장음표시 사용
581쪽
κ νis: sed tamen ante Laelii aetatem re Scipionis non reperio, quos appellars possem nominatim: & alio loco phil ophia iacuit usquε
ad hanc aetatem, nec ullum habuit lumen liti rarum latinarum. quumque primas curas conserrent in eloquentiam, qua vi & poesi politiores litterae maxime concludebantur, philosophiam praecipue ad artem oratoriam ad- .hibuerunt, ad quam ipsius studia magnam h here vim merito eXistimabant. quapropter etiam faciebant profectiones litterarias in Graeciam, ut non solum rhetorum; sed & philosophorum scholas frequentarent ac sapie tiae colligerent opes, cui multi magnum habebant pretium. CICERO δ quid est enim peν
Deos optabilius sapientia φ quiae praestantius 'quid homini melius y quid homine dignius Rhanc igitur, qui expetunt ,philosophi nominantur: uec quicquam aliud est philosophia di interpretari velis, quam studium sapientiae. D-pientia autem es, ut a veteribus philosophis desinitum, rerum diuinarum humanarum caussarumque, quibus hae res continentur , sciaentia. cuius studium qui vituperat, haud sane intesilao quid nam si, quore laudaudum putet. sic philosophiam graecorum intulerunt ve teri Latio atque inprimis Romae, quorum alii maxime sectati sunt Stoicos; alii Epicureos; alii acadeinteos; alii Aristotelem. praecipue illam philosophiae 'partem colebant, quae agit de moribus atque ossiciis, cuius usum cum in eloquentia; tum vita honeste instituenda habebant perspectum, quod argumentum
a M. I. Tu ιι cap. 3. 2 de officiu tib. II. c. a.
582쪽
β. XX. Quae cultura fuerit Veterum romanorum artis logicae . tuaccurate definire haud Possumus, quamuis magna veri 1pecie liceat adfirmari, quod artis huius a graecis acceptae snon penitus mdes fuerint, eamque saltem in idisputationibus usurnauerint, etsi simile sit quoque vero, quod inam neq; in scholis, neq; scriptis tradiderint, adeoque nihil effecerint, quo tua magis potuisset ornari, ac post graecorum curas meliori itudio perpoliri. colligimus id ex his TvLLD verbis: didicistenim Ma psisse nos Amafanii aut Rabirii i-Ies eqse, qui vulga arte adhibita, de rebuε anistoculus postis vulgari sermone disputant: nibuaee iunt, nihil partiuntur, nihil apta interrogatione concludunt, uulgam denique artem esse nec dicevdi nec disperendi putant. nos autem praeceptis dialecticorum s oratorum sic parentes , ut legibus, verbis, quamquam nouis cogiamur Uti. ALEXANDER sARDVS i puta quod dialectica primum a M. v A R R O N E la tinitate donata fuerit; cuius rei fides sit penes ipsuin. saltim ex recensione librorum Varronis huius deperditorum, quam diligen
haud videre possumus, quod iste scripserit logicam, nisi illam libro cephisos hia aut libris siplinariim expositam sume dicere veli
huc refert CICERONEM, quando dicit et
583쪽
primus inter Iuranos Lucro fuit, qui logicomederet lativam; & paullo post: is incirit insecuta ilia oratoria, idcirco rerum contem Plator usquequaque subtilis non fuit, nec potuit e spe ob practicas siue politicas occupati nes. Non ergo logicam M proprium finem ἀλ-xit , re primarium , seae minus principalem, usum vi elicet forensem: proinde non mirum, si me obliquo constituto praeceptorum etiam Dytema peccet: cui tamen prurimum debemuae
via hoc solo se caussa, quo nobis Aristotelis
realaes locos s inuentionem medii realis squam in hodiernis eius topicis ne quicquam babemvo voluit exprimere; atqui iplum sequitur IAc
negamus, quod Cicero peritus fuerit dialecticae, ac inprimis sit secutus Praecepta Stoicarum, id quod obseruat GER H. IO. V o 1 S I V s,' quibus & meliora facile potuisset excogita
re, si pro singulari per naturam sibi indita vi
liac de re cogitasset intentius. sed tamen quod in gente romana primus logicae aus, rextiterit eiusque praecepta consignauerit litteris , id est, quod firmioribus argumentis debet muniri. nam Ciceronis elegans liber m
picorum praecipue usui eloquentiae est consecratus, quem si dialecticam velimus adeeli re, & aliorum rhetorum opera, quae de inueniendis argumentis disserunt, huc referre debemus. aliud est, ex proposito conscribere logicam; aliud vero, partem quamdam illius au eloquentiae institutiones adhibere, eiusque utilitatem in hoc litterarum genere deuio
584쪽
