장음표시 사용
221쪽
io 1 CALDERINI COMMENT. . parere velis, pereundum est ante lucernas: Si saltu admittas, dabitur mora paruula, dum res Nota urbi se populo contingat principis aures. PDedecus iste domussietvlumus: interea tu Obsequere imperio si tanti est vita dierum Paucorum:quicquid lenius meliusique putaris, Praebenda es gladio pulchra haec se candida cervix. I ergo optabunt hominest si consilium vis, . . . . Permittes i s expendere numinibus quid 1 Conueniat nobis, rebusquesit utile nostris. Nam pro iucundis aptis ima quaeque dabavi dij. Carior est illis homo quam sibi, nos animorum Impulsu, o caeca magnaque cupidine docti Coniurium petimus, pariumque uxoris: at illis Notum qui pueri,quati siquefutura sit uxor. Vt tamen seposias aliquid, voveasquefactatas tu es candiduli diuina thomaculapores, Grandum est visit menssara in corpore sano:
nem posce animum mortis terrore carentem' ut Patium vitae extremum inter munera ponat
Naturae, qui ferre queat quoscumque labores, Nesciat trusici, cupiat nihil, o potiores
Hercutis erumnas credat saeuosique labores Et Venere, cir carnu, se plumis Sardanapali. . '
TranJursiae per virtutem patet unica vite.
Nullum numen habes ,si sit prurinita: sd te
Nos facimus fortuna deam, caeloque locamus. nostris. J Vel Lucullianis: nam illic interfecta est Messalina
vel Messalinae hortis. ANTi Quo RiTv.JNam antiquo ritu instituta est dos: quasi mulier ita videatur emere virum: ut scribit Varro. cvM sic N ATO Ri Bus. Scilicet dotalium tabularum: nam obsignaras sutile tabulas dotis scribit Tranquit. Av,Pεx. J Auspices qui solent praeesse legitimis nuptiis. ANTE LvcERNAs. J Ante lucernas dixerunt antiqui, pro in mediis Onuiuiis & ludis nocturnis, id est in medio conuiuio nocturno. Pli. Loliam Paulinam se tanti apparasse scrib si , ut spectaretur ad lucet-
222쪽
vi ouus scitet. J Reserente ei Calphurnia. Hostiae etiam hoc di ctum est ei, Matrimonium DP, At IFulim Senatu cr miles, ac ni propere agis tenet urbem maritus.'perra Messalinae:cuius iussu multae caedes perpetratae fuerunt : ut scribit Tacitus. NiL ERGO OPTABUNT HOMiNES.J Non debent petere & optare aliquid,5 Iuuenalis, cum omnia sint pernitiosis,ut ostendisti. si coNsILIVM vIs. JRespondet Iuvenalis. rno iv cvNDis. J Id est loco eorum quae nos petimus ad volupta
ANIMO M.t. i.affectuum& Hationis. TOMAcvLA. J Sunt farcimina porcinis carnibus caesis de obuolutis pinguia: Martia. Tomacula figurate protulit.meminit autem huius victimae Iuuena. potius quam aliarum: quoniam in nuptiis & re uxoria, cuius paulo ante secit mentionem: qualisque sutura sit uxor porcus mactabatur: ut Varro in re rustica scrinit. . NvLLVM NvMEN HABEs s I SIT PRvDENT1A. J Hoc dicitur ad sortunam quae nullum numen. i. nullas vires & potentias in nos habet,s prudentes simus. i. si secundum virtutem vivimus. sed nos. s negligentes virtutem ,&qui imprudentia serimur. Facimus deam&con. secramus te coelo:quasi dicat: Fortuna ex imprudentia hominum nata est & censetur.
fARDANAPALi. J Lege Diodorum,& strabonem, qui de Hoc satis multa scribunt.
