장음표시 사용
151쪽
APHORISM. X L V. I scilia sunt. In hoc autem excessu melius esse docet gracilem quam obesum esse, quod gracilioribus plus si caloris innati, quam obesis.
Bene carnosum. JGraece, as e G. Quid vero significet vox rapiων,Gal.diserte in Comm.ostendit, cum sim Id est,commoderatu interpretans. Et lib.I.de Temp. p.s.& lib.2.cap.r. ia via , aram esse tradit,hoc est omnino commoderatum, nec gracile,nec obesum. Nec aliter ADq. corpus interpretatur lib.I.deTuend.sanit. p.I. COr.Celsius ti .a. p. I.eiusmodi corpus vocat quadratum. Corpus inquit, habilissimum quadratum est,neque gracile,neque obesum. Quadratu Qtiadrata auxem metaphoricos dixit,metaphora nimiru a quadris sum- corpus.
pia lapidibus,qui sibi pulchre quidem quouis in loco quadrat.
Hinc omnibus palam fit,interpretem hoc loco no recte reddi- ΠVςxpretis disse ἀσαφήν bene carnosum. Qui enim bene carnosus est, is V Mum proprie Graecis πή- 'o , Gale. lib. 2.de Temp. cap.6.teste, 'tur,alioque nomine corpulentus Linacro appellatur. sic Cic. Bene longam orationem dixit.& alibi, Antonius habet inermes bene multos. Pari ratione bene carnosus erit qui mul Θ ς- cu'tas obtinet carnes,atque adeo ab eo qui nou -- & medioeri RQ μ' habitu corporis est diuersus. Atque ob id paucum omnino sang.J Quod lib. 2.de Temp. p. s.testatur,ubi ita scribit: Qui angustas venas habent,exigui sunt sanguinis nec longam in diam ferunt:quibus late, iis copia sanguinis est,ix citra noxam cibo abstinent.
Pueros qui comitiali morbo laborant, mutationci potissimum atatis, locorum, ct victus liberanti.
FT Oc in Aphorismo monstrat Hippo.pueros qui comitiali a morbo laborant, triplici potissimum ratione liberari, mutatione nimirum aetatis, locorum, & victus rationiς. Vbi principio animaduertendum,interpretes non sine magno er- τωρ rore 6- νωπιν reddidisse iuuenes,quum tamen, hoc loco ia ei oridem quod n--, hoc est minor natu,seu puer significet.Id
152쪽
quod in psimis testantur ea quae lib. 6. Eeid pari.I. Apso ric .
ut nos interpretati sumus, significent,in Comment. sitis super hanc Hippo.sententiam ex Zeuxide & Herophilo Gale.abui de ostendit. Praeterea de pueris,& minime iuuenibus loqui hic Hippocratem,alia eiusdiam sententia,quae infra sectis. Apliori 7.est, non tantum testatur, sed plane conuincit,quae sic habet: γ Quibus,ait, morbi comitiales ante pubertatem accidunt, co- mutatione accipiunt quibus autem anno vigesimoquinto,naa- D gna ex parte iis comoriuntur. Quis vero est qui nesciat iuuentutem anno viaelimoquinto incipere, & usque ad 3ς. durare Quare fieri nequit, ut per orto hic accipiamus iuuenes, quod Hippo. metipso teste,si illi morbo comitiali corripiantur,nuuia ratione liberentur, sed insanabiles tota vita durent. His a cedit, quod etiam Philotheus hic νἐων interpretetur πιυδ - ,
Pueros itaque liberant praedictae tres mutationes, quod per haec verba απαχλυώ et nymst, innuere voluit Hipp.est enim απαλλάτ απα λαέειν interdum ide quod ρι isto, em λῆμμο, id est libe- πω. rare,ut supra in enarratione Apho. 32. huius sectionis diximus Mutatio - Mutatio quide prima,aetatis puerilis in iuuentute,quae calidanos Mari & est atque adeo morbo comitiali,utpote frigido & humido, maxime aduersa. Altera loci,quum stilicet in calidiot ε& sicciorem regione transeruntur. Tertia victus rationis: neq;
enim hic aliud, Philotheo teste, quam διαζαν denotat: quae nimirii calidiorem I sicciorem habitu corporis efficiunt.
