Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

681쪽

multum praestat, quoniam accessiones editionum gallicarum, inversionibus illis latinis omissae heic quoque latine sunt additae. de auctore libri huius disputatum est multum. plerumqueMessieursitu PORT ROYAL dicuntur, opus hoC composuisse; quis autem speciatim heic industriam suam locauerit, id non satis apertum est. alii existimarunt, auctorem logicae illius esse de Tn1G N v , Cui debemus grammaticam genera- Iem; alii vero putant, Opus hoc Vindicandum esse ANTONIO ARNALDO, Vt illustris LEIBNigius litteris ad PLAC-ci v M conscriptis significauit, quod & publice professus est praefatione ad N I Z o L I Iantibarbarum. δ sunt quoque, qui auctorem libri esse te no N, item NICOLE Credunt; in qua sententiarum diuersitate multi nihil definiunt, ac nonnulli obseruant, eum fuiste ex Iansenti discipulis, romanae ecclesiae sacris imbutum ac voluisse religionis, quam fuerit secutus, vestigia hoc ipso in libro exstare. praemissae sunt libro ipsi duae dissertationes, quarum altera noua huius logicae consicribendae consilium explicatur; altera vero iis obiectionibus occurritur, Faecontra hanc Iogica actae sunt. pro diuersis mentis operationibus diuersias logicae huius partes constituit, quumve illarum praecipue commemoret apprehensionem, iudicium, discursum & dispositionem, in qua tuorquoque partes librum hunc diuisit, qssarum prima proponitur doctrina de ideis: secunda de iudiciis& propositionibus; tertia de

682쪽

DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE. 6Πdiscursu de ratiocinatione & quarta de methodo. nec negari potest, quod scriptor multa utilia praecepta dederit, & in magnis tenebris, quibus ars haec opprella erat, clarum adtulerit lumen, quibus de caussis etiam non mediocri ornatus est laude. PETRus B AELI vs adpellat auctorem huncvn tres grand mali re dans ly an rai nne-ment; DANIEL GEORGIUS MO RHO-Fivs dicit: quisquis Age saucior huius Iogleae )sit, vir sane doctissimus fuit, plus que ingenii s iudicii ad hanc rem attulit,

quam ceteri nouatores omnes GEORGIVsPAsci Ius 3 nominat librum hunc egregium tractatum, cuius auctorem NICO LEeste censeta praeter hos IO. FRANCISCUS

i BVD DEVs' egregie quoque de hoc scriptore sentit, quando dicit: procul ab horum errore abest auctor artis cogitandi, qui ubiaque in omnibus doctrinae partibus, in omni vitae genere consectari verum, fugere errorem, re praeceptis re exemplis egre te condocet : & paullo post: sed ut cetera in compes-dium mittam, laudandum maximopere auctorem censeo, quod tam fossicite utilia ab in- titilibus, a superuacuis necessaria disice endo, exemplis selectis, iucundis, aptissimis praecepta iAustranda, usui certiq*imo cuncta accommodando, summa perspicuitate rebus cetera quodammodo obscuris lucem is' claritatem a udendo, veri philosophi sprudentis pariter viri nomen impleuerit. uec praeter-

683쪽

DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE.

mittendum, quod ad ipsam naturam subinde cogitandi modos reuocando, longe felicius 6fenderit, qua sit ratio a recto prauum δε- cernendi, quam ab udo huc usque factum.