Si Rutilus demens quid enim maiore cachinno Excipitur vulgi quam pauper Apilim omnis conuictus, thermae, stationes, omne theatrum De Rutilo . nam dum valida ac inuenilia membra
SV sciunt galeae, dumque ardens sanguine feriar Non cogenie quidem,sed nec prohibente tribuno, Scripturus leges cst regia verba lanistae. Multos porro vides qοos saepe elusus ad ipsum creditor introitum selei exstinare macelli, Et quibus in his visendi causa palato es. . :cch
223쪽
ro C A L D ER IN I C O M M E N T. Egregii cetvat meliusque miserrimus horum
Et cito casurus iam perlucense ruina. Interea gustus elementa pre omnia quaerunt Nunquam animo pretias obstantibus: interiussiliendas, magis illa iuuant quae pluris emuntur. 'i
Ergo haud is cile est perituram arcesseresummam
ATTicvs. J Lx secta spicuri frugalem caenam&tranquilli otii
mensam Persico quem inuitauerat pollicetur : sed Satyrae non' oblitus excandescit in gulam eorum qui mensas lautitas palant quam diuitiarum modus serat: hanc mensae frugalitatem de otium. Mar. Horatius& Poctae, qui ex Epicuri sententia agebant ubique lauciant &lectuntur: nam Epicurus qui velam vitam in mentis tranquillitate dc virtutis exercitatione ponebat , talem laudabat mensam, ei vitae scilicet conuenientem, non igitur inuehitur in lectam Epicuri Iuuena.quod ridentinus clunicus putauit, cum tamen ipse ex sententia Aristippi iam diu vivat, hoc est inter epulat quibus veram voluptatem di ias niebat Aristippus ut in Fidentinum potius inuehi videatur Iuuenalis quam in Epicurum ex cuius sententia describit mensam. Articus gentilitium, nomen ducit si Attico equite Romano, de literis di familiaritate Ciceronis insignis,ad hunc Martia.
uice quam renouas secundae mminagentis. Aliorum Atticorum meminit.Ta.hic vero diues erat.
si Auri Lus. J In Rutilum ex Rutilorum familia hominem inue hitur, qui cum tenuem haberet rem familiarem lautis limas parabat mensas: ut omnes iam palam de sentirent de dicerent eum in extremam paupertatem delapsurum,& consumptis rebus omnibus sore lani 1iam 5. gladiatorem , ut inde scilicet tibi pararet victum: in quo alludit ad historiam: nam Publius Rutilius unus ex maioribus huius Rutili, collega Cnei Manlii in consulatu, eruditionem gladiatorum & lanistarum tradidit: quod Maximus ita scribit , armarum traictandorum medi- ratio a Publio Milio conseule Cnti M/nt, collega, militibus es tradita,is enim nullius ante se Jmperatoris exemplumsecutui, ex ludo Cal. curet, Scauri doctoritat Iadiatorum accersiis, itandi atque inferendi istas Jubtiliorem ratimem tigibus
AM PAUPER APiTivs. J Apitius hic pro omni guloso accipitur. Sensus est , nihil magi, deridetur quam gulosus factus pauper ut erat Rutilus.sCOPTVR s LEGE s. J Veniet in paupertatem &scria et leges gladiatoribus, erit enim lanista : nam lanistae dicebantur qui habebant gladiato ies quos mercede locabant edentibus munus. ipse inquit erit lanista , & regulus inter gladiatores, quibus impe
224쪽
nudis IvvENi Li A MEMBRA . J Irridendo hoc dicit,quasi dicat properat ad paupertatem, ut cum sit futurus lanista ob inopiam sit saltem . iuuenis. svppici vNT GALEAE.JId est erudititioni armorum. NON coGENTE Qui DEM. J Tribunus plaebis cum consules habebant delectum populi ad militiam, aut cogebat Quirites dare nomina,aut prohibebat obseditionem & odium in Patres,quod lon a lectione Li- iiij exploratissimum est. Suspirans igitur satyrice Iuue. ait Rutilum lanistam habiturum multos iuuenes ad gladiaturam, qui dabiit nomina, Tribuno plebis non intercedete, nec cogente ut scilicet ostendat omnem publicae militiae disciplinam esse extinctam, de meditationem armorum resedisse tantum in gladiatoribus.
