장음표시 사용
201쪽
in altera usurpetur. Neq; obstat quod Manardus quaerit ac Resipondo obtrudit.Si hyems, inquiens,austrina est, quomodo traquil- in
la3Na quo pacto fiat ut tranquilla & austrina sit hyems, Gal.
lib. . Epidem.&ct. 3.Commen. I.exemplo totius anni, quem
eiusmodi fit iste Hippo. ait, luculenter ostendit ita scribens. Sed ut tranquillus potest, simulq; austr inus uniuersus annus dici, ita accipiamus. Ad memoriam reuocemus, multas nos vidisse tempestates tranquillitate pr ditas,de ventis carctes, , non tamen eode inter se modo, veru hanc lene, mollemue &humida, illa sicca& gelida.Atq; haec omnino est serenai. Lenis aute seu mollis nebulosam& turbida costitutione parit,
austrinimq:,& nonnunqua nubiu plenam.Contrariam vero
huic, aquilonia,& ubi prorsus nullus in aere apparet motus, sed exquisite fit,quam vocat, traquillitas essicit. Haud enim alius videtur aeris esse status, ac maris. na vi illic semper est fluxus in alto vel maior vel minor,qui interim ob paruitatuno apparet, nisi angustus eu exci piat locus, ita in aere quoq; , omnimoda immobilitas ac quies haud videt unqua este, ta- me interdit nos quia motus est exiguus latet, ac nubes p east quillitates cospicim',qui frequeter nobis stare videntur, cu reuera agitetur. Haec ille.Cu itaq; Galen. monstrauerit iis verbis,fieri posse ut totus annus sit austr in' & traquil tus,nemo subinde miretur,cu unu aliquod eiusde tepus, verbi gratia hyems,huiusmodi esse queat.Neq; quempia turbet quod Manardus lib. 9. Epist. 2. aduersus Leonicenu praeceptorem acriter disputans obiicit, nempe in hoc Galeni loco a nobis
prolato non lebi . Loo ,sed απmx ista raris ix.Nam quanqua non legatur vi o tame Gai .alia utitur voce scilicet x,
quae ut ex Phavorino iam demonstrauimus, ide quod est ρία vi otio significat. Galeni ena verba sic habet, κὶ νοε ρο--Quare de industria voce hanc quae in Galeni est contextu praeteriisse videt Manardus. Non obstat etia quod Vera tramide ait vera tranquillitate quae vi autor est Arist. sect. 13. Pro- ὶ 'blem. . nihl aliud est nisi quies aeris,cum austrina constitu itione stare non polle, pscilicet in ea aer moueat.Na ut pau- tranquilli lo ante e Gai. didicimus, aer nunqua non mouetur,atq; adeo late Arist.
de Manardi sententia nulla prorsus erit vera tranquillitas,
202쪽
Haec quidem,ut antea Galenus docuit,cum austro consistere potest. Et hanc esse Aristotelis sentetia ex eius verbis abun-dὰ liquet non enim de vera,sed de veti tranquillitate ipsum loqui testatur. Porro posse cosistere, imo fuisse non raro constitutione austrina pluuia & simul traquilia,seu vetis caremtem, Hipp. loco supra citato testatur, ubi ita scriptu reliquit,
traquil Ius, venti'; cares assiduo erat. Et rursus ibide aphor.
