장음표시 사용
71쪽
Natura ta delemone persanare velle cum experientia copertrim sit naxo labris turam,qua in iis quae ab ea recte fiunt,medicus imitari debet.' hi raras ad modiim sebres ventris deiectione soluere.Quippe l6hii ' giores aut per concoctionem,aut per abscessum finit. Sanatio . Aphor. quae per coctionem urinis perficitur. Hinc est quod Hippocra-τ . res alibi ita scriptum reliquerit. Quibus spes est abscestum ad articulos futuru,liberat ab abscessu urina multa crassa & alba facta. Acutas autem febres natura excretione finire solet, Ac se quae sane multiplex est. Plurimae quident,Gal. lib. Dde Iudic. hy R' cap. 3.testimonio,sudoribus, & sanguinis e naribus fluore sa-:tione fini-nantur:nonnullae quoque vomitionibus.Paucae admodu sunt. ce solet. in quibus.ventris deiectionem natura morba iudicatura procurat. Quocirca Galeno,ut comprehensum est,parii placet ii, curanda tertiana sebre vacuationes,quae purgante fiunt media camento. Quin potius mollibus clysteribus aluum vacuanda: esse hortatur. Quia itaq; raro natur in labribus & acutis aliis. morbis,ventris deiectione essiciat,raro etia hac ipsam purgatibus medicamentis medicus procuret, magisque interea ad Medicus qua sese partem vertat natura,cognoscere studeat. Qu9d ubi naturae cognouerit na aliud illi curae sit qua parare vias,& fluxile cor xj v ς0 pus efficere, quemadmodu Hippo. li.6. Epid.part.2. Aphorini uilia ' I7.monet,inquiens: Ea quae non quo expedit repunt,reuellere' oportet:Sin quo decet, tum iis viam struere, ut singula eo r . pant conuenit. Qu9d uno exemplo demonstrasIe latis sit. In Mose ni sebre pestilentiali naturae motus uniuersus ad cutem est:qu turae in pe propter hunc medicus per ea quae sudorem eliciunt,adiuvabit,
stilentiali unice autem cauebit,ne per aluum vacuet,lla is motus naturae
hyς instituto ex diametro pugnet, utpote quae venenatos humores V t 'non per a lusi.sed cute potius excernere studet.Gal.in fine C
'menta r. huius sententiae,cur raro inter initia in morbis acutis sit purgandia tres affert rationes:quaru prima est,m raro m Iestantes humores ab initio turgeant. Altera,P etia si turgent humores tamen aeger ad purgatione non satis aptus est. Te tia,2, morbus nobis nulla,ut commode ipsum aegru pra par
Quid al- mus, occasione relinquat. Sed quaeret hic a nobis quispiam, uo adstri- quid igitur in acutis morbis faciendum , si aluus adstricta sit, G i nsiquid tu purgatibus medicamelis uti licebit Respodeo, mi-
Σ'nime sed astricta esuum mollissimis clysteribus,quales sine quae ex oleo di melle parantur,mollire covenit. Valentioribus
72쪽
autem tum clysteribus tum medicamentis neutiquam utendum quod scilicet ante coctionem dimouere succos,ut dictum est,ni3xium existat:& quia nondu satis constet, quo natura sese vertet. Et si paulo largius deiicere expediat, ut quum per aluuputrida excremeta natura quotidie purgare tentatauin ea quq in ventriculo & primis venis sunt coaceruata per ea quae in ce- sum ciborum potius quam medicamentorum veniunt,detergi ac delici conuenit. Ea autem apud Gal.aliosque veteres,quos Veteres Lquasi duces coelitus nobis demissos,non tantum in methodo, mirandi. verumetiam in auxiliorum materia,imitari oportet,ptisana&multa sunt,quae biliosis excrementis & mediocri pituita tum ventriculu,tum primas venas expurgare valent. Quod si v lentius remediu desideras,oxymeli sat fuerit,ut copiolius Cal. lib.8.Ther. meth.docet. Licebit etiain re ipsa exigente,casiam sibilarem,bi: manna vocata,vsitatissima nostra aetate medicamenta exhibere.Rhabarbam tamen, ut infra demostrabimus, minime dandum erit. Atque hactenus,non esse in acutis molabis purgandum , nisi humores turgeant, demonstrauimus.