accedore potIumus, qui etiam in studio logicae artis Ρharitaeos cum Stoicis; Sadducaeos cum Epicuraeis & Eliaeos cum Cynicis contendere instituit. nam neque de Sadducaeorum,
neque Eliaeorum logica quidquam legimus relatum; qua in re praecipue debet probari, quod ea tempestate in gente Iudaeorum hae litterae floruerint, nec iussicit, caussam suam solis coniecturis munire. quid quod per spicere haud possumus, cur clarissimus R E i M-MANNVSeX eo, quod Sadducaei disputandi artem haud felici 1uccessu exercuerint, eff-ciat conclusionem, illos in dialecticae studio sectatos este Epicurum, quasi phiIosophus
hic omnem abiecerit disputationem, quum tantum ab ea, quae in scholis Stoicorum erat recepta, abhorruit; ipse autem Verae ac genuinae logicae extitit aestimator. quod Pharisaei more Stoicorum struxerint sophismata, ac saepius disputando aduersus seruatorem nostrum fecerint fallacias ac fraudes, id satis clarum ex scripturis diuinis adparet. ΗIERONYMus obibruat, quod ad speciem argumentationum Eubuliliis dictam Pertineat ardumentum, quod Pharisaei obiecerant Christo: de Gali Lea, inquit, venerat aa Iudaeam, idcirco Pharisaeorumscribarumque factio interrogat eum: virum licet homini dimittere uxorem suam qualibet caussa p ut
quasi cornuto teneant eum Pogismo π quodcumque ruponderit, captioni pateat. si dixerit : dimittendas esse vXores qualibet ex caus
585쪽
sa& ducendas alias, pudicitiae praedicator sibi videbitur docere contraria. si autem respon-ἀerit: non omnem ob caussam debere dimitti, quasi sacrilegii reus tenebitur & aduersus doctrinam Moysis ac per Mosen Dei, facere iudicabitur. igitur Dominussis responsionem temperat, ut decipulam eorum transeat scriptura acram adducens in tesimonium ct naturalem legem, primamque Desententiam θ- unda opponens, qua non voluntate Dei , I eae Peccantium necesitate concusa est. sed illi, qui fallaces argumentationes Proserre Vult, non opus est arte quadam, si modo ingenii quadam vi valet, quam per prauam mentis indolem ad talia argumenta adhibere potest.
quid igitur de dialectica Pharis eorum sit sentiendum, ex dictis patet. g. XXII. His explanatis, sata quoque logi-Cae a nato seruatore generis humani usque adseculum sextum perlustrare, ordinis ratio iubet. quo temporis tractu fortuna disciplinae
huius haud prosperior fuit, siquidem phil sophi Aristotelem tantum sequebantur, ac satisfecisse operi videbantur sibi, quum ipsius
scripta logica obseruationibus ac Commentariis illustrarenti etenim notum est, Peripateticorum alios esse textuales; alios verothodicos, uti vulgo dicuntur. illi sunt, qui verba Aristotelis interpretantur eaque eXPlanant commentariis; hi autem, qui ad certam tractandi rationem Aristotelis 1ententias adcommodant. priores καΤ ἐξο ν adpellati interpretes praecipue hac tempestate floruerunt, quos quamui. BARTHOLO M. R
586쪽
pes quoque illorum heic recensere. 1 unt illi vel graeci, vel latinti ad graecos pertinent
1. ALEXAΝDER Aphrodisiensis, se dictuc
ab Aphrodisiade Cariae urbe, qui audiuit Herminum & Aristoclem Messenium. peripateticos . scripsit commentarium in priamum priorum anal ticorum , qui prodite graece Venetiis MCCCCLXXXIX. apud Aldum sol. etiam posthac laepius; latine autem interprete IO. BERNARDO FELICI A N o. Porro composuit commentarium in octo topicorum libros, quem diserte ipsi quoque tribuit sVIDAs, quod contra
FRANCISCUM PATRICIUM obseruanis dum, cuius obiectiones remouet Io. ALBERTVS FABRICIvs. - graece editus est ab Aldo Venet. MD XIlII. latinam autem eius interpretationem fecerunt GuILELMus DoROTHEVs, ac meliori cura lo. ΗAPTis ΥA RAsARI Us; libri autem septimi MURE Tvs. tandem scripsit commentari
um in elenchos seophisicos , qui Venetiis
MD xx. apud Aldum prodiit in lucem; latinis autem versionibus operam dederunt
587쪽
rios,adhuc alios elaborauit, qui partim perierunt; partim vero adhuc extare dicuntur , scilicet commentarium in Aristotelis κά, γοριας in librum περ. --, in librum secundum analyticorum priorum & in libros analyticorum posteriorum. magnum nomen fuit inter Peripateticos, quem PΟ- steriores plerique libenter sunt secuti, nec
solum graeci. THEMISTIVS, AMMONIVS, PHILOPONUS, OLYMPIODORUS, sIMPLICIVS, MICHAEL Ephesus; sed & latini, Vt uo ETHIVS, quid quod Arabes. vi AVERRHOES. qua Propter ab aliis peculiari ratione adpellatur εἴπη ης, explanator.
