장음표시 사용
341쪽
mortalitatem hanc aut plane neget, aut in dubium saltem vocet; praecipuum tamen religionis cultusque diuini fundamentum tollit. namque qui huiusmodi opinioni addictus est, nullum locum neque Praemiis, neque poenis post hanc vitam relinquere potest, quibus tamen mortales vel maXime ad cultum erga deum eiusque religionem incitari solent. duo quidem momenta sententiae huic obiici pos . sunt: alterum est, quod ille, qui animam mortalem credat, intuitu praemiorum, quae in hac vita hominibus dentur, deum cultu prosequi possit, quae religio Sadducaeorum fuisse tradi-
quaeniam ergo religio Sadducaei δ orat ieiunat, facrificat, obseruat legem, es tamen non exspectat resurrectionem, aut vitam aeternam. quorsum haec religio ' ut obtinereticilicet bor na temporalia, quorum solum promissisnem ob-α fruat illa factam in lege, nihil rimans ultra a litteram. alterum est, quod quis asserere pos- ia sit, animos hominum esse mortales, sed cum corpore aliquando resuscitandos, ut adeo &ρ, poenis & praemiis locus sit, quae opinio fuit Α- ά Tabicorum seculi tertii haereticorum & nostrab aetate GVILI ELMI COWARDI; sed neu-ῖ- trum ad Aristotelis opinionem adplicari po- st test, aut quidquam ponderis habet ad excusandum ipsum, aut defendendum. adhaec si prius momentum, quod obiici poterat, resipi ab Ciamus, ille sane non praestat officia religionis verae atque integrae erga deum, qui spe bonorum vitae huius ipsum colere instituit: posterior vero sententia omni caret vi ac funda-
342쪽
STOTELIS.Σ Υ N o Ψ Ι Σ. Dicendorum semma I. I. scripta Aristotelis de moriabus breuiter recensentur g. II. Arsoteles negat certitudinem doctrinae moralis j originem iu- sitiae atque bonestatis deducit a legibus ciuiliabus β. III. quo Dectet philosephia practica Ariasotelis, generatim indicatur g. III1. qua de re cum aliis antiquis pbiluishis comparatur s. V. speciatim eius doctrina de summo bono exponitur atque iduseratur VI. VII. VIII. de virtutis indole o divosis peciebus β. VIIII. X. XI. varia iudieia de hac philosophia Arsotelis β. XII. conclusio ex Hyce dictis de athesmo Aristotelis 6. XIII. g. I. Sic adhuc exposuimus sententias Aristotelis de deo,prouidentia diuina,anima eiusque immortalitate, atque ostendimus, quod ipsius doctrina coniuncta sit cum athei1mO. nunc operis nostri ratio postulat, ut dispute-
343쪽
mus quoque de philosophi huius atheisimo practico, ac probabilitatis vi probemus, ipsum fuisse atheum suaque mente nullum habuisse sensum de deo eiusdemque cultu, quo ipso duo dissertationis huius momenta sunt, qUΟ-rum alterum respicit athei simum doctrinae Aristotelicae; alterum atheismum ipsius auctoris seu Aristotelis. de quo posteriori dinseramus probabili ratione, ac conclusionum nostrarum argumenta partim eXmonimentis, quae de moribus scripsit, partim ex ipsa vitae ratione, quam secutus est, petamus. g. ΙΙ. Protulit Aristoteles varia monimenta, quae philosophiam actiones humanas spectantem complectuntur. extant enim libri decem ethicorum ad Nicomachum; libri duo magnorum moralium, quos Cur auctor inscri-Pserit magna moralia, quum reliquis sint bre-Viores, ratio non patet: libri septem moralium ad Eudemum, quos Aristoteli veluti auctori adscribunt codices antiqui, SIMPLICIUS, FAVOR NVS apud LAERTIVM, R GEMI-s Tvs PLETHo aliique: item fragmentum de virtutibus f vitiis seruatum a s T O B A E O ;libri octo de republica & libri duo de cura rei familiaris, de quibus copiose differunt IO.
sc Hivs. dissertationis huius rationem spectant praecipue libri ethicorum, quibus etiam Aristoteles doctrinam de moribus legitimo ordine tradere, & quae ipsi diiciplinae huius fuerint principia, exponere instituit.
g. ΙΙΙ. Inquiramus igitur in disciplinam
a lib. V. sigm. ar. x illa bibi. grac. tib. III. e. s. g. 29. sqq. Me vero introductione in rem liv. mor. veterum C p. 1.