Liberant igitur omnes hae mutationes pueros a morbo com tiali,e pituita orto,quod nimirum ad contrarium transferant, ut in Comment. suis copio ius Gal.docet.
Frigidus aute Sc crassus est humor. J Loquitur aute hic Gal. de morbo comitiali qui est primogenium cerebri pathema. Quod monenda esse auximus propter imperitos, qui a nulla alia causa excitari hoc ipsum malu existimare possunt, cu tamen costet alias esse huius mali species,ubi nimirii per cosensum ore ventriculi male aflesto oritur. Aut quado a parte aliqua corporis, veluti quaeda frigida aura,aegro etia hoc ipsum
153쪽
sentiente,ad cerebrum usque ascendit. De quibus omnibus Ω-sius lib. r. le Sanand.m. alis corporis,cap.29. scripsimus. Adolescentium. JGrice,rim ι κων, iuuenum. Quocirca interpres no Jo προ sine errore duas inter se distinctas aetates confudit. Multo V ad melius perducit. J Graece, ωπι κ μsico πα- 'cim το, Proinde ipsa mutatio omnino ad melius transfert.
exemplo innuit, ei malo quod magis urget, ac aegrotante Et malo Plus alio molestat esse succurrendu, minore tamen non peni- 2004 m tus neglecto. Etli enim maior dolor minorem , utpote vehementior videtur obscurare, no est tamen propterea cotemnen cutienda.dus: sed eo qui vehementior est sedato ad minorem, etiam respiciendum erit. Sed quod ad verborum Hipp. explicationem attinet, sciendum πίω hoc loco nihil aliud nisi τα; iae Δαe m. hoc est dolores signi ficare. Quod ideo monendum esse diximus,ne imperitis vox ipsa πιν , quae multa, ut in expositione primi Aphorismi huius sectionis diximus, significat, impone Tet. Quii vero dolor bifariam apud Hipp.accipiatur, nepe pro P0ωxasse tu qui cu dolore fit, 3c molesto sensi,ut diximus in enataxatione sexti Aphoris huius sectionis: hic certe pro sensu tristi , α molesto usurpatur. Quu itaq; inquit Go πίων, Ga indecii-nabiliter accipitur: quemadmodii etiam apyid Homeru quum γ'
ait, A Gem v. Non autem temere ab Hippocra .primum adiectu est, ii dolores gemini simul fiant, hoc est eodem tempore infestent. Diuertis enim temporibus ubi acciderint,vnus Lodi alterum haud obscurat. Neq; etia ab re dixit, Ἀκ nxia τὸν Mises iis . Amy,no in eode loco,id est,parte corporis.το et enim,id est, iocos, Graeci medici partes corporis appellant. Quod diserte Galenus libro I.de Male asset'. locis, cap.primo ictatur . inquiens: Non solum recentiores medici, sed veterum quoq; nopauci, corporis particulas locos nominare consueuerunt. Si
imia una aliiva parte gemini dolorea suerint: tunc unus ''
154쪽
stera non obscurat, sed simul potius loci afflictione In Coi
In eode to etia suis,teste Gai.augent. Cu autem dicimus, In eodem loco. co. non exquisite locum intelligimus latitudine carentem : hae enim ratione fieri haud posset, ut in eode loco gemini esseritur πώς rei. dolores. Quare locos . ποῦ τει, ut ait Gale. hoc est,ut habent latitudinem intelligere oportet. Vel ut ar res idem est, quoacrassius,& non admodu exquisite. Qua ratione accipiuntur, si latitudinem aliquam habere putantur. Nuc verbperspicuu sic Interprς ' omnibus interprete non recte in sua conuersione negationem ti Qx' ' praeteriisse dicentem, Simul eunde locu infestantibus. Casterum circunspecte admodu Hipp. locutus est cu dixit δε- ῶ. - '' id est obscurat. Neque enim vehementior dolor minorem Mox δ' sinitue sed tantu obscurat: hoc est essicit ut minus sentiatur, eo vis sensifica tota ad vehementiorem distrahatur.