Lancibus oppstis. vel raratris imagine fracta, Et quadringeniis nummis condire gulosum Fictile, sic veniuni ad miscestanea ludi. Refera ergo hac eadem quis paret,in Rutilo,nam Luxuria est in venditio: laudabile nomm mit o a censu famam trahit. istum ego iure Despiciam qui sicit quantum sublimior Atlas Omnibus in Libya sit montibus ,hic tamen idem Ignoret quantum ferrata distra ab arca Sacculus.e caelo dependii Figendum memori,iractandum pectore siue Coniugium quaeras,vel acri in parte senatus se velis . nec enim loricam poscis Achillis Thersites, in qua se traducebat Vlixes. Ancipium ceu tu magno discrimine causam Protegere assectas,ie consule:dic tibi qui sisrorator vehemens an Curtius,an Matho buccat
scenda est mensura suispectandaque rebus
In summis minimisque: etiam cum piscis emetur, Nec cupias multam cum sit tibi Gobis tantum In loculas,quis enim te deficiente crumena Et crescentegula manet exitusiare paterno in rebus mersis in venirem Iarooro atque argevii grauis, o pecorum, Urorumque capacem.
225쪽
MATRIS IMAGINE FRAcTA. J Hoc est ex historia .ut ego quidem Ieiario. notat enim hominem sui temporis gulosum, qui partem sta tuae maternae vendiderat ut cibos emeret delicatos. MiscELLANE A. J Miscellus Crotonem condidit ex oraculo,ut scri-Dit citrabo. Miscelitatem ludi erant quos in Gallia edidit Caius princeps , ut scribit Tranquill. unde iniscellanea praemia quae in Miscellis ludis dabantur dicta sunt: sensus Iuvenalis est,qui pedet ex eo quod dixerat de Rutilo,quod scilicet , propter paupertatem aliquando cope I et tir erudire gladiatores. sic,id est, cum homines pauperes fiant ex gula. Lv'I VENlVNT AD MiscELLANE A. id est ludi illadiatoris ab his aperiuntur ad praemia ludorum accipienda ut inde vi-
idiv infima sorte euectum ad summos magistratus , ante est dictum: suit item Ventidius. de quo ut puto nunc lo-
in py*0 v si lil*oruin nationi, ut scribit Tacitus, cum
Poetice fratre Pallantis qui praeerat Samaritis prouincias spola' Drs εNT,rNΩΘΙ ΣΕ ΑΥTON. JHoc non descendit de coeIo, sed a ChiloneLacedaemonio dictu est, cuius responsa pro oraculis acce-
Comes aeris alios atσue limis miseris, haec consecrata sunt Delphis aureis
miseriam,sed sponsionem, θοψοm,inquit.cemmes Atracturae. AN CvRTI v s. J Curtius Montanus causidicus, de quo Cornelius Tacitus, Occum ιruci oratione Curtius Montantis, de alibi. Censuit Curtius Montanus. GJc ita coniungas ut legas tu cogitabis an sis orator vehemericae & .eti ioci , bibiς ' 'μ- - Μδ hQiqui non sunt oratores, sed bue colore ut scribit Fenestella,au-
P. ρptu e glacie,non ostendit motum vitalem, nisi calore patina on venetas mensas recipitur licet exiguo precio.
Tinus a dominis post cuncta nouisiimus exit
Annustas. O digito mendicat Pollio nudo. Non pnematuri cineres, necfunus arcerbum Luxuriae sed morte magis metuenda senectus. ApiarumquePadus, onductapecunia Roma,
226쪽
IN sAT RIAM XI. Et coram dominis consumiturunde ubi paulum - is qui superest,spasiet faenoris auctor,
ut vertere solum Baias se ad Hostia currunt. Caedere namque foro iam non tibi duerim, quam A sevitias a feruenti migrare Suburra.
