장음표시 사용
571쪽
errat, quando existimat, quod sopbisma hoc eo nomine sit appellatum, quasi qui eo ute-
retur, is aduersarium videretur deiicere, quoniam sit κολι&ιλειν, Vt Ob1eruet S UID A s. quanto in Pretio argumentum hoc
apud Stoicos fuerit, ex eo colligere possumus, quod ZENO, quum Vellet discere septem illius species, dialectico obtulerit ducentas minas, poscenti tantum centum,teste LAERTIO. a meminit illius LVCIANV s. a. ΙΙI. AprΟΣ ΛΟΓΟΣ. Unauaratio , cui si pareamus , nihil omnino agamus in vita. sic enim interrogant: si fatum tibi est, ex hoc
morbo conualescere; siue medicum adhibueris , siue non, conualesces. item, si fatum tibi est, ex hoc morbo non conualescere: sive tu medicum adhibueris, siue non, non conualesces. & alterutrum fatum est. medicum ergo adhibere, nihil adtinet. CICERO haim a gumentationem commemorat ac bene dicite recte genus hoc interrogationis ignauum atque iners nominatum es, quod eadem ratione omnis e vita tostetur lactio. ΙΙΙΙ. ΚΥΡΙΕΥs1N, dominans, quod argumentum ideo hac ratione nominatum videtur, quoniam ibi mentio fiat dominii, veluti si uis e. g. arguat Themistoclis filium, & non
ominari, & dominari graecis. non dominari enim, quia neque illis imperat, neque de imperando cogitat; dominari vero, quia imperat matri, quae imperat Themistocli, qua
Imperat graecis: quamuis apud Veteres auctores nullum huius argumenti deprehenda tur exemplum, Vide PETRUM GASSEN-
572쪽
34' DE PROGREI SV AC PATIR LOGICAE.
V. ΟΥ ΤΙΣ , nudus, quod fallaciarum genus nomen habuit ab H o MER I si versibus, ubi interrogatus Polyphemus, cui Vlysses antequam ei effoderet oculum, persuaserit quod ipse nominetur OTTIT, respondet: ἶτις με κυίνει δολω, ουδε β ινφι. quae verba dubiae sunt si
gnificationis, siquidem significare potest .
ct nemo & nomen quoddam proprium. L MERThvs adhuc alia harum argumentationum genera recenset, quae omnia heic distincte exponere, spatii ac temporis ratio haud permittit.
g. XV. Ex his colligere possumus', quid sentiendum sit de dialectica Stoicorum. scilicet philosophi hi hanc doctrinam neque solide, neque distincte tradiderunt, quid quod inutilia atque aliena, inter se perturbata ipsos
delectarunt, quumve Vinculis prauorum adfectuum capti tenerentur, Unice Operam suam in struendis fallaciis consumserunt. sic illustris haecce ars in Stoicorum scholis a prosperiori 1orte remota, nulla accepit incrementa ;quin etiam malo fato factum est, visere data fuerit: obliuioni. BARTHOLOMAEUS E CKER MAN Nus 7 haec vitia in dialectica Stoicorum notauit:
i) quod nudum certum logicae finem definiue
573쪽
DE FROGRESSU AC FATIS LOGICAE. 3 3
runt, idcirco omnia ad ostentandum dissu . tando ingenium contulerunt.
a praeter praecepta quaedam de Pogi ieis formis ac captionibus pauca habuerunt. unde Cicero, Stoicorum utia sectator verte diacat , Stoicos iudicandi partem diligentitiae persiecutos ; de inuentione non mulia δε-
euisse. 3 methodice artem non construxerunt vitam. 4) insignes pueriles siophisae circa vocabula fuerunt, a reliquissectis, inprimis Peripateticis in ferre viderentur, nou9S ex cogitarunt terminos.
s) Stoicorum logica chaos fuit confusum ex θίDeisiici Ormis s miriscis argumentan- in speciebuά.
