lunae cum sole. Sic tradunt inter Riam ira negando consequentiam : Ad Rabinos vetustissimi apud Langium Lib. probationem jam patet rei ponso ex mox 1. de annis Christi cap. 6. Petavius L. dictis, cum diximus ignotum fuisse anti-2. de doctrina temporum , vetus Auctoriquis Iudaeis uti tabulis a tironomicis , &apud Clementem Alexandrinum Lib. 6.latem decimum quartum numeralle modo strom. ubi de Iudaeis disserens ait : Et a coli iunctione lunae, modsi etiam a Prio is nisi luna apparucrit , non agunt Sa ire lunae phas , cum constet non nisi aD batum, quoa di tur primum , nequeiprimo lunae aspectu suas consecrasse Ne m agunt N Omenam, ireque a Z,ma, ne- menias. Incallum igitur hanc duplicem D que festum, nrque magnum diem. decimam quartam diem Iudaeos habuisse Demum hac ulteriori ratione idem con- commemorat auctor; tametsi enim, teste sutatur systema . Ideo setium azymorum fluxior fio, recentiores Iudaei utpote inde a Iudaeis tran,latum rutat P. Mauduit,idispersi festum Paschatis per duos dies, ut duorum festorum conse 'utio vitaretui: -elebrare soleant, ut certiores evadant Sed illud Poetae jure merito illi tribuen- le a vero festi die non multum aberrare, dum est, incidit in Sylum υolens vitare Ca- ruamvis etiam nonnulli veteres a Iudaearibdiso . Re vera quidem septima a Zym ire motissimi, binos in celebratione Pescha
Tuin dies , quae perinde ac prima apudltis dies observarent, eo quod i pii vix in- Iudaeos sest ira erat , incidisset in diem note ere posset dies qua Iudaei Hieros Veneris subsequentem , seque duo festaljymitani decrevissent celebrare, cujusque
fuissent continua, quod tamen ita vitare mensis neomeniam , ex qua reliqua se stacontendit auctor, ut velit festum azym ieelebranda pandebant , conlecrare Vel-rum in labbatum anno quo Christus mor- lent , nullo tamen antiquitatis monu-
tuus est translatum fuisse, ut hoc cal- mento probari potest in Iudaea maxime culo habeat Iudaeos tunc temporis Pascha vero ferosolymis alios suisse Iudaeos qui comedisse luna decim aquinta ad vespe- uno die , alios qui altero die Agnum Tam. Igitur non stant principia, nec uti- Paschalem comederent : cujus rei argu-que stare potest ejus de celebratione Pa- mentum est, quod nullum usquam fuerit scatis apua Iudaeos sententia. in civitate Hies olymitana de die celebrandi Paschatis dissidium. Igitur proba-Diseuritur is refellitur opinio R. P. μανο-ibilitate caret ista sententia qua statuiturnii, Ordinis Ciperciensis , Ur Doetiris PM Christum cum una parte Iudaeorum unarisiensis. die, Pharisaeos vero & Sacerdotes cum altera parte diverso die Paschalem Agnum OPPONES II. Veteres Hebraei mensibus comedisse : sed omnes vel die a lege sta-Iunaribus utebantur. Igitur non nisi die tuto, vel altero per decretum domus ju- Veneris ad vesperam Pascha celebrarunt .idieii assignato, celebrare tenebantur.
