장음표시 사용
261쪽
IN sATYRAM XIII. Hoc monstrum puero, es miranti iam 'b aratro
Pisicibus inuentis, o farta comparo mulae Solicitus, tanquam lapides effuderat imber. Examcmque apium longa consederis uua Culmine delubri tanquam in mare Ouxerit amnis Gurgitibus mimis laictis vortice torrens.
Intercepta decem querenis hestertia fraude Sacrilega, qui si bis centum perdidit alter
Hoc arcana modo, maiorem tertim ista Summam, quam patule vix ceperat angulus arcae3Tam facile se pronum es veros contemnere Ieses, Si morialis idem nemo sciat. Ulice, quantarΑucis Nu Mi Nillus. J Id homines putabant deos esse in caelo, cum pauci esse dicebantur: sed postea quam turbam deorum in caelo esse traditum est, nullos putarunt. IIcvLΑ cvM CONI vGE PLUTO. cum Proserpina quam rapuit insicilia,id est, nondum homines putabant esse factum deum maris Neptunum,& Plutonem apud inferos, nec rotam Ixionis. Nεc fAxvM. J Quod scilicet impendet Tantalo, ut ait Lucretius vel Sisipho,quod magis placet. PRIMA PARs.l primus locus dignitatis. Ouidius, Magna fuit quondam capitu reuerentia cani, Et Gellius item scribit a Lacedςmoniis acceptum. PRO Dicios A Fin Es.J Id est prodigii loco. Tuscis ii BEL LisJ id est aruspicina, ex qua prodigia procurabamur. Oscis. Quoniam ex Hetruria primum aruspices venerunt. svs ARATRO.Jldest puto tanti prodigi, esse, quanti si pisces reperirentur sub aratro. svLAE FOETAE.JMula, inquit Plinius,peperisse in nostris sannalitas,si diu portentum quamuisThraphrastus scribat eam parere in cicadia :peperit,ut scribit Herodotus,sub expugnatione Babyl onis. LONGA CONfEDERiT vVA. J Apes ostentum & prodigium faciunt,ut scribit Plinius, vita dependentes vel domibus vel templis:consederunt tamen in castris Diu si contrario eventu : nam prospere pugnauit ad Athelonem. LONGA OA , dicuntur sacere uuam apes cum connexis pedibus pendent in speciem racemi.Vir.de apibus. Imm Uasique trahi nubes, iamque arbore summa Confluere,cr denses uam dimittere ramis. Columella, Deinde quum examen glomeratum in proxima frondentis arbusto iae ramν tans ederit, 4mmaduertita an totum examen in spetiem nius ua Dpm-
262쪽
u. praeceptor vero Fidentini, qui Plinium in tercentum locis deprauauit, ut in altera lucubratione ossedimus.& intra paucos dies edetur, hunc locum apud Plinium inuettit. nam ubi ille de apibus scribens ait eas ostentum iacere tua dependenter, ipse deprauando, una dependens scri psi,quod inficiari non potest . nam eius manum in margine Pliniano multis ostendimus. Impressi praeterea codices Plinil eo exemplo , ita ut ille in uertit scriptum habent. & tamen non puduit hominem perdit illi mi animi,nullius. Dotis .infinitet audaciae,ut suum errorem distimularet,epistolam in me scribere, qua accusat quod . nadependentes legerim, cum hunc locum iuuena. interpretarer.tu hoc audes bone pateritu homo id dignitatis & aetatis tam aperte mentirisὶ quod a nobis didicisti in malum vertis sed de te fatis multa altera lucubratione,quae mihi crede,tuas calumnias, cauillationes, ignorantiam in lucem profe
ret, tametsi omnes iam nouerunt.
Voce neget quasitficti constantia vult m3 Per solis radisi,Tarpeiaquefulmina iurat, Et Martis frameam, es C raeissicula vatis,
Per calamos venatricis pharetramque luellae, Perque tuum pater AEgaei Neptune tridentem, Addit se Herculeos arcus,hastamque Minerua, ciuicquid habent telorum armamentaria caeli. Si vero pater est,comedam inquit labile nati Sinciput elixi. pharioque madentis aceto. Sunt qui in fortunae iam casibus omnia ponant. Et nullo credunt mundum rectore moueri Natura voluente vices,s lucis es anni: Atque ideo intrepidi quaecunque altaria tangsint. Es alius metuens ne crimen parna siquatur,
Hic putas esse deos, o peierat,atque ita sicum,
Decernat quodcumque volet de corpore nonro
Isis Ur iraio Ieriat mea luminambo:
Dummodo vel caecus teneam quos abnego nummos
Ophi sis o vomicae putres O dimidium crus Sum tanti aver locupletem optare podagram Ne dubitet,laudas si non eget anticyra nec Archigene quid enim velocis gloria plantae Praestatio esuriens pisaeae ramus olivae λV sit magna tamen, certe lenta ira deorum est.
