장음표시 사용
41쪽
plius reperiuntur il νυνὶ . D. V. is telum duntaxat frequentati, & in foro valentis Imiasi. sed nee Mitis sub sp. Inst. de tigal. ti quod in perator esse voluerat. Modestius Respon- ipso novo codice saepe mentionem faciat in- det Ha . n. να quod tempore Justiniani ve-atitutionum a se compostam m. Tandem su- υerillimum fuerit, in Institutionibus utilia peradditae sunt Novellae constitutiones, quem tantum, & u stata contineri, quia tunc adhue Igo Muthenticolam 4ibrum appellamus. in usu erant serυitu es manu missiones servi, Quibus accesserunt consuetudines, sue usus liberti, de quibus passim in Institutioni- seudales, & quorundam aliorum qi app. con- hus agitur , L quamvis aliqna jam eius aetate stitutiones, Dex his partius totum Corpus in usu esse deserant; tamen non ita pridem x8. iseris est conssatum..Ratio f cur ea superad- erant abrogata, Ad meliora substitiita. Verum denda Ae notanda duxerim , tradita suit a t postquam Mnperii facies,&re . Romano-6chneid. an pr. n. .vit sciamus , quae si libro- Germanicae ratio multum ab antiqua illa fuitrum iuris series, ne nobis obiiciatur, quod immutata eraesertim tempore Caroli Ma- Servio Sulpitio , Q. Alutius scaevola obiecit, mi) ut pulchre Ae doctὸ ostendit Dan. Herm. turpe esse causis orianti, ius, in quo veriatur, Stam. Λ s de ser Apisse. . inde iactum est.
ignorare. uxtan L.a. q. Serviis. 3.=de R I. ut multa in iure reperiantur , quae inoribus
p. Sed contra hac omnia , quae modo allata nostris non sunt consormia, δe parum ustata, suerunt, dices: ita j debe mis addiscere nova, vια Eund. M 3. e./.αρ dum visi adhuc ho- Iaut non negligamus antiqua, a KLOnst. δ ι/- die reperiantur populi praesertim maritimi, sam ubi Imp. voluit, ut nihil antiquitatis pe- apud quos ea , qMae passim de servis , manunitus ignoretur. Ergo male fecit, dum ea missionibus, libertia, Ate. constituta laguntur. artum institutionibus inseri iussit, quae in adhuc magnum usum habent: quia ipsi adhuc ipsis rerum obtinent argumentis. veli- servos, & libertos retinent. mus percurrere Institutiones nouras, reperie- Esto deinde, quod plurima, quae in Instimus, quod Jmp. totus si in recensendo iure tutionibus, Ac toto iure frequenter Occurrunt, antiquato hodie minime ustato, quemad- hodie non sint Ostata, non tamen proinde modum videre est in 1. prino. s. Inμι. ιι. sunt inutilia, sed eorum notitia adhuc necessa-
in L. Falciaea. ius commis . haria da haud L A Ze mutationem : difficilem eius composit - ιελ δώνιι m. quar. βασιs .a surasstibist. a. nem , Ac moderni iuris cum pristino collati sitietes ib. sublat. ιιι. vi seiadaia. Ac pluribus aequitatem. Deinde iacit illa coenitio pluri- aliis. Ergo malὴ dicit, quod nihil inutile , ni- mum ad enucleandas ti declarangas novas le-hisci; perperam positum sit in Instituti ibus. hes , 8e earum dubia decidenda. Tertior o Aa i soc Respondet Anthon.Matth. ἀμι- non est rarum , ut ea, quae oli in Obtinuerunt. 6.D. hunc esse unum eac naevis institutioni; , & temporis successu mutata sunt, postea ite- quo nomine Imperatorem Juslin. Ae compila - rvm revocari soleant. Quarto , licet legestores Insitutiomun multum carpit, Ac retpre- antiquae nonnunquam tollantur, ratio tamen hendit. vide quoq; mesenb. I. s. is exhoeda 8e aequitas immutata permanet, quae pro detisne tibremum n. . ubi composiores Inst. re- cisone aliorum casuum rectε in argumentum
prehendit, quod tot perplexas tulis antiqui I trahitur , ins s. re usum p. de rea. divis post obsueti Disputationes attulerint. atq; cumula- qtia' s. vide Dan. Herm. Stam. s. r. ae μινυια verint, Amodum , atq; iudicium in iis desi- ρινίαι. ubi ad longum disserit, an juganti. deravit . quod, contra Justiniani praescriptio- quum , Ac in solo nostro desuetum , aliquemnem, tam multa ex iure obsolem, ad oneran- hodie habeat usum , Ac postquam in genere deda tyronum 1ine fructu ingenia , in hunc li- utilitatibus ejus disseruisset,postea eas inspe- hellum congesielint, quem Epitomen juris cie exemplis illustrat .