Probat ante edens auctor laudatus. Mensis lunaris apud Iudaeos non nisi a conia
junctione lunae cum sole incipit i videis Mutar Theol. Tom. m. Κ 3 EM
177쪽
. ri die celebrandum . Seg omnes juxta Exponisur explicario R. P. Harduini Sociuatis legem di domus judicii decretum , e Iesu insignis Theologi , σ abiicitur. dem prorsus die Agnum Paschalem comedere debebant. Secundo. Christus erat REPONEs : Conciliandae sunt sacrae Scripturae quae prae se serunt de sesti Paschatis celebratione , anno quo Christus mortuus cst , contradictionem : Sed absque negotio conciliari possunt, ut propugnat laudatus Scriptor in suo opere de selectis quaestionibus Amstelodami anno 17o9. typis excuso , si attendatur Galilaeos, & Israelitas sejunctim a Iudaeis Pascha Hierosolymis celebrasse : Quocirca Christus utpote Galilaeus Pascha die integra, ante Iudaeos comedit i isti vero die sequenti , videlicet seria sexta ad vesperam celebrarunt. Primum . inquit, innuunt Matthaeus , Marcus & Lucas , dum dicunt Christum prima die a Zym Tum , in qua necesse erat occidi Pascha misisse Petrum & Ioannem ut pararent Pascha : Eo loci, ait, de Galilaeorum &Israelitarum Paschate fit sermo ; cum enim gemina seret agnorum mactatio , isti tres Evangelistae noli nisi de Paschate Galilaeorum loquuntur . Quando vero
Ioannes C. I 8. ait et Erat enim mane , is non introierunt in prMoriam ut non contamianarentur , sed ut manducarent Pascha i dc C. I9. Erat parasceve Pascha ; voluit des
gnare Pascha quod Iudaei altera die celebrarunt. Igitur Iudaei hoc anno Agnum Paschalem luna decima quinta ad velpe
Respondeo primo , contradictionem Scripturarum in celebratione festi Palchatis nullam esse, nisi penes aliquos terminos, qui facile explicantur, si dies solemnis computetur a eriore vespere , sicut de facto suit semper in more positum ejus initium sic ducere : Ex probationibus autem , tum ex solutione ad priora argumenta consensus Evangelistarum per omnia affulget.
Responder R. P. Gravesen tract. de Incar. dise i s. ne quidem speciem veri praeis serre P. Harduini systema : Primo quidem quia neque ex ullis antiquitatis monaumentis, neque ex sanctis Patribus, neque ex ullo probatae fidei testimonio evinci potest duplex extitisse Pascha , alterum pro Galilaeis & Israelitis uno die, alterum vero pro Iudaeis etiam posterio-
de Tribu Iuda de nobili prosapia David ,
cum igitur legem ad unum usque jota adimpleverit , dicendum cst non cum It raelitis, sed cum suis Fratribus videlicet Iudaeis eum celebrasse Pascha . Multas alias tam in Historia, quam in Chro- nologia exarrationes retexit & consutavit Auctor libri inscripti : Vindicia vete
rum Scriptorum conrra Ioannem Harduinum Societatis Iesus Presbyterum .
Iudai tempore Passionis Christi Agnum Paschalem 1uxta legis praceprum immolaverunt. PRIMO : Hoc annuntiant Scripturae,
siquidem Exod. x et . praecipit Deus ut cultu sempiterno celebretur Pascha ; Iudaei autem tamisi mali , plurimum ad legis litteram attendebant ; quod autem sic fecerint anno quo Christus mortuus est , habetur Matth. 26. his verbis :
Prima aurem die a morum accesserunt Discia
piι si ad Iesum dicentes , tibi vis paremus ribi comedere pascha Ergo &c. Secundo : Sic docent SS. Patres, origenes Tract. 3 s. in Matth. Tertullianus L. 4. contra Iudaeos. Epiphanius Haer. 7o. Tertio : Id evincit haeresis Quartodecimanorum , qui ca ratione proscripti sunt ab Ecclesia quod pertinaciter relicto Ecclesiae Romanae ritu pro celebrando Paschate die Dominico , voluerint adhaerere Iudaeorum consuetudini , luna decima quarta terminante primi mensis, quacumque die occurreret , sanctum Pa
schatis festum celebrando ; hinc Quartoia decimani dicti sunt.