263쪽
Si curant igitur cunctos punire nocentes,
Guando ad me venietὶ sed se exorabile numen Fortasse experiar olei hu ignoscere. multi
si NepvT ELixi NATI. J alludit ad caput vervecinum,quod edebane elixum aceto madefactum,ut ante est dictum. ACETO PHARio.JId est aceto optimo niliaco: nam AEgyptium acetum preserebatur cunctis. Mar.
mpsara niliaci non si tibi )ilis .c si, set cum ini vitiari a fuit. svNT QVI FORTUNAE IAM LApstaVs. J Ita codex antiquus habet. alij inquit putant deos non esse, sed mundum fortuna & casu gubernari: & hi deos non timentes peierant. Alij item qui putant deos esse peierant, timentes quidem iram deorum, sed tamen ei pecuniam
LecvNQvE ALTARIA. J Iutant per quaecunque numina, etiam si falso iurant. isis.J Praesenti numine ferire putabatur periuros,quotiens Per eam iurantes fidem non seruabant.Mar. Iura per Θriar tibi timores,
vo MicAE.J Vomica apostema est. si NON EGET ANTicYRA. J Id est fi non est omnino insanus, verba sunt periuri .duplex est Anticyraealtera ad sinum Malliacum & OEtam montem,altera iuxta Chryssam non procul a Delphis: ad superiorem nascitur helleborum purgandae insaniae remedium , de qua intelligit. Ouidius, stultauid o in magna nascitur ntiora: In altera helleborum praeparatur,ua utilic tuto sumi possit :lut seribit Plinius, propterea Drusus tribunus eo descendit cum purgatus est. Anticyra olim Cyparissus dicebatur, ut scribit Pausinias , sed mutaui enomen ab Anticyro Herculis socio. Nie AMuioεNE.J Qui scilicet est medicus curandae insaniae. OLiv E PIs E E. Id est oleastri,nam ad Pisam in Olympo athletae victores oleastro coronabantur, quam arborem sevit Hercules primus, non tam ad coronamenta, ut scribit Pindarus, quam ad arcendos rardios solares.
Committunt,eadem diuerso crimina fato, Ne crucem pretium sceleris tulit, hic diadema. Sie animum dirae trepidum formidine culpae
Confirmat.tunc resacra ad delabra vocamen
264쪽
Praecessit trahere imo,ac vexare paratus.
Nam cum magna malae superest audacia caus, Creditur a multis fiducia, mimum agis iste, Urbani qualem fugitiuus sicurra Calusii.
mrsier exclamas ut stentora vincere posiis, Inl potius quantum Gradivus Homericus,audis Iuppiter haec, nec labra moues,cum mittere vocem Debueras vel marmoreus, vel aeneus aut cur
In carbone tuo charia pia thura soluta Ponimus es sectum vituli iecur albaque porci omenta 'ut videonustum discrimen habendum est rius inter ves in statuamque Bat)Pi. Accipe quae contra valeant solatia ferre, Et qui nec Cynicos, nec Stoica dogmata legit A C nisu tunica distantia, non Epicurum Suspicit exigui laetum plantaribu3 horii. Curentur bij medicis maioribus aegri: Tu venam vel disicipulo comitte Philippi.
