장음표시 사용
361쪽
adfirmat, bono viro non meliorem nec tem- Perante remperantiorem, nec forti fortiorem esse, quia una virtus est, consentiens cum ra
tione perpetua consantia. nihil huic addipstest, quo magis virtus sit; nisis demi, ut
virtutis nomen relinquatur: S alio loco VProfitetur, quod qui unam virtutem habeat, Omnes habeat, quodque qui unam confusus fuerit, se non habere, nudam sit habiturus.
Confer sENECAM. sed quamuis virtus: sua natura sit una; pro diuersitate tamen materiae, in qua Versatur, diuerso modo conside
r rari & variis nominibus potest notari, hinc&s, philosophi de speciebus virtutis iisque prima-
- Tiis, Vnde aliae pendent, Constituendis fuerunt solliciti. Platonici posuerunt quatuor Virtu- tum genera, eX quibus primae Vocabantur politicae, quae hominis, qua animal est sociale, a sunt, ac per quas salus publica, communis societas, amor mutuus conseruatur; 'secundae
purgatoriae, si homo animum suum ab omnir Corporis Contagione purgat; tertiae animi iam purgati & quartae exemplares ; singulis c. autem harum Virtutum speciebus alias adhuc b easque principales addiderunt, prudenti-φ am, temperantiam, iustitiam & sortitudinem. io quamuis & diuersitas hac de re inter Platoni, cos deprehendatur; id tamen clarum est ac 1 manifestum, quod haec Platonica disciplina des virtute eiusdemque generibus nitatur princi- l piis illis, quod anima humana ex diuina mente, emanauerit , quodue contaSione Corporis a Contaminata, eX ipsius vinculis liberanda accum Deo iterum sit coniungenda, conser I A-
362쪽
VM. ' alii ac plures quidem censuerunt, Virtutem contineri his quatuor generibus, prurientia , iustitia, fortitudine ac temperautia, quem numerum ita laudant ecclesiae Patres, Squilios secuti sunt, scholastici doctores, Ut virtutes ita diuisas cardinales dicant, quod, Vt fores cardinibus, ita illis omnis vitae honestas& sanctitas fulciatur. sic & nonnulli illas ad duas contrahunt sortitudinem & temperantiam , & huc illud EPiCTETI ο νέχου καμ άπεπου
reserunt, conser Io. FRANCISCUM BUD-
DEvM 3 quod ad Aristotelem adtinet, disse
rit quidem de variis virtutis generibus, si sed accuratius in ipsorum numerum inquisiuille, nii quam deprehenditur. hinc alii enarrantundecim virtutes Aristotelicas, quae est vulgaris opinio, fortitudinem quippe, temperantiam , liberalitatem, magniscentiam, modesti-
iam, magnanimitatem, mansiuetudinem, veracitatem , comitatem, urbanitatem, iusitiam; alii vero commemorant tantum nouem, & J Ο.CALvi Nus i exhibet succinctiorem ethicorum Aristotelis ad Nicomachum synopsin,qua
Obseruat, quod virtus moralis aut re ipsa sit virtus, aut virtutis speciem habeat: vera vel sit erga eosdem, vel diuersos: erga eosdem autem tum eos, qui habeant atque eXerceant virtutem, tum alios: quae usurpetur erga eo S,
363쪽
qui habeant, attingat vel corpus, Ut fortitudo& temperantia; vel honores, Ut magnanimn tam & modesta; quae autem Vsurpetur erga alios, cernatur Vel in pecuniis,ut liberatitas & imagnificentia; vel in congressu cum aliis, quae iterum versetur Vel in ira, ut mansuetudo; vel in sermonum actionumque societate, ac quidem vel in veritate, ut veracitas; Vel in vitae iucunditate, Vt urbanitas & comitao: Virtus, quae erga diuersos, scilicet cum eum, qui habeat, tum alios usurpetur, sit iustitia & amicitia : ac tandem virtutis speciem habeant verecundia & indignatio. g. XI. De his generibus Virtutum, qur posuit Aristoteles, multum est disputatum a que a multis obseruatum, quod