344쪽
moralem Aristotelis, ut illa dilucide exposita, conclusionem de ipsius mente atque erga deum adfectu efficere possimus. antequam vero speciales illius doctrinas attingamuS, non ab re erit, si generatim indicamus, qua fide quoue animo tradiderit hanc doctrinam, ut quod pretium illi sit statuendum , cognoscamus, qua opera duo nobis simi proposita, ut
partim ipsam disciplinae formam; partim illius argumenta, quae eX planata sunt, consideremus. atqui si 1 pectemus doctrinae huius formam, constat, quod Aristoteles existimauerit, cognitionem tantum probabilem dari in disciplina de moribus, quae ea de caussa nomen scientiae minime pollit tueri: hinc dicit: ἔτο γἀρ οἰκ his ἐς ουχ όμοιως ἐν agraeera Τοῖς λογοις ἐλωό εον, ασπερ ου; ε ἐν Jοῖς δημιουργουμώνοις Τα δε
AElputationis ac sermonis genere peraeque accurata subtilitas requirenda est: quemadmodum nec in operibus manufactis. atqui in iis rebus, quae honesin quaque iustas sunt, quas ciuilis scientia considerat, tanta est aeusenso,
tantaque in eis versatur erratio, ut lege tau-tummo o, non natura consare videantur. quibus vorbis non solum aperte profitetur, quae ipsi si sententia de certitudine doctrinae moralis; sed & caussam, cur ita sentiat, non obscuro significat, quod a lege ciuili honestatis origo sit repetenda, nec natura quidquam honestum ac iustum, quando addit: ωςε δοκῶν μονα νόμωεινα, τῆ δε φυσει μή. quin etiam in eam ingrestus
345쪽
est opinionem, quod non possit definiri, quid bonum quidue sit malum, siquidem dicto loco dicit: τοιαυJην δε Τινα πλαν ν εχει I οἰγα
eademque de bonis quoque controuersa es sidem error extitit, propterea quod ex his multi detrimentum capiant. atiis enim iam di-tiitiae, aliis fortitudo corporis exitio fuit. ergo fatis erit, si eum de rebus f ex rebus eiusmodi verba facimus, rudem quamdam veri
formam adumbremus. quem recentiori aetate secutus est praeter alios HVGO GROTIVS:
veri simum es, inquit, quo cripsi Ari te
les, in moralibus non aeque ut in mathematicis Esciplinis certitudinem inueniri. 1ed quod cliseiplina moralis sua quoque munita sit certitudine, ibique demonstrationes, Ut eX principiis certis, veris & claris deducamus certissimas Conclusiones, possint institui, adeoque 1ententia Aristotelis aliorumque, qui ipsum sequuntur, omni careat vi, argumentis sane grauissimis viri celeberrimi probarunt, ex
nominamus. quapropter non est, quod post nobilissimam horum virorum industriam idem agamus negotium ac veluti Iliadem scribamus post Homerum; sed sufficiar, obseruare quod huiusmodi homo, qui heic verosimilem tantum cognitionem admittit, viam ad sceptici1
346쪽
mi Vitium parare possit. adhaec facile illorum