PRIMO r Incassam objicitur illud
Ioan . I 8. Erat aurem mane 4 Usi non introierunt in pratorium, ut nδn contaminare tur , sed ut manducarent pascha. Cum nomi
ne Pascha, teste D. Thoma, ibi intelligantur
178쪽
De Euchari iliae Institutione, Sc. Is I
tur eibi paschales . Unde pridie ad ve decimaquarta terminante , decima vero speram juxta legis praeceptum jam man quinta inchoante , hoc est die Iovis adducaverant Agnum Palchalem. vel peram , quod non obscure subindigi- Secundo Nec magis urgent illa S.Ioan. tant Evangelistae, dicendo Christum man-Verba : Erat autem paνasceve Pascha , hocsduca fle Agnum Palchalem prima die azy- est parasceve ad sabbatum Paschae. Siqui- moruin , hoc est prima scili vel pera , dem a sesto denominabantur singuli octa- quandoquidem dies selli litum ducebant ini-vae dies. tium a primis vesperis , juxta illud Le-
Terris: Non negamus aliquos Doctores vit. II. A vespera usque ad vesperam cele- Propugnare cum Graecis Christum celeia brabitis Iabbara vestra . Hoc iplum lubn brasse Pascha luna decima tertia terminania tat S. Ioannes c. I 3. Ante diem festum
te, sed satius est in hoc adhaerere Ritui Pascha sciens Iesus ... π coena facto . Non Romano, qui sellum Palchatis a Christo igitur ipsa festi die , sed in vigilia ad luna decimaquarta terminante celebratum vesperam . Igitur ex Evangeli itis Chria supponit. Ceterae opiniones ingeniosae qui-xstus pascha comedit decimaquarta luna dem sunt , sed veritatis speciem non ha- terminante, juxta legis praetcriptum. bent. Astera haec est: Christus eo prorius die celebravit Pascha , quo primum in AE, SECTIO SECUNDA . gypto celebratum est ab antiquis Iudaeis: Sed isti Agnum Palchalem in AEgypto
Num Christus Dominus Pascha celebra comederunt luna decimaquarta termina verit anno quo mortuus est , luna dea te; sic enim habetur Exod. xx. Dixit D cimaquarta juxta legis mandatumst minus ad Mosen θ Aaram .... Loquimini ad uniυersum eterum filiorum Israel , o dia CONCLUSIO. cite eis r decima die mensis hu)us , tollat unusquisque Agnum per familias ... semillabia Christus Dominus tunc temporis cele- tis eum usque ad quartam decimam diem bravit Pascha Iuna decimaquarta mensis huius . Immolabitque eum universa
terminante. multitudo filiorum Israel ad sesteram. Quod autem eo tempore, & juxta primam in Prebatur rationibus Theologieis. stitutionem Palcha sic celebratum se, d clarat sacra Synodus Tridentina Seir. 22. PRIMA : Evangelistae . accurate scripse- c. Sacerdotem secundum ordinem Melisrunt vitam & opera Christi , ea potis- ,, chisedech se in aeternum constitutum smum quae sub finem vitae peregit Sal- is declarans , corpus & sanguinem suum vator noster: Atqui ex Evangelistis Agnumiis sub speciebus panis & vini Deo Patri Paschalem juxta legis mandatum come- ,, obtulit . . . Nam celebrato veteri Padit , scilicet luna decimaquarta terminan- ,, scha , quod in memoriam exitus deam te. Ergo &c. Probatur minor Matth. 26. is gypto multitudo filiorum Israel imm sic habetur : Prima autem dis azymorum , is labat , novum instituit Palcha , se- arcesserunt Discipuli ad Iesum , dicentes: ubisis ipsum ab Ecclesia per Sacerdotes sub vis paremus tibi remedere pascha Rursus S. is signis visibilibus immolandum in meis
Marcus C. I 4. Et primo die a morum , is moriam transitus sui ex hoe mundo ad quando pascha immolabant , dicunt ei Discia is Patrem. ,, Ergo dic. puli , quo vis eamus , est paremus tibi ut Tertia : Christus testatur se adamussim manduces paseM ' Rursus S. Lucas cap. legem velle obser are , Mat. s. Non ve-Henit antem dies adiymorum , in qua ni solvere luem , sed adimplere . Atqui lex, netesse erat oecidi pascha . Et misis Petrum ut dictum est, praecipiebat Agnum Palchaia o Ionnem , disens : Euntes , parare nobisilem manducari die decima quarta ad vel peia pascha ut manducamus . Porro primus dies ram : Ergo &c. Christum autem in hoe
azymorum sestum Paschae celeberrimum potissimum puncto adimplevis te legem non vocabatur , eo quod pridie in vigilia adiuna aut altera evincit ratio : I. Ut clis .esperam Agnus Paschalis comederetur: Igi-ictus responderet verbis , dixerat enim le
179쪽
baptizari petiit, obnitenti Prophetae Mat. 3dixit,Sis enim decet nos implere omnem justitiam.
