장음표시 사용
321쪽
mae faciat mentionem atque alteram discernat ab altera. at vero id inprimis deductum fuit in disceptationem & controuersiam, num etai stimauerit, quod mens peculiaris substantia eaque diuersa ab anima, an facultas tantum ab alia eiusdem animae facultate ratione potius,
quam re ipsa distincta ξ quod posterius momentum ex philosophis aeui recentioris A N- 'DREAs Ru DIGER Vs y adfirmat, existimans, Aristotelem per mentem non diuersam
ab anima substantiam; sed intellectum ac praecipue iudicium usu perpolitum intellexisse, atque ut placeret populo, de mente, quae diuina sit, edisseruisse. a qua viri huius sententia non possumus, quin discedamus, grauioribus Permoti argumentis. etenim quum disputat cie mente atque anima, seu intellectu agente &patiente, confirmat atque perspicue profitetur, quod ille sit immortalis, isque solus
μίδιον, solum quod est, atque idiotiim es im
mortale perpetuumque; hic autem mortalis. quod si ita est, scuti est, sane una eademque anima non potest elle ab una parte mortalis; ab altera vero immortalis, ut adeo plane nobis persuadeamus, Aristotelis sententia mentem peculiarem eamque ab anima distinctam substantiam fuisse. verum enim vero de eo adhuc dispiciendum est, quid per mentem, seu intellectum agentem intellexerit Aristoteles pqua quaestione inprimis obseruandum esse putamus, quod intellectus hic ab Aristotele adpelletur ειδος ἐβων forma formarum, i item
322쪽
το- έδων locus formarum, seu specierum; quodue alibi dicat: δῆλον δὴ -σπερ εν - ολω
κώειHον , patet autem sc esse, quemadmodum in uniuerso est deus, re vicissim cuncta in illa: mouentur enim omnia ab inexistente in nobis numine. rationis autem non ratio, sed praestantius quidpiam es principium. ad quorum
verborum sententiam quum prouocasset IVL. CAESAR SCALiGER 3 summa ductus admiratione eXclamat: quid ais diuine vir δ est in nobis aliquid diuinum, quod sit praestantiusi a ratione Z quum homost rationalis per in- tedoctum, eritve in intePectu quidpiam diuinius in an tibi quoque fuerunt ibi radii spiritus sancti, cuius pietate volantas humana dirigatur ' atqui in eo plerique consentiunt, Aristotelem nomine intePectus agentis significasse quandam intelligentiam numero Vnicam, quae OmnibuS, quos terrarum Orbis ferat, hominibus id praestet ossicium, quod sol luce sua ad videndum. Sed quae nam si illa intelligentia, in eo discrepant auctores suis sententiis. nam alii intelligunt primam intelligentiam , seu deum ipsum, prout griecorum interpretum facile princeps ALEXANDER Aphrodisiensis ' aperte professis est, hunc intellectum agentem esse deum ; &so NEnus, 3 qui &magnum sibi secit locum inter Peripateticos, contendit,istum a deo Aristotelis dimerre neutiquam. alii vero persuadent sibi, munus intellectus agentis obire intelligentiam, quae O
323쪽
bi lunae pretesit, quam opinionem Quet ALGA- . et E L ; Dc & sunt, qui intellectum agentem peculiarem intelligentiam eamque generi humano propriam este dicunt. qua sententia intelligentia lume adhuc esset superior intelligentia
intellectus agentis. confer FORTUNIUM LICE TVM, IACOBUM THOMASIVM, R
g. V. Si igitur intellectus agens Aristotelis est intelligentia quaedam; superioribus autem 1atis perspicue expositum, philosophi huius Opinionem fuisse, deum supremo caelo, & reliquas intelligentias aliis orbibus praeesse tantum per modum forma a gistentis; facile exinde iudicare possumus, & hunc intellectum seu animam generis humani esse assistentem. id quod ipse Aristoteles perspicuis verbis fate
igitur, ut mens sintellectus agens) sola forinsecus accedat, eaque sola diuina fit; quae adpellatio Θυψαθω - etiam apud alios ex sententia Aristotelis deprehenditur, ARIsTIDEM QUINCTILI AN VM, F GREGORIUM NAZIAN ZENUM . si Vt autem Omnia pateant clariora, ac inprimis cognoscamus, quo praecipue momento hac in re Aristoteles discesserit ab aliis philosophis, horum sententias
breuiter attingere, non ab re esse ducimus. atqui non solum philosophiae magistri apud paganos, sed & Ebraei & ex christianorum ordine quidam de hominis facultate intelligendi existimasse maledicuntur. quod ipsi Ebraei er-
324쪽
roribuς de intellectu agente se admiscuerint
atque implicuerint ostendit IO. SELDENUS, qui quum obseruauerit, PraeCOPta naturae VO- cari a R. SIMEONE ,αν nrvo praecepta inteia