Dico aute late,circa membrum, manus veluti, &c.J Graresa in πλάτει, περι μes u/-, - οῦ περι sensaνα, Dico autem in latitudine,circa parte maiorem, veluti vel circa brachium,&c.Quibus verbis Gai .explicat, quid per haec verbare se intelligi velit, de quibus paulo ante satis a nobis dictum est.
tu uνουσι μαλ ,κ γ μου. - Dolor tis 2 febres accidunt magis, quum pus con iacitur, quam iam contento. AD eam artis parte quae sutura praedicit. hic Aphorismus
pertinet. Quippe docet quod in tumoribus prieternat ram ubi dolores & febres exoriuntur,medicus terreri non amoti, egri beat:non enim alia de causa nisi quod pus coficitur, accidunt: IOA, & se sed illi potius esse praedicendum, futurum ut iam cofecto putabre. cum utraq; mala sint desitura. Quare aute dolores & febres cu pus P ς Ri conficitur.excitetur,Gal. in suis Comm.abude ostendit, & nos i l6,1. st in nostris Annot. copiosius monstrabimus. Vnum Antiqui hie admonuisse lassiciat, antiquum interpretem magno err
interpretis re haec verba Hipp. πιριτας γον πῖ τπνη, sic reddidiste,circa
Qx sanies generationem: quod inter pus & samem magnum sie
155쪽
diserimen diuersisq; apud Graecos vocibus appelletur, nempe pus πω, sanies vero Quod aute di e Latinis sanies dica sanies. tur,li.s.c.26.Celsius diserte docet. Pr terea ἰχῶρ Gal. lib. .Vict. ἰD Pacui. Comm.I.teste, tenuis est humiditas, non solum sanguinis sed etiam aliorum omnium humorum, ut copiose a nobis est dictum lib. 6. Epid. pari. 2.Commen. 2I.Gal. quoque lib.3. Ther.meth.tenue excrementum quod est in ulceribus, ἰχωρα vocat. Humor deniq; tenuis qui e lignis ardentibus exundat, ira dicitur. Pus vero substantia crastum est,atq; adeo a sanie, Pus. quae ut iam ostensum est,tenuis quidem existit,diuersum. Meminit huius sententiae Hippoc. in multis locis suorum monumentorum Galenus,potissimum vero lib. r.de Iudiciis, p.rs.& in libello de Uniuersalibus morbi teporibus, ab initio st tim:ad quae sane loca studiosis recurrendum erit.
Pus ex sanguine ortum habet.&c.J Vt hic Galeni locus re- Tres steamus intelligatur,animaduertenduerit in corporib. animan- f xkQΠς tium, Gal. lib. s.de Simpli. medic facult. cap. .leste, triplicem a iis .esse alteratione.Unam exquisite secundu natura,cum videlicet manuum. in ventriculo cibus concoquitur, aut in visceribus & vasis qui inibi generatur succus,vnde rursum unaquaeq; pars nutriatur, Altera plane praeter natura, quae in omnibus fit putrescctibus. atq; hae quodammodo sibi inuicem contrariae sunt. Tertia ex utraq; mixta & media est, partim primae & eius quae secundunatura est quidqua obtinens:partim aliquid eius quae huic co-traria est, & praeter natura. Siquide alterationi secundu naturam duo haec insunt, ut & ex familiari animantis materia fiae alterario,& ab innato calore exquisite superetur. Ei vero quae praeter natura est,& ab aliena caliditate mutatio accidit, & ad nihil utile. At media earu quae scilicet suppurationes comitatur, ab innato qui de calore, sed no plane vincet eq; enim ex materia peragitur quae prorsum benigna sit, neque tamen ex omnino aliena. Hactenus Gai. Haec si cum praesenti loco contuleris, nullo negotio omnia intel liges. Cu putrefactione fit olida. J Grare: e,μετα σκατεκον ἀπῆελειται δυσωης, cum putredine efficitur grauis odoris. Optima. JGraece, Mox, bona. Secundum naturam. JGraece,vkὸ ρ ἐειρυτου πιν--ἔφης, neque ab innato calore. Extenta particula. J propterea quod calor materiam fundat, unde etiam spiritus generatur, atqne Ob
156쪽
haec ambo particula ipsa magis quam antea distenditur,etiam Febre, ut si nihil influit. Febres vero sequuntur principio. J scilicet in suppu- innati caloris, hoc est, corde concalefacto. Et habent etiam 'ς quaedam exemplaria pro se κVAiar. Ex quadam veluti φ' etvillitione. J Nam antequam pus fit, sanguinem qui in pus
