장음표시 사용
51쪽
sua, Matthias Stephani, Herman. Vulteius, Is ti alii. Neq; i nos ossicio nostro deerimus, sed cum tempore institutiones a conditionibus
individuantibus cui Philosophi loquuntur
liberabimus, & a laciorum varietate generalia praecepta in justum ordinem collocata ab-srahemus ; atq; ea ratione per aequitatis axiomata collecta, quantum possibile nobis crit, vastum iuris oceanu in in breve compendium contrahemus , inq; formam artis redigemus.
ars vel scientia, tunc vel erit practica, vel speculativa: neutrum videtur dici posse. Ergo non est scientia. Resp. imo Jurisprudentiam non esse speculativam , quia non consistit in sola cognitione, Aldobrand. in princ., tit. sed in administratione, atq; actione, adeoo; esse
practicam non eo modo, quo artes mecnanicae practicae, seu potias ei sectivae sunt, sed quia in usu & praxi forensi maximὶ cernitur. Iurisconsulti enim , ac veteres civilis Iuris
conditores, vitam contemplativam non
gnoverunt, sed acti vana, quam bonis moribus adstruere curaverunt, Benedictus A gidius mi A. de jur. ct privil. honestatu in m. n. . ubi ait : piaecepti iiii honestὶ vivendi etiam circa mores versari. Practica ergo dicitur, quia finis eius non est inanis contemplatio , sed actio, Iul. Pac. h. Mauli. Stephani anan. 1ur. cap. s. Fer tot. ubi pluribus hoc demonstrat Inanis autem sutura, si in mera speculatione
consisteret,& aliquis studio Iuris se daret, non eo fine,quod aliquando in usum reducere, sed
dentia dicitur rerum vi Mnarum σ human rum
scientia. Si hoc est verum, tunc nihil est, quod JCti debeant ignorare, quia quicquid in universo est, vel humanum vel divinum est. Secundo e sal x non est mittenda in alienam messem , Nemo tanquam transfuga transire debet in aliena castra, Culpa est immiscere se rei ad se non pertinenti. Nihil Moysi cum Aarone r nihil citharae cum psalterio. Oilei m. quid Ergo JCtis cum rebus divinis, cur non ea relinquunt Theolosis Ad hoc argumentum varii variὶ respondent. Anton. Matthaeus dis . I. ibe . .. post Hotoman. α-I 8 spondet, thanc definitionem honam esse . si modo accipiatur de Jurisp. in universu in comsiderata, continente sub se Pontificium, Au-19 gurale, Feciale, D civile. Aliter fRespondet Harp. h. quod per res divinas intelligatur ius publicum, quod, ut infra dicetur , in rebus divinis , i. e. sacris, sacerdotibus, & magistratibus consistit: per res hinnanas ius privatum, quod in rebus bumanis . quae ad sim ut omina o utilitatem spectant, continetur. Alii aliter tRespondent; quod hoc loco definiatux non tantum ius civile, sed etiam canonicum: sed
hoc est sillam , quia haec definitio ab antiquis Ethnicis Icus fuit sacta, anaequaliua cano-
nicum in unum colligeretur. Aldobrant. putat, i in jure civili satis agi de rebus divinis, a praeterrim in Codice, ubi habetur tit. d. stim ma Trinι . O IV. Cathol. item P. I S. Getis da Episcop. Herae. sed haec responsio resuta tur per Rationem priorem , B quod alii tradunt , Imp. math & i in pertinenter de istis re bus egisse, quia seculates non possunt dispmnere de rebus divinis . Gothos t aci L i. f. h. T. putat, quod is, Iacui iustitiam colit, sacris DEi vacare dicatur, re templo ejus ministrare , quae ipsa causa sit, cur JCti sacerdotes juris appellentur, L. I. u. I. . a. T. Myns. t h. n. a. putat, Iurisp. esse re- asium divinarum notitiam , non eo modo, q uo Evangelium notitiam divinam tradit, sed uatenus inter homines externis ritibus res divinae tractantur, quarum cognitio olim Penes collegium Pontificum erat, qui n modo decernebant, quibus hostiis, quo die, quoi itui a quibus, & in quo templo sacra serent, velum etiam de iure tunc respondebant: &quod JCti dicantur de iebus divinis, i. e. de rebus faciis, sacei dotibus, & maxi stratibus agere. Aliter i Respondet idem Myns. . : a
sq. tu. non tantum illud divinum esse , quod Evangelistae tiadiderunt, quaeve praecipiuntur in sacris scripturis, sed quidquid sententiae Chri ii tandem respondet, re quod sincerioris
humanae mentis judicium aut ratio, ad tuendam hujus vitae societatem postulat, aut praecipit: alias elevaretur multarum legum auctoritas, quae iuris divini esse, divinciri; providentia constitutae merito judicari debent Cum hoc serine 1 concordat Schneide in. n. ρ as ubi putat, quod per res divinas intelligantur notitiae naturales nobiscum natae & rationi nostrae divinitus insculptae L instae, quae docent, quid bonum & justum sit de quibus vide
etiam Myns in m. s. T. n. D. Ostermam nutat,
quod i non omni modoJCtus divina taliu- asmana tractet, sed eatenus tantum, quatenus iura in rebus humanis atq; divinis proposta sunt, &divina potissimum quoad externam disciplina in . Adhuc f.aliter Schneide n. a Le. Ot. quod ICti agant de rebus sacris, relis imsa & sanctis, quae res dicantur esse iuris divini f. nώ - . ins de R. D. Tandem i Respon- as detur: Uerba esse intellisenda secundum subiectam materiam , & quod de rebita divinis humanis eatenus in Juris prudentia agatur, quatenus ad jus & injuriam reseruntur, sive quatenus de iure earum in foro Romano quaeritur, ut ita Res divinae 3t humanae sint huius
artis subiectum materiale ut philosophi loquuntuo iustum autem atq; iniustum subiectum formala, Jul. Pac. & wesei . h. n. I. Dicta 1 SEpTi Mo : Culpa smais est mala asdiscere Ac docere. L pen. C. .. mistis item etiam , specie mali abstinendum e. cum Memna
smema. cur Ergo traditur scientia iniusti l Rea spondeo: non ut fiat aliquid injusti, sed ut ob-τietur.