eo nomine auctorem hunc logicae cultoribus commendandum esse, quod doctrinam ide ideis proposuerit distincte& morbos intellectus, id est praeiudicatas opiniones indicauerit. ceterum quamuis praeclare in hoc institutost versatus; ipsi tamen operi non ita satisfecit, ut Omnia essent perIecta nec quidquam posset desiderari. Cartesii sectator fuit, quo studio occupatus multa retinuit, quae a veritate 1unt aliena, quum eXompli caussa neget,quod omnes ideae oriantur a sensione. nec discrimen inter ratiocinationem mathematicam & philosophicam obseruauit, multisque exemplis mathematicis, quae frequentiora adhibuit, ob .scuriora interdum reddidit praecepta. multi id in eo reprehendunt, quod nimium studium posuerit in multiplicandis figuris syllogismorum, quam censuram non magni est e momenti. censemus. quod si enim auctor veram indolem ratiocinationis tradidisset, & ad illam figuras ac modos syllogismorum legitima ratione adcommoda stet; haec momenta omnino potuissent suppeditare varios modos ex principiis efficiendi conclusiones; at vero re ipsa multis parauit viam, qua posthac cultum disciplinae huius

effecerunt meliorem. Io. SPER LETTE

684쪽

DE PROGREs SV AC FATIS LOGIC AE.

iudicat, quod IO. CLERICUS&PETRus sYLVANVs REGIS, ille latino, hic gallico sermone logicas tuas ex hoc auctore con

scripserint, ut ipsi, quidquid boni in illis

deprehendatur , acceptum referendum

sit.

ARNOLDVS GE VLINC X, qui edidit logicam fundamentis suis, a quibus hactenus costa is fuerat, restitutam, Amstelo iam. MDCXCVIII. 1a. quae logica in quatuor partes diuisa est, quarum prima agit de as.

firmatione & negatione deque assectioni bus terminorum; fecunda de enunciationibus earumque assiectionibus; tertia de argumentis & quarta de instrumentis logicis.

REGNERVS a MANSUELT, cui debemus rectae ratiociuationis elementa, quae prodierunt Lipsiae & Coburgi MDCXCIX. Ia. pars, prima tractat de distincta cognitione eiusdemque expressione; fecunda de iudicio; tertia de discursu & quarta de methodo, qui liber conscriptus est per quaestiones & responsiones. NICO L A vS ΜALEBRANCHIVs, cuius libri dela recherche de la verite omnibus, qui vel

leuiore industria philosophiam eiusque hi

storiam coluerunt, noti sunt. anno

MDCLXXIII. edidit primum volumen huius operis, quod anno MDCLXXIIII. secundum & tertium sequebatur. variae sunt

editiones operis huius, siquidem prodiit Amstelodami MDCLXXXVIII. item Parisiis MDC quae editio quinta; & 1exta Parisiis MDCCXII. quatuor voluminibus 12. quae

685쪽

quae postrema omnium optima iudicatur. celeberrimus L'ENFANT Opus hoc in latinum sermonem transtulit. complectitur sex libros, quorum primus de erroribus sensuum; fecundus de imaginatione, tertius de intellectu puro; quartus de propensionibus; quintus de affectibus animae &sextis de methodo agit. quibus omnibus eXpositis , additae sunt quaedam illustrationes &responsiones ad pro Osita dubia, quae con

tinentur tomo tertio. Io. GEORGIV s

pniet ius scripsit distertationem de mi branchii ent stomo; alias autem controversas, quae inprimis inter ipsum &Αn-NALDUM agitatae fuerunt, infra historiam doctrinae de ideis explanaturi commemorabimus. atqui haec sussiciant de logicis Cariatesianorum , quibus adhuc LUDOVICus dela I ORGE, PETRUS IENs aliique addi possunt. ' . g. XVIIII. Nos conuertimus ad virum magni ingenii PETRUM GASSENDUM, CU- ius merita in artem logicae non mediocria sunt.

scripsit primum opus de origine varietate logicae, quo historiam disciplinae huius a prima ipsius aetate usque ad C A R T E s It tempora diligenter persecutus est; quod 1equitur Iliber de logicae flae, quo eXPonit criteria veritatis atque eX antiquis monimentis illustrat hi

storiam sceptici lini. praeter hos libros ipsi quoque deuemus insitutiones logicas, diuisas

in quatuor partes,i'Xta Vulgarem methodum.

