장음표시 사용
561쪽
potest, minus attigerit atque eXPlanauerit,
quo spectat i) quod metaphysica ratione logicam scripserit, id est 1ubsidia ratiocinandi nimis
generalia dederit, id quod virium commune est Peripateticis. quo speciali ores regulae disciplinarum esse possunt, eo maiorem adserunt utilitatem.
a) tradidit quidem modum quemdam, Verum & falsum diiudicandi; sed quomodo veritas possit inueniri, id minus attigit. logica igitur ipsius est analytica, minus autem synthetica', uti philosophi dicunt. syllogismum enim haud usurpauit veluti medium inueniendi verum; sed diiudicando illud. 3ὶ praetermisit praestantisi1mam doctrinam de vera indole deque variis speciebus
probabilitatis. nam quamuis libris το-πικων argumentum hoc explicandum sibi proposuerit: misere tamen illud tradidit. existimat quippe, quod probabilitas posita sit in opinione aliorum, quae tamen in ipsa re quaerenda est, adeoque istam confundit cum suco oratorio, Cumque eo,
quod fieri potest. ) doctrinam de definitione ae diuisione
non ea ratione, prout decebat, proposuit nec ostendit fundamenta artis, qua definitiones ac diuisones, quibus inter alia nititur demonstratio, sint struendae.
s) copiose disserit de syllogismo; alios antem modos, qui varii adhuc sunt, conclusiones ex principiis deducendi, ac Ll a cer
562쪽
s32 DE PROGRESSU AC FATII LOGI C AE. certo verum inueniendi minus obseruauit.
fecundum generatim obseruamus, quod multa admiserit inutilia, quae cum bona logica nullum habent commercium, nec merentur praecepta , quo pertinet doctrina de fallacibus argumentationibus; de praedicamentis, quae ad haec minus accurate in suos ordines distributa sunt ; de propositionibus, quum istas veluti grammaticus propoluit, nec Verum ostendit fundamentum amrmationis ac negationis, quod in indole idearum siue notionum mentis quaerere debemus. ac quam multa ipsius disciplina de definitione ac demonstratione continet, quae ad nullum ivsum Pollunt transferri pX. Sed dimittamus ARISTOTELEM. di1cipuli ipsius numero tam multi, fama adeo illustres fuerunt, ut NICANDE.R AleXander integrum librum περὶ των Aeςύελους μα Τῶν memoriae eorum consecrauerit, cuius copia si adhuc nobis esset, sine dubio accuratius Peripateticos postemus recentere. de cetero hoc in negotio diligentiam suam probarunt I O. I Ο Ν-
rit doctrinam de syllogisinis hypotheticis, teste BOETHIO F nam quum categoricorum
1 logisinorum amplis ime notitiam percepisses, de Opotheticis 6ώogismissaepe quaerebas, in
563쪽
quibus ab Arisotele nihil est conscriptum.
Theophrasus vero omnis doctrime capax rerum tantum summas ex equitur. AMMONIVS tradit, quod discipuli Aristotelis EvDEMus, PH A N IAS, & I HEOPHRASTVs aemulatione praeceptoris 1cri plerint categorias, & de interpretatione & analyticam: confer G E R u.
g. XI. Conuertamus nos ad sectam Stoiacam, Cuius auctor extitit Z E N o Cittieius, in qua logicae studia floruerunt maxime. arbitrahantur Λtoici, sine hac arte neminem esse sapi-ὲ entem, teste LAERTio qui & alio loco 3 dicit: κος Τοιουτοι μεν ἐν Τοῖς λογικοῖς οι Votis,
σοφον, ac huiusmodi sunt in logicis Stoici, ut maxime asserant dialectitum Jolum esse sapi
entem; quamuis & dicerent, solum poetam, oratorem, iurisconsulturn esse sapientem: confer Ius TVM LIPs IvM. ' Stoici posuerunt etiamt dialecticam inter virtutes, ut est apud CICERONEM, PLUT ARCHV M, 6 s To-BAEUM: 7 quin etiam dialectici sunt vocati, quam adpellationem ab Euclideis acceperunt, quare eos ad differentiam Stoicorum veteres dialecticos sENECA 8 videtur adpella
N O, qui hanc scholam condidit, multos libros reliquit, etiam nonnullos argumenti logici, quibus iudice LAERTio, ' ita disseruit, vi
564쪽
nemo post eum Stoicorum. succelsor ipsius in porticu Atheniensi erat CLEANTES, magister Chrysippi, qui argutis disputationibus indulsit,ut ex sENECA atque aliis Patet, Vnde spinas Cleanthis contorta Grasippi coniunxit H I E R O N Y M v s. scripta ipsius recensent interpretes LAERTII, MEVRSIUS, THOMAS STAN LEIVS, 3 ID. ALERTUS FABRICIUS. ' CHRYsIppvs successit Cleanthi , cuius acumen non satis admirati sunt, unde nonnulli dixerunt, Deos ipsos si dialectica uterentur, viros haud alia esse, quam Chrysippea. atqui apud veteres auctores traditur princeps huius scholae. CICERO: s risippum, quisulcire putatur porticum Stoicorum ; a G E L L I o si dicitur Stoicae princeps philosophiae; ab A T M E N AE O 7 τ ΣΤοας ἡγη-μων, ut de aliis taceamus. quod ad ipsius dialecticam adtinet, testatur LAERT ius, 3 quod conscripserit dialectica volumina CCCXI, quo
in numero a Veritate aberrauit BARTHOLOMAEUS NEC RER MANN, ' dum existimat
Chrysippum scripsisse libros logicos CCCLXXI,
quo errore etiam REI MANNvs RQ forsan RE CRER MANNvM 1ecutus sese implicuit.