52쪽
Lib. I. Tit. r. g. 1. De Iustitia &Iure. Lx
vietur. Sicuti Medici de venenis agunt, & oportet, α ιδ. in tris is insere. Itaq; hoe do- Theologi de peccatis. Ergo mala scire ex- cet Iurisprudentia, utrum causa, quae in conis pedit, ut malis obviari possit, scut eodem troversiam venit, aequa sit, vel iniqua, justa sensu dici sesel : peccata nocentium nota esse vel injusta
r. Ratio orduiu Cr cominuati . s. Auctores de modostudenssi sicribentes. a. Modis docendi erstudenssi injure. . Tamen non quantur de modo, dummodas. Ratio ejus. haseazur esse L
hoc I. praescribit Imperator i modum βάν reb. eria. arg. l. e. deerit iuri Cerierali- docendi & discendi juris, ut nimirum ii, bus ad specialia descendendum Earι. ad L./.1. qui legitimae scientiae cognitionem docent, si cert. pet. a facilioribus 8c minimis incipien-8t iura populi Romani tam affectant, a pri- dum, ut ad majora perveniamus, Nemo enimia. mis ' principiis exordium capiant, & primo repente fit summus. Qui vadit planδ, vadit quidem levi ac simplici via, post deinde dili- sanε. st. h. v. mamriin Ea docenda , quae audi- gentissima , atq; exactissima interpretatione, torum ingeniis conveniunt α osis tetra carus R. . . exquisite singula tradant. Ratio : ut ' rudis φι. vid. Aldohrand. Se Schneide in . h. animus studios,simplicibus enutritus, facilius Qui amplius t aliquid de modo studendi Gad altioris prudenti ae redigatur scientiam, Lia injure cognoscere desiderat, Iegat pulchrum ς. seo ιι. C. de Dei. fur. --c alia Ratio est in & docium libellum Matthaei Cribaldi Mophae textu : quia ali .s infirmi adolescentum animi, is methodo or raraone studenda em. item praelati multitudine ac varietate rerum onerati, vel nem Matthaei Irasenb. de studia iura reete .nex diffidentia quadam studium iuris deserunt, eboand . di quos allegat Harpressit. in prolego vel propter difficultatem tardius, 3c cum ma- Instu. n. H. gno labore ad cognitionem eius pertingunE . DICES : non ' quaeritur de modo dummo- GRatio alia desumi potest ex doctrina Ari- do habeatur effectus, E. non interest, quam stotelis qui vult,ut in qua vis domina ab uni- quisque rationem docendi & discendi teneat. versalibus ad particularia, . simplicibus ad Resp. disting. in obtenta jam scientia , conceia composita , . notioribus ad minus nota pr- do, in obtinenda, nego. Nam quod multisa grediamur, 'Vesesi. h. n. a. Harp. n a. Hinc riam fieri potest, melius est suaviori 1c com a. tradunt Dd. i stas i regulas: Generis cognitio modiori modo essici, Sc praestari, Nem - αι. debet praecedere cognitionem species arg. L.I. ών. quamobrem.
r. Ratio ordiniso eontinuasio. a. Iuris praecepta generalia. s. Quanam siti uia λ . Cur dicantur pracepta l
. Pramum ρraceptum honestatis est modesta.
Qu i m 1 in argumento tertio Sc quar
to ν. L dictum fuit: Iurisprudentiamided sesentiam, vel artem esse, quod habeat certa quaecum& generalia prae pia,
Π. Tertium praeceptum iustitia.
v. mmquid temperantia or modestia ad mihisam stinenti II. .auomodo unus er idem actis a diires virtutibin proceris v. auomodo actus actinum virtusum justiatia adfribantis M. In gavi eonvemant Euisa o Iuris r dentia aI. Nunquid primum duo reliqua a meliariἀmum praceptum duo priora comprehendus y on. aa. ag. Numqvid mul a injure his praceptis est
iusse disposita, 8t in . a. quod ab universaltabus ad singularia paulatim progrediendum stideo Imp. Iustinianus in hoc f. tradit tria ge neralia i iuris praecepta, i,e. Maerales doctri-a
53쪽
nas, ex quibus tanquam sontibus omnes Ieges deducuntur, & aa illa tanquam capita O-
innes humanae constitutiones reseruntur .
Nulla enim est lex, teste Schneide inin. nulla praeterea ratio legis, quae non ad unum ex his praeceptis reduci possit. Hae ipsae sunt regu lae ac normae totius Iuris prudentiae , quidus metimur & examinamus quid justum sit, vel injustum. Nam quod in his congruit jus est, quod ab his discrepat, injuria, Wesenb. b. u. a. vide Corasium is iuris artes. M. σseq. fol. N.
spondet Imp. honestε vivere : alterum non laedere, suum cuiq: tribuere. Ratio horum praeceptorum non potest dari, quia sunt prima principia, quod autem primum est, nihil . ante se habere potest. Ratio t cur dicantur praecepta , est haec: quia licet legis virtus sit vel imperare, vel retare, vel permittere, vel punire, L. .F. LL. Atrib. h. Tamen istae tres regulae omnes iubent, & praecipiunt. s. Matth. Stephani de art. jur. c. o. n. s. Ratio thujus combinationis, & quare ita debeant esse conjim hae, redditur a Iulio Pacio talis; quia in nobismetipsis honestas requiritur, &erga alios sic nos gerere debemus, ut non solum vitemus, quod malum est, sed etiam a a-6. mus, quod est bonum, Psaim. D. Sic ergo fprimum praeceptum est quas honestatis &Modestiae, Pere E. h. atq; principaliter ad uniuscujusq; personam propriam, & ad bonos mores pertinet, Si in his potissimum versatur,
quae nobiscum agimus, ut videlicet temperate, verecunde, & cum virtute vivamus, ut mmnes nostras actiones, sermones 8e cogitationes ita instituamus,quemadmodum lex & recta ratio suadet, neq; contra honestatem inconsulto, negligenter, aut temere aliquid cogitemus, dicamus, vel agamus. Ita larὶ explicant plerici: Doctores, Myn Schneide n. 7. Harp. 9 Pere Z. M alii. Ratio i natura nota
est: nam unusquisq; ad rationis atq: honestatis normam se privatim componere debet .