II. Ex dictis constat lIudaeos hoc anno juxta legis praescriptum Pascha celebrat- te: utique igitur & celebravit Christus ,sn minus illi, qui criminationum caulas ad perdendum Christum quaerebant , ipsum violatae legis palam inlimulastent , quippe qui integra die legitimam Paschatis celebrationem anticipasset, quod quidem a Iuda proditore abique negotio rescire potui sient Principes Sacerdotum . Demum si Christus diem a lege praetcriptum antevertillet , ut perperam contendunt Graeci , non ausus sui it et patcr- familias , ad quem Christus nil sit Uilcipulos , ut Pascha apud ipsum pararent , coenaculum situm ad Agniun Paschalem die non legitima comedendum praebere , Namque timuis et ne , ut fautor violatae legis accusatus , transgrestionis poenas
luisset. Ergo &c. Santii Patres in articulo supcriori huic astipulantur opinioni : in primis S.Chrysostomus , qui Homi L 31. asserit Chri- 1lum sic egi se : is quia , inquit , Omnia , , que sunt legis , adimplcvit. - Εt H mil. 8a. dixerat: Id secisse ut temper in
se omnibus ostenderet utque ad extremum ,, pallionis diem, se non elle advertarium is legis . is Hinc Arcudius L de Euch. C. 4. & sequentibus vindicat sanctum Doctorem & nonnullos alios Graecos Patres ab ea calumnia , quam Graeci Schismatici illis inurunt, dicendo illos Patres propugnasse Christum diem a lege praescriptum pro celebratione Paschatis praevenisse . Eam sententiam eleganti calamo defendit Cardinalis Humbertus Sylvae Candidae Episcopus L. contra Graecorum calumnias . Eam Anselmus Epist. ad Volteranum. maria sic proponitur: Christus Dominus mortuus est die sequenti quo Pascha cum Discipulis celebraverat , ut ex Evangelistis liquet : sed cruci affixus est die
decimaqtanta : Igitur die decima quarta Α-gnum Paschalem comederat . Probatur minor. Inter Patres Graecos sic censent SS.Chrysostomus Hom. 86. in Matth. Cyrillus Hierosolymitanus catech. i 3. his additur Δο- crates L. F. Hist. Eccl. c. 2I. inter LatinOS
Cyprianus L. de Coena Dom. I ertullianus L. adversus Iudaeos: Ergo Sc.. Quinta : Asiatici eo potissimum innixi
sundamento Pascha celebrare volebant luna decima quarta quacumque die contingeret, ut testatur Eusebius L. f. Hist. Eccl. c. I 3. 24. quia dicebant Chri itum istoi plo die Agnum Paschalem cum Discipulis comed ille , di de hac re ncque a Uictore primo , neque a Conciliis adversus eos adunatis reprehensi iunt , sed quod Dominica loquenti sellum juxta Eccleuae
Romanae traditionem agere renuerent .
Igitur argumentum est illo die Christum Pascha judaicum celebrasse. Sexta a Christus Agnum Paschalem non comedit luna decimaquarta inchoante , hoc est die decima tertia, alias in pane scr-mentato , qui tunc adhuc erat in usu , conlecrasset , quod propugnant Graeci ;sed hoc ab Ecclesia Latina longe propellitur tamquam Scripturae sacrae contrarium ; sic cnim habetur, Matth. 26. Pri
ma aurem die azymorum acceserunt Discipu
li ad Iesum dicenres , ubi vis paremus ribi e medere pascha. Pror tis nec felicior est P. Lamy contendens hoc anno Christum morte praeventum Agnum Paschalem non comedis.se . Et vero illa sententia salsi convincitur omnium Evangelistarum Ec Patrum auctoritate : Quid plura , novitatem sapit, e a traditione recedit. Proponuntur simul Θ sisunmν Di
Oppo Nps I. Christus celebravit Pascha secundum legis praescriptum : Sed juxta
legem colebrandum erat luna dici matertia terminante , decima vero quarta inchoante: Et probatur. Exodi i 2. lex de ista celebratione a vespera ad vesperam facienda refertur pro iello, quod esu Agni in prima Lachoabatur vel pera: Sed illa prior
vespera occurrebat luna decimatertia terminante, ita ut lestum juxta diem naturalem luna decima luarta inchoante contingeret . Ergo occ. Probatur minor .
Illud celebraverunt primum Judaei quan do egrelli sun ι de Ingypto : Atqui tunc
temporis Agnum comederunt luna de-rinatertia; tellum vero luna decimaquarta
egerunt . Et probatur . Egressi sunt de AEgypto mense primo, lunae decimλ quinista I
180쪽
ta, tune enim profecti simi , juxt1 illud Exod. 32. Profectique sunt filii Israel de Ramesse in Socrath sex lara fere millia peditum
virorum , absque parvulis o mulieribus , o vulgus promisimis innumerabile . Atqui inter istii in egressum & immolationem Agni debuit mediare saltem una dies: Igitur cum profecti sint luna decima quinta, jamjam Agnum comederant luna de cima tertia terminante. Probatur ista minor. Egressi sunt altera die a phale. Ergo dcc. Respendeo primo, ex illis argumentis inde sequi Christum cruci a fixum fuisse
die Iovis , quod cst contra communem sententiam Ecclesiae.