ipsa philosophi huius dialectica composita
erat ad faciendas fallacias ac fraudes, nihilque Continebat, quod vim quamdam ad veritatem Cognoscendam haberet, ut paullo post demonstrauimus. quapropter iam Veteres, quorum mens ab huiusmodi nugis abhorrebat, de
565쪽
eo senserunt sinistre: quid quod IvpITER apud Luci ANvM syllogismos Chrysippi pronuntiat esse frigidos. Chrysippi auditor fuit DIOGENEs Bablonius, qui & ipse extitit dialecticus, item ipsius discipulus AN-
SIvM . sed tamen quamuis Stoici summa studia, summamque gloriam in dialecticae cultura posuerint; nihilominus fuerunt. qui artem hanc nulla cultura dignam esse. arbitrati sunt. sic AnisTO Chius, Zenonis Citiei discipulus, philosophiam ac logicam e philolophorum scholis eiiciebat, centens, physicam esse supra nos; logicam vero ad nos nihil pertinere. dialecticas argumentationes dicebat similes esse aranearum telis, quae
quamuis videantur prae se ferre emolumentum quoddam; reipsa tamen omni eat eaut utilitate, vide DIOGENEM LAERTIUM, 3 s To BAEvM. ' sic quoque celeberrimi Stoici sENECA, EPICTETVS, M. ANTO
NINus imperator haud singulare pretium statuerunt dialecticae, quod autem inprimis de dialectica stoica intelligendum est. XII. Videamus nunc breuiter de praeciapuis momentis dialecticae stoicae, in quibus exponendis diligenter versati sunt PETRus
6 Stoici existimabant, logicam partem esse philosophiae, peculiarem a reliquis distinctam, qua sententia discrepabant a Peripate licis , qui censebant, logicam esse instrumen-
566쪽
tum, quamuis rei 14 haec nulla fuerit opinionum diuersitas, siquidem aliquid potest esse& pars & instrumentum. Vide GERII. IO. Vos s IvM. plerique statuebant. tres esse partes philosophiae, & tribuebant primum locum logicae 1ecundum physicae ; & tertium ethicae. CLEANTHEs putabat. logicam sex partibus absolui: Hulectica, rhetoriea, mo-νum doctrina . ciui5 scientia, naturali & denique theologica, teste LAERΥio. alii vero obseruant, has partes non esse logicae; sed ipsius philosophiae, quae controuersia in eo est Posita, quomodo sumatur vox logicae ξ qua-Propter plerique censent, logicam diuidi pos-1e in duaς uisciplinas, quarum altera sit rhet rica; altera vero dialectica, quibus nonnulli adiiciunt partem tertiam aes ientem , quae agat de regulis ac iudiciis. rhetorica apud Stoicos fuit ars bene dicendi de iis, quae copiosam requirant orationem, ad persuasionem
epta. rhetoricae Constituerunt tres partes, ut
alia sit deliberativa; alia iuridicialis; alia ae momisativa, ad quas singulas pertineant inuentio, elocutio, dupositio & pronunciatio; orationis autem rhetoricae partes sint exordium, nareatio, confutiatio , epilogus, vide LAERTIVM. 3 quod ad Stoicorum dialecticam adtinet, qua Voce plerique etiam partem definientem complectuntur, inprimis obseruamus,
quod philoibphi hi, quum duo syllogismo
Tum genera, alterum absolutorum, alterum ο-potheticorum traduntur; maximam temporis
partem in posteriore specie consumserint,
567쪽
prout Aristoteles tantum do priore disseruit.