uti dolor soluspatriam fugientibus, ista
Maestitia est caruisse anno circens ita una Sanguinis in facie non haeret gutta: morantur Pauci ridiculum , es fugientem ex urbe pudorem. Experiere,hodie nunquidpulcherrima visu Persice nonpraestem vita,nec moribus ra: Sed laudemsiliquas occultus ganeo lutes Coram aliis, dictem puero sed in ore placent . . Nam cum sis conuiua mihi promissus, habebis Euandrum, venies Tirymbius,aut minor illo Hospes se ipsi tamen contingens fanguine caelum, inter aquis, alter lammis ad sidera misu. Fercula nunc audi nullis ornata macellis. De Iiburtino veniet pinguisiimus agro Haedulus, ct toto grege mollior insitius herbae, Nec dum ausus virgas humilis mordere salicti:
tui plus lactis habet qua anguinis, ct montani Alaruilostio quos legii villica fuso.
ANN vhvs Exi T. I Annulus insigne equestris di nitatis, quem gestare non poterant, nisi quadringenta sestertia haberent: de eo censu imminuto annulum deponere cogebantur. Masetialis, Dum donas Macer annulos puellio, Desi es Macer annulos habere. ExrT ANNULvs.JId est deponitur annulus, insigne equestre quem amplius gestare non possunt imminuto censu. HI PLERvMM E GRADvs. J Hoc est hunc ordinem saepe videas
VERTERE sotv M. J Vertere solum est mutare patriam ob aes alie
SIMQVAs. Jsiliqua ab Ionibus ceratia dicta est,eandem nonnulli per errorem ficum aegyptiam dixeruntide hac Rutilius.
227쪽
e Descunt siliqua viridi mactescere μαν. Et gremia pascunt caetera tema sua. o ANro. lGaneum locum reconditum de quasi sub terra putat Pompeius ex verbis Terent ij ,ubi illum quaeram Zoeda abiluctum in Ganeum,ganeones proprie di cti sunt, qui popinas gula sectantur. phvrps.J Pultem inconditum panem fuit Ie scribit pli. qua Romani ante panis usum diu vixerunt, testimonio etiam Ennii ea ignota fuit
Graeciae veteri, tamen instituto post panis usum seruatum est, ut dies natalis pulte scitilla celebraretur,in pristini victus monimentum . pultes praeterea excogitatae sunt multis condimentis. Cato punicam pulte in condiri docet caseo, ouo uno: Apitius pultes Iulianas conficit, δc pultes tractogatas, nunc iuuena. intelligit de rudi illa pulte,non de hac condita. PLAcENTA s. J Luxuriosae gulae esse Cato docet,qui pluribus verbis de magna cura contecturam placentae , quam appellat placentem Semo dialem,scribit. AvT MINOR ILLO. JId est tanquam igneas. ALTER A Qvis.J Nam ut scribit Dioiῖysius cum regnasset AEneas tres annos post obitum Latini, quarto de ipse anno bello extinctus est, nam Rutuli in eum omnes cum Mezentio rege Hetruscorum impetum secerunt, praelioque commisso non procul a Lavino, multis caesis, eius corpus nusquam apparuit. Aliique dixerunt eum statim relatum fuisse in deos: alij Numico submersum, ubi templum ei aedificatum est hac inscriptione, Patri indigeti sui uis Numici nd gubernat: ali) id templum Anchisae ab AEnea conditum putant. Tibullus,
- cum te deneranda Numici. Vnda Deum cati miserat ιndigentem,
ORNATA NvLLIs MAc EL Lis. J Id est nullis obsoniis quae
in macellis , enduntur condita. PINGUISSIMvs HAEDvLVs.JMar. in coena frugali, Paruus in his una panetur cum uti mensa. Nidus inhumani raptus ab ore lupi.
MONTANi Asp ARAGi. J Ad disserentiam asparagorum altilium, qui sunt luxuriosae gulae. Plin. Siluestres fecerat natura corrugas, di auisque demeteret pasiim. ecce altiles spectantur a 'aragi , cr Rauenna ternis libras rependit. Siluestrem asparagum corrudam appellat Plin. Cato asparagos seri & coli docet, eo loco qui nouissimus est eius libri, ut scribit Plin. ut ex hoc intelligamus Catonis opus. quod in manibus est, ei sectum ei te: nam praecepta de asparagis eo loco leguntur, quo Plin. cribit.