- nis, mollisue.Quod vero mar μαλκως, hoc est, auster lenis, non sit alius quam qui a Bπτω εχει--w τῶ ποίευν- τι, vj οπια τα νεφη , motu in aere & nubibus insensile obtinet, Galenus ibidem in Commen. indicauit.Itst Aphor. s. eiusdelibri Hippocrates ita scribit,v ν νιν , απι ἐσκατα - Alo τελεω,ver austrinsi erat tranquillum,& assidue pluuiu. Proinde omnibus perspicuum elle censeo, Manardum non recte aduersus Leonicenum contedisse, quod cum austris pluuiis non solii vera tranquillitas stare haud possit,sed nec απνerae, quum diuersum Galenus & Hippocrates clament. Haec autε a me prolixius sunt dicta, ut etiam ij haberent quo sua tu rentur sententiam,qui mordicus retinere hic vocem ALA conantur. Quanquam, ut antea sum testatus, mea sentetia, haec dictio prorsus est e contextu tollenda & abradenda. Braciuol' voles effugere ambiguitates supra comemoratas, ita
praesentem Hippocratis Aphorismum legit, ίω , ωι δ D-μοῦν κjli μη γ -Atq: cur ita legat, ratione hac esse ait,s in omnib'exeplarib' quae ille unqua legit, scriptum sit,& in Galeni etiam Com. haec vox reperiatur.Denique hunc esse adiicit huius Apho.intellectum,Si hyems australis & pluuiosa suerit, vel australis S serena,quia freque-
ter austro flante pluit eo etiam fante quandoque serenu est. Haec Musa . Quasi vero satis sit ad serenitate non pluere. Senon potius serenum coelum ab omnibus dicatur quod nebulis ac nubibus, multoq: magis imbribus caret.Sic certe phavorinus αἰhiis, id est,tierenitate esse tradit, δε- ανεφεῖ- ἔ ακρκ quando aer nubibus caruerit.Quum itaque talis serenitas cum austro stare non queat supra enim ex C5mentario primo libro tertio Epidem idn sectione 3.Galen. abunde patuit, quod lenis etiam auster nubes ae nebulas efficiat planum
203쪽
sit, Muse lectionem esse absurdam admodum:nec opus suisse ut probaret testimonio Hippoc.austrum sine pluuiis spirare posse,sed potius sine nebulis de nubib' .Perricliculum etiam est,quod serenum idem quod traquillum significare,& cum aquoi de pluuioso consistere posse asserat Musa. Na tantum abest ab imbribus ac pluuiis serenitas, ut poetae aliiq; autores serenum pro sicco posuerint. Quod si pontinus etiam in suis Cornucopiis annotauit . In ea tamen nic significatione accipi non potest,quod scilicet ad constitutionem siccam hi morbi, quos hic recenset Hippocrates, sequi non possent.Ee quod Gal. in Commenta. scribat, contrario modo se habere hanc temperaturam prioribus duabus quarum altera sicca de aquilonia erat, ut necesse sit hanc de qua hic agit, esse pluviam & austrinam .Quocirca cum nec Musa post Leonicen- num& Manardum recte hane Hipp. sententiam enarrarit, quando constet-voce, quae assiduas Sc intercapedine carentes pluuias significet,δι ι P dictione secum ferre non posse,c6modius est ut eam prorsus abi iciamus,aut tranquilla interpretemur.In enarrada hac prima parte longiores suimus,quod nemo,quod sciamus, illa recte exposuerit. Altera pars sic se habet. Si versiccum de aquiloniu, hoc est, frigidii fuerit, mulieres quib' verno tempore πραο ταέαρ dixit,ut vi τι παρυ',id est in praesenti, ita ut Theodorus hoc loco non recte conuerterit iuxta ver partus imminet,ex quacunq; occasione abortiunt.Causam copiose in Comment. suis exposim Gal. Animuduertendum aute hoc loco erit verbum F proprie ab Hippo. esse usurpatu,quod tame Mus; no videtur. Nihil enim aliud dicere voluit Hipp. quam quod hae
mulieres quibus in vere partus imminet,legitimii eius tempus no expectent sed paulo ante illud abortiant Quod sequetia etia verba cofirmat. subiicit enim statim. Quae vero pepererint hoc est ad legitimu usq; lepus in utero gestaverint, imbecillos neq; enim αἷρρος, Phavorino teste, aliud est qua ἀδε ob Se morbosos infantes partur, ita ut aut statim perest, aut λεπυι,hoc est inualidi tar enimJhavorino autore interdii ide est quod α θονὶς dc morbosi subinde vivat. Et sciendum licc verba in erra non esse reserenda ad sequentia tepora queadmodu Musa putat.fieri enim potest, ut noxa qua cotraxerunt in utero, spatio teporis emedetur:sed ad id potius Ω
non idem quod tranquillum Ggni fi care ut Musa
204쪽
Galenum nostrum lib. I.de Tempe. c. A. diserte asserere, 'ersimpliciter, hoc est, suapte natura aestimatu,non ex alterius coparatione esse temperatu: φ neq; sicut in hyeme plus v let in eo frigidu quὸm calidii,neq; sicut in aestate minus. Ad. eunde modu siccitatis humiditatisq; aequabilitate in eo spectes.Neq: scilicet in eo sicut in aestate praeualente sicco, neq; sicut in hyeme exuperate humido. Praeterea quo modo calidum & humidu,simulq: temperatu, ad corpora nostra collatum,quia illa parti alteret,dici queat,no video.Si enim calidum & humida est, tale non alia ratione erit, nisi quatenus corporibus nostris collatu,ea calefacit &humectat.Si igitur calefacit & humectat, igitur teperatu esse haud potest. Quippe calidu & humidii, ut antea est demonstratu, excessiis sunt nomina. Accedit. psi calidu& humidu esse ver cocedamus, non erit certe, quod tame hic pala affirmat Hipp. saluberrimum.Nam inter omnia aeris teperamenta,Gal.nostro lib.S.
