Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

691쪽

6se,in quibus veri sos confinium discerner

turi praeter hos heic pertinent:

ERHARDVs WEI GELIVS, cuius opera

prodiit anadisis Arsotelica ex Eunide resia tuta, genuinum sciendi modum natiuam restauratae philosephiae faciem per omnes disciplinas s facultates ichnographice depla- gens, Ien. MDCLVIII. 4. quod opus diuisum est in tres sectiones, quarum prima agit de desinitione s subiecto demonstrationis; secunda de principiis demonserativis & tertia de praxi demonstrativa, quae complectitur duo membra, quorum alterum de praxi demonserationum smplicium; alterum V ro de praxi demonstrationum coniunctarum .disserit.

H A y s, cuius studio prodiit medicina mentis cum medicina corporis Amstelae lami

posterior editio priore auctior est. illustri auctori fuit propontum, tradere scientiam generalem, qua quis probe instructus omne incognitum, quod assequi potest suis viribus intellectus humanus, certa & constanti methodo inueniat. quam scientiam genuinam esse philosophiam censet, cuius munussi, non solum mortalium morbos & animaeti corporis ostendere; sed & illis adhibere remedia. prima parte demonstrare elaborat, quota in studio cognoscendae veritatis posita sit omnium maxima hominum felicitas ; parte secunda vero tradit ipsam methodum veritatem inuestigandi, his innixam fundamentis, quorum certitudinem quis

692쪽

quisque in se ipso per experientiam possit explorare; I)se variarum rerum conscium esse, quod principium primum & generale nostrae cognitionis sit; a) se bene a quibusdam, a quibusdam male uinci, quod principium sit cognitionis boni &mali; 33 quaedam a se posse concipi, siue cogitatione adprehendi; quaedam autem a se nudo modo posse concipi, quod principium sit primum verum a fallo discernendi; 4) se varia sensuum externorum itemque imaginum internarum passonum ope aduertere, quod principium sit primum, Unde omnia, quae experientiae debeamus, emanent. quibus expositis, fuse tradit methodum mathema- ticam, etiam adtingit impedimenta, quae inquisitionem veritatis perturbant, ac tande parte tertia commendat studia matheseos Scphysicae. cuiusmodi summam, quamuis copiosius libri huius exhibent AvCTORES actorum eruditorum dc DANIEL G E O R-GI Us ΜORΗΟPIV s. censor ipsius extitit. isque grauissimus illustris CARIsTIANVS THOMAst Vs, 3 quamuis ingenuo fateatur, quod liber hic eme strit occasionem, accuratius de cognitione veritatis acquirenda meditandi. id inprimis in ΤsCHIRNAI Ausio reprehendit ANDREAs RVPIGER, ' quod ratiocinationem mathematicam perturbauerit cum philosophica, a que existimauerit per integrum librum e ronea opinione, quod veritas philosophica

693쪽

OD 'ROGRessu AC PAT I LOGICAE. eodem modo cognoscatur ac mathematica.

atqui hoc est princeps momentum, quo integrum opus nititur. GOTT FRIED GUILIELMUS LEIBNILIVS,

cuius obseruatio de cognitione, veritate sideis deprehenditur eruditorum. eX-

.istimat hic illustris vir, quod cognitio sit vel obscura vel clara; clara vel confusa vel distincta; distincta vel in adaequata vel adae. quata; item vel symbolica, vel intuitiva. Obsicura sit notio, quae non sussiciat ad rem

repraesentatam agnosCendam; clara Vero, quum habeam, unde rem repraesentatam

agnoscere possim, quae rursus sit vel confusa, vel diit in b. eonfusa, quum non possim

notas ad rem ab aliis discernendam 1ufficientes separatim enumerare, licet res illa tales notas atque requisita reuera habeat, in quae notio eius resolui possit: ita colores, od seres, sapores aliaque peculiaria sensuum obiecta satis clare quidem agnoscamus & a se inuicem discernamus, sed simplici sensuum testimonio, non vero notis enunti bilibus. at disincia uotis sit, qualem de auro habeant docimastae, per notas scilicet de examina sufficientia ad rem ab aliis omnibus . eorporibus similibus discernendam. in notionibus autem compostis, quia rursus notae singulae componentes interdum clare , quidem; sed tamen confuse cognitae sunt, ut grauitas, color, aqua sortis aliaque, quae auri notas ingrediantur, hinc talis cognitio auri licet distincta sit, inadaequata sit tamen. cuin vero id omne, quod notitiam distin-