a. Cur Ins/turiones vocemur '. Utrum ρoruerant Institutiora eligastum s. Cur elemental eo om l
. Cur in iis nmcntar etiam υ, ρυ in δή D. leges abrogatasse crimine fusi pos foetu em abierunt sint alligara Zs. Cur in quastior libros starina 3 B. Liam ea, qua in seu Funt, o non sunt, P . Cur non is plures verpauciores3 malsura passim l
42쪽
r . Cur minoriones mis fueri, in ore libros iam fa, fecundum numerum
IN hoc paragrapho definit Imperator Insti-
igitura. QuχRAs: quidnam i sint Institu nes
Respondet i pse, quod sint totius legitimae scientiae prima elementa, in quibus breviter expositum est 8t quod antea obtinebat, At quod postea desuetudine inumbratum, imperiali remedio istuminatum est, . . Ratio si ominis, Ze cur Institutiones v centur, traditur ab Antonio Pere Em in Eroia tematibus h. ubi ait : dictas Institutiones, quasi Instructiones ad doctrinam altioiem fledifficiliorem ; ab instituendo videt. per L. M
. Nam , ut ait Schne de in . n. r. in his smia plicissim et traduntur ea, quae periment ad Remeralem juris civilis cognitionem , de quibus instituti adolescentes facilios ad graviora possunt ad pirare. An rectius Instituta, ves
fias an post, vel ante digesta, compositae
3. Ratio, curi vocentur elementa, traditur ab Aldo fandino 3t Myras. talis quod, sicuti quatuor elementa ignis, aer, aqua, teris ra, omnium generabilium 8c corruptibilium. quaedam sinit principia natui alia , L ex iisvmnia corpora mixta componuntur: Ita hic liber comprehendat omnia iura 8c habeat principia omnium iurium. Sed hara ratio nobis ci audicare, & melior esse videtur , qubm Haip. n. is assignat: quod videt. tropi cE Ac per metaphoram elementa vocentur, quemadmodum omnia alia, a quibus initium Budii lachnus: ut ita elementa idem sint, quod prima principia, dc rudimenta. Quem admodum enim in rudimentis traduntur regulae absq; exceptionibus : Ita in institutioni-hvs si unae juris regulae absq: limitationibus, sicini lib. 2. eu δ.aliquot exemptis deministra
4 Ratio. t cur in Institutionibus Imp. exposuerit non tantum ea , quae suo tempore obtinebant , sed illa quoq;. sua in desuetudinem abierant, iam data luit superiori paragrapho
in ripa ad aret. cui addamus hanc t ut Contraria iuxta se posita magis elucescant. His adstipulatur Ioachimus Hopper. I. a. f. r. in f ubi ait: Iussiniimus noster ideo nomnunquam altius repetitis principiis veterum observationes exponit, ne quid antiquitatis
penitus ignoretur , 8c quibus quas progres-sbus 8c occasonibus ad hoc usq; juris per
ventum si, demonstretur, L. -.C de caduc . tot
1. r. D 3. de testam. Nam haud satis est in quihusdam, ipsum praetentem statum resp. tenere . nisi simul etiam , quibus varietatibus ad eum paulatim perventum sit. intelligaturis.
sinit t autem Imp. Iustin. Institutiones
σνiam Ajectorum. nostras partiri in quatuor libro . Ratio partiritionis est i quia divisa commodius & sicilius percipiuntur, divisimq; 1 raditum est magis
clarum, I sed na ιπσι ι ρ. Dir d. fet M pl. 1 mamrim, & quia partitio animum legentis excitat: mentem intelli gentis praepalat: memoriam artiscios δ reformat, Aldobrand. hic. Ratio, i cur in ascros 4. Et non paucioies, ε. vel plures di videre voluerit , est ista : qui i a imitatur naturam , scut ititur iacit 4. elementa in mixtis r ita quatuor libri in Institutis. Ratio alia r quia , Imp. Julii anus Caium I Consultum in his inuitutionibus coniuciendis plurimum est imitatus, is . exs-mb. s. res ne priam. Cati vero institutiones , quae
ante Iustinianum in scholis docebantur, n i bros quatuor erant distinctae. Biaep. h. n. rs Di ps f P Rix o nihil in Institutionibus uaditur de N. isdictione , pactis , transactsonibus, usuris, evictionibus, probati sibus, testibus, in strii meritis, judiciis, a. bitriis, sententia . re iudicata, quaestionius, aprellationibus , ti as iis multis materiis . quod eo iunx summam tant)m redolere possit. Ergo non sunt totius legitimae scientiae elementa. Ad hoc respondet Anthon. Matth. 4-ι . th cra honc elle unum primarium naevum ti e rorem institutionum. Aliter ' D mitius ie- Mspondere possumus, Institutiones non ideo vocari totius tu ais elementa. quas omnium materiatum lana mam contineant, hoc enime set tyronibus iuris nimis dis cile, & ut Imm
loquitur, ad portandam tantae sapientiae molem , non essent idonei homines rudes: vid. s. a. σι si . sed ideo, quod comprehendant prima fundamenta , quibus postis facilius ad graviora possunt aspirare; pleraq; enim in ortu mento nominata difficilia sunt, D ple,riorem cognitionem requirunt, vel ad pra- I in magis , & processum, quam ad theoriam spectant : illa autem practica non statim in principio addiscenda , sed circa finem studiorum, critando videt. paulatim ad causas forenses tractandas propredimur. Non quidem l s, negabimus , quin ex pulcherrimis & copiosis mis Jurisconsultotum monumentis potuerint elegantiora componi , & fortassis ex
iis ipsa, quasn persunt , reliquiis , aliquid
bus nostris, qui vel summam iuris, vel Juris- prudentiam , ut Vulteius , &alii) scripse- ire, conati fuerunt: bono enim semper reperitur melius, ι.ει ώιam n a. F. δὲ κ αnihil minus Diten, s quis ex una parte conis
1ideret, ex quom turbigo sente, ex qubm vasto gur te ininordinata sit se compilatores sm has nostras anstitutiones hauserint, atq; traxerint i pream. detest. nti una. a. BAE
43쪽
n. Is. e X altera vero ad methodum , atq; ordinem ab ipsis servatum, attenderit, certὶ non poterit mimis sacere, quam cum Iacobo Cujaci . tib. δι. obf. e. sδ. libellum hunc, tanquam valde comptum, L elegantem Iaudare, &commendare. Cum extra controversiam
positum sit, longὶ pulchriorem ordinem in Institutis, quam in Pandectis, & Codice ,ser