Caliditas de Temper. c. aeste,calidu & humidum pessimu existit, vidi humidi tarq: humanae maxime aduersatur. Quare ridiculii est quod ris hic asserit caliditate&humiditate verisesse qualitates qualita nostrae maxime propinauas, quia vita in caliditate & buvitae nci miditate cosistat .Quasi vero externae caliditatis & humidi-srae pro- tatis eade sit actio quae interna quum constet a calido & hu-Pinquae. mido innatis corpus nostru coseruari,ab externis aute dissi-Vς Qx pari& corrupi. Caeterum Hipp.ver etiam esse minime mo
suminime riserum,aut morbis exitiosis obnoxiu ait:idq; necessario est est obno- adiectu, ne scilicet sic ver esse saluberrimu quispia putaret,aium. ut nulli prorsus morbi in eo fieret. Morbos enim in vere fieri paulo post, in Aph.nimi tu ro. manifeste docebit Hippoc.
Vtcunque autem in vere accidere morbos contingat, tamen
omnes eiusmodi erui, ut periculovacet.Quocirca nihil prohibet quin ver dicatur sani berrimu non obstante P morbos-suos habeat quandoquideminime sint exitiosi sed potius,ut ita dicam salubres, tuum per eos corpus nostru a vitiosis expurgetur humoribus,ut in ex plicatione iam citatae sentetiae copiosius dicemus. Verum hic ab aliquo quaeri posset, si vereur vexn' seluberrimu est,cur igitur verno tepore sanguine esse mit- nasi incia rendum,non solum Hippo. veru metiam Gal. multis in locis denda. suadent Certe non alia ratione quam quod metuant ne cor
rus plenum,humoribusq; multia rescitu hoc tempore, tan-
205쪽
ruam onus salubri, in morbos incidat. Respodeo fieri qui
em posse, ut in hyeme mediocri & seruate suam naturam, omnia in corpore animantis bene administretur, atq; adeo plus sanguinis boni generetur. Tamen quum ver quod subsequitur,sit temperatu,non aufertur is sanguis, o metus siene in vere morbos pariati sed ne aestatis subsequetis calor illam extendens,ac d iffundens, & quodammodo efferuere faciens,multoru morborum causa existat, quemadmoduGal. Dct. r. 'ph. Comm. Is.testatur ita scribens, Ante aestatis initium circa ultimam veris partem homines & sibi & iumentis sanguine detrahunt: quoniam ad memoria reuocant,quibus capiantur morbis,quado repente calor aestiuus superue-
nerit.Hic enim plus sanguine extedit atq; diffundit, & qu dammodo efferuere facit, adeo ut qui hactenus mediocris fuerat,non possit amplius in venis contineri, seduel disrum- pat ipsas,vel exedat Et quando impetum secerit ad aliquam corporis partem aliis imbecilliorem,vel in ipsa inflamma- tionem,uel eryfipelas, vel aliquod aliud eiusmodi morbi ge senus essiciat.Nam multo plures ac grAuiores morbi, quibus plenitudo dedit occasionem ex humorum fiunt effusione. M
Vt quod bonam habet teperaturam.JGraece,tus ut quod temperatum existat. Quandoquidem ver temperiem habet.J Gr e,ε res. κ το-έV si κρη ν κε φκω . Siquidem ver temperatu est,autuno autem,Scc. Deinde aestiuum subsequitur lepus.J Graece, arae διαχε G ἀωm .signficantius itaque dixisset interpres, Deinde aestiuo succedit tempori,scilicet autumnus. Qui nullo victu vili turiJ Graece, im utar Aιπιτωμενnt,qui prauo ututur victu. Ex superabundanti. J Graece V2 Eanm. 1ν legitur, sed falso. Graec' Ga Scribendum enim erat Δωάτρου, id est, tanquam aucta rium accedunt. Est enim istis Q μμ Graecis nihil aliud quam auctarium,quod iustae mensurae adiicitur,ut alibi etiam dia ' 'ximus. Fructus.J Adiiciendii, molliores.quippe Graece est onalias τας ἐπωρας. sunt enim omnes herbacei & mollioris corticis fructus,quales sunt mora,pruna, cerasa,ficus, 'α idaenus alij. His contrarij fructus α ρ'να Grmis Vo - ν cantur, ut in Annotationibus nostris in tertium librum Ga- . lam de Tu d.san .conscriptis etiam moastrauimus.