228쪽
Grandia praeterea tortoque calentia foeno Oua adsunt ibis cum matribus, ct seruatae Parie anni, quales fuerunt in vitibus uuae: Signinumi numquepirum, de corbibus iisdem Amula Picenu,or odoris mala recentis:
Poc metuenda tibi siccatum frigore postquam
Hac olim nostri iam luxuriosa senatus Coena suis Curiusparuo quae legerat hono Ipse focu breuibus ponebat holuscula: qua nunc uallidus in magna fastidit compede fossor, alui meminis calidae se ui quid Lapopinae.
Sicci terga suis rura pendentia crate OMoris erat quondam festis seruare diebus, Et natalitium cognatis ponere lardum, Accedente noua squam dabat hostia, carne Cognatorum a uis, titulo tibi Consulis,atque Castrorum imperiis se Dictatoris honore Functus: ad has epulas Iolito maturius ibo
Erectum domitio referens a monte ligonem. Cum tremerent ante Fabios,durumque Catonem:
EI Scauros, o Fabrisios, rigidique severos
Censons mores etiam collega timeret.
Nemo inter curas esseria duxit habendum, Gualis in Oceano stum testudo nataret Clarum Troiugenis factura ac nobile fulcrum, Sed nudo latere sparuis frons aerea lectis Vile coronati caput ostendebat aselli, Ad quod lasciui ludebant ruris alumni. Tales ergo cibi qualis domus, atque supellex. Tunc rudis o Graias mirari nescius artes, Urbibus euersis podarum in parte reperta Magnorum artificumfrangebat pocula miles, TORTO FOENO. J In quo scilicet, gestantur idem Mar. si GNI NivM pinv M. J A patria dictum est, ut scribit Plin. quod alij
testiceum appellarunt a colore. SYRiVN.J Idem Mar. Cr nomen pira sua serunt Syrorum. eadem lactea dixerunt nonnulli, colore autem sunt nigro. MALA AEMILA PicENis.J Idest haec poma sunt rugosa ut oliuae pi-
229쪽
cenae, quae coditae mensis apponuntur, non ita sunt salubriora pi- cenae olivae maxime comedantur cibis de sunt rugosae. Mat.
Nec rura arum Ῥimen breue picenarum.
Plin. in Italia inquit picenae & sidicinae praeseruntur. MALA IEM OLA. idest certantia rugis. picεNis. idest cum Olivis piczni . . . SiccATvM FRiGORE. J Ex ratione naturali ostedit ea esse Lalubria. V vLvA. J Ex carnibus porcinis fiebat: de qua in commentariis Marti . diximiis: optimi saporis iudicabatur. Horatius: Nιl melior turdν, . nil dulcius ampla. QvvM TREMERENT F ΑBios.J Luxum nunc carpit lecti discubitorii: nam Caius Arvilius Pollio prodigii de sagacis ad luxuriae instrumenta ingenii, primus temporibus Neronis doςuit secare putamina test idinum, ut scribit Plin. in laminas. de lectos discubitorios ita operiri. ex testudibus autem nonnullae chersinae dicuntur, de quibus in commentariis Marti. diximus. Idem M. Aruilius, lectos operiri docuit argento, mox auro: nemo inquit Iuue. curabat operite lectos discubitorios laminis testudinum,cum Censores timebant,vt.costendat luxuriam irrepsitise corruptis & deprauatis iam moribus publica negligentia. .
CLARvM FvLcRvM.J Id est nobilem lactum dit cubitorium. ViLE cApvT AsELLi.J Hoc dicitur ut ostendat priscos illos seueros ruri saepe coenasse: ubi in limitibus agrorum speliabatur caput aselli veteri superstitione.nam Hetrusca disciplina ita incommoda agrorum
arceri putabantur. Columella. Nunc caput crcadici nudum cute fertur Uessi Drrhenusfixisse Tages in limite ruris.