Io Dic Es t SEcuNDO : cur Imp. in Institutionibus resert jura obsoleta , correcta , Ω abrogata, cum tamen le X abrogata sine crimine salsi allegari non possit, L fsfiat. Cornecissas L. Lν. hunc gitur 3. deIustin. Coae confici L. a. g. hac igitur ιρ. C. de vet. iur. muci. Acin. reg. . lex abrogata. Resp. cum distinctione r non
possunt allegari ad decisionem causarum , concedo : ad faciliorem cognitionem juris novi, nego. Vide alias responsiones apud
ubi exemplis declarat, quomodo ab antiquis ad nova argumentari liceat. II Dic Es t TERTIO: Duo contraria non possunt esse simul, L. aeba repugnantia ιυ. F. de R. I. L. I. C. defura. sed quae sunt in usu, ti quaeno sunt in usu,sunt contraria. Ergo non ponsunt esse simul in libello Institutionum. Resp. non possunt esse simul quoad validitatem, ut simul valeant : pol Iunt tamen esse simul, quoad apparentiam , nam, ut supr, dictum, contrari a juxta se posita magis elucescunt,
ti sancta, e. -. a dist... quomodo ergo potest abire in non usum. Resp. lassicit, ut lex contineat aeneralem justitiam , videlicet salutem, quietem, & trana uillitatem publicam, quae quibus lepibus conservetur, parum interest. Nam salus populi suprema lex est,
s.ctu. q. f. de si I 'κμωρ. idn. f. F. de furti illaq; in omnibus legibus inferioribus ti par-I3 ticularibus Uectatur. Ratio autem, i quare istae leges tam frequenter mutentur, est ita '
quia sicut non omnis fert omnia tellus: mesalinas dae. I. σI. ita non omne fert omnia tempus e non omnibus omnia conveniunt. Id. ι .smb. 1λd. n. ι . s hujuι. Nulla lex ab
initio sic ferri potuit, ut omnibus post hac
aequ) conveniret, auth. μι defunm m yr. Nov. clo. Sic dicit Imp. in praef. de nuptias. quae sancita sunt a nobis, non omnibus competunt, nee hominibus, nec rebus ,nec temporibus. Non
debet, inquit Pontifex, reprehensibile iudicari, si secundum varietatem temporum statuta quandoq; varientur humana, praesertim cum urgens necessitas, vel evidens utilitas id ex pol it: quia ipse DEus ex his, qu ae in veteri testamento statuerat, nonnulla mutavit in
Et in dicta novellia a. in fine praefat. non enim erubescimus, si quid melius etiam horum, quae ipsi prius diximus, ad inveniamus, hoc sancire, Zc competentem prioribus imponere correctionem, nec ab aliis exspectare corrigi legem. Hinc dicit Imp. in Noluidia . nos lias leges emendare nos non piget, ubiq; utilitatem subjectis invenire volentes. Nam quia, ut dictum, salus populi suprema lex est : idcirco: Non idem semper dicere, sed idem sem
Dic Es t QuiNTO : Cur linp.cividit Insti- χε tutiones in quatuor libros, & non potius intres, juxta numerum trium objectorum , de quibus insi .. Resp. quamvis ordo ille concinnior, naturaeq; rerum contruentior sit, &nonnulli ex Doctoribus librum a. usq; ad titulum de obligationibus extendant, librum quartum autem a titulo de actionibus ordiantur : tamen quia libri non semper artificiali partitione, sed aequali materiarum distribu tione dividi solent; ideo non satis causae est, quare usitata haec partitio repudietur, alioquin magna librorum inaequalitas, D unus prae caeteris justo longὶ major esset suturus, esenb. b. a.
n Ex quibis tum eonfectisint In lautiones. a. Sumam Institationes ex antiquu 'LUerint r. VN hoc ' paragrapho tradi: Imperator, ex ' quibus libris consectae, &descriptae fuerint
Institutiones nostrae 3 videlicet non tantum ex Digestis,& Codice, sed ex omnibus antiquorum Institutionibus, praesertim vero exanstitutionibus Caii, & aliis ipsius libris,
quos rerum quotidianarum vocavit, id est, 'rerum magis vulgatarum , quae quotidie in controversiam venire poterant, aliisq; muIt cur Imperator mulares suos raminet .. Cis nihilomin- hao vocet. s. Car Caym,sib non coavum vocarit si um. tis veterum IConsultorum commentariis. Nam in hoc scribendarum Institutionum argumento non Iustinianus Imp. primum versatus suit, sed multos veterumIConsultorum, quorum vestigia secutus est, ante se habuit. Inter ' eos autem numeratur in Pandectis r. Florentinus, UIpianus, catus, Paulus, Callistratus,& Marcianus, vid. Harp. b. n. o. ubi
recenset, quot Jibros unusquisque scripserit. . ia Hopp
44쪽
& Hopperum in protheoria, Λώtistit. ubi materiam & ordinem singulorum ad longum recita
3. Ratio, cur 1 Imp. hoc loco illud tradat, est primo ista: quia in legibus commendatur antiquitas. Secundo, quia ingenui est fateri , unde edoctus sit. & improbi aliena pro suis venditare. Unde dicunt, quod is , qui dicta alterius sibi adscribit, ejusq; mentionem nullam facit, fur sit, post Bara. m L. mn solum I.
-νre in a. eod. de sper. nov. nunc. & quod turpe valde silere eum, per quem profeceris, Arnold. de Reyger an ιhesur. v. Metiri n. au. in
genui etenim pudoris plenum est lateri, perros profeceris, & obnoxii profecto animi,c infelicis i genii, malle deprehendi in suoto, quam mutuum reddere, Ioan . te Cirierob. I. q. . n. 3. Iasen. g. fres himp. d. eLon. 4. Dic s t Si i Institutiones nostrae ex alio rum commentariis sunt descriptae, cur ergo
dicuntur institutiones Justiniani 8 ti cur in s.f. vocat leges suas i ad hoc Respondet ipse alibi di omnia nostra sacImus, quibus auctorita
Dic As i Spcunno: tamen Caius Ic. non sis vixit cum Iustiniano, sed multis ante seculis
fotuit sub Hadriano, per L. ianum. p. f. de reb. 2 b. usq; ad Mareum I in p. per L. n. f. ad SC. Teri L es b. h. n. a. cur Ergo Gicit Justinianus ex commentariis Cati m mesect loe. mi. reddit hane rationem: quod illud se-eerit benevolentiae causa. Nam plerumq; praedecessores , qui nostrae suerunt professionis, nostros appellamus. Rationem aliam reddit Harp. n. ιν. quod Iustinianus maximε Caium in hisce suis Institutionibus conscri-hendis fuerit secutus, cujus institutiones ante Iustin. legebantur, Iri Uid. n. s. Quis autem suerit ille Caius, difficile dicunt este coniicere, vel scire, cum hoc pronomine multi fuerint Juris consulit, vide Myns. h. n. HarP.