ententiae accedimus, qui arbitrantur, Aristotelem eadem ratione, qua Epicurus, sensiste de origine rusti atque honesti. Epicurus enim eXiltimabat, initio homines ferarum more transegille vitam; eXploratis autem incommouis periculisque, quae talem Viuendi rationem sequebantur, eos firmasse societatem paris, constituisse ciuitates, iura sanxiste & leges, ita a barbarie morum traductos fuisse ad cul-t humanitatis sensum. sic philoso- Pnus hic nullum ius, nullam legem praeter ciui- ad quam constituendam homines Vtilitate adducti fuissent, quam sententiam eleganter tradit HORATI V s qua in reconsenserunt Oronaici, duce & auctore Aristippo. qui alierunt apud LAERI iv M: li φ ξ -- κοιλον - πισχρον, άλοὶ νομωυς ε rei, nIhil natura esse iuHum aut bonum, aut turpe, sed lege re consuetudine; nec Aristoteles ab hac opinione recessit, ut exsuPe-
M m adparet. quod, quum ita est, in nouam suspicionem scepticismi Aristotelem
iae lucita uenim non aliis, quam legibus ciuilibus homines reguntur ac gubernantur,naeque ab arbitrio mortalium pendent, Omnis lane iustitiae atque honestatis ratio dubia erit,
ac moralis scepticismus triumphabit ubique. sunt quidem, qui per hoc excusant Aristotelem, quod eiusmodi scripserit discipulis, qui
pro rati0ne illius aetatis ad scientias mathema
347쪽
mathematicam continerent, sed quales haecce materia poliet suppeditare. Vide SAMUELEM RACHEL iv M, A sed ne hoc quidem ad excusationem Aristotelis legitimam instituendam valet. primum enim in disciplina morali dantur omnino demonstrationes, quae eiuSclem iunt ponderis dignitatis , ac mathema
ticeo : deinde quum philosophus noster saepe alibi inultum disputauerit de discrimine inter Cognitionem certam & probabilem, facile ostendere potuisset, quaenam argumenta Philo1ophiae moralis nitantur aut certitudine, aut tantum probabilitate, si veram ipsus indolem intueri ac bona fide agere voluisset. IIII. Si igitur Aristoteles negat certitudinem discintinae moralis , originem iustitiae atque honestatis deducit a legibus ciuilibus, &adhaec, ut ex superioribus patet, dei prouidentiam atque animae nostrae immortalitatem tollere si hi sumit; facile ex hisce cognoscere possumus. quo ipsius integra philosophia moralis respiciat ξ qui antiquissimo errore adhuc persua lent sibi, ipsi fuisse in animo, viam ad
felicitatem veram eamque mentis, qUae in suauissima tranquillitatis delectatione posita est, monstrare, magno detrimento decipiuntur. namque Aristoteli fuit propositum. rationem explanare, qua quis in hac vita se felicem reddere,sibique comparare aut honores,aut opes, aut alia voluptatis commoda post et, cuius felicitatis virtutes, de quibus disseruit, partes; leges Civiles Vero, quas libris de republica exis sposuit, media esse existimauit. quapropter 1ectatores Aristotelis, quum tres partes disci
348쪽
plinae ethices constituunt, & primum de sine; deinde de labiecto, tertium de mediis, quae essent ipsae virtutes, tractant, aduersus ipsius Ariastotelis mentem sentiunt, ac eius mosi tradunt disciplina in , quae ab illius ingenio atque animo abest longissime. quod si ita est, sicuti est, omnes ipsius doctrinae ac speciatim de summo bono, de nam ra Virtutis eiusque variis generibus erunt clara: &perspicuae, ita ut egregie Cum auctoris proposito conueniant, id quod paullo post copioie eXplanare instituamus.