potheticorum 6Pom inorum artificium Morci usque ad minutia. sunt persecuti. persuade hant enim sibi, syllogismos absolutos concludere sine via atque ordine, Ut testis est ALEXANDER Aphrodi is quam disciplinam
putat, illos forte ideo posse excusari, quod vi xulius es olgogis is absistatus qui vpothetice
roponi non valeat, ita nullas si Θpotheticus, qui absolute eferri nonpost, ac regulae adeo de his traditae accommodari iliis valeant, quo pacto excusari Arisoteles etiamposset, qui cum de iliis tradiderit, de ipse tamen ne vorbum quidem sed heic GAssENDus duo momenta confundit: num propositio categorica & hypothetica sint eiusdem indolis & eodem modo sese habeant ad veritatem p quod nunquam potest adfirmari; ac num exercendi ingenii caussa propositio categorica hypothetice; &hypothetica categorice esserri possit 8 id quod minime negamus , existimantes autem, quod hoc salua veritate eiusque ratione minime fieri possit. antequam vero Stoici disserant de syllogismis, duos locos, via dicunt, praemittunt, alterum de vocesigni Paule; alterum vero de re significata, quod ex LAERTIO,
EMPIRICO, SENECA patet. Occasione vocis tradunt doctrinam grammaticae atque edis
serunt, quid sit vox, quid dictio, quid oratio
568쪽
quae & quotuplices litterae, quae orationis Partes simul tamen agunt de definitione, de diuisione, de genere de specie, de ambi- auis. quod ad res significatas adtinet, intel-sigunt res prout sunt in anima, ac ab ista ope sensuum percipiuntur. docent quippe, quidquid sit in mente, per sensus transire, aut incursione sui, ut Socratem, qui visui Occur rat; aut ilitudine, ut Platonem ex effigie; aut proportione, vel amplificando, ut gigantem; vel eXtenuando, Vt pygmaeum aut translatione. Vt humeroculos; aut compositione, ut hippocentaurum; aut contrario, Vt mortem; autpriuatione , ut mutilum. deinde res in anima existentes duplici ratione Coi silerarunt: altera quatenus sint impressiones quaedam in principe parte, hoc est ipsa mente atque intellectu factae, quas dicebant phanta ses; altera Vero quatenus mente esserantur, unde copiose agunt de rictis. X ΙΙΙ. Dicta dividebant inperfecta, in quibus principem locum teneant axiomata& argumenta ; & in imperfecta, quo pertineant praedicata. aXioma dicitur, quod vel verum sit, vel falsum, & iterum in varias species diuiditur. argumentdm autem, quod adpellatur λογος, ratio, etiam argumentatio, consistit ex 1umtione, assiuntione & illatio
si dies est lux es, sumtio sed es dies assumtio Ergo es lux illatio
differt autem Stoicorum λογος a syllogismo Aristotelis tribus modis: primum syllogismus Aristotelis saltem duas praemissas requirit: λογος
569쪽
spiras; secundum in syllogismis aliud quid
conceditur in Conclusione, quam in Prriemissis erat; sed in λογω Stoicorum Conclusio eadem esse potest cum praemissarum vel utraque, vel una: e. g.
atqui dies est E. dies es vel dies es, vel nox esse dies non es f. dies non est denique in syllogismis conclusio sequitur rationem praemissarum: contra Stoici tria habent genera λογιουν, in quibus tale non accidit. argumentorum autem duo Ponuntur genera, concludentia & non concludentia. conCludentia Considerantur ratione materiae, & sunt vel vera, vel falsa; ac ratione formae, qua concludunt vel 1yllogistice; vel minus. syllogismi, quo nomine comprehendunt Stoici tantum hypotheticos, sunt trium generum, vel connexi, vel disiuncti, vel coniuncti , quae omnia pluribus exposuit THOMAS ST ΑΝ-
g. XIIII. Tandem quaedam dicamus de sophismatibus, quae usurparunt Stoici philosophi. appellarunt ista ἀπορος λογους, iuexpliacabiles rationes. argumentationum harunt Varia erant genera, quarum nonnullas communes habebant cum Megaricis, mentientem, falgentem, electram, conuelatum, serium, cornutum, de quibus 1upra diXimus; quaedam vero i psis erant propriae, quas breuiter eXplica
570쪽
gumentatio nomen accepit ab hac fabula Αἰ-gyptia. mulier quaedam quum sentiret puerum circa Nili ripas ambulantem ablatum essep crocodilo, rogat, ut sibi rederet filium. Crocodilus respondet, se redditurum, si diceret verum, illa igitur dixit: non mihi reddes; crocodilus autem : me verum dissi, sue Diasium, non reddo tibi puerum. nam ii verum dixisti, quomodo pollum reddere ξ si fallum, Iegi meae non satis fecisti. mulier haec inuertit sue verum dixi me falsum , puer mihi a te reddatur. si enim verum dixi, sane ex pacto mihi debes; fallum autem esse non potest, nisi a te mihi reddatur. huius argumentationis
uersus fatum disputans proponit illorum rationem, qua ipsum fortasse, siue contingentiam tollebant, atque adstruebant, omnia ex necessitate euenire hoc modo: s messisrus es, non, fortasse metes, fortasse non metes; βed metes omnino. ac pari modo, s non es messuru Non, fortas metes, forta se non metes; sed
prorsita non netes. atqui ut vel metas, via non metas, ex necessitate euenturum s. quare ipsum fortasse perit tolliturae: cum neque iumetendi, neque in non metendi oppositione locum obtineat. atqui sic ratio adpellationis huius patet. quapropter ALDOBRANDINUS