Ad Versic. Cum tres praedicti. EUM MARIA.
recognoveris Τ Um praedicti l tres prudentes vi ΑΤΗ-st bonianus , Theophilus, & Do theus, praesentes Institutiones absolvissent, &Imperatori Justiniano obtulissent , eas ipse legit, recognovit, L nlenissimum robur sua-xum constitutionum eis accommodavit; vi de La. . sed eum Io. C. de vet. iuri enues. I. s. g. feci evim II. c. eod. ita ut non minorem haberent
auctoritatem , & vim obligandi, qubm caetexae juris partes, Parae . h. Ratio huius re-eognitionis & approbationis redditur . Schneide ino h. quia sunt compositae , personis privatis , quorum authoritas non est necessaria, sed probabilis tantum. Docto- . Lanusiora Insituriones cur non sint aargentis.ώrum enim dicta non necessitant ad decisionem causarum, sed aliquam praesumptionem tan
tum faciunt, quatenus bona ratione moventur ,ει. I p. C. de LL. L. δ' an priss da 1iar.'ar Er
go ad hoc, ut aliquid valeat pro rege, & sit authenticum, requirit authoritatem, confirmationem, ti ratificationem principis. Haeci ipsa causa est, quare Instituti es r. iuris canonici Pauli Lancelloti planὸ pulchrae , doeiae & honae , non snt authenticae elicet enim iusia Pontificis fuerint consetae ab eo tamen morte intercepto postea non suerunt recognitae, quemadmodum videre est in epistolis, eisdem subnexis'.
Ad g. Summa itaque. M. SUMMARIA.
ν. t Eortatis Imperatoris adjunsprudemtiam iustandam. a. Ragio ejus.
3. Finis buri'rudentiae. . Rei' gubernario cur Iuris eritis prata edebeatur f., hoc t Epilogo adhortatur Imperator stu- diosos, ut gnaviter alacriterq; huic civili disciplinae vacent, dignosci; se reddant, qui toto legitimo opere perfecto, &post absolutum cursum studiorum suorum, remp. in par- a. is aliquando gubernent. Ratio , t cur Imp. hortetur ad Iutisprudentiam discendam pro-Pαὰθ prae o honorum, est ista: quia, ut in 1. Cur primitia ν re'. gubernatio in 'ne o. Cur Imperaror oneroseam gubernaraonem loco praemii proponata λ . Munera quotvlicia L Cia uia prooemιι σμγcata. vulgari prove isto dici solet, honos alit arte3, Myns. Harp. ti Schneidewin. qui addit : Bonos non solum metu poenarum , verum praemiorum quoq; exhortatione essici. L. δ. f. L da
Lor I Er sti I s. n. s. Habemus t Ergo eX 3. hoc paragrapho finem ti scopum Iurisprudentiae, extrinsecum saltem, si non intrinsecum qui est reip. gubematio, mesenb. b.
45쪽
Myns. n. selineideis in. x Harp. illa enim 4. Iuris peritis, utpote magis i idoneis prae aliis
iure quasi debentur, Aldobrandin. liae iuxta illud:
D.it Galenus opes, dat innianis honores, Pauper Aris Deteles eo itur are pedes. Quamvis alii non malὸ ita efferant: Alis inius eles, ιιιι merque pedes.
nam absq; aliquali Philosophiae cognitione non facilε quis in bonum Medicum , vel magnum J Consultu in evadit ris. Ratio autem, ' cur rei p. subernationem in parte promittat , est ista: quia membra in partem sollicitudinis, non in plenitudinem
potestatis vocantur, argi. c. decreto. u. ct ean.
eqvis scit. /a. Mus a. q. s. cum igitur illi qui ad rerum gubernacula sedent, sint membra corporis ipsius Imperatoris , senatores praesertim, L. quisqui s. C. a. r. l. M Uy. ideo ipsa in parte tantum debetur gubernatio, & admini hiatio. Quamvis , Carolo Magno, & ha ctenus usque , magistratus maiores , uti sunt Duces, principes, Comites, non tantum ad administrationem , sed in imperii quodammodo consortium, in concreditis sibi provin-
eiis fuerint admissi, Matth. Stephani ἁ δε-
Diops: administrare t rem p. onerosum 6. est & ad onera sue munera, vel omela publica suscipienda, etiam inviti coguntur, L. . f.
.modum infra de tutoribus videbimus. Erao anal Almp. hoc pro praemio proponit. Resp. .munera alia i conjuncta esse cum honore , 7. alia seiuncta, ad haec inviti coguntur, ad illa, non opus est quemquam cogere, cum plurimi etiam sponte currant,& equo currenti addenda non sint calcaria. Zas vi seo. gorru . Et haec est ratio, quare honos scribatur cum nota adspirationis H. Onus non item, qtaod ad onus nemo, ad honores multi aspiren L Vide D. Iacob. Ostermannum in risu Issa saa Mne s. nostrum.