quarum prima disterit de Dulici rerum Maiaginatione ; secunda de propostione; tertia densiorismo dc quarta de methodo, quae tractandi

ratio

686쪽

ia r

ratio a multis obseruata est, qui persuaserunt sibi, quod ad methodum peculiaris intellectus humani facultas sit necessaria. sectator fuit

E p 1 C v R I, ad cuius imitationem canones quoque posuit, iisque ea, quae Videbantur utilia praecepta logicae, breuiter eX planavit. at vero longe grauiora sunt merita, quae in salutem artis huius contulit, quum contra ARISTOTELEM eiusque assecias & aduersus C A R T E-s I vM disputauerit grauissime, atque illorum errores confutauerit feliciter, quo factum est, ut multi, qui auctoritate horum virorum capti , facile a via veritatis potuissent aberrare, accuratius in res ipsas atque earum momenta inquirere instituerint. 1,pius enim accidit, ut quis in refutandis aliorum opinionibus erroneis multo felicior exsistat, quam in excogitandis suo studio veritatibus, ac illarum dignitate stabilienda, quum heic interdum aflectus cum iudicio sese coniungant. edidit autem

versus Ariuoteleos, quibus integram Aristotelis philosophiam censurae submittit, non instituto vulgari, quum tantum peculiares philosophi huius sententias examinent, nulla ratione habita principiorum , per quae doctrinae eius inter se cohaerent. etenim libro primo inquirit in doctrinam Aristoteleorum uniue se&ostendit exercitatione

L quod homines Aristotelei ex germana phialosophia sophisicen lecerint: II. quod immerito Arisfotelei libertatem sibi phil ophandi ademerint. III. quod rationes nubae Ant, quibus secta Arbutelis videri potes praeferenda.

687쪽

IIII. quod maxima fit incertitudo librorum doctrinaeque Aristotelea. V. quod apud Aristotelem innumera desti

VI. quod apud Aristotelem innumerasse fluant. VII. quod apud Aristotelem innumera fa

Iant.

VIII. quod apud Aristotelem innumera comtradicant. libro autem secundo singulari studio PETRus GAssENDus examinat dialecticam Aristoteleorum ac demonstrat exercitatione

L quod nulla sit necessitas utilitasque dialecticae. II. quod in uniuersalibus seu praedicabiliabus tradendis varie peccetur. LII. quod inepte categoriae, ut rerum classes disinguentur. IIII quod futiliter multa proponantur is propositionibus. V. quod demonstratio non exstet, qualis vulgo depingitur.

n. quod nusiast scientia σ maxime Ariasutet . atqui hac ratione opus hoc contra Aristotelem & eius sectatores tam solide & erudite persecutus est, ut ingenii magnitudinem GAs-sENDI, quae in eo conspicua est, nunquam 1atis admirari possimus, ac omnino fateri . de beamus, neminem Praeter GASSENDUM tam grauiter atque accurate aduersus Aristotelem, disputasse. optandum esset, ut opus hoc eo Consilio atque instituto, quod propositum sibi habebat GAssENDus, fuisset perductum ad finema

688쪽

DE PROGREss V AC FATIS LOGICAE.

finem. namque ipsi erat animus, septem li-hros aduersus Aristotelem eiusque cultores scribere, ac libris tertio, quarto & quinto philosophi huius physicam ; seXto metaphysi-ν cam & septimo doctrinam moralem accuratius eXaminare. at Vero caussa, Cur haud propositum fuerit exsecutus his Verbis extremo libri secuiadi additis indicatur: si quaeras, benevole lector, cur haec exercitatio ad umbilicum perducta non fuerit; curve libri quinque ceteri, quorum praefatio isem facit, non sequantur, scito, commone mim ab amicis auctorem, machari non partim Peripateticos,propter prioris libri editionem, idemque fere argumentum

aFrancisco Patricio in Peripatetici bis di quia sitionibus, quarum tunc primum copia ipsi facta, prius pertractatum ; hunc secundum librum. plurius persequi, s absoluere noluisse, ipsumque, ne delibatis quidem aliis, in musaeoti sui reces,m cum blattis σ tineis pugnantem ab anno MDCXXIV. qualem iam habes, abiecisse