mutandus est,ebullire necesse est. In ebullitione autem a parte in qua fit suppuratio,vapor putridus per adiacentes arterias ad eor defertur,qui hoc ipsium calefacit,eoque priter naturam iam calefacto, calor per arterias & venas in totum spargitur corpus. Quod verum inbetiam testatur Galenus, qui lib.2. de Differ. b. cap. II. ita scriptum reliquit, Statim, inquit,inis flammationes febres accendunt,quando videlicet propter mari gnitudinem,uel vicinitatem eorum calor ad cor usque peruenerit. Vtpote consumpta materia. J Hinc est quod Galenus D in lib.de Temporib.totius morbi dicat, Si fluor in pus mut M tus fuerit,aut disciniis, minorem tumorem & tensionem reddit. Quippe materia iam attenuata est, & multum spirituum
exhalavit. Putrida denique concocta sunt, ideoque necesse est tum dolores & febres sedari.
In omni corporis motu , quum meari coeperit,quita confictim lassitudinis remedium est.
AD eam medicinae partem haec Hippocratis sententia spectat,quae mala corporis curat.Siquidem generalissimum illud in curandi ratione prsceptum,cuius supra, in Aphorismo Contraria scilicet . huius sectionis meminit, Contraria contrariorum coti/Π0 sunt remedia, motus & quietis exemplo nobis inculcat. Vt Ny enim omnia alia suis contrariis sanantur, sic etiam fatigatio quam ex valido motu contraximus quiete. Neque enim ex quolibet motu fatigatio concitatur, sed ex eo tantu qui vehementior est: atque adeo, Galeno lib.2. de Gend. sanit Cap.2. autore, exercitatio existit. Verbum autem π, ut etiam in suis Commentariis docet Galenus,non tantum
hoc est,fatigari,sed & α ιυν, id est,dolere significat. Qumr in sic etiam interpretari haec Hippocratis sententia potest, in Minni
157쪽
omnἰ corporis motu cum dolere coeperit, quies doloris reme- . dium est. Quippe αὐαπν utrunque significat,& lassitudinis&- doloris remedium. nam & lassitudinem & molestiam, doloremue denotat. Hincque ἄκοππα Graecis sunt remedia,quae lassitudines& dolores leuant. Quies itaque & lassitudini Scdolori ex motu contractis medetur, quod in ea vires refician
tur ac reparentur. APHORIs Mus XLIX.
Luia sueuerunt solita exercitia siste,cisi inualidi sunt aut senes 'cilius ferunt , quam qui non sunt affue
ri, quamuis robusti ct iuuenes.
Consuetudinem ut non parum momenti habere in exerci- Consiuet iiis obeundis,hoc loco Hipp. monstrat. Quum enim con- do exerci suetudo ipse procliuitas quaedam ac faci litas sit, codem modo xi xum semper agendi aut patiendi usu comparata , unice cauendum erit, ne temere quod insolitum est & iniucundum exercitium, tum sanos tum aegros subire cogamus. Vt enim natura , sic etiam consuetudo ipsa, quae ut vulgo fertur, altera natura est natura. non ficile mutanda erit. Quin etiam Galenus noster in lib. r. de Musiculorum motu scribit, in idem recidere ubique consuetudinem cum natura: adeoque pulchre dictum esse, quod consuetudo sit natura acquisititia. Et libro 2. de Tuend. san. cap. 6. inquit, Consuetudo a scititiam acquisititiamque natu ram in corporibus gignit. Si igitur in caeteris omnibus rebus consuetudinis ratio habenda erit, in exercitiis, quae hoc loco, , ut alias etiam Depe Hipp. πύνους appellat, haud negligenda venit. Atque hinc est quod Hippo. hic non simpliciter dicat, qui consueuerut ferre exercitia: sed addit,solita. Quia utcunq; aliquis exercitiis assiletus fuerit insolita tame ubi subierit,ea fer re sine magno incommodo non poterit. Quod Gal.etiam lib. .iam citati operis cap.3. ostendit dicens, Quinetiam consuetudo maxima vendicat parte ad exercitationis speciem diligen d . Naquae consueta sunt, ut minime lasIantia,quor exercet, etiam
158쪽
etiam delectant; sicuti e diuerso quae insiueta sunt, tum displi.