206쪽
APHORISMus X. A ut unus tabidis cur
ac extrema consumptis macie perniciosus sit. Neque enim φλυνσας alios appellat Hippocr. Galeno & Philotheo
σαν ἀλε - iura hoc est,qui quomodocunq; tabefiunt, & quibus pulmo Q N. exulceratur.Verbum autem cum se bifariam accipitur apud Graecos medicos. Proprie pro eo quod est , iaest, extrema macie colami & tabescere. Improprie aute pro Μπ αι, hoc est,attenuari & cominui, ut supra quoq; a n bis dictu est,nempe seist. 2. Aph. 18. Recte igitur Leonicenus Φθιrererer tabidos vocavit, quandoquidem Cicero &Cellus lib.3. cap. 22.tabis vocem generatim etiam pro omni corporis macie usurparint. χipd verἰ, autumnus tabidis malus sit,nulla alia de causa accidit quam P graciles & ex quacuq; occasione extenuati a causis exterioribus facillime laedatur. quod scilicet carnibus omniq: pinguitudine prorsus destituti, nullum omnino propugnacntum habeat, quod illos ab iniuria externarum causarum vindicet.Qusim vero aut unus fit inaequalis ac varius, nihil miru si tabidi in eo plus obesi s& carne munitis ossendantur. Quod magis accidere solet, ubi propter pulmonis exulcerationem tabidi sunt. Quippe autumni frigus in profundum subiens, pulmonem potissi' e. Aph.xo. inum alia'; principes partes init ac infestat.Siquidemetri gidum..t ait Hippocrates, ulceribus mordax est. Atqui non χlam frigiditate sua, quae calorem, ut supra dictum est, luperati sed & siccitate tabidis,utpote antea satis exiccatis, mo ' festus est. Quanquam iis,qui exulceratione pulmon, s tabidi fiunt, ulcerum ratione siccitas non aduersatur, sed potius iuuat. Hinc est quod Gai lib.s.Therap. meth .cap. M. Tab Iarum aerem eoquδd siceus sit, magnopere pulmonis exulcer rationibus competere scribat. Reperitur haec sententia ab Hippocrate lib.6. Epidem. pari. 7. Aphor.I3.
et ariet. Vtrum veris illos solu nominet tabidos. J Graece παπ.Idem aut seribit lib. I. Epid.Costit.2. m. 3.Gal.dicens,
207쪽
via Aiaci κου φθινῖσαρ, hoc est, tabidos quos dicat Hippocra- tes,parum constat.Nam eos quorum corpus quomodocunq; extenuatur & tabescit, sic nominare consueuit, nedum eos quibus ob pulmonis exulcerationem marcescit. Tabef itos. JGrqce συστηλωμος, i mproprie usurpata voce,pro Omnibus ex quacunque occasione extenuatis.