Iemna,addit: nimirum ex debita intel octas humani operatione s asidua intePectus agentist qualisnam is ibissit, satim ostendimus) spe sauxilio ea, quae sic imperata sint, seu natura- Iiter habentur obseruanda, vi s principia cetera omnia s conclusiones, circa quas versatur latesiectus humanus, Budicari, dignosci, veluti intus legi squatenus scilicet digno n-
tur) innuunt. intellectus autem agens ipsis est aut summum numen, aut Praecipue recentioribus Iudaeis intelligentia omnium postrema, ita ut ipsit in deum apud Ebraeos; intelligentiam vero apud alios homines munere hoc fungi asserant, quae inrelligentia Vi atque auctoritate a summo numine derivata mentem
humanam in actu intelligendi illuminet: ' dhutroque intelligunt verba illa: in lumine tuo
-n per insistentiam intelligentiae, quae a te fluit. diuidunt autem Iudaeorum Cabbalistae& tertia me chamacb seu mens , quae mens sit profecta ex natura diuina adeoque pars mentis diuinae , vide KNORvivM a Ros ΕΝ -
325쪽
quod ad philosophos paganos adtinet, Pri
mum huic commemorantur Chaldaei, qui etiam mentem ab anima distinctam esse voluerint , Ut pateat eX Oraculis, quae Z o It o Α- STRIS nomen prae se ferant: Συμβολα γαρ πατρικος νοοῆ ἔσπειοε τως
Fρροτι βαΘει αναπλησας την ψυχην, ΚάΘετο γάρ γῆν ἐν xl , N. σωηατι δετμεας ἐγκατέθηκε πατηρ ανγρων τε Θεων ιε, Θmbola enim paterna mens feminauit iis a nimabus,omore profundo replens animam. 'reposuit enim mentem in auima, in corpore
vos deposuit pater hominumque s deorum: β'am inentem ex dei natura atque essentia de-uctam eae crediderint. hinc PsEL Lus 3 dicit; animarum humanarum duplicem cis Ffam ponunt, e fonte perenni promanantem, a ternam nempe mentem animam fontanam; prodit autem ut idi volunt, particularis anima a fiontana iuxta patris voluntatem, habet essentiam per se generatam s animatam aliunde eniri non mouetur. nam si ut in ora Eulo fertar, ignis diuini pars est ignis meiaris atque paternae mentis conceptus, profecto
forma est materiae expers re per seruulf ens.
alta enim omnia cum natura diuina commvnicant, cuius particula es anima: confer PLETHONEM, '' MARSILIUM FICINUM, S
326쪽
nullis in secietatem huius doctrinae vocantur Pythagoras & Plato: de priore dicit CICE-uo nam 'thagoras, qui censiuit, animum esse per naturam rerum omnem intentum scommeantem, ex quo nostrι auimi carperentur, sita legit DAvis Ius, 3 quoniam haec loquendi formula magis conueniat cUm mentev EL L E II, ac significet, mentes nostras numinis esse frusta quaedam lacera particulasque vi quadam auulia) non vidit diuractione humanorum animorum discerpi s lacerari deum. adde LACTANTIUM, ' MINUCIUM FELICEM, PLUTARCH v M. si idem quoque sensit P L A Τ o, quod mens humana ex deo emanauerit, adeoque sit particula essentiae diuinae. namque statuebat, tres esse deos, ex quibus primum locum teneat deus summus, 1ecundum mens, tertium anima, perqUam
animam intelligebat spiritum huius uniuersi orbis, qui per oculos corporis nostri percipiatur. atqui hunc 1piritum uniuersi credebat, fontem esse reliquarum animarum, Ut perspicue ostendit NEMESIus, ' quando dicit: Plato oe virum s multas animas adfirmat. unam enim esse huius uniuers animam, esse etiam alias rerum molarum, ut uniuersum
uniues animas paratim animatumst, item que separatim res Angulae sua quoque anima
sint praeditae. dicit enim , uniuersae naturae animam porrectam esse a centro orbis terraevsque ad extremas oras caeli, non equidem vi
327쪽
Iocum ista notet porrectio , sed extensionis
quemdum modum, quem mens s ratio assequatur, atque hanc esse animam, quae in or- hem rerum uniuersitatem coΠtorqueat, mundique corpus contineat atque confringat. hanc esse volunt animam, quae gubernat universa s,ingulas animas, quae tamen iam antea a deo
factae suit, in corporibus includat, cum deus tiati leges dederit, quibus hunc mundum admiani eri sicque anima mundi Platonis erat ipsius essentiae diuinae, eX qua quum animae rerum singularum traitie sint atque haustie, facile ex his colligere possumus, quod eX opinione Platonis quaelibet anima fuerit depromta demente arque natura diuina, Vt pluribus de
G I v s 3 aliique, quorum supra iam fecimus mentionem. sed si speciatim doctrinam de intellectu agente respiciamus, neque de Pythagora, neque de Platone assirmari poste, existimamus, quod in talem sententiam fuerint ingressi. etenim Pythagoras, ut eX testimonio CICERONI S. superioribus producto adparet, tantum credidit animos humanos diuisos &quasi discerptos fuisse ab animo per naturam