Quod si enim turgent,inter initia statim purgantibus medicamentis utendu,nec ulla ratione cunctandii Quod infra etia In acutis testatur Hippo.inquiens, Medicari in valde acutis,si humores moxbis turgent eodem die oportet. Tardare enim in talibus malum pM SU Mest. lnter initia itaque,priusquam robur corporis dissoluatur, zAyh io
aut febris calor augeatur, aut in aliquam partem principem, qui per corpus sine ordine vagantur humores decumbant,pu gaudum,idq; ut ait in Commen.Gal. μμ πoxiae ab CarWvum. εως,cum multa cautione obseruationeve,ac consideratione,num scilicet vires validae sint,& corpora fluxilia,faciendum. si enim virtus valida,ait Philotheus, corporaque fluida fuerint,purgandum:Sin contra,purgatione abstinendum erit. Et hoc per vocem προθυκρινήσανIM, Hipp.intelligere voluit, arari via quam Gale.varie interpretatur in Coment.Philotheus autem νὴ glaer. ρομελετῆσαν ast isti hoc est praemeditantes de excutientes. Est enim obviHω,excutio& examino. ἐνκρι .
Contingit purgare utiliter.J Graece, εγχα ρει πηου κριθαZoin πιικι contingit nonnunqua purgare utiliter. Sive enim per hoc verbum diligentem,&c. J Graece. N
73쪽
σιι-ταρ κοὐ σν Alm υτ Τ σαφῶς. siue enim diligenter ante, considerans,liue aegrotum prius praeparans,sive quatenus fieri licet rectum iudicium expectans,sive horum aliquid, siue mnia hoe vocabulum significet,metum eius circa huiuscem di purgationes manifeste indicat. Vti purgante medicamento.JGraece, -κῶς φ ξ μ οσα, perperam uti purgante media camento. Contrariis.J Graece, ναπωτατων, maxime contra riis. Ex purgantibus medicamentis detrimentum. J Posthare verba,quaedam in Latina conuersione desiderantur, haruscilicet, Ῥι εκ ἀλε, εα ι φν,ἐ- αλυπως τε im παρ . v πIων, πῶς ἐκκενωθου Est vero utilitas maior,si absque in linia uniuersus humor qui nocet Se insestae vacuetur. Ilia a Graece,vπὸχωρια. De quo errato interpretis supra dictum est, nempe AphorisI2. Humores in Drincipiis.J Graece, ἐν πυ--πmur, humores molestantes ab initio,&α
Hare sententia supra est abunde a nobis explicata,ideoque uberiore expositione non eget.
74쪽
A p H O R I S M. I. NIn quocunque morbo simmu laborem affert, letales. Si vero iuuat, letale non est.
v v M in altera ista Aphorism. sectione Hidi
pocrati coplura signa, quib.bonu aut malu,s lutem aut interitu qgrotantiu pridicere liceat, medicra recensere consiliu sit, initio a somno EJ ipso auspicatur, ac quado ex eo praedici possit,aiunquid morbus salubris aut exitialis futurus sit, docet, inquiens: In quocuq; morbi genere somnus πων πρι. es laborem affert, laeditue, mortale est signum:idq; si in declinatione accidat,in qua alias plurimu conferre solet, veluti in Comm. suis copiolius explicat Gal. Na tum caloris natiui imbecillitatem, 's 'O essicientes superare haud potillis significat. Porro hoc loco sciendu erit,πιν ide significare quod λυς αν, hoc est noxa,quod Gal. etia aperte in Com. testatur. Quod no immer'gno'emus. liabet enim haec vox alias quoq; apud Hippo. significationes.Quippe intei du idem quod exercitiu denotat, veluti lib. s. Epid. pari.s. Aph. vlt. Vbi est, πονρι σιτίων ἀγκοθω- cibos pr*cedat. Nonnunquam dolore significat, ut i nita A ph. 46. Mo πίνων Ox numω , duob. dolorib.simul ortis. Quod si vero somnus iuuerit,minime Ietale erit,sui sci. Iacet ratione. Quatenus enim ad ipsum attinet somnu, num fiuide portet tmoxios enim humores probe concoqui fignis imo tamenecessario tu salubris futurus est morbus. Nam si coplura alia ligna mortas aderint, nihilominus aegri exitiu si quetur. Quare si Ederit somnus onu quide signu erit:at minime certa salutem portendet,nisi etiam caetera signa salubria
fuerint. A N N O T. IN COM. G A L.