Atq; haec typraefationem Imp. datam constantinopoli, urbe praecia rimma Thraciae, quae olim fuit sedes regia orientis) 11. Calendas Decembris , Domino Justiniano perpetuo Augusto , tertium Consule. Ita enim has notas post Gellium explicant Myns mesen cius, Ac Hamrecht, qui addunt : quod Olim etiam ipti principes nocierubuerint ambire & gerere consulatus. sicut & alia munera publica-
46쪽
ε Iumna aureas lex PD Universalu qua est. Particularis quaest. De qua nobis remo futuris' Atio t ordinis, cur Imperator Iu-
. 1 SPiudentiam trisditu ius initium
iaciat a justitia , est ista r quia hi altitia, velut sonte quopiam, U-mnia jura di manant, Myns. h u. δ. Ratio alia non multum absimilis est: quia Inravis disciplina di arte, rectS ti persectε tra-enda , primam exquirendus est diligenter eius finis, ad quem tanquam terminum suum a. dirigatur fle setatur: finis f autem juois nostri ad quem omnes leges diriguntur, est justitia, Wesenb. h. ct in a t. n. /. F. de L ct i. Harp. b. n. ρ. O a. Matth. Stephani se a, te is r. n /. Ioachim. mpper. h Jul. Pacius. h. s. Licet ' enim ius foraminis dictum suerit, finem iuris, fle Iurisprudentiae esse reip. gubernationem e tamen, ut ibid. notavimus, ille tantum exti insecus finis est i intrinsecus autem , ετ quidem p. oximior, iustitia est, Ste-4. phani M. cim remotior ' autem , sive ultimus finis est publica salus,&civium subditorumq;
i. ct y. Idem in addit at Schneide n. ν. f. ρυ- ω ra juxta illud : Ralus populi suprema lex s. est. Possunt i enim ejusdem rei plures esse fines, sed subordinati, mesenb. . δ f opas. Unde breviter sic ratiocinari licet: causa
ter iuris est, prids de iustitia, qui m de iure, ejusq; partibus agitur 3etractatur, Aldobranssiti Myns. Priusquam autem ad ulteriora proingrediamur , obiter Notandum s est hoc loc3: α
justitiam este duplicem, aliam universalem, aliam particulatem. vide Corasium auris . f. de J ω δ n. a. si is universalis vocatur t
illa, qu, quisq; iustus dicitur, qui benὶ agit,& vitam irreprehensollem ducit. Illa ergo cum omni virtute concurrit, & accipitur pro obedientia univei sali erga omne, leges, divinas At num. iras, naturities & civiles, quo sensu Theognidis vel sculus accipiendus:
eitur homo iustus, & timoratus, nostro etiamidiomate, cin stercolet iramidi Sed de hac justitia universali JConsulti non agunt, quemadmodum omnes citati Doctores testantur. Particularis 1 vocatur i ta justitia , quae una 8. virtutum est, ab aliis virtutibus, v. g. fortitudine, temperantia,& caeteris specie distans, quae privatim ad alium resertur, quatenus no bis eum eo in communi vita res est. Hoc
sensu ille iustus dicitur, qui neminem contra iustitiam laedit, nulli iniuriam facit, sed suum cuiq; tribuit, ber esturn imm in Neist uis disrettium Diperfabrin laset vid. Myns ..Schneidewin. π α Harp. n. Io. Et hanc pro pri8 f legumlatores & Iconsulti expetunt, s. Matth. Stephani .e. civ. .. . de ea igitur sub hoc titulo M passim nobia serma
47쪽
is Lib. I. Tit. r. Princi p. DeJustitia &Jure.
a. mees jus suum euiq; tribuendi Did Δ-
IN hoc princ: tradit imperator definitionem
justitiae , eam ij; futuro tractuti praemittit. i. Ratio: quia i optima est traditio, quae a definitione proficitatur, per quam planὴ intelligimus,quid si id, de quo agendum est; Myn . h. n. f. &ut Cicer. l. s. olf ait: omnis , quae bratione suscipitur de aliqua re Institutio, a definitione proficisci debet, ut intelligatur id, de a. quo aRitur. . si lxitur quaeras: Quid i sit iustitiai Respondet Imperator, quod sit constans& perpetua voluntas , jus suum cuiq; tribuen- a. di. Sensus 1 autem est , quod si habitus v
luntatis , sue animi, quo movetur & inclinatur homo, ad tribuendum unicuiq; , firmo ac perpetuo iudicio,quod suum est. Ita serε Ant. Pere E h. esen b. in pari n. ι . Iul. Pac. h. Myns. n. s. Ratio: quia justus non est, qui non habet enixam voluntatem , ti animum obfirmatum, perpetuo ius suum cuiq;. sne acceptione personarum, & sne ovini affectuti respectu tribuendi. 4. Dici R t PAiMo : quod si habituri Ratio petatur ex Loxica, sicut enim reliquae virtutes acquiruntur per frequentes actus, ita ut transeant in habitum: sc quoq; justitia, Myns. n. p.
Ratio alia magis jutidica.ost r,quia non omnis, qui iusta sacit, aut iniusta non facii, hoc ipso statim iustus est, potest enim vi compulsus, aut metu poenae coactus id tacere, vel Omittere) sed qui iacit ex habitu, spuis r. mo At destinato animi proposito,iae. qui se ab
animo comparatus est, ut perpetuo ius suum cuiq: velit tribuere. Debet ergo habere consantem & perpetuam voluntatem et talis autem esse non potest. nisi in habitum transierit, ita post Cujoc. h. mesenb. in parat. n. v. Matth. Stephani auu arte c. s. n. . Accipitur ergo in definitione nostra voluntas tropice. pro habitu voluntatis Iu ibia. & definitur justitia voluntas , per metonymiam subjecti pro adjuncto, Stephani sic cit. u. Tamen nihil la tota rerum nasura coninsani operpetuum. y . et men sumo non es constanter δε s. o. Perpertium quia iuratur pro. C in vitro homo injuste asare
ian in . sve habitus Bolanialia. Ratio smiliter
peti potest ex Logica, in qua docetur, quCtuplices sint habitus, qui dicantur habitus intellectds, .& qui voluntatis. Certum & te ipsa compertum est, quod iustitia non tantum insorinet intellectum, sed potius inclinet S disponat voluntatem, ad iusu &rec ε agendum, ita ut voluntas sit subiectu in justitiae , steph. tic. citi Ratio t alia, cur iustitia definiatur
per voluntatem , est haec: quia voluntas bona plerumq; pro facto reputatur e L. squis N. f. ἀ eonius. Inst. fi ergo aliquis voluntatem ha
beat justitiam exercendi, & de secto impediatur , iustus esse non desinit, susscit, si re ipsacuim tribuat suum, nis impediatur. Nam
voluntatem cum potestate coniunctam esk-ctus sequitur, Jul. Pacia h. Dic HR 1 TERTio: quod sit voluntas .eonstans er perpetua. Ratio est : quia licui nimius atq; immoderatus assectus plerumq; hominum animos a veri iustiq; ratione avertere soleate is tamen, qui vere iustus est, sic animum insor natum oc firmatum habet, ut nu)lo astectu ducatur. ut neq: pecunia se corrumpi , neq ; .atia aut odio flecti neq; ulla alia