dicit: inphilosophia Peripatetica magnum atq; ityustre nomen habuit toto orbe terrarum usque adeo, ut nemo olim Arieotelei uomeuconsequipotuit, qui Alexantaraeus non habe
II. AMMONIUS, praeceptor Simplicii Io. Philoponi, & aliorum. ex ipsius monimentis quaedam sunt Gonseruata atque in lucem edita, quae huc iectant: μομ- quippe in categorias Aristotelis. item in li-
Num περι quorum Commentariorum editiones, ut& aliorum diligenter re- Centet FABRICI vs. interpres hic non
tam sancte adhaesit Aristoteli, ut ab eo inter- . dum discedere, si, i duxisset religioni, si, quidem etiam probat Platonis Voctrinas,
quem cum Aristotele Conciliare conatus est. qualem autem interpretem Aristote- - lis oporteat esse, his verbis, quae latine tan
588쪽
lum adferamus, tradit: qui explicare riuotelis libros veIit, eum decet, neque hen uolentia adductum dare operam, ut falsas . sententiau Amendax, neque eas perinde , .cipere, ac s ab Apollinis tripode manarent: neque ut quae vere ac recte dicta sunt pro peruerss per odium copiat, incorruptum e se eorum, dicuntur, iudicem, primum qssidem auctoris debet explicare fententiam, Ο -εθι probantur interpretari, deinde de eisdem serre iudicium; quod monitum haud contemnendum est.
III. THEMISTI VS, magnus quoque in
ter Peripateticos philosophus, qui praecipue scriptis, quae obscuriora videbantur, Aristotelis operam dedit, Vt ista per para-
phrasim redderet clariora. inter omnia. Ipsius monumenta eminet paraphrasis in posteriora anal tica, quam IACOBUS ZABARELLΑ omnibus aliorum operibus praesert.
Damascii discipulus natione Cilix. extat . ipsius commentarius in , qui in-l rimis elaborauit, sententias tam Aristote-
is, quam aliorum, qui ab eo discedunt, di
v. IOANNES Philoponus, cuius extat commentarius in priora anablica & posteriora, de quo dicit Ic ECRER MAN Ny Simplicius
eum acerbe nimis in siectatur, cum tamen re
tum si, Philoponiun in logicis commentariis
suis Simplicio magis sepe perspicuum esse s
589쪽
planiorem. interis fasiematicum cae me-
. thodicum etiam nihil tu Iogicis reliquit. antequam vero hos graecos interpretes Aristotelis dimittamus, non possumus, quin etiam mentionem faciamus PLOTINi, qui x doetrinam Aristotelis de ptaedicamentis censurae suae iubiecit, ad cuius obiectiones respondit o Ex Ippus, Iamblichi discipulus. li-hris tribus quaestionum in praedicamenta Aristotelis, libro maxime secundo & tertio. g. XXIII. Inter latinos interpretes prin
seriptor seculo post Christum natum sexto ineunte. scripsit in Arbiotelis categorias: in librum de interpretatione: anablica priora sposteriora: in libros topicorum. & elenchorum phisticorum, item introductionem ad categoricos figogi Os,libros duos de Pogismo categorieo; librum de Husone & alium de definitione, nec non libros quatuor de diserentiis topicis, qui cum aliis Boethii scriniis ad logicam disciplinam spectantibus prodierunt Ve
ceterum heic obseruari debet, quod interpretes graeci Aristotelis omnibus sint praeferendi, quoniam graecae linguae, sine qua hete nihil praeclari emci potest, erant periti ac sententias Aristotelis percipiendi, largiorem habebant copiam; quum contra latini, posteriores praesertim, Peripateticam doctrinam corruperint vehementer, quia ob inscitiam linguae
590쪽
graecae ipsum Aristotelem adire haud pote
g. XXIIII. Sic floruit logica Aristotelis,
quam sunt interpretati, minus autem emendarunt nec auXerunt. equidem si multis credimus, hoc quoque temporis tractu disciplinae huius facta sunt incrementa. namque laudantci commendant GALENUM, qui non 1 oluin Aristotelis libros logicos explana uerit, & Ope Te, quod composuerit δεο ξεως, omnes ipsius demonstrationes, quae in libris physices exstent, examinauerit; sed etiam scripserit πεοὶ
λδασκαλιας, de optima doctrina contra Favorinum S alios, qui κοιτηδειον Veritatis tollebant ; & adhaec monimentis medicis demonstrauerit satis, quam peritus fuerit artis logicae. in primis autem creditur, quod praeter tres figuras syllogii mi, quas commendauit Aristoteles, quartam adhuc eXcogitauerit, quae etiam ab ipsius nomine adpellatur Galenica, id quod tradit A VERRHOEs, y cuius fides si pondus quoddam haberet, omnino Per hoc GALEN V s incrementum quoddam logicae eflectilet. nam quamuis scholastici aliique religiosi Aristotelis sectatores hanc quarta 'i figuram reie- Cerint; ob ieiunas tamen rationes id factum est, quoniam modus ratiocinandi omnino distinctus est a tribus illis figuris, & producit elegantissimas conclusiones, quapropter AVcTOR artis cogitandi R & ANDREAs Ru DIGER iure ac merito ipsi priorOm dignitatem restituere elaborarunt. sed tamen alii dubitant, num G A L E N v s medicus figurae huius sit auctor,