Si nudum in terris iam detestabile factum
svPEREsTJ Id est ab undat. P tDvCi A.JId est recta conscientia. MIMUM AGIT.JNon exponas facit te mimum,ut nonnulli , sed ille clamat quasi mimus recitaret phasma Catulli, in quo clamore opus est ut ante diximus. TvJScilicet ex altera parte o Caluine. URBANI. J Cognomen Catulli est. sTENTOR A. J Stentor in Graecorum exercitu,& viribus 5 magnitudine vocis nobilis fuit,ut scribit Homerus: nam latum clamabat solus, quatum alij quinquaginta, propterea Iuno obiurgatura Gretcos magnis vocibus,Stentori assim illata est. GRADivvs HOMERicvs.JMars apud Homerum a Diomede vulnera- . tus clamauit quantum nouem vel decem milia virorum solent, cum pugnam ineunt,ut Homerus scribit. LABRA.JNam cum lupiter irascitur instare buccas dicitur & mittere sulmina magna vociferatione,Horatius,recvn. J Id est exta , nam iecur obtinet primum locum inextia. l
265쪽
. IN sATYRAM XIII. ans et ArvAM BATILLA J Vilissimi hominis de quo ante est dictum. AccipE stat AE coNTRA. J Hunc totum locum peruertit ridentinus, nee cmendauit suas inertias ex nostris scriptis cum posset. Sensus est. Audi quas rationes possit tibi afferre ad consoladum in amissa pecunia, etiam is qui non disputet ex sententia aut Cynicorum, aut citoicorum, aut Epicuri,qui scilicet omnes opes contempserunt. Qui NEC CYNicos. J id est qui etiam non utatur auctoritate Cynicorum in te consolando , ut scilicet doceat opes esse contemnendas Cynicorum sententia,qui eas adeo neglexerunt,ut ne vestem quidem habere voluerint. STOICA DOGMATA DIsTANTiA A cYNicis soLA TvNicAJId est,qui noafferat tibi sententiam stoicorum qui dixerunt opes esse contemnen-odas,appellantes diuitem quicunque caelo tegeretur,ut scribit Cicero. hi solum iunica distabant a Cynicis quoniam eiusdem erant sententiae in opibus contemnendis,neque earum videbantur magis auidi, nisi hacvna re quod ipsi habebant vestem qua carebant Cynici. LAETvM PLANTARIEvs HORTLJ Id est ex sententia Epicuri qui vixit contentus exiguo horto. nam Epicurus primus in urbe habere hortos docuit , unde hortorum magister est appellatus, quod scribit Plinius. Papinius,
Et alibi, quantum Epicure tibiparuis si cit in h.rtis.
CVRENTvR ME Dicis,lcc.J Id est non afferam tibi rationem philosophicam in tam exigua iactura, sed si allicereris grauiore dolore,indigeres de esses curandus etiam doctiore consulatore. v EL Disci Pu Lo PHILIPPi. JVt ab imperito medico,qualis est Philippus,potes curari,id est,dolor tum etiam ab imperito consolatore poetest leniri. Ostendu.taceo nec pugnis caedere pectus Te vero, nec plana faciem contundere palma, uando quidem accepto claudenda est ianua dam , . Et maiore domuo gemisu,maiore tumultu Planguntur nummi quam funera nemo dolorem
Tingii in occaseu vestem diducere summam
Coniemus vexare oculos humore coacto.
266쪽
CALDERINI COMMENT.nd si cuncta υides simili fora plena querela: Si decies le iis diuersa in pane tabellis Vana superuacui dicunι chirographa ligni, fretuli ipsiorum quas littera gemmaque princeps
Sardo mcus, loculis quae custoditur eburnis: Te nunc delitias extra communia censis
Ponendum quia tu gallinae filius albae, Hos siles punii nati infelicibus ouis. Rem pateris modicam, se mediocri bile ferendam,
Si flectas oculos maiora ad crimina.confer. Conductum latronem,incendia sulphure coepta Atque dolo orimos cum ianua colligit ignes: Confer es hos veteris qui tostant grandia templi Pocula adoranda rubiginis spopulorum
Dona,vel antiquo positas a rege coronas.
Haec tibi si non sunt, minor exta acrilegus, qui Radat inaurati femur Herculu, se faciem ipsimveptuni, qui bracteolum de Castore ducat.
An dubitet solitus totum constare tonantem Confer se artifices mercatoremque veneri, Ei deducendum corio bovis in mare, cum quo
Clauditur aduersis innoxia simiastis. Haec quoia pars scelerum,quae custos Gallicus urbis V que a Lucifero,donec lux occidat audii immani generis mores tibi nosce volenti Suffit una domus paucos consumme dies,o Dicere te miserum,postquam Arinc veneris, aude. Ruis tumidum guttur miratur in AlpibusZaut quis
TAcrod Id est non prohibebo te dolere. TABEx Lis. J Pugilares intelligit ligneos quos vanos appellant debit res,quamuis in his manu eorum scriptum sit de pecunia his credita.
Debir aut sumptriter inm riadere num si Vana superuacui diceni chiraetrapha ligni. RADAT IN AvRATI. J Nam soletavit lares laminas vel aureas vel argenteas exstatuis vel leois discubi otiis unguibus eradere. Maritalis.