g. V. Quod si philosophiain moralem Ari
stotelis cum doctrinis Platonis, Stoicorum a que Epicuri comparamus, vitimum 1ane habebit locum atque apertum erit, quod Aristoteles inter omnes philosophos , quos Vetus graecia protulit, quiue ingenii gloria terrarum orbem impleuerunt, de doctrina morum minimam mereatur laudem atque existimationem . namque & Plato, & Stoici & Epicurus de felicitate interna erant solliciti, ac quae tradebant praecepta, ad obtinendam illam accommodabant ; Aristoteles autem id agebat, vi modum ad delicias rerum humanarum perveniendi ostenderet, adeoque nullam Verae eiusque internae selicitatis siue tranquillitatis habebat rationem . sic Plato,cuius doctrinam
ex vetustioribus ALCINOVS, eX recentioribus aetate MAGNUS DANIEL OMEI-sius y eX posuerunt, cum Pythagora censebat, ultimum hominis finem esse ομοιω Πν Του σοῦ, & inter media ad illam perueniendi reserebat quoque καΘαμιν, purgationem, Vt affectus & prauae cupiditates opprimerentur;
349쪽
hinc &dixit, philosophiam esse μελεω Θανατου, meditationem mortis; de qua legi merentur,
quae conlegit I VSTVs LIPs Ivs: adde Io. FRANCISCVM BVDMEUM. Stoici quoque in emendandis aliorum animis erant occupati, quorum morbis id est adsessibus omni studio adhibebant medicinam, Vt isti eX mente eXterminari atque expelli; pristina vero sanitas seu tranquillitas possent reparari: uam in rem nota est doctrina ipsorum, quaesendebant ἀπο Θωκν, ex quibus diserte di- Cit s E N E C A 3 virum fatius sit, modicos hahere adfectus , an nullas y saepe quaesitum est. nostri expectant: Peripatetici temperant: &alio loco: non diminutionem malarum in bono viro intelligo, sed vacationem: nulia δε-hent esse, non parua. nec Epicurus aliter sensit, atque ultimum bonorum posuit in voluptate animi, quo non obscure significauit, ab nominibus omni cura & diligentia expetendam este eiusmodi mentis felicitatem, ut nullos adfectuum atque cupiditatum impetus eX- periri debeat. quam ipsius Epicuri sentcntiam iecta tores eius corruperunt, perima dentes sibi, extremum bonorum Contineri in voluptate corporis, eoque ipso auctoritatem Epicuri per longum temporis tractum in ma .gnum coniecerunt discrimen. tantum vero
abest , ut philosophiam moralem Platonis, Stoicorum atque Epicuri probemus, ut istam multis iisque grauiis mis erroribus plenam esse censeamus. namque fatem Ur ingentia men
te, quod quamuis essata horum philoli, pho
350쪽
rum ad speciem splendida sint, ista tamen, si
inspiciantur penitus, atque ad principia, unde sint deducta, adpliςentur, veritati pietatique maxime aduersentur. . Pythagoras & Plato, quum de rebus morum dissererent, eo principali errore sese implicuerant, quod anima nostra pars si mentis diuinae; Stoici autem dicebant, omnia necessitate fati fieri, deinde colligebant, omnia, quibus alios instituerunt, praecepta, etiam άπαθειαν, & Epicurus eiusmodi sibi fingebat voluptatem animi, Ut per illam praefracte tolleret dei prouidentiam. quapropter quum eXistimemus, Aristotelem laude meritorum de doctrina morali aliis philo1ophis esse inferiorem, id tantum volumus
significare, quod hi ipsum finem disciplinae,
quae graeca adpellatione ethica vocatur, verius cognouerint, id est felicitatem internam seu tranquillitatem animi, quamuis ipsis media, illam consequendi minus fuerint cognita. monet quidem JO. SCHEFFERVs, y quod Aristoteles contentientia plane cum sententia Pythagorae ac Platonis docuerit; & s IMPLI
RENI mentem ipsius ita exprimit: utrique
parti philosophiae communis finis, quem homo assequi debet, ipsa extrema perfectisi a
felicitas, de qua nihil excelgens ac praestans alicui philosophorum, etiam eorum, qui ad extremum philosophati sunt, Aristoteles retia quit , quo isium attingere possent, immo nec hominem adpeltandum esse. sed deum cen-Fuit, qui a istam peruenisset. sed ea, quae