munas, quando in principiis acccssionu, quas Graeci ἐπ-μα- ι in vocat, aegroti dormierint. Initiu vero accessionis esse ἐπι- νυμοι- , testantur ea quae scribit Gale.in lib. de Morborum xemporibus,inquiens, - Αἰ ἀ My arae μιγῶ, τίννAε πίπτω λιον. ρεπυ τὸ , Ain M'. γοντω
75쪽
MLων - .Imiasionem accessioms voco nune is exquisite primum latitudine carens.ide vero hoe Grandamn taxare consueuerunt. Sed plures. J Cce. In acces-Tranunt crudi permanentes. Ob hane tal;--- . - . t
sanguini ,6 catam qui in eis ad exteriora motione, tanquam maxima auxiliu, illi quae fit in acceseiona initiis eorunTI
mld punge'dae hae duae dictiones,ex ipsis. siquidem J 2 - , , malis,de quibus supra dixi
mus. Ipse enim Hippocrat. vult, &c. J Lib.nimiruris.Eoid pari. .Aphor.It. Vbi ita scriptum reliquit, ἔ-
teriora, frigidior. dormiens contra. ovante: ad ii i R
76쪽
fingula deprauate atq; aliter quam pro frae naturae modo h beant,apprehendunt. Quod Theophili medici exeplo capri . libri de Disseren.symp.Gal.luculenter admoduostedit.solius vero deliiij se Φαισι υι , ait Philotheus,id est, breuitatis midiosus,meminit tanquam mali periculosioris grauioriss , sub eodem reliqua etiam coplecti volens, dolore nimirum, febre, inflammatione,& id genus alia: quae si sedauerit,bonum erit.
Mannm, vigilia, utraque si immoderata existat,
malum. NImia immoderatam omnia tui messe prorsus adue
sa & inimica, somni ac vigiliarum exemplo monstrat Immoda Hippocr. inquiens: Somnus,visilia,utraque si modum excesse- rata ora rint,malum. Malum quidem lignum, & causa mala. Quippe n nixq in,
refert m iri , ηπι ἀτιμ'. Somnus enim immoderatus .
signum malu existit, eo quod primu sensoriu, hoc est cerebru moderat. 7sum nimis quam conueniat refrigeratum & humectatu esse unde. gnificat. Somnus vero naturalis,atq; adeo moderatus, fit ex sonus na- evaporatione alimenti. Siquidem vapor suauis & viilis ex nu- mxi trimento exhalans, rebru ascedit, & ab eodem refrigeratus, inq; humorem coactus defluit in cerebro, & meatus tensuum ' & neruoru motivom obstruit. Quu itaq; somnus moderatus ac naturalis propter suaves halitus cerebrum petentes fiat,qui frigiditate cerebri inerassati& defluentes illud rigant &E minant, accidit ut in eo censoria placide quiescant. Contra ia semate propter lentos crassbs ac frigidos humores, animus mens violente opprimitur. Quapropter merito Hippocrati ut malum signum damnatur somnus immoderatus. utpote qui libro 6. Epidem.part.6.Aphoris s. scriptum reliquerit: Labor, ,.ribus, potus, somnus, venus, omnia mediocria sunto. Causa, νηtiam mala existit somnus immoderatus, eo sp vaporosa e crementa effluuia cohibens in corpore coaceruat, neque ndiscutiantur permittit. Corpus praeterea, Hippocrate lib. a.
de vi Lacui. Aphoriculi.teste, dissoluit, capitisq; grauitatem p rit. Proinde errare eos toto coelo eonstat, qui somnum sem
77쪽
vigilitim per bonum esse asserunt. Caeterum simi etiam immoderatae modi . Vigiliae malum signum.siccitatem enim multam portendunt Mala quoq; causa,quia Hippocrate, ubi supra,minore, cruditatem pariunt, atque adeo cibi & potus coctionem impediuta Citat hanc sententiam Gal. lib. 3. de Male assect.locis, cap. q. ibidemq; & somni & vigiliae causas inquirit.