clari

694쪽

tam ingrediatur, rursus distincte cognitum sit, seu cum analysis ad finem usque producta habeatur, cognitio sit adaequata. hiscetra ditis iudicat LEIANI TZius de dignitate argumenti pro existentia dei ab ipsius

idea deducti, etiam extremo attingit Controuersiam: num omnia videamus in deo Θ

CHRISTIANUS KOLFFIVS, celeberrimus Ha

lensium mathematicus, qui an.ΜDCCXIII. lingua leutonica edidit logicam hac inlcriptione: ve sensife Gedanchen von den inten des menseblichen versanri undi rem richtion Gebrauche in Ghaeninis der hrheis. opus hoc, quod plane mathematicis principiis superstructam est, continet capita quin9ue di decem, quorum primum disserit de ideis; secundum de usu vocum; tertium deproρositionibuS; quartum de experientia ; quintum de inuentione propositionum ex definitionibus; sextum de ratio cinatione ; ieptimum de scientia, Me, opinionibus f erroribus; octauum de ex orandis s propriis s aliorum facultatibus in eluctiu, num iussiciant ad Veritatem eruendam; nonum de diiudicandis re ibis Saliorum inuentionibus; decimum de fortaptis diiudicandis, quae & alia capita cle ratione cum fructia libros legendi, de interpretatione scripturarum diuinarum ; do arte disputandi, cetera, subsequuntur. atqui multi tantam dignitatem habuerunt mathesii, ac speciatim geometriae & algebrae, ut in eam ingressi sint sententiam, quod disciplime hae promtissima remedia ad intellectum perficiendum adstruit; ita ut per studium hoc ad Tt s Com

695쪽

conceptus mentis, qui cum Tebus materiae nihil habeant commune, formandos apte ac diagne fingeretur. ad haec pleniore animi con-1ensione sibi perfugdent, quod ratio cognoscendi veritates a mathematicis obseruata tam praeclare se habeat, Vt praecepta logicae, quae ex fonte matheseos hauriantur, maxime sint solida ac firma. varii quidem fuerunt, qui mathematicis nonnulla opposuerunt, eX quibus pollet cognosci, quod eorum methodus non Plane consummatae perfectionis sit, nec ita Comparata, , t ad omnia Veritatum genera, in quibus cognoscendis noster intellectus Versatur, possit adplicari, quo spectant H E Ν R I C v sCORNELIUS AGRIPPA, R BACo de V ERULAM ID, Io. CLERI cus, 3 & ipse . AUCTOR artis cogitandi, ' quorum adcusationes ac dubia remouere; matheseos autem dignitatem tueri, instituit Io. FRIDERI CVs WE ID LER vs. inter recentissimos, qui contra matheseos insignem auctoritatem ac universalem utilitatem, quam multi produnt, disputarunt , est illustris CHRIsTIANVS THOMAs Ius; si & IO. F R A N C I S C V S B V D-D E v s 7 hac de re ita iudicat: at quod per m

Desin intesiectum tam insigniter persici, ut ad

eam solam tandem res redeat, dicunt, id vero eum grano salis accipiendum puto. nou abnuo,

posse algebrae s geometriae studio itas igi ve

lut ingenia, ut per iliud ad conceptus quosdam subcinniores s eum rebus corporeis nihil commune habentes , formandos longe reddantur

I de vanitate fieηtiarum cap. XI. 1 de dignitate is augmenis tu silentiarum lib. III. ev. 6. 3 logic.'art. III. e. n. 4 pari. IIIl. cap. 4. seqq. s in dissut. de Dindicit, mi thematiam. 6 caulet. circa fracun. ι-Vr. c. XI. 7 8rafat. ινtis eogitandi.