vide qum scripsi in Oct. δε ιι - eis. a. q. as... ro. ubi agduxi quosdam authorea, volentes raptat stare lassimilouem ideo non valere, quia est eo ra priamum luris praeceptum. videlicet contra honestarem.J
qui nec modum , nec finem inhonestarum expensarum faciunt, interdicatur honorum administratio. Quamvis enim alterum non laedant, & suum cuique sinant, tamen in se inhoneste vivunt, & suo malo exemplo societati humanae scandalo sunt , D per abusum rerum suarum rei p. nocendia. Licet
etiam abusus rei suae cuilibet permissus, L. n. s. r. fis ροι. hared. licet quilibet rerum
suarum moderator 8c arbiter , L. in re mandata. o C. an s. tamen quia expedit reip. ha re locupletes subditos: Νεν. R in prine. inte
est non parum reip. ne quis re sua malδ utatur. s. stas major. Inst. Δ - εω m. Et quam-
vis f hoc praeceptum majori ex parte ad Phi- s.losophiam moralem , & politicam pertineat rnihilominus tamen etiam in jure magna honestatis habetur ratio, eatenus saltem, quatenus rei p. & vitae communi nihil noceatur, Harp. h. n. o. Sic in alimentis pupillo decernendis non attenditur patrimonii quantitas,
sed quid frugaliter exhibitioni sufficiat, M. sin
f αιι istis morari. vide exemplum insta,. r. n. I s. da nuptiω. Hinc illae iuris regulae e Non tantiam quod licet, sed etiam quod honestum est, attendi debet, L. ρον υ .f. de R. f. i. semper. M.fδεω. - . Quae contra bonos mores fiunt, nec sacere nos posse credendum est. L. filia. u. fis eoiam must. Dixi autem, quod primum hoc praeceptum in his potissimum versetur, quae n. Meum agimus. Ratio : quia nobis i videtur primum hoc praece- Ioptum non tantum ad nosmetipsos, verum
etiam ad alios referri debere, hoc ipso, quia iuris &justitiae praeceptum est. Justitia autem particularis, de qua hic agimus,ad ali umpraecipuὶ pertinet, atq; eo nomine alienum
bonum appellatur, Myn myr. h. T. n. s. Mat thias Steph. e.αms. Sic t insta. tis. /o, densa II
'ιM audiemus, propter solam honestatem a nuptiis quarundam personarum abstinendum esse, ct hb. 4. tit. o. de amombisu dicetur, quod parentes ti patroni propter honestatem,&m- verentiam , sine venia in ius vocari non possint, neq; etiam in solidum exigi. Sic Mat
quibuydam in medium adductis pulchre ostendit, casus quosdam esse, in quibus jus quidem suum cuiq; tribuitur, neq; alter eo ipso laeditur,ti tamen contra honestatem in alium peccatur e vide etiam Harp. n. αἱ Citea hoc tamen praeceptum notandum est ι quod multa henaesta lagea non praet iant, & nodi omnia quae cunq; honesta sunt, ad ne ees tatem trahant e quaedam etiam inhonesta non prohibeant, sed tolerent, interim ta men non proben , Dirarenus e . do e Missens,in inflat tinnum. ubi exemplum tradit in d;vortio, oc ait: licet rea honesta sit manere in matrimonio : non tamen legritat res Romani ad hoc cogunt. sed divortium permittun . Et quamvis permissam siti non ut honestam rem probanti
Alterum s praeceptum est quodammodo ia mperantiae, Pere Z. h. & pertinet ad injurias vel delicta , ut videlicet aliquis ab illis abstineat, neminem in corpore, rebus, vel fama sua ostendat. Spectat ergo hoc praeceptum principaliter non ad nos ipsos, sed ad proximum nostrum, ad famam salutemq; alienam,ti versatur in his,quae circa alios omittere debemus : ita serE Myns. Staneid. Harp. Matth. Stephani, Wesens. Pere E. h. Ratio t cur r hoc praeceptum temperantiae adscribatur, est ista: quia uc nobis imperare ti temperare dein
hemus, ne cuiquam noceamus, Myns. b. n. s.
Si quia in omittendo atq; abstinendo magis, quam committendo consistit. Nititur m au- r tem illa aequitatis ratione, ut quis non faciat 'alteri, quod ipse pati ab altero nolit, Peret. cum qua congruunt vulsares iuris regulae r
54쪽
Quod tibi non vis seri, alteri ne seceris. ἀλα- pri me senb. n. v. F. Δ λο i. Aldobrand. h.
Benefaciendum omni, nocendum nemini. L. M vim. s. F via. σύ.L. fovis. . fide serv. LY- pineam . Natura cognationem quandam inter homines constituit, unde consequens est,
hominem homini insidiari nefas esse, L. 3. A.
a s Tertium ' praeceptum proprium est Iustitiae nconsistit in committendo, ut videlicet quis proximum suum non tantum non laedat,
sed etiam adiuvet, suum cuiq; tribuat, sive poena sit afficiendus , sive praemid remunerandus , sue aliquid aliud ei, vel ex contraiactibus, vel ex alia causa debitum tribuendum, iuxta regulam: Quod tibi via seri, vicino se
tem huius praecepti est : quia non sufficit abstinere a malo, nis fiat, quod honum est, Aldobrand. h. hinc etiam in scriptura passim haec duo coniunguntur, Naim. s. . declina , malo. R sic honum i item Em. s. Desinite agere perversε , D discite benefacere, --
smb. m parat. n. s. Sed contra haec tria praecepta incommuni.