ratione, quam justitia moverite patiatur, qui citius omnes amicitias luit, quam quod ,
tramite iustitiae recedat, via Harp. h. n. 3 . On. n. & Cprasum deiuri art. v. aa.fl M. Ex hoe infert palin deaura nicip. c. s. n. a.'uod
non dentia casus pro amico, ubi vid . Dici TuR ARTO : ita surum eui1 iri. g. sciend . quae voces significant osticium jussitiae,& hoc imo ponuntur loco disserentiae, quem admodum in definitionibus virtutum, quae aliis disserentiis proprii destituuntur, heri solet. π enb. in paras. n. ιο. statici t cur hae s. vocες in δegnitione ponantus, est ista : quia plurimarum rerum in homine voluntas, ncupiditas est, uti scientiae, opum, gloriae, im
48쪽
Lib. I. Titi t. Princi p. De Iustitia & Iure. i γ
morialitas a r ideo addenda uidebatur disse tentia ab ossicio sumpta. u. ιHa. Matth. di teph. . s. hoc enim prae caeteris virtutibus habet iustitia , ut suum cuiq; semper largiatur, Harp. h. n. sa. ti hos proprium munus est, ti quasi ins gne justitiae , per quod ab aliis virtutibus ro secemituti &distinguitur, Myns Rationem inullam aliam dare possumus, nisi quod haeest natura , sive proprietas justitiae di scutenim propugnare justa, ea proprietas sorti
tudinis ; adversa aequo animia tolerare , pr prietas patientiae ; aecorem in sermone & gestu servare, pruprietas modestiae r ita suum cui via tribuere, proprietas justitiae, Myns. h.
ai Ratio autem , cur i dicatur voluntas tri & non aristians . est haec : quia vox ιν
rem ti potentiam designat: atqui is qui iustua est, & iustitiam colit, non semper actu ipso tit. Mit , sed potenti a , quoties datur occasio ,
nam ti Geometra dicitur, licet non semperactu metiatur, Harp. h. n.sL Alatth. Stephanan. . Et ut aiturasenb. l. desinitiones virtutum rectilis sanὸ ab interno habitu tu muntur, qui durabilior est, quam ab actione extema, quae perpetua non est. Ratio alia et uia habitus ipse non agit, sed homo ex eo ive per illum , ad agendum aptior redditur.
a a Dici TuR ' autem Qui NTO : cuod justitia tribuat suum rati 'M. amicis D inimicis, Judaeis D Christianis. In quo dis linquitur a gratitudine , quae suum triduit tantum bene me. iiis , item , liberalitate . quae non exercetur in omnes . sed in illos tantum , quibus benevolumus: & tribuit saepe non debitum : at justitia aequalitatem inter omnes servat, & uni- ': tribuit id, quod ips te e naturali, vel civili debetur, bonis piae mi a . malis poenas, caeterisq; omnibus quod suum vel uniuscuiusq; proprium, vel ex obligatione debitum
quo inseri Aldobrandinus, quod iustitia non
habeat respectum persona m. vid coras. iaci pr. n. de . ct I. n. p. Sed contra haec omnia a 3 Dic t PRIMO : nihil in tota rerum natura constans est & perpetuum. L. a g. sed uia
iars neci. Ergo mal3 dicitur, quod iustitia in homine si constans, & perpetua. Respc eum dist. nihil est constans & perpetuum s perpetuum idem si , quod aetemum permanens concedor hoc enim sensu tantum divina iustitia est perpetua juxta illud: iustitia ejus manet in seculum seculi: si accipiatur pre tempore durare consueto, se nego. Pei petuum quot modis accipiatur Uide apud Peregrinum de Id uommuo ar/. 3o. n. s. 9 seqq. Sed
Dic gs t s scuNn , t etiam homo, quamdiu vivit, non est constanter justus, & non
semper justὸ agit, imo seph, qui iustissimus
esse vult, a justitia declinat, scriptum enim est, quod septies in die cadat iustus . Proverb. a Praeterea homo propter lubricos affectus suos , vix unquam ita est comparatus, ut constanter ac perpetuo suum cuiq; tribuero velit, vide Al h. Mync n. rL Stephdni n. s. Harp. n ρ . Ad hoc Resp. primor magis spectandum esse id, quod est in aptitudine, quam quod est in actu , av. g. poste ι-e a. inst. ηυιλ- d ιὰ - ικι licet igitur actu ipso justus non semper exerceat justitiam , sufficit tamen . eum iustum esse in habitu , ti via untate. Nam, sicut se Di a dictum, Voluntas hona plerumq; pro facto reputatur. Itaq; perpetuum t dicitur, non tantum id quod re ipsa tale est, Issed quod ex mente hominis. Quemadmodum supra in primost M. diximus, Imperato rem eue semper Austussu in non quod semper augeat imperium actu ipsO , sed quod debeat esse ejus voluntatis L propositi. Sic infra, 6.ι. de με pore'. dicetur, quod matrimonium sit individua consuetudo, licet aliquando fiat divortium , suffcit eni in mentem contrahentium talem fuisse, ut perpetuo convivete, ianu nouam velint ab inuicem discedere , Aldobrandin. h ct Canis. is it DL indit Am msώ--a Respond. secundo i licet i homo sub- a 6 inde recedat . tramite recto, & alteri injuriam, vel in corpore, vel fama. vel in bonis
inserat, id tamen non fit vitio justitiae, sed vel ex stagilitate maturae , vel vitio hominis, Mex propria perverstate, ita ut justitia nihilo minus maneat ubiq; sui similis & immutata Sicut in simili, si homo claudicet, id non fit vitio moventiis animae, sed ob nervum vitiatum. Aliud sinite ponit Christophorus Porcus in suo rustico, qui posuit vinum optimum in pravo vase quod postea corruptura est. Itaq; pio salvanda definitione Respondetur tertio: Non quid fiat, sed quid fieri debeat, attendendum. Ratio & iustitia semper hortatur ad optima, dic in . n. s. h. T. quam cum
sequitur voluntas i in agendo, iusta agit cum εχ repugnat, iniusta agit, neq; homo justus est, nisi agat juste & quamdiu iussus, tamdiu constanter justa agit. Aliter i Respondent a 2
quarto : quod iustitia hie non definiatur in . concrem, prout est in homine; sed in abstracto, secundum se, ratione essentiae L naturae, vi de Aldobrand. aδ uxti nostνum. Harprecht. r. ct se q. Matth. Stephani de aνι. in . e. s. tibi ait: quod iustitia ratione essentiae tinaturae suae semper si talis , mutationem autem contingere ratione hominis. Vide aliter respondentem Myns. h. n. u. σβυ. adhuc ali
ter me b. λ n. . deniq; aliter Aldobra . qui putat hic definiri justitiam non humarinam, sed divinam. Velum istam responsonem rectὶ improhat Harp. n. .o. O Mq. ubi
eam s. rationibus pulchre refutatis.