Somnolentas & graues dispositiones. J Graece, τας κωμα τώ ait: δε λως, comatosos soporososq; affectus. Sonus grauis.Jtia r. Graece κωμα, sopor:sic enim magna ex parte interpretes Latini vocant:ad euitanda vero colationem, optimum est retinere Graeca vocem coma. Primo sensitiuo,hoc est cerebro. J Gra ce I πρωτου G20ι , τουτεσι τ ἐγ Φαυν. Est autem Graecisa,N- mPκτικυν, de Latinis sensitiuu Arist. in lib. de Somno & vigi- μ, Iia,cap. r.autore,idquSMentit,aut sensu praeditu est. Primum
so suuu. iijitur sensitiuum, G1 eerebrum interpretatur, idq; propter Pς v δ' Aristotelem, qui in lib. de somno & vigilia cap. z. cor ipsum sitim sensus de motus principiu esse statuit. Quare ut diceret mnu
Aristotς- fieri corde quiestente & cessante, coactus est: quu tamen comii. tu. stet omnibus cordis motu propter caloris ad interiora reuoc tione,per somnum esse venementiore ac validiorem, quam invigilantibus.Nequaqua igitur in somno quiescit cor,neq; eiustum functio cessat,ut Arili.censuit,sed validius mouetur. Non 'φ' esse aute cor primu sensitiuu, vel hinc abunde patet, pomnia si iluci' sententia nerui sint instrumenta, per quae ad omnes corporis partes sensus & motus deseruntur. Neruos vero nasci ex cer bro,testatur inspectio ipsa. Proinde temere faciunt recetiores quida,quod nullius mometi argutiis hoc Aristotelis erratum tueri conatur:cu tam sit cuides ut nulla sophistica huic med ri possit, perinde atq; hoc quod in eode lib.& alibi etia asserit. cor esse venam principium.Retineamus itaq; in scholis mediacis vera & syncera dogmata, parum curantes quid Aristoteles di alij de iis senserint. somnum semper fieri cu modo.J Grae
nulli somnum semper esse mediocrem existimant.
78쪽
Non satietas, non βm Aeque aliud quicquam bo
num est, quod naturam excesserit. 4 Vemadmodum praecedenti sententia, somni ac vIgilla:
rum:ita nunc satietatis& famis exemplo,omnia immo- stili ascierata este noxia ostendit. satietas autem,quae Hip. cc Galano dicitur,est, quando plus cibi quam naturae corporis Convenit,Galeno infra Comm. l . autore,ingeritur. Nil au'tores Graeci pro cuiusque rei satietate hac voce utuntur.Carte- Aphor. Trum Catietatem facere morbum, atque adeo nocere, insta ε - ξpt
. etiam tetratur Hippo.dum ait: Ubi plus eibi prauer naturam Τ' ' ' anginum suerit, morbum facit. Qui igitur sanitati, studio te. 'r' ' ' 'netur,is accurata diligentia satietatem nullo non tempore vi tabit. Quod etiam alibi monuit Hippo.ubi ita scriptum reti 1M- ri: Sanitatis studium est,non satiati cibis, & impigrum esse Ictares'
1atietas noxam affert,ita fames,quae illi opponitur. Nam diu 'si mii tim tolerare famem, ventriculum malis replet humoribues. Ul hμ Q uod manifeste testatur Galen. lib.3. de Natura lib.facult. ita Apho Icribens: Quippe ventriculus si melius paratiusque nutrimentum habet, externum non postulat. Sin aliquando postulat, 'nec eius copia est, excrementis impletur. Non tantum vero 'Iatietas & fames noxam afferunt, sed Se omnia alia quae natu Tam excedunt, & immoderata sint. Quod infra iis verbis pa- Iam innuit: plurimum ac repente vacuare,aut explere, calefac re a refrigerare,sive quouis alio modo corpus mouere,p riculinum. Quoniam omne nimium naturae inimicum,u mete que mediocritate delectetur & conseruetur.
Lassitudines sponte nata morbos praenunciant.
QVid lassitudines sponte euenientes, quas κόπουr αντυ-τxe sponte ' Hippoc. nominat, prae se serant. hoc in loco monstrat. Sponte autem natas lassitudines appellat sensationes mole- 'stas , qua' citra motum accidunt. Quare disserunt ab iis quae ποώumpliciter Se citra ullam adiectionem lassitudines dicuntur. citer.
Quinetiae immodicas exercitationea excipiunt, atque sania
79쪽
irim symptomata sunt. ae vero sine iis consistunt, morbosi sunt symptomata. Ita ut commodissime ab Hippo.dimim sit, Iassitudines sponte nata: φυ τι κηυῖM, Philotheo Lassitudi- interprete,hoc est,nunciat morbos. sunt autem utriusti; lassis r . tudinis tres species, inor, τμωAst, ηπι ΦMD 'Mur, ulcerosa, tensiua,& pElegmonosa. De quibus copiolissime tractat Gal. in iis libris quos de Tuenda sanitate inscripsit. De iis quidem quae ob immodicas exercitationes accidunt, in tertio. De iis vero quae sponte nascuntur,in quarto,& lib.2.de Symp.causis, α . Ad quos nune lectorem ablegamus,ut inde e quibus camsis oriantur,& qua ratione subinde emetari queat, cognoscar.
