장음표시 사용
761쪽
riam Lagari sororem eandem esse cum Maria Magdalena negat; attamen se non errare putat, si cum ecclesia pie adfirmet, Mariam Laza .ri sororem eamdem esse cum Μaria Magdalena , quamuis sit fallum, quod dicat ecclesia :vide THOMAM ITTIGIvM, cui addas
s IvM. 3 alii, nonnulli quippe scholastici a que inprimis scori hoc principium probauerunt: enses ens, quae propositio quidem vera, etiam clara; sed quomodo inde aliae veritates ac conclusiones possent deduci, haud videmus. sunt quoque, quibus hoc: quod- Iibet est, vel non est, placuit, aduersus quod va
nulli autem hoc cum illo: imposiibile es idem simul esse, non esse coniungunt: confer s T E
bus RENA Tvs CARTEs Ius si principium hoc: ego cogito, ergo sum, commenclauit, quod neque sua indole principium demonstrationi inseruiens est, neque ab ipso Cartesio tale habitum. etenim tantum sibi persuadebat, hanc esse primam eamque certam Veritatem, qua quis contra dubitationem ac scepticismum se munire posset: id quod ex ipsis Cartesii verbis colligere possumus, quando dicit: sic autem reiicientes illa omnia, de quibus aliquo modo possumuου dubitare, ac etiam falsa ese - gentes : facile quidem supponimus, nubum esse
Deum, nullam caelum ; nuda corpora; nosque
762쪽
DE PROGREssu AC FATIS LOGICAE. 733
etiam ipsos non habere manus, nec pedes nec denique vitam corpus; non autem ideo vos, qui talia cogitamm, nihil esse: repugnat enim, veputemus, id quod cogitat, eo ibo tempore, quo cogitat, non exsere. ac proinde haec cognitio: ego cogito, ergo sum es omnium prima π cem tisima, quae cuilibet ordine philosophanti occurrat. quapropter mirum est, quod GEO GIVS PAVLLVS ROETEN BECCIus scripserit dissertationem huius inscriptionis: prin
cipii Arsoteliei: impossibile es, idem ut 6se
s non esse,s Cartemni: cogito,ergo sum,amica methodoque eclecticae conformi coliatio, principiis pliciter s absolute primi dignitatem ab utroque remouens ; atque demonstrare instituerit, quod inter utrumque principium mira quaedam sit similitudo. P. BuFFIER putat, primum principium esse hanc propositionem: quodlibet es id, quod es, nec aliud quid, persuadens sibi, esse adhuc clariorem ac prio
rem illa: impo bile es, idem ut esse, 9 non
esse, quod autem sine causia adfirmari videtur. nam ipsa haec propositio, quam principii loco ponit, probari debet & Eotest per illam, quod non possit fieri, ut idem simul sit & non sit. N I-
existimat, huiusmodi principii vim inesse huice nunciato : quidquid sensebus ac definitioni rerum, id es ideis nostris congruit, verum es; ae vicissim, qui uiae non congruit, repugnat quidquid repugnat, falsum es, aduersus quam