Et apte ait patres pro putaminibus testudinu, potuisse ostendehe caput aselli quod erat in limite ruris: id enim candore testudinum put minibus sumte est.Quid rumpitur Fiden. I nostia discedens sententia, ait patres ex ossibus asinoruin operuisse lectos, quod quam ridiculum sit, cum omnes intelligant, praetereo.
Viphaleris gauderet equus, caelataque caissis ,
Romuleae simulacra ferae mansuescere tu a Impem fato geminos sub rupe ciuirinos, Ac nudam e giem clypeo fulgentis se hara Pendenti ue dei perituro ostenderet hosti: Osreenti quod erat solidis fulgebat in armis.
Ponebanι igitur Tuscofarruca catino
Omnia tunc quibus in uideas si liuidulussis. Temporum quoque maiestaspraestentior es vox Nocte fere media, mediamque audita per urbem Littore ab Oceani Gallis venientibus, o diis Q ium vatis peragentibus his monuit vos.
230쪽
IN s A TYRAM M. Mimnc rebus Latiis curam praestaresolebat Fictilis es nullo violatus Iuppiter auro. Illa domi natas, nostra que ex arbore mensas. Tempora viderunt: hos lignum stabat in usus. Annosam si forte nucem deiecerat Eurus.
At nunc diuitibus carnania nulla voluptas,
et dirombus, nil dama sapit: puIcre videntur Vnguenta atque rose : latos nisi sustinet orbes . Grande cum se magno sublimis pardus hiatu, Dentibus ex illis quos mittit porta Sienes, Et Mauri celeres, or Mauro obscurior Indus,
Et quos deposivii Nabathaeo bellua saltu.
FARRAc A.J Cibaria ex farre dicta sunt, quorumentionem facit, viost edat quod Verrius scribit tercentu annis Romanos farre victitasse. CATi No Tusco. J Idest vase fictili ma a retinae ollae ex Hetruria fictiles erant. Martia. Lautus erat iustis Porsina Militat. ET vox AvDITA VENIENTIBvs G Attis.J In Italiam, ita scribit Liui. in quinto: eodem anno, M. Ceditius de plebe mmtiauit trinnis se in noua via, L nnne sacellum est Iupra aedem Vesta, noctis silentis audisse vocem clo
riorem humana,quae mapstratibus dicι ι uberet Gallos aduentare.
FICTIris Ivr Pi TER. J Iovcm primum in urbe fictilem fuisse testa tur Plin. Consecta statua, Thurio, qui & Hercu. fictilem sorinauit. Hae enim ut ille scribit effigies Deum erant laudatissimae. nec poenitet nos illoru,qui tales coluere: auru enim de argentu, ne diis quide coim
GRANDE EBUR.J Nunc invehitur in luxum mensaru citrea tu, quas Mauri Romanis dederutex citro arbore, quae plurima apud eos naiacit ur,tato precio ut duaru altera quindecim libi is, altera paulo minus diuendita sit a Iubae earu tame latitudo non excedebat quatuor pedes de semipede a venis intercurrentibus & macusis: aliae tricinae dicebatur, aliae patherinae rotudae erat,& elephatinis dentibus sustinebantur, tanqua a diis nato iure ut scribit Plinius, ut eodem ebore Ne numinum ora spectentur,& mensarum pedes: plura de Jioc in Martia. diximus: Strabo in ultimo arboris qui de meminit de mearu sed no nominavit. SYENEs.J Syenem esse in AEgypto scribunt Plin. Stra. Ptolemaeus:&omnes: sed illud quaeritur quare dicat PORTA. ego porta Syenes dici existimo, quoniam illic tres ei ant cohortes Romanoru ad praesidium
aduersus AEthiopes: qui finitimi sunt, quod scribit Strabo. fuisse auteelephatos illic indicio est Elephantis infula, &urbs quae supra Syene est.xvi. milibus passuit, ita appellata ab elephanto tu multitudine: Herodotus de Strabo Elephantinam appellant, Plinius Elephantidem .