. Dicta P Ra Mo : In principio ' huius tituli dictum fuit, quod hic D in iure passim agatur
de Iustitia particulari, prout una virtus est, a caeteris virtutibus, temperantia . modestia,
sortitudine, &e. specie distans r quomodo Ergo hoc loco praecepta iuris adscribuntur temperantiae, I modestiae nun uid Ethica temperantiam ti modestiam docet Responesos posse t unum ti eundem virtutis actum a justitia, & ab aliis virtutibus procedere. a justitia quidem, quatenus ad conservandam politicam societatem inter homines: ab aliis, quatenus ad privatam cujusq; vitam rect) instituendam faciunt. Et non esse novum, ut aliae virtutes cum justitia concurrant, actus tamenas earum i iustitiae adscribantur, quia e X praescripto legum exercentur. Sic gratitudo, fides, pietas, quandoq; a lege imperantur, non tamen semper, omni tempore, & loco, neci;
indistinctE, sed quatenus salus populi, quies latranquillitas publica,& societas humana id reasto quirit. Sic Ethica i & Jurisprudentia in hoc
conveniunt, quod ambae faciant ad sormandos in hae vita politicos mores,ti exteriorem quandam honestatem requirant: sed differunt tine. Nam Ethici cupiunt tant i in formare
hominem quoad se perlectum, ad tranquillum animi sui statum ICti vero & lequmlatores ad tranquillum statum rei p. I ideo, ut si in
tuto reip. tranqui Ilitas, vid. Myns in m. h. T. m. 6. ετ αβ πψ-m n. s. Ethici bonum virumessicere Iaborant, ICti bonum civeri
solum sub se reliqua complectitur, vel ultimum duo priora. E. si ustra omnia tria ita combinantur. Nam honestas universum Omnium virtutum estorum, ti totum discrimen honestorum atq; turpium , licitorum atq; illicitorum comprehendit, v senb. h. n. a Similiter suum cuiq; tribuere generaee est. &commune totius iuris sive iustitiae, adeoq; latissim Τ patet L ad omnia boni I aequitatis o ficia extenditur,quemadmodum ex definitione iustitiae colligi potest, Harp. s. n. v. Ad thoe Respondet Myns. s. n. s. ti Matth. Steph. cap. . an s. quod ultimumPraeceptum arctius hic accipiatur,quam in definitione iustitiae siquidem ibi complectitur haec tria , hic autemia lud soli1 in , quod extra duo priora praecepta relinquitur. Similiter respondet mesenb. h. n. s. quod honestum hoc loeo non ita lat3 ac
cipiatur, prout praecepta, quae sequuntur,continet, sed strictius nonnihil. Nam ut bene advertit Harp. s. n f. non novum est, aut infrequens in iure, ut verbum alioquin vi sua generale, interdum specialiter accipiatur, & alteri speciei, quae si ejusdem generis, opponatur, quemadmodum infra videbimus, cum do adoptione, cognatione, & actione agemus. Possent f hὁc loco plurima adhuc alia argumenta contra singula ista praecepta & unumquodvis in specie in medium afferri r quomodo videlicet iura noctra , praesertim civilia jubeant honestδ vivere,cum tamen per mittant concubinatum,t. r. da concubinu. quo
modo neminem laedere , cum tamen subinda permissum st, alios impunὸ occidere, contrahentibus se invicem cireum venire r emptor vinum venditum,nis emptor tollat L auferat, effundere r quomodo suum cuiq; tribuere , cum tamen per usucapionem permissum savero domino auferri rei suae dominium t edim magistratus saepe totum hominem tosat ξ meis dio : bona & fortunas auserat, & ad fiscum trahat propter delicta. Verum quia hic versamur in generalibus 8especialia ista suo quaeque loco commodius tractantur, ideo ad ca
Nobis lassiciat scire, quod aliud
sit praecipere,ali ad Mero ob rationabiIem Causam permittere: item quod nullum praec pium , Si nulla regula adeo si universaliter vera, ut non recipiat aliquim ας stomm .
55쪽
Lib. I. Titii. s. sin. De Iustitia&Jute.
r. Ratio ordinis e reontinuatio.
a. Divisio juris Romani in pu Ecum o pri
. Iin publicum quidei s. Idud privatam st . Cur deatur per se & principaliter r . di nam Heantur juris publici 't. αuae juris privati str. Uoniam i inter prima artis principia reseruntur definitiones, divisiones, ori- , go, partes ti species, Schicies.. uω.
justitiam ti Jurisprudentiam , ac generalia quaedam praecepta praemisit, nunc ad divisio- a. nem descendit, & dicit, quod i juris nostri Romani inam de hoc solo a Muri sumus duae snt positiones, sive species, aliud enim est jus publicum, aliud privatum . 3. Rationem l hujus divisionis non est necesse dare, quia ad prima principia spectat; nihilominus quia primarium finem, ad quem omnis justitia&jus nostrum tendit, videlicet salutem & utilitatem populi concernit, ideo cum duplex sit utilitas, publica & privata, hinc factu in est, ut jus ipsum distingueretur in publicum ti privatum,ita Iul.Pac.h.& Matth.
Stephani in ara. jur. e. r. n. t. ct a. sunt enim
quaedam publice utilia, quaedam privatim L. t. s. a. f. ia Loei. Nicol. Visel. - δωμι. mGh.
. Publicum ' ius est, quod per se , & prin
cipaliter ad utilitatem reip. &ad statum rei Romanae spectat s.
s. Privatum t ius est, quod per se & principaliter ad singulorum civium & hominum privatorum utilitatem generatim pertinetis. 6. Diximus autem l per se O principister. Ratio: quia in consequentiam etiam jus privatum publicam utilitatem concemit, & jus publicum utilitatem privatorum, Stephan. lorico n. o. sed ista minus principalia,& quae tantum in consequentiam veniunt, non curantur, Myns. h. n. .. praesertim in denominationibus : quia a potiori & principaliori fit deno
. Spectant f autem ad utilitatem publicam, eoq; nomine iuris publici dicuntur sacra, sacerdotes, magistratus, L. . f. adso. T. Ratio, cur juris publici dicamur,jam patet ex descriptione,quia principaliter respiciunt publicam
utilitatem, etiamsi in consequentiam pluri- mum emolumenti ad privatos sngulos derivetur , Harp. h. n. s. uti bene dicit: omnium
interestia habere Ecclesias, habere magistra intus, qui jura reddant, habere sacerdotes, qui sacra ministrent. sacrificulos suos ipsi gentis. α uomodo in consequentiam publicam uriistitatem concernantero. Nunquid omnia jura sint pullita 'rr. Σuomodo in Coricejus Triplex consist --ι- , divinum , publicum, O pria
vatumstra. Nunquid etiam privilegia pertinent principaliter ad singulorum undiaremples in honore habuerunt , quod commune omnium bonum a Diis petant, Cockier tib. M
dem de causa publici iuris dicuntur Ieges, edicta, iudicia tam publica quam privata, fiscus, res militaris, res civitatum , vectigalia , viae publicae, foedera pacis ti belli, scholae, ludi publici, monetae, & jus monetam cudendi,&pleraq; ea, de quibus in tribus ultimis libris Codicis, & tribus posterioribus libris Pande iactarum, item in Aurea Bulla,& multis Imperii Recessibus habentur, & de quibus ut plurimum in comitiis publicis tractatur, vid. --smb. I Harp. Vigel. l. e. Ratio horum omnium est: quia ista ad totum corpus&ad salutem totius rei p. pertinent & non possunt speciatim privatis hominibus applicari.
Privati t juris dicuntur, dominica & pa- 8,
tria potestas, tutelae, dominia rerum prὶvatarum , ultimae voluntates & haereditates, tim. ex testamento, quum ab intestato, contractus, servitutes, dotes, actiones thm propter delicta privata, quam propter res alias competentes,& plura similia. Ratio: f quia haec omnia per s.' se, & principaliter prosunt hominibus priνatis, & tendunt ad singulorum utilitatem , licet in consequentiam publicam etiam utilitatem conccrnant, iuTta regulas : Reip. interest subditos esse locupletes. Nis. R. in . si enim sunt locupletes, tributa accedunt fisco, fiscus. autem est nervus reip. deinde in casu necessitatis rei p. subvenire possunt. Rei p. interest. ne quis re sua male utatur. I. sed re major IULM hu qui sui. quia tunc prior sequela cessat, facile enim ad paupertate redigi potest prodigus &dissipator. Rei p. interest dotes mulieribus conservari. L. r. ff. solui. marram. Nisi enim sint dotatae, non inveniant maritos; non replent civitatem liberis , qui resistant in necessitate hostibus. Reip. interest suprema hominum judicia exitum habere L Duemadmotestam. veriant. Quia nisi hoc fiat, non erunt solliciti de atquirendo. Reip. interest, ne deli
cta maneant impunita. L. ua vulneraι- ναν.