696쪽

sromtiora. hoc autem, A recte ponamus caiacuum , quantumcunque est, non tam alebraesut geometria, quam exercitationi es tribuendum, mirificeque meam confirmat sententiam, exercitationem utramque in rationali philos-phia facere paginam. nemo autem grauius aduersus methodum mathematicam disput vit, quam ANDREAS RV DIGER, quippe

qui obseruauit, mathesin &philosophiam diversas esse disciplinas, ita ut in his diuersa quoque ratio Veritates cognoscendi locum teneat,

& alia sit veritas mathematica; alia philosophica, hincque duplex esse debeat logica, alia mathematica; alia philosophica, cuius diuer- statis fundamentum deducit inprimis a diuerso obiecto matheseos & philosophiae. alii

hei C monent, quod controuersia haec facile possit componi, si modo ratio methodi mathematicae recte intelligatur. nam ista haud diiudicanda sit ex obiecto matheseos, quasi tantum propria sit rebus quantitatum; sed sit methodus quaedam generalis inueniendi veritatem, quae ad Varia obiecta possit adplicari, ac pro diuersitate obiectorum diuersa ratione debeat adcommodari, ut adeo adpellatio, quod dicatur mathematica, non ab ipsa mathesi

eiusque obiecto; sed usu ipsius frequentiori

apud mathematicos sit derivanda. g. XXI. Pervenimus ad IO. LOCKIVM, summum logicae auctorem, quippe qui insignem existimationem ac dignitatem Comparauit sibi, ex quo opus de intePectu humano in incrementa artis cogita di publico tradidit usui. nobis largissima esset copia, de libro

hoc disserendi, atque ex monimentis historiae

697쪽

litterariis fata eius commemorandi verbosius; inisi tale institutum a proposita dissertationis

nostrae ratione alienum esse iudicaremus, et- , iam clarissimus Io. GOTTLI EA KRAVs IVS

argumentum Vberius explicandum illustrandumque sibi elegisset. quapropter id tantum obseruamus, quod LOCRI Vs, antequam ipsum opus in publicam emitteret lucem, reqcensionem illius fecerit, istamque Ope Io. CLER CI in gallicum sermonem transferen dam& bibtiotheca uniuersali, diario gallico edendam curauerit. quod quum factum esset, anno MDCXC, ipse liber prodiit Londini in fol. sub hac inscriptione: an usu concem ning humane uniuersanding, inrisur Books, id

est, tentamen circa cognitionem humanam,quatuor libris comprehensum. quid autem occasonem dederit, talem librum conscribendi a que accuratius vires intelle has humani explorandi, ipse indicat praefatione his verbis: si tibi exponere haud ridiculum esset, quid tentamini huic scribendo occasionem primum riderit, diacerem equidem quinque aut sex amicos meum apud mineum conuenientes, es rem tractantes huic valde absimilem, in dissiciles se nodos ineidisse. satim deprehenderunt, quos fomere neutiquam poterant. cum nos pos multem δε- per ea re perplexum valde sermonem implia cati adhuc errovibus e semus, in cogitationem hanc incidi squam cum iis tim communicaui rectam nos haud methodum inuenisse; Ῥerum oportuisse, ut priusquam eiusmodi d putationes ingrederemuri vires expenderemus animorum

698쪽

nostrorum re videremus, quibus disquisitionibus pares, quibus impares sint. annuere omnes inter nos conuentum est, ut prima haec inquisito 6set. praepropera quaedam re incomposta e gitata, quorum argumentum nouum prorsus erat, s qua in proximum nostrum conuentum scriptis ego tradidi, tentamini huic ortum δε-dere : quodesse hoc modo inceptum aliorum rogatu, horis subsecivis carptim per interualla in maius auxi s tandem solitudinem nactus, quam incommoda valetudo desiderauit, ad eam, qua nunc es, molem redegi. Cuius primae editionis exempla breui temporis spatio distrahe-hantur, ita Vt L O C κ i us de noua sollicitum esse necesse haberet, quae etiam auctior atque emendatior anno MDCXCIIII. prodiit, siquidem nouum caput de identitate-diversitate adiiciebat. anno ΜDCXCV. tertia editio facta est nullis accessionibus aucta, quibus autem quarta M D C X CΙX. ornata fuit atque amplificata, dum caput XXXIII. libri secundide idearum consciatione ; & caput XVIIII. libri quarti de Pnthum o addidit. atqui haesunt editiones, quibus ornandis ipse LoCΚIus operam dedit. at vero post fata illius vltima, quae anno reparatae salutis nostrae MDCCIIII. uenerunt, quinta editio obseruationibus quibusdam, quas manu sua LOCΚlvs adnotaverat, illustrata anno MDCCVI. in lucem

emissa est publicam, quumve MDCCXIIII.