g. XVI. Nunc dicamus de EPICvRo eiusque dialectica siue potius canonica. natuS traditur anno tertio Olympiad. CVua. & vita defunctus anno secundo Olympiad. CXXCII,
qui magno studio philosophiae sese tradidit, quamuis nonnulli sint, qui Epicurum dialecticam parui fecisse credunt. sic de eo dixi ecio ERO: iam in altera philosophiae parte, quae est quaerendi ac disserendi, quae λογική, dicitur, se veser, plane, ut mihi quidem videtur, inermis ac muli, est. tollit definitiones. nihiI de diυidendo ae partiendo docet: non quis modo efficiatur concludaturque ratio, travit et non, qua via captiosi oluantur, ambigua di- singuantur , Wtendit. iudicia rerum in sien=bus ponit: quibuae si semes aliqui ais pro vero probatum A sublatum esse omne iudicium veris fis i putat: item: dum dialecticam , inquit,
574쪽
s DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE. contemnit Epicurus, quae una continet omnem
peroicienaei quiae in quaque re sit, scientiam, iudicandi quale quidque sit, ac ratione asota disputandi, ruit in dicendo, ut mihi quiadem videtur, nec ea , quae docere vult, ulla artrai tinguit, ut de aliis locis taceamus, quibus i Epicurum hac de caussa perstringit. DIOGENES LAERT 1vS, quum de Epicureis loquitur, dicit: τι διαλείικρο ως παοέλκουσανάποδοκιμάζουσαν , dialecticam , ut seupervacaneam repudiant. PLUTARCHVs apud A. GELLIvM 3 pronuntiat, imperfecte atque
praeposere atque inscite Blligismo esse bism
Epicurum. 1ed tales censurae omnino aequo ac iusto sunt grauiores. quod Epicurus non plane a studio logicae fuerit alienus , quin etiam meliora hac in arte tradiderit, quam alii
philosophi, qui singularem dialectices glo-ciam adsectabant, ex dicendis paullo post patebit. quapropter merito centemus, quod Epicurus dialecticam Stoicorum , quae tan- ἰtum fraudibus ac vanis disputationibus inser- ruiebat, reiecerit; etiam quum magistri huius i sectae nomen dialecticorum ac dialecticae veluti liure quodam proprio sibi vindicarent, ipsam lhanc adpellationem remotam esse Voluerit. id quod satis confirmat SEXTUS EMPIRI-Cus, &HIERONYMus dicit: quoniam Stoici dialecticam sibi vendicant, re tu huius fientiae deliramenta contemnis, in hac parte uicureus es, quae Verba satis fauere caussae Epicuri videntur; A. G E L L I v s autem , ipsum
575쪽
bat quippe, naturam Veritatis cognoscendae optimam esse magistram, quae si ulla arte esset adiuuanda, indigere paucis regulis atque
I. X VII. Iam dispiciamus de ipsa logica
Epicuri, qui istam dixit canonicam. teste L AE R T ro, ' quoniam paucis canonibus siue regulis rationem declarabat, qua mortalium intellectus possit conformari ad cognoscendum verum, ut quamuis arrem suam neque dialecticam. neque logicam adpellauerit, rem
ipsam tamen retinueritia at vero eXistimauit,
omnem quaestionem in philosophia polle institui aut de re, aut He voce. in quaestionibus Ee re duo momenta, parti m ipsa veritas, partim criterium eius, estent Obleruantia. veritatem aliam esse dicebat existentiae sue e stantiae; aliam vero enunciationis . sue iudicii. veritas exsentiae sit ea, qua unaquorque res in ipsa rerum natura exsistens sit id ipsum, quod sit, nihil aliud, cui veritati nulla opponatur falsitas. veritas autem enunciatmnis siue iudicii sit conformitas enunciationis ore factae aut iudicii mente peracti cum ipsa enunciata seu iudicata re, cui opponi possit salsitas. quod ad eriterium veritatis adtinet, Obseruauit. quod res, cuius veritas quaeratur, aut ad solam 1 peculationem; aut ad vitae alitonem specteta res naturae percipiantur aut sensu aut mente: & res morales ipso affectu suo adpetitu; sic tria veritatis criteria constituit:
576쪽
s 6 DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE.
ex parte sensus sensionem; eX parte mentis praenotionem siue anticipationem; & ex parte affectus assectionem siue passionem. singulis criteriis posuit canones, etiam quaestionibus de voce institutis.
I. Canones adquaestiones de re spectantes. si in primi criterii siue sensionis. Τά) fensus nunquam fallitur; ac proinde omnissensio, omnisque phantas eu apparentiae
β) opinio est consequens siensium , sensionique superadiecta, in quam veritas auisastas
γ) opinio ilia vera es, cui ves=fragatur, vel non refragatur sensus euidentia. opinio illa Dyaes, cui vel refragatur, Vesnon fus agatur sensus euidentia. r) secundi criterii, sue praenotionis, anticipationis. 6 omnis quae in mente est anticipatio , Hupraenotio dependet a sensebus idque vel incursione, vel proportione, vel similitudine, vel compositione. t β) anticipatio est ipsa rei notio sive definitio, . ime quo qui nam quaerere, dubitare, Opinari , immo ου nominare non licet. γ) est anticipatio in omni ratiocinatione principium ; quasi nempe. id, ad quod attendentes inferimus, unum esse idem aut diauersium, coniunmim, aut disiunctum a
δ) quod ineuidens es , ex rei evidentis anticia patione demonstrari debet. 3) terin
577쪽
3) tertii criterii, siue adfectionis,
passionis. α) ea voluptas, quae nullam habet adnexam molestum, amplectenda es. M ea molestia, quae nullam habet adnexam voluptatem, fugienda. M ea voluptata, quae aut maiorem voluptatem
impedit , aut grauiorem molestam parit, fugienda.
δ) ea molestia, quae aut maiorem avertit molestiam, aut uberiorem voluptatem crear, amplectenda.