56쪽
1t ne inter elues sint discordiae, e. finem s. ex . de νψeνιρι. Rei p. interest, ne ruinis deformetur publicus urbis aspectus. L. a. C. de a siclis niti t. vuc Matth. Steph. d. e. r. n. φ. εν Harp. n. s. er m Tanta est E. inter utilitatem publieam L privatam amnitas , ut quod reip. prodest, etiam singulis prosit, & contra quod
singulis est utile, etiam reip. sit utile, Iul. Pac. h. vide tamen schard. in texit. v ρώιtica tiιιιι-
llo Dic Es PRIMO : omnia iurat sunt publi- ea , E. male distinguitur ius in publicum &privatum. Resp. sunt publica quoad formam,& quoad causam emcientem, concedo : Quia iura non nisi ab eo, qui publicam authoritatem habet, constituuntur, &non valent, nisi
publicε constituta, promulgata , & propositasnt:) sunt publica quoad materiam ti finem,
s I Dic psi βgeuNDO: tamen in L. ut inferas. C. HSS. Eeetisu triplex ius statuitur, divinum, publicum , & privatum. E. non sunt tantum duae postiones, sive species , ad hoc Respondetur: cum Oiunis bona diviso debeat esse
bimembris. au. d. f., qui sim sia, arr
areon. meliorem esse eam, quae hqc in Institiationibus , quam quae in Codice traditur, illa enim divitionem ti tacitam subdivisionem . adeoq; tria membra continet. Nam ius in genere dividitur in publicum & privatum ς publicum in divinum & humanum t ut ita extri membri iacit Apossi fieri bimembris. Qua in reJCti non ita subtiliter haerent, sicut Philosophi. Vide quae notavimus de contra lib. in eo . n. ao. N quae tradit Stephani n
Dic Es ΤERTio : etiam i privilegia perti- Ianent principaliter ad singulorum utilitatem,& tamen non sunt iuris privati: E.&c. ad hoc Respond. licet utrumq; ad privatos principaliter pertineat, non tamen aequὸ generaliter. Nam privilegium non ad singulorum privatorum utilitatem in genere spectat, quemadmodum ius privatum, sed ad unum aliquem vel alterum in specie , ti proinde ius singulare , sue speciale potius, quam privatum cu-citin
Ad Versic. Dicendum. SUMMARIA.
o. De quali iure in Institutionibur agaruν er . Cur de privato oram, quam publico 'u. diuare tempore Iustimam μου νόθeum Romanum verm non fuerit in Vatquoad sacra se saceruoles. rL Rasio quoad magistrasuri V. An sit concludens Pry. Ratio alia priore melior.
3 Uaestio ' nunc est, de quali jure in Insti- tutionibus agatur, an de jure publico,
an vero de privatot Ad hoc Respondet Imp. quod velit agere tantum de jure privato. 34 Rationem assignati Wesen b. b. mpravata, oris parat n. t . . bH- autem A. b. T. quia jus publicum Romanum vetus, quod ad sacra , sacerdotes, & magistratus pertinebat, tempore Iustiniani magna ex parte jam abrogatum x s erat. Ratio rationis i quoad sacra L sacerdotes: quia Romani veteres erant Ethnici, Midololatrae, unde in L. I a. tab. haec&similia de suis sacris habebant siparatim nemo habes D Deos, neve novos,sed ne adis ι, ns publice ad- sinos. pravaram eorunto: eonstructa a Primia δω-brabaento, Muns. h. n. s. Sed cum Imp. Constantinus verum D Ei cultum cum fide Christiana reciperet, haec omnia cum saci is & sa - 6 cerdotibus suerunt abolita. Ratio f rationis quoad magistratus: quia etiam jura magistra tuum , quae veteres Jcti suis libris comprehenderant . nullum serὲ tempore Justiniani habebant usum. Nam tunc, translato in Thra
ar. α uinta est cir jura publicas iis mu
u. Tamen Imperator agit de piabeis Dd
a . Nec non de testamentis o tutelis , qua sunt juris publici. af. An se quo senseu recte disantur iuris publici.
ciam imperio, tota re Ip. forma serὶ erat mutata , magistratuum nomina & ossicia long Ealiter transposita. Quemadmodum ab illo tempore, quo imperium . Graecis in Germanos translatum est, tota facies imperii, unci cum magistratibus iterum immutata fuit. Haec ratio ' in se quidem vera est, sed non i
concludens: nam quia Institutiones non tantum ex veterum I Ctorum commentariis, verum etiam ex Codice iustinianeo excerptae fuerunt, in quo non tantum de sacris Christianorum, verum etiam de magistratibus illius temporis multa habebantur, potuisset Justinianus, si voluisset, bene aliquid sumere praesentibus tunc, atq; insequentibus temporibus accomodatum, quemadmodum secit in Codice tib. ι. ro. νι. a. Uel potuisset arquὶ, atq; de jure privato, breviter exponere : &quod antea obtinebat, & postea desuetudine inumbrais tum , imperiali remedio illuminatum est. Si non quoad sacra & sacerdotes antiquorum Romanorum, quorum memoria Christianis
moribus indigna erat, & sacra Christiana un, C cum
57쪽
eum sacerdotibus ad Episcopos potius, Ssummum Pontificem, quam ad Imperatoris curam spectabant) saltem quoad magistratus, quemadmodum adhuc multa de antiquis Romanis magistratibus in pandectis, imo etiam in Institutionibus habentur. Tacendo, quod non pauca ex iure Romano publico, quo desisto, te militati, & simi Iibus agitur, ad nos sint profecta, quorum status Ae forma non pe-18 nitus fuit immutata. Itaq; aliam 1 rationem, cur in Institutionibus nihil de iure publico agatur , reddit Aldobrandinus : quia Institutiones factae sunt in gratiam tymnum,
ideo nolebat eos Imp. multum aggravare. Cum hoc consentit Harp. h. n. v. usi n. tr. O
ra. addidi quod jus publicum, nisi crinito prius iure privato percipi haud facilὶ possit, uod iuris publici cognitio parum videatu singulis, maximὶ tyrombus iuris necessaria, eo quod de jure publico raro interrogentur iuris studiosi, sed illi potios, qui in aulis excelsas dignitates sustinent. Privati juris cognitio omnibus usui est, sed juris publici Institutio
ad illos maeis partinet, quibus te spublica gubemanda obvenit. Rationem similem red-19 diis Anton: Perez. quia jus privatum publico utilius, Lusitatius. Nam jus privatum versatur in usu quotidiano: ius publicum non ita. Quhm autem quisq: est tam patiens, qui velit diuere, quod in usu non sit habiturus,ao aut minus frequenter. Rationem l quartam assignat Harp. n. M. quia ius privatum propriὶ
ad JCtum, di ad Iurisprudentiam: jus publicum ver. ad Politicum spectat, quo nomine , inter se distinguit Cicero l. I. vi σπι- circ. f. ubi JCtum definit eum, qui legum fle conis suetudinis ejus, qua privati in civitate uterentur, & ad respondendum, & ad agendum, &ad ea vendum peritus esse .