rerum omnem intento & commeante, quem animum adpellat DIOGENEs LAERTI Us 'aetherem, quod scilicet philosophus hic dixe
nem aetheris, etiam immortalem, quoniam id. a quo sit auulsa, immortale sit, quae opinio a
328쪽
sententia Aristotelis de intellectu agente plane diuersa est. nam Aristoteles mentem seu iέ-tellectum agentem distinguit ab anima atque asserit, illam esse immortalem, hanc vero mortalem, quorum neutrum in Pythagorae philo-sbphia deprehendimus. nec Plato quidquam doctrinae de tali intellectu cum Aristotele commune habere videtur, quum praeter animam, quam particulam essentiae diuinae, etiam immortalem , quamuis peruerso sensu esse credidit, nullibi de huiusmodi spiritu aut anima, quae ossicium intellectus agentis saciat, disputauit. equidem Io. sELDENus y ipsum huc refert prouocatque ad locum quemdam, tvhi intellectum agentem diuinitus animas nostras illuminantem comparauerit cum sole, cuius verba latine tantum breuitatis causa Proseramus: solem quidem dicis, ut arbitror, iis, quae videntur, non modo videndi praebere potentium, verum etiam generationem, aet- mentum , nutritionem, quum ipse tamen generatio non sit. atque ita dicas, bonam iis', quae cognoscuntur, dare, non modo ut cognos
cantur; sed e se insuper π essentiam largirs', quum ipsum essentia non sit, istae supra 6sentiam dignitate ipsum s potentia superans i
sed tantum abest, ut his vertas quidquam praesdii contineatur, ut contrarium ex illis possit probari. quin etiam Aristoteles Vnum intellectum agentem posuit, quem omnes mortales habeant communem; sed Plato singulis hominibus peculiarem Vindicauit animam:
quumve oracula Zoroastris, quae a P L E T H ONE, PSELLO ac FR ANCISCO PATRICIO
329쪽
collecta striat, dubiam fidem lubricamque auctoritatem prae se ferant, nihil certi de Chaudaeorum sententia definiri potest: ac quamuis minus negauerim, Vestigia quaedam philosophiae orientalis ibi inueniri; illud tamen ex inde tantum patet, quod mentem ab anima se Parauerint, eamque eX dei essentia emanassesbi persuaserint. 1ed haec duo momenta: num mens distincta ab anima sit essentiae diuinae ξ & num praeter animam detur adhuc intellectus agens, minime sunt Perturbanda. - . . VI. Restat, ut Stoicorum quoque intueamur sententias de anima, ac speciatim de
intellectu agente, quippe quem philosophos
hos hominibus vinclicasse, multi existimant. cuius rei inter alios testem producunt DIO-3 GENEM LAERTIVM qui ex doctrinis Stoicorum reserat,animam hominis este φθαρτην, corruptioni obnoxiam. τυν δε Τ- ολων, ά Θαρῖον, ῆς μέση in ora Τίς ἐν Iola μοις. sed testimonium hoc rei probandae minime sufficit, squidem tantum doctrinam de anima seu spiritu mundi, qui est deus, & Vnde anima humana auulsa sit, attingit, quae opinio de spiritu mundi non plane eadem est ac sententia de intellectu agente. namque anima iuXta Stoicos est pars dei & totius mundi: hinc sENECA dicit: animus deos aequat, illac tendit originis irae memor: item: quid es autem, cur nouexistimes, in eo diuini aliquid exsere, qui dei pars sy totum hoc, quo continemur, unum es,'deus syocii eius sumus s mem
330쪽
BVM THOMA si v M alii obseruant, Stoicos statuisse in homines praeter animam quo que mentem, hinc AN To Ni Nus dicat: τρ. α ἐςιν,εξ ων νωμοις σωματων, πνευματων, νουe, tria sunt, ex quibus consas, corpus, avi-ma, meus. sed nondum patet, num mens Contineat intellectum agentem, quod nonnulli adfirmant, an deus ipse ossicium faciat huius intellectus, & menti lumina praeferat, conser
pter plane mihi persuadeo, quod Stoicorum doctrina de anima neutiqua in inter se cohae- Teat, qUin etiam repugnantia sibi& contraria complectatur. esto autem: crediderunt intellectum agentem, siue hunc tribuamus menti sue deo; minus tamen sententia haec ex Stoicorum scholis cum Aristotelica potest conciliari. etenim Stoicis deus erat mundi forma informans, Aristotelis autem forma assistens, ut ex superioribus adparet.
autem in terra humore que animalia s plantae, quoniam humor in terra, spiritus in humore, calor animalis in uniuerso inest, ita ut quodam modo plena sint animae omnia , in quo nonnulli animam mundi Aristotelis se inuenisse, sibi videntur, eamque cum intellectuagen re confundunt. at vero quaecunque sit illa