Die Es t a rario: imo euam in abstra- is
49쪽
is Lib. I. Ti. i. Princip. De Iustitia&Jure.
oo , D extra hominem non est constans. Nam saepissime mutantur iura, & aliud tra ditur in Pandectis, aliud in Codice, aliud in Novellis, aliud in Statutis locorum: aliud de jure canonico, aliud de jure civili. E. justitia etiam in abstracto , & extra hominem considerata non e It constans & perpetua. Re-ao spondeo t per iustitiam hic non intelligi leges,& jus scriptum, sed aequitatem , quae legibus
subest, ea autem constans Ac perpetua est. Etsi enim pro varietate temporis G circumstantiarum jus mutetur: naturalis tamen illa aequitas , quam legislatores Ob oculos habere debent , immutata semper permanet. vid. Coras. adia . n. 7.ctysaei l . di jur. f. a. cola.. Sicut DLus non dicitur mutabilis, quod alio ritu in veteri, alio vero in novo te stamento
colatur.Habet enim se justitia nostra instar alicujus formosae & honestae matronae, quae ξω- Pterea non mutatur, quod pro divertitate temporum & locorum modo his, modo aliis
ai Ata: haec t de iustitia in se spectata, atq; eius deΓnitione satis, quam si volvinus ad modernum justitiae administrandae modum, ubiq; serὶ usitatum , sed depravatum accommodare, atq; explicare. Dicendum t pri md i quoiustitia nostra arsi volun L Ratio: quia sere in sola voluntate judicum consstit, & raro in actum prodit. Dicendum i secundo : quod sit eopstam. Ra- aatior quia ubiq; locorum sibi simiIis, obeamus enim tribunalia, non tantum in Germania, sed in exteris etiam Provinciis, & reperiemus passim , iudices rans ter negligentes zia se, semper volentes, nihil agentes. Dicendum t tertio: quod nim*ema. Ratio: quia a lites serὶ immortales , & judicia fiunt perpetua , ita ut quae avus cepit, vix finiant seri nepotes. In jure nostro nomine perprim intelligitur tempus 3 o. annorum e vide quae
atqui Pon rarum est, ni lites ceptae ultra 3o.& amplius annos porritantur. Interim asu cati , procuratores, aciuarii, Sic. libellos, scripta , producta, copias, protocolla sua, cuiq: tribuendo , constans & perpetuum Iucrum faciunt. Vide hae de re Dominum Bal thasarum Conradum Lahn o iure mam p. L.
3. Explicano definituris. . Rario duae.
s. Nun md hae definitio duplex se geminatalo. Cur prudentia juri connexa r. mnquid Philosophia ita definiatis
s. Amrquorum Philosephorum defriptio. u. Disserentia inter Iuri ruriatiam drnit phiam ex de stione dehamis
n. aeuomodo Druprudentia iacatur notiari scientia se ars. I. - Ostquam 1 Imp. desnivit justitiam, nune in hoc paragrapho definit etiam Juris- prudentiam. Ratio est: quiaIurisprudentia docet, qualiter sit administranda justitia. Aldob. eamq; Jconsulti justitiae exequendae gratia prontentur, Mync si igitura. Quaeras: quid j ptIuris prudentiat Respondet Imp. quod si divinarum atq; humandrum rerum notitia, justi atq; injusti scien-3. tua. Hoc est, quod ' sit talis notitia, quae tradit , quid in rebus divinis v. g. rebus sacris, religiosis, sanctis 6t humanis justum sit, atq; 4. iniustum. Ratio f hujus definitionis potes
desumi ex L. a. f. ALL. ubi lex definitur, ςsse omnium divinarum & humanarum rerum
regina, justorum & injustorum resula. . D prudentia an an vel sciolia Hei
u. Tamen insolis fa singularabus sposita. M. An infamiam artis redigi passit.
v. Cur his tradasur Scientia injusti. Et quamvis haec explicatio omnem difficultatem tollat, tamen ut curiosis etiam satisfiat, ik singularum vocum mysteria & mini- stella, earumq: rationes patefiant, Iubet eam altius ea a minare , & majoris claritatis causa obiectiones tantum formare. Itaque .