Inter anni tempora si hyems plin iusti siccior oestigia re fueritiner autem pluuium ct auctrinum J-bres acutas feri aestare necesse est, ct lippitudinei, stdissicultates intestiΘorum, praesertim mulieribus, ct
viris natura humidis. SVpra ex Hippocratis in libro de Aere, aquis & Iocis sententia didicimus, quod is esset annus moderatus & salubris. in quo singula eiusde tempora suam retinerent tempe raturam.Nunc ex eodem nobis discendum erit,quae tempo ra ab ista commoderatione deficiunt & recedunt, quidque eum malorum hominibus afferant. Nam cum antea gen 'pa ' ratim dixisset. mutationes temporum parere morbos, iam particulatim idipsum in mutationibus, quae per plura anni tempora fiuntiostendere conatur. Orditur autem ab iis quae non multum a sua naturali temperatura recedunt, hyeme nimirum sicca & aquilonia,& vere pluuioso& austrino.Quod autem initio ait, πει; A. τῶν Q, , bifariam interpretari potest. Primum quidem, ut haec verba sint veluti inscriptio quaedam eorum que equuntur,atq; tum subaudiendum erit αλυιωσεως,ut sit sensus,De temporum mutatione. secun dis, ut praedicta verba ad ea quae sequutur reserantur,ut idem valeant, quod inter anni tempora, ut nos interpretati su . . .
mus,vel ex temporibus anni, sibyems suerit aera opes, hoc
208쪽
est plus Iusto siccior,n5 tame extreme.Id enim Aprie hae vo' cem significare,ex Galeno in enarratione septimi aptior.huius sectionis ostendimus: & id est aquilonia. hoc est. paulo quam suae naturae conueniat frigidor. Quippe borea seu aquiloe spirate maxime friget aer,pluat interea vel ninnat,vel serenu sit coelii quod experientia ipsa est comorobatum. Quare haec hyemis tempestas, qua nunc ob oculos p nit Hippocrates, plane naturali hyemis temperatur ,cuius in libro de Aere,aquis & locis meminit,opponitur. Siquide vult ibide Hipp. vi hyems moderata non sit valde sicca, neq;
etiam supra id quod opportunum est frigida. Vt hi ne etiam
omnibus perspicuum fiat,haec verba ,-τελιω M A .Neq; valde sicca, interpretanda elle. Atq; haec de hyeme.Uer vero oro, hoc est assidue pluuiosum fuerit. Vt enim sic inte Pretemur,nos primum cogit Phauor. qui ait, res ηιαλεμ, e re 1 omui ω . Epombria dicitur, ubi alii aliis sine interm 1ssione imbres succedunt. Dein etiam res ipsa,21 ne- cella sit hanc veris constitutione pugnare cu naturali, quam Hipp.in lib.de Aere,aquis & locis ait esse, ut ver habeat tempestiuas pluuias.Cum vero hoc loco meminerit veris quod assiduo est pluuium, ut moderatoveri aduersetur oportet. Et austrinum hoc est calidit. Hinc est quod Philol. ver inaus Mτus , interpretetur υχρσ- μν , humidii & calidum. Necesse autem erat ut Hi p. vocem Urinlim adiiceret, quod austrina constitutio non semper sit pluuia,sed interdu etiam
sicca. Qi d confirmat Hipp.qui libro t. Epidem. Constiti
Aphoris. 8. diserte talem constitutionem descrbit inquiens: Constitutio haec austrina & sicca cum esset,&c. Ex iis etiam satis liquet,lias mutationes esse exiguas,quod Gale.quoque in suis Com.monet.Quippe hyems quae natura frigida este debet, in humiditate tantu a naturali tempera meto prorsas' recessit.Uer aute quod mediocriter natura est calidu, ut supra abunde mostrauimus itidem per humiditate a naturali teperamento declinauit.Costat enim, austrii non admodum e calidii,sed potius tepidii,atque adeo a temperato calore qualis est veris,non multum deficere. Quare non est ut hie lippo de valde calido vere loqui ut Musa censet, putemus. pr dictis itaq; constitutionibus anni existetibus, necesse est
in aestate, do scilicet sua struet han ipsa naturam,fieri fecit
209쪽
bres acutas, lippitudines, & dysenterias. Quorum quidem
morborum causas cum in Commentariis suis abunde explicet Galenus n5 est cur eas hic repetamus,ne praeter necessitatem prolixiores simus. Quae ad vocum explicationem attinent,ex Compendio nostro petenda veniunt.