atque neglexisse. DANIEL GEORGIus Mollito Fivs de his libris minus bene sentit, quum dicat: meras sine caui Vationes in exercitationibus illis deprehendas, dum vel in thodum incusat, vel contradictiones aliquas venatur, qualia sunt repertu facit ma in omniabus seriptoribus ; atque obseruat, quod MI CHAEL WATsONIVS, quondam professor academiae I iloniensis reliquerit manu exarao tum apologeticum pro Ari otiae aduersus has exercitationes. sed tamen quid mirum, quod

illi, qui auctoritate Aristotelica adhuc capti

TO sunt,

689쪽

sunt, GASSENDO, quum tanto philosopho bellum indixerit, eiusque existimationi minus faueant ρ prodierunt hae exercitationes seorsim , ac quidem earum liber primus MDCXLIX. 8. & anno MDCLVI. Hag. Comitum; liber vero secundus MDCLIX. 4. etiam inter opera GAssENDI edita Lugduni Μ DCLVIII. in sex tomos diuisa, quorum to

stant. idem iudicii acumen quoque prodidit GAssENDus in disputationibus contra C ARTE f I V Μ , cuius in ustio metaphusica opus plane consummatae eruditionis, quae in philo-1ophum cadere potest, esse censemus. ipsi ad-

iam composuit logicam sub inscriptione computatiovem , quippe quae eXtat inter opera

ipsius edita Amstelodami Μ DCLXVIII. 4. Continet logica haec sex capita, quorum primodisseritur de philosephia ipsius sine, utilitate, subiecto, partibus; secundo de vocabulis; tertio de propositione ; quarto de HMgimo; quinto de erratione, falsitate s captionibus &sexto de methodo, quae Omnia proponuntur breuiter, nec singularis sunt dignitatis. tandem heic mentionem facimus THOMA ALAM P RNELLAE, qui quum seruitutem Aristotelicam ferre non posset, factum est, ut de Aristotelis doctrina dubitare, ipsum philosis-phum & interpretes eius adgredi atque alia via ad veram philosophiae cognitionem peruenire instituerit, quam in rem ipse testatur: quum doctores meis argumentis Fatisfacere non pos

690쪽

sent, quae contra ipsorum Iem oves promebam ; tui ipse Iibros omnes pereurrere Platonis, Plinii, Galeni. Stoicorum s Democriticorum, praecipue vero Tessanos ac cum mundi codice primario conferre, ut ex originali re atitogra-sbo, quid veri exemplaria habent, s quidnisi

Quincerem. edidit philosephiam rationalem quatuor partibus, quibus deinde quoque quintam addidit, hisque tradidit logicam, rhetoricam , poeticam, hisoriographiam & grammaticam. logicae tres partes constituit de Lituam, enunctativam oc argumentativam, ac

plura disieruit subtili ratione, pro ingenii indole, quam vera atque utilia. g. XX. Fuerunt quoque, qui praecepta eae principiis mathematicis deduxerunt, istaque exemplis ad mathesin spectantibus illustrarunt, in eam adducti opinionem, quod mathesis optima atque promptissima remedia ad colendum intellectum humanum eumque ad veritatis cognitionem aptum reddendum alis rat. atqui Certo modo lorum heic merito tenent C ARTES IUS & eius sectatoreos,de quibus bene dicit Io. FRANCISCvs BVD DEUS:

sed quia Curesus in phsica fere tantum, non

autem in reliquis doctrinae partibus emendandis ingenii sui vires periclitari voluit. disia puli eius mag*bi exemplo ceterarum fere rerum rudes s imperiti tantum ad naturalem doctrinam atque mathesin modo N ad hane animum adiecerunt: starumque abfuit, quin sipsi in eam ingrederentur siententiam S alios inducerent, has demum doctrinae partes dignas

t Pras ad artem cogitano.