267쪽
ma ii astuti deras est ingue minis irraei a de fulcra quam reor esse tuo. Vt in commentariis Martialis diximus ue testimonio etiam Trauquillide seruo eo crimine damnato. cvsTos GAIxicvs.J Alij anserem exposuerunt,& Fidentinus eundem errorem secutus in suis commentariis ita scripti t. sed postea addidit hac sententiam nostram quae vera est: ei tame non plane asscntitur, sed de ansere assirmat intelligendum esse. o miserum hominem, qui nec in media luce oculis utitur, sed caecus sertur. CVsTos GALLIC . ego Rutilium Gallicum intelligo,pro quo Soteria scribit Papinius: hic apud Domitianum secundas dignitatis partes obtinebat,ad eumque omnia urbis iura ab aliis magistratibus deserebantur, unde custos urbis est appellatus. Papinius,
- dubitataquesidera cernit Gai uri. ei coelo, Dis es Germanica cordi, quis neget i erubuit tantost lia re ministra Imperium Fortuna tuum.
quippe manet, longumque aetio redeunte maneSit siuem penes intrepidae mitii custodia Romae. Audiebat igitur Gallicus plura scelera quam dixerit hactenus Iuuena lis. nam cum reddat iura soro, causae nocentum apud eum ageban
In Meroe crasso maiorem infante mamillam fCaerula quis stupuit Germani lumina ,suam Caesariem, or madida torquentem cornua cirro3Nempe quod haec issis natura est omnibus una. Adsebitas Thracum volucres, nubemque noram Pygmaeus paruu currit bestitor in armis, Nox impar hosti, ruptus eper aera curuis
Unguibus a saeua ferturgrue. si videas hoc Gentibus in nostris risu quatiere sed illis Suanquam eadem due spectentur praelia ridet Hemo,ubi tota cohors pede non est Arior uno. I usta ne periuri capitis, haud que nefanda
Poena erit: abreptum crede hunc grauiore catena Protinu or notro, quid plus velit iraλnecari Arbitrio . manet illa tamen iactura nec unquam
Depositum tibis pes erit: sed corpore revoco . Inuidiosa dubii minimus Iolati anguis. ι vindicta bonum vita iucundius is,
268쪽
a3ς CALDERINI COMMENτ. Nempe hoc indoecti quorum praecordia nustis
Interdum,aut lembus videas stagrantia causis. Quintulacumque adeo est occasito si scit irae. V Appus non dicet idem,nec mite Thaleris Ingenium Uulciquesenex vicinin Hymeto. 'ut partem acceptae siuae inter vincla cicuta Accusatori nostet dare, plurima felix
Paulatim vitia, atque errores exuit omnes:
Prima docens rectum sapientia,quippe minuti Semper se infimi est animi exiguique voluptas Vltio, continuo sic coEste quod sindicta Nemo magis gaudet quam foemina cur tamen hos tu Tu Useputes , quos dira conscia facti
Mens habet attonitosZessurdo verbere caedit Occuisum quatiente animo tortore flagestumZPoena autem vehemens,ac mulio saeuior illis, GuaN G disius graua inuenit es Rhadamanthus
Nocteteraesum gestare in pectore testem.
iN MIROε.J Insula Agypti distans a Syen ne quinque milibus stadiorum. Timosthenes autore Plihi' scribitideue iter sexaginta die-mam. insula ipsa,visci ibis Diodotus,ambit tria milia stadiorum , patet in latitudinem mille, incolae dimidio plus aliis vivunt, & foeminae illic autore Mela,mamillas habent inbes infantibus: urbem condidit Cani bises a nomine matris ita appellatam. νYGMavs.J Pygmaei montana India incoIunt,ut scribit Plinius,ternas spithamas in longitudinem non excedentes gruibus infestantur: Iocus est in septimo naturalis histori lege. NvLLA.JVeiba Caluini ad Iuvenalem. PERivRI CApi Tis. J Amici qui in me suit periurus. cHRYsippus. JSolensis, vel ut alij scribunt Tarsensis suit, Apolloni j L. lius I ubtilitate disputandi adeo acer ut ille iactatum si,deos si dialectice uterentur, praeceptis Chusippi usuros fuisse.hic ex sententiastoico
rum laudabat vacuitatem ariectuum . t. sENEX Vici Nus HYMETo. Socrates de quo a te dictum est. Tu
LE . pati e Salario natus primus sapiens appellatus est , α inter septem principatum obtinuiticum certamen gymnicum spectaret, siti, stu,va- istudine periit. HYMETO. J Hymetus mons melle & marmoribus nobilis iuxta
269쪽
Asi, o Tonrons. J Id est arimo ipso praestante ossicium tortoris: nam conscientia punit eum. cani et ivs. J Nomen iudicis est apud Iuvenalem.in ultima etiam Satyra, qui acerbioribus suppliciis reos semper assicere cupiebat: de quo ut ostenderet factam mentionem a Tacito Fideminus affert illius ver
ba de quodam Cecilio, & inepte & non necessario.