o cent,tum vero lassant. Pari ratione accidit, ut ii qui quomod libet assumerui uti exercitiis,etiamsi sunt imbecilles,minus virium habuerint, quam caeteti qui illis uti non assueverunt, facilius ea ferant. Et senes etia qui uti assiseuere, exercitia facilius ea serunt quam iuuenes qui in ocio degere assueuerui. Sic verbi gratia, senex qui fodere assueuit, minori id facit molostia & incommodo,quam iuuenis qui no consueuit. Hinc Co i, nelius etiam Celsus lib.I.cap.3.ita scriptum reliquit, Omnem is labore facilius vel puer vel senex, quam insuetus homo susti- , , net. Eius aute rei nulla alia est causa, nisi quod partes corporis PMNi cor exercitatae fiunt robustiores. Quod clarius Galen. libro 2. de
P0yi ς ςς Tuend. ni. cap. 1.iis monstrat verbis, Quoniam inquit,Veli robustio mentior motus exercitatio est,necelle quide est tria ab ea per . res. fici in corpore exercitando instrumentoru scilicet duritiem ex mutuo ipsorum attritu, genuini caloris augmentu,& spiritus is citatiorem motum. Sequi vero haec reliqua omnia priuatim ,, commoda, quae corpus exercitiis accepta refert. Ex instru- , , mentorum utiq; duritie, tum ut minus ex labore afficiantur, is tum ad actiones robur,&c. Porro interpres, ut obiter monea,
hic non recte conuenit, si fuerint imbecilles & senes: quippe Interpre - Graece a vel senes ut nos interpretata sumus. Primum n. iussu . enim Hippocrates de iis loquitur, qui natura & ab ineunte aetate inualidae sunt, dein de iis qui per aetatem tales fiunt: ut illorum verborum sit sensius,quem paulo antea expressimus.
Alius alii labor consuetus. J Graece, αλλ* o υάθους π aliud alii exercitium cosuetum est. Manus certa leger ών mouere. J Graece, quod Phavorino teste, proprid est M a viae. τὸ Alim χειρον manibus gesticulari. Hinc HImmx,manuumotus & gesticulatio.Cuius quide meminit Gal. li. s.de med. val.Et histrio, gestu & manuum motu si sultans.
2θη Iongo tempore assueta sunt, etiamsi deteriora
159쪽
,unt. Conuenit igitur ad ins em permutari. DVo in hac Hippo. sententia traduntur. Primum quidem,
quod antea speciatim, exemplo ab exercitiis sumpto, de consuetudine docuit, hic generatim ad omnia alia transfert: ea quae longo tepore consueta sunt,non obstante quod sint d teriora, minus iis quae insueta sunt, molestare dices. Nec ab re adiecit Hippocrates quae longo tempore assueta sunt: quippe Longo te fieri potest,ut is qui breui tempore re aliqua uti cosueuit,ab ea pψις infestetur. Neque enim in naturam transeunt. nisi quibus Ion- ''go uti tempore assumimus. Proinde recte Galenus lib.2. Pr gnost. Comm.ri, sic scriptum reliquit, Quod insuetum est, bo- V
num: inconsuetum vero malum. Nam quae longo tempore ansueta sunt .etsi deteriora sint natura insuetis, tamen minus no
cere solent. Quod de cibo Se potu lib. 2. Vict.acui. morb- Aph. 3 . Hippocrates verum esse iis docet verbis, Cibos quibus vii ,, consueuerunt facile ferunt, tametsi natura haud quaquam bo- is ini fuerint: iliter & potiones. Contra grauiter ferunt cibos is quibus uti non assueverunt etiam si mali non sunt. Consimili ,, modo Se potus.Quod autem de cibis & potionibus nunc dixit Hipp.id ad omnia alia quibus longo tempore uti assuevimus, transserendum erit quemadmodum copiosius etiam in Com Consiletu . mentariis suis Galen.docet.Altera huius Aph.pars Hippocra- do si altis cobortationem