Respondeo secundo negando minorem Omnium argumentorum : Ad ultimam probationem, distinguo: prosecti sunt , altera die artificiali a phase, concedo : altera die solemni , nego . Phase in vigilia festi ad vesperam factum est, ut non semel diximus , festivitas vero die sequenti: hoc ipsum clare exprimitur Num. I 8. his verbis : Decima quarta die mensis pbasa Domini est, is decima quinta solemnitas.
Igitur phase primum in AEgypto die decimaquartae manducaverunt, die vero decimaquinta profecti sunt . Hoc quoque lassicienter explicatur in Scriptura , ubi
dicitur I. filios Ilrael prosectos suisse die
decimaquinta & altera die celebralse Pascha; quaenam altera Nisi decimaquarta cum ipsa nocte immediate sublequente percussi sint primogeniti , & absque mo-xa compulsi sint Israelitae de finibus 2Egypti egredi. Non abs re erit hic texere
vera libri Num. cap. 33. Profeeis igitur de Ramesse mense primo , quinta decima die
mensis primi , . fecerunt altera die phase filii
I ael in manu exrelsa , videntibus cunctis
AEnptiis , ct sepelientibus primogenitos , quos
Instabis. Atqui phase tunc Iudaei celebraverunt die decimatertia . Ergo &c. Non poterant nocte coenae e suis atriis
egredi : Igitur post unam diem integram a phase prosecti sunt de AEgypto. Probatur antecedens: Exod. I a. ita legitur: μLias vestrum egredimur ostiism domus sua , usque mane. Ergo &c.
Respondeo negando subsumptum Ad Irobationem, distinguo: Non poterant fili Israel egredia di domibus Nima. Rut altera noctis vigilia , eo quod prohibuerat
Movses, concedo : tertia vigilia , nego . Nox in tres dividitur partes ; prima cst ab occasu solis usque ad horam nonam
secunda computatur a nona usque ad duodecimam: pollerior vero a duodecima ad tertiam , quae annexum habet , maxime
in AEgypto, diei crepusculum. Ergo Moyses prohibuit filiis It rael ne in profundo
noctis , dum tanta primogenitorum strages pcrageretur, Egrederentur edomibus,
sed expergefacti AEgyptii manum Domini
super situs prim; genitos aggravatam Videntes, veriti ne si milia eis contingerent, Israelitas derepente egredi coegerunt , hora circiter tertia, adeoque die decima-
quinta iam illucescente, sic altera. die a phase. Repones: Filii Iirael dicuntur Exod. I a. exiisse de aegypto sexcenta sere millia
peditum, non numeratis parvulis S mulieribus , de ab AEgyptiis vasa aurea &argentea petiisse: Sed nec tanta multituri do in unum congregari locum , nec immensam colligere potuit supellectilem in illa brevi temporis angustia , quae inter cedit inter vesperam diei decimi quarti terminantis , , re mane ejusdem noctem complectente: Igitur altera die integra a phase prosecti sunt, & consequenter Pascha luna decimatertia celebrarunt, Respondeo distinguendo minorem : Haec omnia tam brevi temporis spatio cito fieri non potuerunt, seclusa Dei providentia speciali , concedo : Deo adjuvante , nego . Moyses sciens quid Dominus ingratiam Hebraeorum facturus erat , ablolutis prioribus portentis , . monuit filios Israel ut estent ad proficiscendum parati, namque vix plaga prima facta est , quod Propheta petierit a Pharaone exire de AL-gypto, ut iret in desertum ad sacriticanis dum Domino : Promittebat Pharao, Verum induratus Iudaeos retinebat: sed repetitis plagis per plures dies , ut describitur a capite septimo Exodi usque ad duodecimum inclusive, iterum atque iterum libertatem Israelitis concessurum se spopondit, at iterum etiam atque iterum obduratus non stetit promissis , donec , visa manu Domini super primogenitos gravissima, non solum egrediendi dedit facultatem , sed & commovent eapopulo suo, hoc absque mora fieri voluit . . Igi unHebraei.