Omnia monimenta LOCRii cura & studio

bemus, collecta&coniuncta ederentur, opus hoc de intePectu humano primum obtinuit lo-

cum. Praeter has multiplices aditiones librii huius

699쪽

ε o DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE.

huius institutae quoque sunt Versiones, eX quiabus haud ob thure possumus colligere, qua tam dignitatem ac quantum pretium operi huic habuerint philosophiae cultores. sic P ETER cos TE id in gallicum sermonem transtulit. quo labore functus est, stingulari fide atque ingenio rerum philosophicarum maxime perito, quam Versionem, quae Amstelae clamiΜDCC. prodiit, vel eo nomine magnifacere

decet, quod istam LOCI IUS, antequam publico usui tradebatur, curatius perlustrauit ac effecit, ut omnia bene ac recte eXponerentur. Opus autem latinae Versionis tardiuso quam

multi optabant, prodibat in publicum aliorum conspectum, id quod ex penuria magna illorum eueniebat, qui &philosophiae litteris

satis culti, LOCRII opiniones accurate adsequi, easque recte intellectas latine eleganter ac bene poterant eXprimere. tandem vero spes adfulgebat, fore ut eXspectatio diuturni desiderii, quo multi tenebantur, eXpleatur, quum BVRRID GE Operae huic admoueret manus, ac versionem latinam anno MDCCI orbi traderet erudito, hac inscriptione: de ii- tedectu humano. in quatuor libris. auctore IO. LO CLIO, armigero. editio quarta auctas emendata s nunc primum latine reddita Londini MDCCI. fol. quae versio latina multo inserior est gallica, siquidem auctor interdum ab opinione Lo CKIi aberrauit, multaque dixit obseure, quae facile potuissent emendari, si LOCRivs eadem industria, quam in gallicam contulit, hanc latinam volui ster perlegere. iuxta hoc exemplum noua ectitio Lipsiete

MDCCIX. 8. facta est, quae a Vitiis operarum,

700쪽

n eXemplo Londinensi occurrentibus summo

Iudio Purgata quidem traditur; sed multis

aliis Erratis iisque nouis corrupta prodiit. quum autem nonnulli eXistimarent, consultum esse, opus hoc LOCRII in breuius contrahere ac redigere, in illorum praecipue gratiam, quibus id integrum perlegendi, haud

data sit facultas; ψ Y iu N E compendium O

nauit atque anno MDCXCVI. edidit, quippe quod BossET gallice reddidit tanta industria ac fide, ut inversione hac nihil possit desiderari. ipsum opus LOCRII de iii iesiectu humano quatuor absoluitur libris, quorum primo ostendit LOCRIus, quod nulla principia no his naturae munere innata sint; secundo agit de id earum origine, natura, variis speciebus; tertio de orto ex ideis sermone, Vocum, terminorumque proprietate & assectionibus; quarto de cognitione humana, diuersis eius gradibus, de veritate, probabilitate, ratione, fide & aliis argumentis, quae huc pertinent. non est, quod momenta libri huius copiose recenseamus aut ipsius dignitatem multum praedicemus , quoniam utrumque cultoribus philosophiae genuinae haud obscurum esse potest. eX quo Loc ΚIus fetum hunc ingenii exclusit, multi omnino lique grauissimi viri inde collegerunt merito; ipsum hominem esse maxime acutum, ac iudicarunt, egregia eum dixisse, quibus doctrina haec de intellectu humano

praeclare augeatur,Ornetur ac in maius melius inque promoueatur. nec negari potest, si rem ipsam inspiciamus penitus, illum de ratione intellectus nostri, ipsius viribus, variis cogitandi modis disputasse grauiter ac meditationibus ,