a i Ratio quinta : f quia vidit Imperator, iura publica saepius mutari , quim privata, idq;
propterea: quod non ad norinam aequitatis, vel aequalitatis, ut haec, sed ad id, quod rei p. est opportunum, praecipuε aptentur, --
nem rationis reddit: quia hoe jus non versa tur circa aequitatem inter cives retinendam, quare nec ad aequalitatis regulam exigitur, sed pertinet ad tuendum statum rei p. unde pro reip. commodo, atq; bono conditur, flelaldh mutatur. Ratio nujus facilitatis ex
ipso etiam mesenb. colligi potest : qnia inconstitutione juris publici nihn aliud praeter
publicam utilitatem legislatores sequuntur, adde Eund. mesenb. n... f. is pactis, ubi dicit:
in publicis pactis non tam inspici, quid receptum sit jure gentium, aut legibus, qu
quid necessitas, 1e usus reipub. postulati in
privatis autem aequitatem naturalem , aut civilem subesse debere , alioquin pro iniustis, Linhonestis haberi. Ratio sexta: quia i omnia tempus ha- rabent: quemadmodum igitur Imp. Iustinianus voluit, ut studiosi juris non ab initio statim, sed cum tempore primum ad Pandectarum,& Codicis lectionem pingrederentur I ita quoq; non ab initio, &inprimis iuris elementis satim de rebus publicis , sed privatis
Dic Es f PMMO : Imperator in Institutio- 23nibus agit de publicis judiciis. Λb. .. tu. Μυ. E. non tantum de jure privato. Resp. tit lumultimum de publicis judiciis esse quasi apP dicem Institutionum, .8e quia Modicum non curatur, ideo Imp. iuris publici tractationem magis attigisse, quam tractasse dicendus est. Dic Es f 6EcuNDO: imo vero ad longum Magd de tutelis, fic de testamentia: atqui etiam tutella est juris publici L. ν. fis .u, PM . quem adnaodum ti testamenti factio, 3. Isqvi testam fae. pos ad hoc t Respondent aliqui, a slibrarios in illo textu verborum transpositi ne lapsos este, vide Schard. inlexie. v. publicum
1is. Alii vero dicunt esse juris publici, ideo
vel quia regulariter omnibus patent, are. s.consequens. s. mlhι. de si 'ed . ιψ. L. M. s. s. F. vi iure1. Se omnibus testari, ac tutores dare perminum est, nisi si cui lege sit adempta potestas: quae ratio mihi non pmbatur) vel quia
facultas tellandi in illud tempus collata, quo quis desinit esse dominus rerum suarum , jure publico, δe legibus tribuitur: Vel quia testamenta publice , id est, coram populo, Ac latis comitiis olim fiebant,& publica, hoc est, populi Romani opus habebant auctoritate, &hoc est, quod dicunt, esse Publica aut horitate, non utilitate. Tutela enim, & testamentinctio non sunt in arbitrio 8c potestate privatorum , cum non habeant facultatem libere omninbdisponendi, fle . praestripto juris recedendi , nisi quatenus arbitrio & voIuntati eorum est relictum) adeoq; authoritas publica regia, non voluntas privata est sequenda. Nam in iis principaliter utilitas privatorum, id est, pupillorum, testatorum, gehaeredum spectatur. ia hoc nomine iuris privati dicuntur, vide Matth. Stephani. c. r. d. iuris arte. n. s. ct seqq. 8c Scha . La lexic. v. --blicum Θ, ubi tradit, quod testamenti lactio omnino iuris publici esse desierit, quando testamenta per aes Sc libram condi coeperundia Sed de hae re pluribus infra agemus, quando in specie ad tutelas,mde rubrae. Tu. da Tuuia αες . M testamenta pervene1lmur.
58쪽
IN hoc Versici ostendit Imp. ius Privatum
Romanorum tripartitum esse, &colle hamex praeceptis aut naturalibus, aut gentium, aut civili ur
o= Ratio ' huius tripartitae divisionis reddi
& ab Antonio Pere Z talis: quod jura hominis causa sint constituta, qui considerari potest ut animal ,&eo respectu subest juri naturae; velut homo, a caeteris animalibus ratione distiniactus, & sic agnoscit jus gentium e postremo ut civis, & hac consideratione subjacet iuri civi-h. Sine naturali rerum natura: sine civili civitas , sine gentium juie generis humani locietas stare nequit, Harp. citi Matth. Ste- Phani δε ιι. n. s. Rationem aliam reddit -- Q. ad textimst. quia jus privatum privatas singulorum civium Romanorum res attingit,& moderatur, aequabile igitur L iustum esse debet, alioquin non jus, sed iniuria fieret. Hujusmodi autem ut esset, arces sendum fuitat liam etiam Du pabsicum ex his sit πιis time ex praeceptionibus ti regulis partim naturae.
partim gentium Institutis honeltis, cum populi Romani, tum aliarum bene constitutarum rerumpublicarum. Vide similem Rationem apud Eundem in para . n. δή. g. 1- ergo
Disputant f hoc loco Doctores, utrum astantum ius privatum ex his triplicis generis
praeceptis sit collectum, an vero etiam publicum. Besoldus in alta. ex ιλ ι. Pamuli. f. δαν. st. Per ιorum res M. O seqq. pluribus ostendit, etiam jus publicum Rom. desumptum esse ex iure naturae, gentium, & civili, sive ex praeceptis naturalibus, gentium usu, & ratione civili, ubi videatur. Idem asserit Corasius a. de iur m. c. a. per totum L δυ. De quo quia Imperator nihil dicit, neq; nos dicero volumus, videantur contrariae opiniones apud Myns. n. ι. v senb. n. aere Anton. Pere-Zium , Harp. n. ιδ. ex hys Aldobrand. R er
L Ratio ordisis tantinuatio. Uia i in fine praecedentis tituli dicham suit, quod ius privatum Romanorum
ex tribus praeceptorum generibus sit collectum , videlicet ex naturalibus, gentium Et civilibus . ideo necessariuin erat. quid horum quodlibe isset, aperire, & declarare, Ald . Harpretati σ Perea. h. Ratio hujus trIpartitae divisionis assenatur a Nicolao VI. gelio tis t. s.c. . rv. u.ε quia tres sunt causae iuris legumq; eiscientes, partim natura, partim communis gentium consensus, partim doniq; magistratus populusq; Romanus. Unde triplex ius constituitur, naturale icilicet, gentium, & civileia.