numerus h-Tum Virtutum non sit admittendus. si e nn virtutes principales sane cardinales tantinen Umerandae, numerus illarum osset amplis quam res ipsa postularet; si sermo sit de omabus virtutibus, longe plures, quam Vndem aut novem deberent constitui, prout qu que Aristoteles non solum virtutes eminenS-simas ac praecipue pietatem hoc numero Oiiserit; sed & quasdam attigerit, quae decor mtantum spectarent, confer MAGNUM ANIELEM OMEisIVM. δ sed, ut iam mouimus, Aristotelis mentem non assequunturqui existimant, ipsum tradidi ite virtutes molles, quae mentem humanam meliorem reddat &tranquillam; siquidem quum instruat liminem politicum, commemorat civiles tatum virtutes. quod si ita est, uti est, mirut non est, ipsum nullam fecisse mentionem piatis
364쪽
g. XII. Exposuimus itaque ea, qua fieri potuit, breuitate, summam doctrinae moralis Aristotelicae, atque ostendimus, quo spectet illa, quaeue isti habenda sit dignitas. nec omni aetate porospera fuit fortuna. philolophiae huic, quam tradidit Aristoteles de moribus inter Christianos homines. quod si cnim vetustiora tempora repetamUS memoria, doctores ecclesiae, quum Platonis & ,toicorum philosophiae, cuius praecepta internam mentis felicitatem iectarent, magnum statuerent pretium, de Aristotelis doctrinis iudicarunt sinistre, atque ex illis multas gigni haeretes, sibi persuaserunt, Vide Jo. I. AVNO IVM δ ac quamuis
aeuo scholasticorum philosophus hic caput
suum erigeret, ominumque admirationem cultumque animi in se conuerteret, haec tamen fortuna, quam prospera etiam & florens fuerit, minus immota atque inconcussa extitit. namque quum L UT ME Rus diuinis auspiciis christianam doctrinam ab impurissimorum temporum fecibus repurgaret, bonae quoque litterae suam recuperare dignitatem coeperunt, , ac posthac homines eruditione praediti ac studio praestantissimae veritatis Occupati censuerunt, summa ope niti, fontes aperire, ex qUibus incorrupta philosophia, quae partim recta ratione eiusdemque genuIna cogitandi libertate nititur, partim res Vtiles continet, di manare possit. quin etiam ipse LVTHERus y cenmit, libros Aristotelis ethicorum omnium esse pessimos, qui plane gratiae diuinae & virtutibus christianis ad-
365쪽
uersentur adeoque digni sint, ut ab usu scho
: tempore, quo Aristoteles philosophiae prin-λ ceps adhuc habebatur , plerisque nimis dura
videbatur; hinc testatur I Ο. L A V N O I V S,
' quod ordo theologorum Parisiensium an- no post natum seruatorem nostrum MD XXI.
plures Martini Lutheri propositiones damnauerit, in quibus & duae fuerint, quae pertineant ad Aristotelem, quarum prior haec sit: philo sphia Aripotelis de virtute morali, de obiecto, de actu elicito talis es, quae nec in populo doceri possit, nec ad scripturae intel gentia
am utilis, quia continet duntaxat portenta verborum, non vis ad contentiones verborum
consecta. haec propositio quantum ad omnes baspartes loquendo de philosophia Ari otelis, in his maxime, in quibus a Me non discedit, es falsa, s tanquam ab inimico scientiae arroganter N insipienter asserta : posterior vero: theologi scholastici Ar; otelis moralia proreus conuenire meatiti sunt, cum Chrisi Paulique doctrina. has propositiones impudenter s faias scholasticis imponit scriptor, quod non es verum'. quamquam fatis exploratum sit, in multis moratia Ariuotelis cum Chrisi Paulique
doctrina consentire. sic quoque PHI LlPPUS MELANCHTHON maXime amavit & sectatus
est Aristotelem, cuius philosophiae genuinos