Sunt qui initio Comm.aliqua deesse censeant,quae quumno admodum utilia sint,& in maxima Graecoru& Latinoru dicu parte desiderentur,cosulto praeterivimus. Strangulatio. Graece, reso,aestus.Neq; enim haec vox Graecis, Pha- πινγ.vorino teste aliud significat qua Moo . In ea significatione usurpauit etiam Hippiib 3.Epide.constiH.Aph. 6. inquiens, A, ' ἀίδευμ, ιυ, πν,3 aestas serena, calida, magni
xilem. Non inflammari.JHippocratis exemplarig habent, Hippocra μή , or is id est non humectari. Alia legunt oti otiBis, i liacus sed minus recte. Meliores vero codices habent, Σώαν, ς' --ψ μ' quod Phavorino teste apud Hippocrate denotat νγ potiridati, amni . Est autem Graecis humecto& putresco. Con-μω.
uertenta igitur pro inflammari . humectare & putrescere.. Vulgari.JGraece ,--, populariter grassari. Hine D- s
bus qui certo quoda tepore aliquo in loco abundat, aut mulatos invadit. Atqui in secundo F pidimion. sectione scilicet prima. In ipso tepore. Graece. Q r. in eo letem pore. Verba eius inibi haec sunt.JOmissae sunt ab interprete dictiones aliquar, hae nimirum, α ραπις θλινι - αιῶνι erant in Cranone carbunculi. pluebat,&c. Aqua ruente per i totum, Gracite G 3 largo imbri. Largus vero imber. ζ vi autor est Galenus lib.I. Epide.consti 2.Commenta .uthii Musa si a aliud est nisi repentinus, vehemens, & breuis, Per totum. J levit salso Graece. δι λω,assidue, Austro magis, scilicet flante Et hoe de memo- loco salso Musa Galenu de memoriae lapsu accusat. Hippo i/piueratem enim austri meminisse tam apertum est, ut demon '--μ stratione non egeat.ait enim, kni τ' b νήτω. Vt ipse
210쪽
inquieta stilicet Apho.16.huius sectionis, Adhuc autema
eis in his quae calidissima sunt. J Graece, mia --ατες, Iam veris his ipsis calores magis, scilicet morbos eommittunt. Dispositionibus.J IJ c vox abundat,quuin
ia. sibile esset, &e. Nam quando ιτυ particula subiunctivo veIoptativo adiicitur. tunc potentiam denotat. Ad crescet,JGraece, -- ra, coaceruabitur. Sicciores temperaturae.JGraece, αι D m m lini σφωε , sicciores constitutiones,
Att.J scilicet Aphor. is . huius sectionis. Rectis stantibus.JGraece, is, Lo. Musa hanc dictionem mavult interpret ii e directo, vel ex opposito, sed satis inepte. Leoniceni in-Muse ln- terpretatio Obscurior est, quam ut ab omnibus queat intel-terpretatio ligi .Quare ut studiosi huius vocis veram ct legitima signi-Uςpx-- fieationem teneant, necesse est nos Galeni verba ex lib. i Epide .constit. I.Comment. Io. proferre, quae quid apud H ippocratem haec vox significet, plane explicant, ωσε, inquit, a tia citi ineσάα vir' cinis τὸs-ω ρουν mriore
uvii Orthostaden homines ab ipsis affligi & molestari, est causas eitra molestiam obambulantes ac solita munera obeuntes sustinere,neq: ut in grauioribus morbis coactos decumbere.Quare rectius verba Galeni in praesentis Aphori si Comm.sic interpretabuntur:Nocebit quide adhuc obambulantibus hominibus propter tusses. ita enim verba est e reddeda veniunt,quod εις interdu idem quod propter significet.Vt sit haec verboruGaleni sententia .Hyems aquilonia& sicca ossendet homines leuiter,ita ut adhuc obambulare,& solita munera obire queant. Hyes frigida ac sicca. JGrς-ce. τ -μις, hyems admodu frigida& sicca. Ipse vero dixerat.J libro videlicet ε. Epide. pari LAphor. .Sed ex qualib.&e.JGrme. ἀλ υατι Us- ὼς si αίοιν α ιι lassura προ πισκιπμBG, sed & hoc quod conside rare oporteat,ex qualibus in quales permutationes fiant. Interpre Exiccatum itaque corpus.) Hoc loco uniuersam Galeni ut e LMM. sententiam turbauit interpres. Graeca siquidem v babept.