Spartano cuidam restondit 'thia vates. Haud impunitum quondam soru quod dubitare: Depositum retinere, o fraudem iure tueriurando, quaerebat enim quae numinis est Mens, se an hoc illi facinus suaderet Apolla:
Reddidit ergo metu non moribus, ct tamen omnemi Vocem additi dignam templo verumqueprobauis, Exiinctus tota pariter cum prole domoque,
Ei quamuis longa deductis gente propinquis: ' Has paritur poenas peccandilola voluntas. Nam scelus intra se tacitum qui cogitai ustum Facti crimen habet,credo si conata peregit,
Perpetua anxietas , nec mense tempore cessat Faucibus ut morbo siccis, interque molares,
Di cili crescente cibo. Ita vina miseltabripuit, Albani veteris preciosa sinectus Dissicei. ostendas melius, Ansissima ruga
Cogitur in frontem,velut acti ductasterno. Nocte breuem si forte indulsit cura soporem, Et toto versata thoro iam membra quiescunt: Cantinuo templum se violati numinis aras, Et quodpraecipuis mentem siudoribus urget, Te videt insomnu tua sacra, ct maior imago Humana turbat pauidum, cogitque fateri.
sunt qui trepidant, es ad Omnia fulmina pacta r
m tonat, exanimes quoque primo murmure caeli: Nou quasifortuitu nec ventorum rabie: sed Iratus cadat in terras, se vindicet ignis. Ista nihil nocuis: curagrauiore timetur
270쪽
Praeterea lateris vigili cum febre, dolorem Si carperepati, missum adseua corpora morbum Infesto credunt a numine: saxa morum
Haec es tela putam: pecude pondere sacello CALDERINI COMMENT
sPARTANO Cui DAM. J Per historiam ostendit fieri non posse, ut qui abnegauerit pecuniam euadat supplicium, cum Glaucus Lacedaemonius tota prole interieriti non solum quia non reddidit depositum, sed quod cogitauit ali uando de eo non reddendo. Haec historia ab uno Herodoto perscribitur in sexto. .adduciturque in exemplum apud Athenienses a Leutichide. Glaimo,inquit, io situ. iustitia i , ni fuit
Laceda moris: ir Milesius permotu. hominusama ad eum ausu , cr cum patria Uisiis belrufuctuaret, diuendita dimidia parte bonorum , pecuniam apud GLM- eum depositit, viscilicet illi e luto ouata , aliquando Asibi visuis. sui famnu errent restitueretur. hui influa repetentib- post ali uos annas negauit Gisu μ se meminisse: μή tamen melivi consederaturum: re dilata in quattuor menses iuuenes abιerunt, amissam existimantespecuniam . Glaucue Delphicum oraculum consuluit,rsandit Deus, forta se tilini ad breue tempus viriri, crpaulo post Iurisiurandi filius. qui caret nommepedibus ue Cr manibuε celer adpuniendum ran d si tit. priusquamperaurι totam proum m domum perdat: sanctι autem hominis ne pater perpetua stent. Petiit veniam Glaucus quod de sicelire consuluisset: restondit Or culum eta stoeum Cr commisis celus idem esse. Accersitis ergastili det tu restitum eius tamen domus ita interiit, t nec tirespub illius nomine, nec nepotes mireperirentur,rvi a Glauco oriundi cent. .
PYTHia vAτε s. J Id est Delphicum oraculum Graece dixit. cuin AM f pARTANO. J Id est Glauco Lacedaemonio, PROBAvir vr-RAM, sensit verum esse quod audiuit ex oraculo,nam periit.
Balantem, o laribus cristampermittere Galli Non audent. quid enim flerare nocentibus aegris Concessumλvel quae non dignior hostia vita 'Mobilis es varia emerme natura malorum. Cum scelus admittunt,superest constantia: quidso Atque nefas, tandem incipiunt sientireperactis
Criminibus: tamen ad mores natura recurrit .
Damnatos .sixa es mutari nescia.nam quis Peccandi sinem posuit ibi, quando recepit Eiectum semel attrita de fronte ruborem ui*am hominum est, quem tu contentum videris uno