366쪽
aperire fontes & ad istam iuuentutem instituere, adnisus est 1ingulari studio . prout dixit: Arbioteles de morum ciuilibus adeo Fripsit erudite, nihil ut de his requirendum sis amplius,quibus Verbis librum Aristotelis recte adpellat opus de moribus ciuilibus. alio autem loco de philosophia Peripatetica ita iudicauit: scio quosaeam mirari alias sectas. nam soleos i piciunt nonnulli tauquam semideos. Vasia quum reliquos philosephos rabiose exaρitet , Epicuro tamen non obscure plausum dat. ego vero qui has sectarum controuersias diu
Plato facerepraecipit,valde adhortor adolescentes,ut repudiatis Stoicis atque Epicureis,amplectantur Peripatetica. nίhilominus quo maiori studio successu temporis veram philosophiam adeoque etiam doctrinam moralem viri grauissimi tradere adlaborarunt; eo maiorem quoque impetum secerunt aduersus Aristotelis libros ethicorum , quibus multa ineste, quae christianis scholis indigna ellent,
demonstrarunt. recte sentit Io. OWENVS: ausim dicere, non unam veram Virtutem vere se certe doceri in omnibus Aristotelis libris
ad Nicomachum, neque quisquam unquam ex eorum doctrina iustas, bouus aut certe σπου- euadet, nec nyi larvatim pocrita. confer CuRIsTI ANUM THOMAs Iv M.' equidem
quod ad formam adtinet, quam in eXponenda doctrina morali secutus est Aristoteles, negari non potest, quod mereatur laudem ob methodi rationem, quum ad certum ordinem
367쪽
meditationes tuas dirigere primus instituerit. quando igitur HVGO GROTivs dicit: inter philosophos merito principem obtinet locum Ar foteles, siue tractandi ordinem, siue distinguendi acumen, siue rationum pondera consideres; de laude obseruati ordinis, quae Aristoteli vindicanda est, cum eo consentimus. namque primus fuit, qui logicae disciplinae operam dedit, eamque redegit informam artis, quum ante Socratem illud αυ- τος εφα atque insignis philosophorum auctoritas veluti norma veritatis haberetur; ipse autem Socrates, praeclaris intellectus facultatibus a natura praeditus sophistas exercens, id tantum emceret, Vt adpareret, dari quam- clam ratiocinandi artem. ac quamuis Praecepta, quae in hac disciplina tradidit Aristoteles, suis iisque grauissimis laborent morbis, siquidem regulas ratiocinandi nimis generales posuit, modum tantum aliqua ratione verum & falsum diiudicandi, non autem inueniendi demonstrauit; genuinam probabilitatis indolem minus attigit, etiam breuiora de fundamento ac variis generibus ratiocinationum , quam par est, secit praecepta; ipse tamen eo nomine dignus est laude, quod primus talis auctor extitit, atque animum ad doctrinam moralem methodo, uti dicitur, systematica conscribendam adpulit: confer
GEORGIUM PASCHIVM. y quapropter I O.
BARBE YRAC 3 profitetur, quod Aristoteles tractauerit de virtutibus d' vne maniere plus
1 prolet. de rure bella Opacu g. 41. 1 de varus modis moratia tradendi cap. 6. I stras ad P enc de rura nat. Θ gent.
368쪽
ma) quae menti conuenienter traducituris quidem haecpars homo es maxime. haec igitur vita es beatissima; ac per mentem. quam distinguit ab anima, intelligit intellectum agentem:
ninc etiam functiones, quae Virtuti morali consentaneae sint, adpellat humanas, illas Vero,quae
spectent ad intellectum, diuinas; & paullo
post addit: ο δε κατὰ νοῦν ἐνεργων, τοῦτον Θερα πευων η, διαλεiμενος αρι- , κα* Θεοφιλέ - τος ἐοικεν eoota , qui vero muneribus fungitur
menti consentaneis s hanc colit, es que ostia me animo affectus, eum probabile es deo cari ι-mum e se.