N. Cur dissensis drinjuria propulsarior π.
An defensio torum sis i iis, o vera
etiam procis p non catera quos ad eamd m oram servandum uuam necessana' Constismario dictorum ex Chaone. An omnes actiones eum bestin lemmanes sinuinis naturalis ρ
59쪽
g Lib. I. Tit. 1. Princi p. DeIure Nati Gent. & Civili.
i. Uaestio f itaq; nunc est qit idnam sit Ius saltem originem a quia Naturalis stimulus Naturale t Ad hoc Respondet imp. Ius hortatur ad cogitandum prI liberis. L. nn. q.
Naturale illud esse, quod natura omnia taceat. C dareιux. af . Idipsum quoq; censen- animalia docuit. Hoc est: ea pars iuris Ro- dum , de alimentatione parentum, quos liberimani, Lea praecepta dicuntur esse juris natu- etiam inviti in casu necessitatis coguntur aleis
rae, quae vetiantur circa talia , quae non tan- re, Ccina C. dealend. tib. nam parentes Ac litum homines dictante tecta ratione & jure , beri mutuam sibi pietatem debent, L. 1. Ταπsed quae bruta etiam animalia impetu, instin- obsequiis a bb. est 6Mνι. mast. ctu , atq; impulsu naturae iaciunt. Et sicuti natura curam liberorum parena. Exempla t adducit Imp. tria, videlicet tibias: ita liberis parentum alendorum curam maris & taminae coniunctionem , quam nos insevit, L squu p. I. parem. fis agπsc. orale .
matrimonium appellamus, Iiberorum pro- Harp. IV. ea n. G. Ilaith. Stephani. v. s. ubi creationem, atq; educationem. Ratio gene- allegant Aritat. p. Ethic. e. a. luculenter de
3.ralis, curt hae actiones&jug, quod circa has monitiantem , quod praecipue parentibus , actiones proditum est , dicatur naturale, est quibus liberi omnem pietatem, gratitudmem, intextu: quia ius istud non humani generis Ac obsequium debent, alimenta suppeditanda proprium est, sed omnium animantium , quae fini in caelo sive a fre,ut aves; quae in terra, ut se- Neq; ea i tantum, de quibus dictum est, αrae bestiae ; At quae in mari, sive in aquis, ve- iuris naturae esse dicuntur, sed plurima adhuc luti pisces nascuntur. Et quia videmus prae- alia. Ratio: quia Imp. ista exempli tantum ter hominem etiam caetera animalia istius ju- gratia recensuit: atqui exempla non restrin-ris perita censeri. gutat, sed declarant. p. g. 3 -s ct ficet. . de . Ratio autem 1 specialis, ti causa, quare fur, o fact. νmor. Nos pro majori declaration. tam homines ratione dum Nym caeterae ani- quaedam adhuc alia, iuris naturae praecepta , mantes 'naturali instinctu motae conjunctio- adducemus, inter quae communiuima & n nem istam, & liberorum procreationem ain tissima sunt illi . petant, assignatura Ciceron. l. r. 4sct Ly. vi Quaelibet res in prima sui origine est li-
sol. I. a. ia anima, quos citant, & sequuntur omnes liberi nascuntur. F. δ. inst. vi tiberi. Matth. Stephani. de art. jur. p. p. n. γ. Harp. Ιtaq; libertas i est juris naturalis, g. iis strin. . ut e, ratione propagari, & multiplica- autem remiam. 6 T. g. 3. ms de iur.pes n. ri genera possient: item sit immortalitatem , smb. b. n. 3. Ratio est, quia brutis animantibus uuam in individuo non possumus, in specie eum hom me communis est, s. F. a.f. de aeq. saltem conservemus. Hinc ait Callistratus rari δε- & quia Iibertatem non tantum homi-IConsultus in L. liberorum avellarisse,aro. 6 κθ. nes, sed etiam caeterae animantes assectant. ι VI. nihil magis natura nos docuit,quam hac si uuntur,hanc amant,hanc persequuntur. generare, & procreare aliud nobis simile, sit - &dum hanc retineant, dum captae in libertave filios, fili4sue concipere, &in lucem ede- tem se vindicenr, quiduis facere 3c pati pare, ut ex prole eorum, earumve, diutumita- ratae videntur, post D eli. Harp. L. n. l. idus memoriam nobis in aevum relinquamus . quod videmus in aviculis caveae inelusis, in s. Ratio reducationas, At alimentationis ex bestiis terrae resti alligatis. &α
priori sequitur: quia ad conservandum g Aliud iuris naturae praeceptum est istud: nus . 8t immortalitatem non sufficit liberos ordinata charitas incipit , se ipso. rL. ρυ-
generare, sed quia absq; alimentis vivere non siti provincia, α C. δε serent. est M. Proximus Possunmas,r in L. legat. , v. ρο- ιn iura. f. da mila e sibi. Iniquum est ad id aliquem com-- ἀ-n. ἀτ. L. aen. F. t. ibie preterea .Q--- pelli, ut suis neglectis aliena provideatis ML-necesse est etiam , eosdem genitos L. si furi . R. . f. rum yLL μ'. f. de proeuranconservare. 8c alere, atq; educare. Hinc le- adeoq; dilectio sui ipsius est iuria naturae, ges istae, quae de cognoscendis fle alendis libe- Myn . b. n. a. Ratio, quia ε linc inclinatio mris infre γα proditae sunt, Sc jubent : ut omnibus animantibus, etiam dirissimis . na-Quilibet etiam invitus cogatur partum exle tura indita est; hinc dicit C nus in L. cum an- natum agnoscereti alere, L. si quus' ἀππ-- tiquissimi de Meuo si qubd lupus mor- μενἀ juris naturae dicuntur: quoad primam dzat carnes alienas , M suas lambat .