Quicunque parte aliqua corporis dolent, ct dolia
rem omnino non sentiunt, ijs mens aegrotat. PRO pleniore huius aphorismi intelligentia, sciendu π rari dolorem bifariam apud Hipp. accipi. Primo pro assectu, iν - qui efficit dolorem. Quo in significato lib. c. Epid. pari. r.
Aphor.7. sumitur,ubi ait: In Cranone vetusti dolores frigidi. ,3 noui vero calidi. Quam sententiam Gal. etiam in Com. citat. D secundo pro molesto, tristi, laboriosoue sensit accipitur,qui an separatione ac diuisione uniti corporis, Galeno libro I. Sympl. causis, cap. .autore, consistit. In praesentia itaque per Dolentes . est,dolentes intelligere oportet eos qui afferui ali. is quo dolorem excitante infestantur,eoq; vehementi Cuius res,, testis est Galen. lib. . de placitis Hippocratis & Platonis,ubi inter caetera sententiam hanc Hipp explicans ita scribit: Hie' dolentes nominat eos qui aliqua in parte offensi sunt ita v hementer,ut nisi delirio premerentur, dolerent. Per arem v
ς ψ ro, hoe est dolores,sensius molestos, tritasve accipiendi sunt. od ex iis quae idem Gal. loco iam citato scribit, eui dentis. smum fit.Α nonnullis, ait, quemadmodu ab Hip. ubi inquit, Quicut parte aliqua corporis dolent, & dolore omnino non sentiunt, iis mens aegrotat: sensus solus interdum dolor a i enis, pellatur. Sensus igitur verborum Hippocratis is erit iri a C sectum excitantem dolaremal min parte corporis obtinerit. &dola
80쪽
di dolonem qui ab eo nascitur affectu omnino no sensunt diis mens aegrotat.τὰ πολλὰ enim αντι φ hoc est omnino, τά rahoc loco, Philotheo teste sumitur. Mens autem quae Hippocrati γνω- hic idem quod διάνοια, Galeno in Comm.autore, . hoc est ratio significat. Si e disti , quod ratiocinetur, aliud ex Vt μν. alio eliciens,componatque ac diuidat. Aegrotare verb& Ia di 8 30 mentem ex eo patet, quod aeger manentem adhuc affectum non sentit,quanquam affectus doloris expers non sit.
Dispositiones. J Graece, διαθέους ἐν ἀσἰgis alta, affectus in quibus dolore asscimur. sunt autem duae doloris causae. Vna Dut dolo
inaequalis intemperies,quae consertim alterat. Altera continui in cauta. Glutio Quod Hipp. iis verbis confirmat: Dum alteratur & , , Corrumpitur natura,dolores fiunt. Quam quidem sententiam ad confirmationem duplicis must doloris citat Gal. p. . lib. de in quali intemperiae & libro I.de Sympl.causis cap. . Duas vero causas esse doloris, quemadmodum nunc ostensum est, Galen. lib.Σ de Locis male assectis cap.I.Jc lib. .cap. 8.& cap. So. Artis medicar,& lib. 2.de victu acut. Comm. I.& o. & I3. Iib. Ther.meth monstrat. Quae loca ideo indicauimus,ut st diosi veritatis intelligerent, falso Arabem Avicennam Fen. 2. Avicenna primi Canonis doct& summa 2.cap. I9.erroris arguere Gai Q x Dum nostru , quasi doloris unicam latum esse causam cessierit, μ'is
cotinui nimiru solutionε. Qua frigidis enim rationibus bunc Luisi,ta
circunueni re nixus sit, facile ex locis a nobis nuccitatis palam dieatur. omni b. fiet. Fractione.JGHee,ελασμα, collisione.Est aut millia nae risio,teste cap.vlcide Morb. causis Galeno, ubi caro, vel ossium Collisio, aliquod molle,ri sunt puerorum, subirruente extrinsecus alia quo violento, valido & duro corpore colliditur, faciεsque e terna integra permanet,& in profundo sunt multae ac exiguae
diuisiones. Rupturam. J Graece iῆγμα. Est veros in ruptio, e
Gal. libJ. .&6.Ther.meth. p.I.& libri dedissmorb.cap.8. RU in autore carnosae partis citra vulnerationem diusio. Mentem Gue animum. J Graece π do ἔλασαν, siue mentem, e rati nem.Nam ita λανxv Cicero etiam interpretatur.