g. VIII. Ex his, quae de Aristotelis senten
tia disseruimus, non obscure patet, quanta in ter ipsum & alios philosophiae doctores, quos aetas antiqua sibi vindicat, fuerit diuertitas. erant quidem Peripateticis disceptationes cum Stoicis, num habitus, an operatio & actio ultimum in bonis hominum absoluat λ quae controuersia nostra sententia, nullius dignitatis, nullius fructus fuit. namque mentis habitus per actiones saepius susceptas a nobis comparantur, qui adquisiti & in virtutum exercitiis occupati nunquam ab operationibus, quae in lucem atque aliorum conspectum sese produnt, separari aut disiungi possimi. at vero, si rem ipsam, quae hominem essicit vere felicem, spectamus, in ea distensio omnino erat inter Aristotelem & Stoicos, quamuis interdum verborum similitudo apud illos esse Videatur, quando quippe s FNECA 3 dicit: in homine optimum quid es ' ratio: hac antecedit animalia, deos sequitur. ratio ergo
369쪽
perfecta, proprium hominis bonum est, cetera ibi cum animalibus fatisque communia sunt;& paucis interiectis pergit: in homine proprium y ratio. haec recta conjummata felicitatem hominis impleuit: item: homini Dum bonum ratio es, si hanc perfecit, laudabilis es' em naturae suae attigit. namque effata Stoicorum, quibus deus erat Veluti forma informans, de ratione humana aliter sunt explicanda, ac doctrina Aristotelis, qua idem persequitur argumentum, cuius opinionem de intellectu fatis perspicue exposuimus, etiam quale hac de re inter ipsum ac Stoicos z- suerit uiscrimen, ostendimus. quid multa 3a extremum honorum apud Stoicos erat secundum naturam viuere, id est secundum deum,
si animam mundi, cum materia arctissimo coniunctam vinculo, & legibus fati stibiectam viuere, a qua Aristoteles sententia longe abest,r id quod inprimis contra Io. CHRIST FRIE-ὶ- DUM SAGITTARIVΜ δ obseruamus.
- g. VIIII. Sed prout generatim monuimus, , quod Aristoteles philo1ophia sua morali ra-a tionem externae felicitatis tantum habuerit; ita etiam huic instituto respondet ipsius doctrina de virtute, quod adtinet cum ad eius in dolem, tum diuersas species, quas posuit. existimat quippe, Virtutem absolui mediocritate cuius definitio a Peripateticis recepta, quota virtus sit habitus electivus consi ens in mediocritate , frequenti bonarum actionum exercitio comparatus, satis est nota. atqui de hae Aristotelis mediocritate multum fuit disputatum, nec defuerunt, qui huiusmodi desinitio-
370쪽
3 o EXERCIT. HISTORIC O-P HILOSOPH.
nem ieiunam, etiam falsam pronuntiarunt, siue intelligatur mediocritas vitiorum, siue adfectuum. sic ex vetustioribus iam LACTANTI vs δ ita iudicauit. quid tandem nobis i mediocritaου proderit ' quaero, utrumne Dpieu
ti laetandum putent , se quid inimico siso mali
videat accidere, aut utrunme utitiam frenare debeant, si victis hostibus aut oppresso ο-ranno libertas N Dius ciuibus parta si ' nemo dubitat, quin re in illa exiguum laetari, sin hoc parum laetari, sit maximum crimeu. eadem de ceteris afectivus dicere licet. atque ex recentioribus IlvGO GROTIVs copiose ostendere annititur, non omnes Virtutes duo habere extrema, alterum in excessu, in defectu alterum: alii autem obseruant, quod partim virtus proprie & accurate dicta non adquiri possit bonarum actionum eXercitio ; Pa tim mediocritas sequatur virtutem, non autem ipsius naturam efficiat, Vide PHILARE
quibus etiam adiungere possumus ANDREAM RUDIGERVM. 3 hic enim monet, quod vim ius moralis nihil aliud sit, quam modus aliquis affectuum, qui nobiscum nascantur, a recta ratione additus: quum autem affectus naturalis
vel bonus sit, vel malus, vel indifferens, bonus semper stimulis tractandus, uti pietas & iustitia; malus semper frenis, ut odium & inuidia, indifferens vero & stimulis & frenis, ut cupiditas pecuniae, quae frenis coercenda, ne abeat in