habet, in qua quidem diligenter monet, ut Wy- sxn de eon siletudine immutanda cogitemus. Quod cur faciat mi. t tamen rum alicui sorte videbitur, praesiertim quia antea diserte dixe- Obiectio. rit, consueta etiam si deteriora sunt, insuetis quae natura bona existunt, minus nocere. Proinde hic idem pugna re sibiim ex diametro Hippocratem putabit.Uerum sciendum, Hippocra- Rri sis. tem hoc loco respicere ad Prtem humana, quae inopinatis rerum casibus, sortunis, & euetibus subiicituriatque adeo essest, ne perpetuo iisdem rebus uti possimus. Quapropter quum sa- fur mltime in ea quae nobis insueta sunt in ista instabilitate rerum humanarum incidamus ut omnis unius formae consuetudo sit peliculoci periculosa, necessarium est, quandoquidem si repente insuetis uti cogamur,plurimum offendamur. Quod in primis Celsus si Confirmat,qui Ii.I.cap. 3.in eum scribit modum, Nimis ociosa si
visa utilis non est,quia potest incidere laboris necessitas. N que
160쪽
que enim ex nimio labore subitum ocium, neque ex nimio octo stibitus labor sine graui noxa est. Hax ille. Huc itaque r Mutatio spiciens Hippocrates rectissime consulit . consuetudinem esse hosuetudi ' inutandam. Sed in deserendis afluetis unice cauendum erit nenis nQR ῆς mittatio ipsa sit repentina. Ab iis enim quil, .assuevimus palmve nil δ' transeundum sequenti Aphorismo docebit Hippin Pr eou- crates. In cuius quidem explicatione multa que ad hanc rem sit dinis pertinent testimonia,producemus. Caeterum hoc in loco ani- mutino maduertendum erit, consuetudinis mutationem non in omni fieri iuuentute maxime fieri debct. Cuius quidem rei testis est Gal. litas.de Tuend. sanit.cap.7.ita scribens, iuuersibus ' ea mutare quae nocent tentandum est,etiam si a pueris his in V xime insueuerint. Possunt enim eorum vires moderate factam V mutationem sustinere , sperarique potest in reliquo vitae tem-V pore fructum aliquem eos ex meliore consuetudine percepi V ro . At senex si posset longo tempore sensim malam consuetu. '' dinem mutare, propterea quod quo tempore meliore fruere ' tur,liabiturus non esset, frustra laborem insumeretmon aliter
quam si quis artem discere quampiam octogenarius inciperet.
motionibus )Graxe αλησίας. Obtineanturi Graece. LO,su perentur vincantu me. Ipsum tamen quodammodo.J Hane' sententiam paulo clarius effert Gale. lib.3.de Temp.cap. s. ubi' inter Cetera sic scribit: Ea quae nutriunt ipsa quoque in tem p '' re hominis aliquid faciunt sed nec sensibile,nec euidens: diu V turna tamen eorum exhibitio magnopere alterat, mutatque '' corpora. Disponunt.JGraece, ηιατι-ι afficiunt.Facilius' Gri'' ee 2 .quod GaI paulo copiosius & apertius monstrat lib. I. V de Natural .facul. in hunc seribens modum. Non fieri potest hV mutentur inter se ulla nisi societatem aliquam cognationem' que in qualitatib. habeant. Siquidem ut flauum rubrum fiat,&' rubrum statium, una & simplici alteratione est opus. Vt vero' album nigrum reddatur, vel nigrum album, Omnes quae in medio sunt horum alterationes requiruntur. Iam quod molatissimum est non potest uno statim impetu durum fieri: nee V quod durissimum , ilico mollissimum. sic caro ex sanguine' ' non magno negotio fit. Si enim eatenus naturae opera crassi V scat, ut constantem substantiam habeat, nec etiam sit suidus ' prima & recens concreta caro iam existit. At vero ut sangui