II. Canones ad quaesiones de voce spectantes. α) dum loqueris, delige voces communes sperspicuaου, ignoretur quid velis,
interpretando tempus frustra terab.
vocibus teneas, obscuritate lateant, ambiguitate deIudant.
in his canonibus explicandis atque illustrandis praecipue diligens fuit PETRUS GAsSEN-
g. XVIII. Haec canonica Epicuri breuior Iidem est, nec ad logicae finem siue intelle-
um ad sensum veri & falsi aptum reddendum sufficit; continet tamen non solum Vtiles; sed& solidas meditationes. quaς alii phi ilosophi, etiam aeuo recentiori haud assecuti sunt, ut adeo in primis ratione itemporis Vetu
578쪽
stioris nunquam satis laudari possit. generatim laudem meretur, quod sollicitus fuerit de criteriis veritatis, quod inter recentiores CARTESIVs quoque fecit, quamuis Epicurus, adhuc melius ac rectius hac de re senserit,
quam C ARTES Ivs. nam si animum aduertimus ad ipsius meditationes ac doctrinas Reciatim,strantum praeclare docuit, quod sensus, recte scilicet se habentes, nunquam fallaces sint, quodue ab ipsa sensione distinguenda st opinio hominum, quae oriatur a iudicandi facultate ac sensionem sequatur. quo momento sensit melius, quam Plato ac Cartesius, qui quum certitudinem sensuum tollerent, viam planam atque expeditam aperuerunt scepticismo, cui tamen viribus genuinae logicae iure ac merito resistere debemus. deinde canon quintus insignem continet Veritatem, quod omnis idea ortum suum habeat a sensione, quae doctrina etiam in scholis Peripateticorum celebris extitit, quCd nihil sit in intellectu, quod non prius fuerit in sensu; recentiori autem aeuo a Cartesio ista sine ratione oppressa est, aduersus quem solide A N-DREAs Ru DIGER disputauit. tertium canones sextus &septimus edisserunt elega ter de definitione, quod omnis idea, quae exsistat in mente, per definitionem sit explicanda, ut inde perueniamus ad solidum ratiocinationis fundamentum. etenim omne argumentum deducitur ex propositione, siue aliquid adfirmet; siue neget; propositio autem componitur ex definitione & diuisione idearum.
579쪽
quarum indoles si nobis perspecta est, facile Cognoscere possumus, num ideae inter se cognatione quadam sint coniunctis, an diueris, adeoque etiam pro ratione illarum aut adfirmare; aut negare. Ceterum tantum abest. Vt Epicurus omnia essecerit perfecte, ut multa momenta maxime necessaria atque utilia
reliquerit intacta, etiam tradiderit quaedam emendanda. sic non tum speciales regulas cognitioni veri di falsi inseruientes minus attigit ; sed & veritatis metaphysicae & logicae species inter se perturbauit, quum existimet; veritatem aliam esse exisentiae, quae spectat ad metaphysicam; aliam enunciationis, quae lO-gicae propria est. nec plane probare possumus ipsius criteria Veritatis tria, sensionem, anticipationem & affectionem, siquidem partim criterium primum cum secundo confundit; partim vero aliquid habet veluti criterium veritatis, quod re ipsa non est. nam id satis eXploratum esse putamus, quod sensio sit primum principium & vltimum criterium omnis veritatis, quidquid alii dicant; praenotio autem, anticipatio, idea est veritatis in genere principium secundum & criterium Proximum, & quod ad assectionem sue appetitum adtinet, illam inter criteria referre naud possumus. voluntatis enim, ad quam pertinet haec assectio, indoles tantum fert, ut cupiditate bonum adpetat; malum vero fugiat, siue sit vere bonum ac malum, siue speciem tantum quamdam prae se habeat; iundamentum autem cognitionis, num amplwxisimus honum Verum, nec ne; aut nos a malo Vero, nec ne abstineamus, haud in voluntate;
580쪽
sed in intellectu quaerere debemus, quippe qui sentit, qua tranquillitate fruatur mens, hacque 1 ensione cognoscit, num bene 1ese habeat in desiderio rerum appetendarum; &Odio fugiendarum. res moralis duplici ratione poteit considerari: primum num sit bona, an mala; deinde num sit vere bona ac vere mala, necne ρ priori ratione spectat ad voluntatem ; posteriore vero ad intellectum aetquidem iudicium. quod si igitur Epicurus adfirmat, adfectionem siue appetitum esse
Criterium veritatis, aberrat a vero, hocque modo praeter cauisam oluntati adtribuit sensionem. equidem A N DR E A s RUDIGER Robseruat, quod haec doctrina Epicuri non solum sit vera: sed & adaequata latis, si per sensonem intelligamus sensionem externam, Per passionem internam; per anticipationem desinitionem realem ac per φανδας ς ἐπιζολας τὴς διανοιας siue arbitrari s mentis impositio . nes, quas posteri addiderunt, definitiones nominales. 1ed quamuis haec doctrina tali interpretatione inter se cohaereat; probari tamen non potest, quod ista cum mente conueniat Epicuri. g. XVIIII. Hactenus de studiis veterum graecorum, qui ante reparatam salutem coluerunt artem logicae. romani succedunt, de quorum cultura disciplinae huius iam dispi- Ciamus. Veteres romani minus sine philosophia fuerunt, neque tamen primis temporibus ita culta est, ut ab aetate Ciceronis, qui ipse