Dicεs PRi Mo : haec t definitio non est scuna simplex, sed duplex & geminata: quia
duo habet genera At sesserentias. Respondeo: etiam definitum,& nomenJuris prudentiae non est unum simplex, sed geminum, eXjure & prudentia compositum vocabulum. Nam squi iura profitentur, hoc ipso etiam G. prudentiam docent. Ratio secundum Pere-Zium : quia non potest justitia & jus sine pru-d tia ella , cum exanianaae quid justum , quidve
50쪽
Lib. I. Tit. t. s. r. DeIustitia &Iute. Is
quidve injustum sit, non mediocris sit pru
. DacEs SEcuNDO: Philosophia s definitur , quod iit rerum divinarum atq; humanarum notitia : quomodo Ergo haec definitio convenit Iurisprudentiae. Ad hoc Resp. Ulp. In L. e. f. t.1. da Lor L. etiam nos, qui justitiam colimus, boni & aequi notitiam prefitemur, aequum ab iniquo separantes, licitum ab illicito discementes, veram non simulatam Philosophiam tradimus. Vid. Oras ac L. iam R1. δερ. L AJ. σν I. Ratio ' autem 1e causa, cur
tam philosophi, quam Iconsulti hanc definitionem suae disciplinae attribuant, est illa: quia ambo sapientiam 8c studium sapientiae
assectant,quam Cic. ta. . desilit, esse rerum humanarum 8c divinarum, causarumq;, quibus hae continentur, scientiam, mesenb. h.
s. Cum igitur ' antiqui Philosophi, qui habitu ipso, pallio, barda ad pedes usq; porrecti,
erine, vultu, sonitul vocis obiurgatorio, futilem, inanem, Ac argutiarum plenam , nihil ad vitam tuendam M ordinandam facientem philosophi iam tradebant, Gothos ad L L. I.
s. plura de antiquis Philosophis vide apud
ῶν Usν. hanc Cicemnis definitionem usu Respondent aIi qui secundo rIurisprudem. intiam 1 nostram non usq; adeo insulse scientiam fle artem dici posse. Ratio cur scientia
dicatur, redditur a Wesenb. ista: cui convenit definitio, convenit 8c definitum : atqui nostrae Iut i sprudentiae convenit definitio scientiae : est enim notitia variarum 8t certarum conclusionum, quae ex principiis naturae practicis, firmissimis utiq; demonstrationibus sumuntur: vel brevius t quia certam rei per causas cognitionem comprehendit: Harp. n. s. videatur Gilaenius in tota sua se peculiari . dissertatione: Utrum Iurisprudentia sit scientia i Et Harprecti, b. n. . qui putat artem dici posse propterea , quod ex collectis quibusdam certis praeceptionibus , ad communem vitae utilitatem pertinentibus, constet. Habentur enim in jure nostro vera praecepta, luli 3 dii posita, At in vita utilia, L. D. ν. t. f. de LO I s. 1uru macepta in h. T. ars autem, secum. diimQuintilianum nihil aliud est.qubm θει- .ma seu ordo cenarum praeceptionum, e ercitatione cognitarum, Matth. Steph. de am
Dicis Quinto : Perfecta i scientia non i 3tant m ex singularium, sed ex uni versi cognitione pendet, arpt. L. /. de reb. cred. AH Dd. sive, ut Philosophi loquuntur, de singularibus . non datur scientia , nec particularium, pirint, suaeq; simulatae, id est, inutili 8espe- cum infinita sint, contingit fieri disciplinam
sulti, quo magis illi de arent, huic nostrae 23 θη-
civili re verae sapientiae , quae maximum mcommuni vita usum habet, attribuebant. Vide ite mannum Uulti in prolet. δε μει per. μιllo n. a. ρε Ρ-nnismis. Ut tamen ' nihilominus esset, fle appareret quaedam interutramq
strum, pmut compilatores illud in corpus j ris congesserunt, videbimus in solis singulariis bus factis esse positum , iisq: penὶ infinitis. Ergo, &c. vide Hurmium ad Deuthri vot tidisserentia , 8e ut definitio non esset latior suo ἀθλ λδ. era. φεν. Ad hoc Respond. primo edefinito, addiderunt: quod esset justi εt inju- haheri etiam in iure nostro p ressus ab unlia si scientia. Quae postrema verba expresse verialibus ad singularia, per notationes, de- philosophiam δε hac definitione excludunt, .snitio aes, causas, &c. L. t. Τ. H org. iuri L cquae res divinas ge humanas non examinat ex is res ered. s. his lisur inf. h. T. Manli. Steph. regulis iusti 1e iniusti, non aequum ab iniquo tie. eis. Resp. seeundo: dari etiam in iure n separat, non licit labillicito discernit, quod stro quaedam praecepta generalia , teste Imp. est juris civilis institu um , &Iurisconsulti OD Iustin. ins DLse . ubi diciti jus nostrum col-ficium, d L. =.r . h. T Am. Pere E. b. lectum esse ex naturalibus praeceptis , anta I Dievs f TERTIO notitia, scientia, Mars gentium, aut civilibus. Resp. tertior esto v longe inter se disserunt, quomodo erra Iuris- rahaee esse, ac proinde, si strictὶ 8e Philos
diu tua et latitur notitia. L sesen- phies loqui velimus, Iurisprudentiam n Ba,si in L. ρ. . . f. h. T. ars boni L qtii. Ad stram piopriὶ neq; scientiam , neq; anem esGI p. prim δ' Nonsulios inter arte hoc Resp. prim δ' 'IConsultos inter artem, se; nihilominus f large sic dici posse, ob eam t notitiam, tiseiennam tam subtiliter non di- rationem: quia paria sunt esse tale. εt ad tale Dosse reduci. Iam vero minimό dubitandum est, quM jus nostrum in formam artis
, sed potiti e voeabula ton Me- unis ε pro aliqua dochina siste disti.
. accur tam antem illam dimnaeo- hemimilosophis telimbere, ita mesei F. s. b. Iul. ae. ct Harp. n. m vid. Uultes. e. em m Z- re'. e-- εὐ- Conradi Wolfii. vi pertinacibus Et curiosis, qui sy8testim vid. Hamum thes a. q. R. imo multi sumunt, .s an homine; Se res nullius momenti sunt qui m sermam artis redigere mi duerunt, π-ta, Acciussper rub. Insorelati. n. o. quemadmodum assiqui, qui oeconomiam, ali Licini. a. s. .m vocabula. qui Iurisprudentiam , alii qui de arie juris Iutarimur. 8 . t mram, utIoachimus Hopperus, cor