60쪽
Lib I. Titi 1. Princip. De Iure Nati Gent. & Civili. 19s. Quod dictum 1 est de dilectione sui ipsus,
idipsum procedit in dilectione , & reverentiae nati sanguinis, mese . in parari n. I . cre. f.JAI O l. hinc regular sanguinis coniunctio deuincit charitate homines, Cic. ιbia. e.
eo Adhuc 1 aliud iuris naturae praeceptum
est hoc: Vim vi repellere licet, L. I. C. unde vi. L. serenisam. I. s. qua cum abre . .. f. ad L.
Aquila L. . . f. eia. Quod quis ad defensonem corporis sui facit, iure feci i se censetur, L. Miam. s.f A L ct L. De sensio nemini denegatur. ελδ. Defensor propriae salutis in nullo' ieccare videtur, L. y. c. ad iri Cisnec is scar.
Eic ergo defenso ti custodia vitae , item propulsatio iniuriae, iuris naturae dicitur, --
reddit Harp. n. ιν. nam ti haec ejusmodi est, ut ad eam non homines tantum ratione, sed A animantia quaecunq; bruta instinctu naturae communi serri , impellici; videamus. Nulluiu quippe animal tam pusilum est, quod iacessitum non se cupiat tueri, nulla sere bestia tam abiecta, quae non si injuriae impatiens , & ad desendendum, s noceas, ala - cris. Et haec t vera sunt non tantum de custodia vitae propriae, sed etiam piolis suae, hinc videmus animalia quaecunq: pullos , fleratulos suos, etiam eum periculo ge discrimine propriae vitae tueri, fle defendere, quemadmodum in gallinis , & aviculis aliis , item canibus, vaccis, 3t pluribus aliis quotidie videmus, Ac experim uno.
4a Huc 1 quoq; , & ad ius naturale spectant,
ruacunq; ad vitam tuendam, fle conservanam pertinent, Si in iure nostro de alimonia, vestibus, fle habitationibus constituta sunt: quia sne habitatione, vestibus, Ac alimentis
vivere non possumus, II. in L. ια Ium v. quam inseras de cis dimin. aut. I. a. thaprarer e- C.
a 3 de cana, a T. 1- c. Nam ut ait i Cicero cib. I. Q. At post eum Myns. h. n. a. Harp. n. . generi animantium omni est , natura tributum , ut se, vitam, corpusq; tueatur, declinetq; ea , quae nocitura videntur, omniaci; quae sunt ad vitam necessaria , inquirat, δc paret, ut pa-shun , ut satibusa , ut alia eiusdem generis. Etenim tuendam esse vitam, libertatem, eoniugia, cognatum sanguinem, educandos libe-xoa, & smi lia, affectio cujusq; L communis naturae sensus recta esse , atq; iusta ostendunt, Ac ad consectanda eiusmodi, velut ruaedam, iura, Omnes animantes incitant, ac evinciunt, mesenb. in paras. n. ι .f. 13M ergo ΤιώλσJ.
ει Dic Es i PR1Mo Si illud est ius naturale,
quod natura omnia animalia docuit, tunc sequitur, quod omnes actiones 3c satia, quae homini cum brutis sunt communia , snt iuris naturae, uti sunt edere , bibere , dormire, quiescere, currere, Acc. Resp. negando consequentiam: licet enim homines ea faciant,
non tamen faciunt jure naturali, sed naturaliter tantum. Nam quidquid facit homo iure, sive secundum praecepta At praescriptum iuris , id s faciat bestia ex solo sensu, 8c natutae instinctu , illud est iurit naturalis: at siquid homo non facit iure, aut secundum praecepta juris , sed instinctu naturae, idem si saeiat hestia, erit quidem naturale, sed non juris naturalis. Ita serε Matth. Stephani n. s. Harp. n. a. Joan. Philip. Steinhalis n. l. ΔJ.σP. Diops 1 spcuNDO r homo solus ex tot Isanimantium generibus, atq; naturis , paniceps est rationis r in brutis vero nulla est ratio, E. nec ullum ius esse potest, quemadmodum infra sub Tit. s. quaarv. pauperi.m fecisade. audiemus, eadem de causa nec iniuriam
in bruta cadere, quomodo Ergo dicitur. quod caetera quoq; animalia istius iuris sint perita, 3c quod illud sit ius naturale, quod natura omnia animalia docuiti Ad hoe Respondet f i5 Matth. Stephani n. ι.. haec ideo dici, & quae brutis cum homine communia sunt, juri naturali adscribi, non quod bruta jure utantur, sed propter simulachrum L similitudinem aliquam huiusce juris in brutis animantibus apparentem , Ac quod nullo celetiore argumento demonstrari possi, ius aliquod naturae humanae insitum elae, quam s in brutis, quae solla naturae instinctu moventur . vestigia quaedam iuris ostendantu . In eundem sensum t Respondet Harp. I n. ρ. jus naturale in brutis noti esse proprie, sed anaphoricε , 8c similitudine quadam , quemadmodum virtutes quasdam alias brutis quandoq; animantibus adscribimus, Se eo sensu , quo Aristot. scribit in brutis non esse artes, sed artium quaeda in vestia ia) adeoq; id saltem iuris naturae esse, quod dictante simplici ratione ab hominibus pro iure receptum est, ti in brutis simul animantibus se la inclinatione tenus animadvertitur. Nam ut supra quoq; dictum , quae bruta faciunt incitatione naturali, eadem, si homines ducturationis faciunt, iure naturae facta censentur, Steph. n. s. er uti. Paulo aliter Respondet t 18 Myns ius naturale hoc loco in lupi si una fiagnificatione, impropriὴ fle abiisvε accipi, pro Instinctu At inclinatione naturali, tam hominibus , quam caeteris animalibus communi: itaq: cum ius ad bruta reserimus, hoc nomine iuris abuti muro neq; novum esse, vel rarum in iure civili, ut verba aliquanto crassiua
Rationem 1 autem, cur IConsulti licen- Istius fuerint locuti, nee satis distinxerint ius naturale ab affectibus naturalibus, reddit post
id dorp. Schard. in I. e. v. ias naturale, idem Myns. n. . hanc: ut deservirent teneriamidiosorum ingeniis, At populariter rem explicarent. Nam , ut ait Cic. L. I. ad legib. cum in populari ratione Omnis inostra versetur oratio, populariter interdum loqui necesse erit. Unde non est rarum , ut maioris clari-