sententiam disterit Io. IACOBUS SYRRIVS. 3
763쪽
73 DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE.
g. XIIII. Per criterium veritatis intelli- ngunt notam certam atque indubitatam cogni- ertionis cuiuslibet verae, cuius doctrinae histo- petiam iam illustrauit CHRISTIANVs THO- 10MAs Ivs. y antiquioribus philosophis non divna fuit sententia de criterio Veri, quae discre- e: pantia inde oriebatur, quod alii sensias fallaces alesie,sibi persuadebant atque in sola mente fun- ti lamentum veritatis quaerebant, id quod iacit lic. PLAΥo; alii autem etiam sensus simul cum hi mente eiusque ideis admittebant, Vt PERI- ris
PATETICI & STOICI. nemo autem tam it
sollicitus fuit de criterio veri, quam EPICU- id R v s, qui tria criteria sensionem, anticipatio- o:
nem&pasonem posuit, de quibus iam supra a
disseruimus ac iudicauimus. recentiori tem- iti peltate eodem labore functus est C A R T E S I V S, nqui notam veritatis in eo quaerit, si quid perci- piatur clare s distincte, quae sententia quam- ituis multorum iudicio sit probata; criterium la/ tamen hoc Cartesi non in omni veritate ossicii partes eXplere potest. namque id neque ad sh existentias rerum, quae etiam ex obscuris &confusis ideis vere cognoscuntur, neque ad uprobabilitatem, quae cum claris ac distinctis aeideis nihil habet commune, potest adplicari. οCeterum T SCHIRN HAUSIVs 3 principit, . siue potius Craterii loco Ponit, nos quaedam riptise, quaedam vero nubo modo posse concipere, quo iundamento in cognoscenda veritate si tiquis niti velit, rebus suis haud bene consulet, siquidem tantum diuersitatem rerum, quomo do se se ratione sensionis nostrae habeant, indi
764쪽
DE PROGRESSU AC FATIS L o G AC AE. 73s
cauit: alia quaestio est. num obiectum quod- clam perduci possit ad sensionem8quae huc non Iertinet; alia Vero: Vnde cognoscatur, quod oc verum, illud vero falsum, quae duo momenta maxime distincta haud perturbanda
simi: confer THOMASIUM. plerique recentiorum existimant,criterium Veritatis positum eΩse in euidentia. ANDR. RV DIGERVS Varia tradidit momenta, quae a vulgari doctrina discedunt. discrimen illud inter priucipium &criterium, quod tibi persuadent, haud admi tit atque existimat, quod principium sit in methodo synthetica, id esse criterium in methodo analytica. proinde rectius atque accuratius de diuersitate principiorum, quae modo veritatem generatim, mouo illius species ce tam & probabilem respiciunt, cogitauit, ideo-
re loco principii primi & criterii ultimi po-
ut fensionem, a qua Oriantur omnes ideae, ruaue etiam euidentia, quam Veluti criterium ii commendant, nitatur, qua ratione necesse
habebat, vocem principii alia significatione usurpare. heic quoque doctrinam de certia redine Hisuum ac scepticismo adtingere possemus; de qua autem infra disputabimus commodius.
f. XV. Sequitur doctrina de ideis, quae in
primis recentiori tempestate culta atque eX-losita fuit, ita tamen Vt siue earum Originem, ue naturam, sue species, siue coniunctionem respiciamus, ubique fere sententiarum diue statem deprehendamus. ex priscis seculis , primum nominare decet PLATONEM, qui
765쪽
multa quidem de id eis disputauit in Timaeo &Ρarmenide, sed obscure. CI CERO dicit: has rerum formas adpellat ideas liae non
intelligendi solum, Fed etiam dicendi grauis
mus auctorwmagiper Plato: easque gigni notat s ait semper esse, ac ratione s inteltigentia contineri: cetera nasi, occidere, ere, labi, nee diutius esse uno st eodem satu. scilicet pLATo ideas duplici ratione considerauit: priori retulit istas ad Deum, persuadens sibi. . quod Deus istas eX tua mente produxerit, quod sint ab intellectu diuino separatae, aeter nae, haud possint mutari. ad quarum exemplar summum numen ea, quae Videmus sensibusque percipimus, condiderit. posteriori modo de li 1deis animae humanae disseruit, in eam ingres.sus sententiam, quod mens nostra ex diuino animo ipsoque Deo tracta ideas illas adeoque 'Omnium rerUm naturas cognouerit; ex quo autem tempore mens venerit in commercium
ac societatem corporis , obliuionem harum idearum contraXerit. . proinde iudicabat, intellectum humanum smilem esse tabulae rata, quod imagines, quas antea continebat, in eodem iam essent deletae; atque in eo praecipuum philosophiae munus atque officium ponebat, ut homo pristinas ideas rein iniscemlo sensim ac sensim recognosceret. ex quibus colligimus, hanc doctrinam magis propriam esse metaphysicae, quam logicue, quamuis reipsa non solum absurda sit; sed & impia: con
766쪽
DE PROGREssu AC PATIS LOGICAE. 73 GEORGIUS PASCHIVS, omnesque illi,
qui de trinitate Platonica disputarunt, quos
Commemorat IO. ALBERTUS FABRI-
C1vs; ex vetustioribus etiam sENECA; 3 de ideis ex mente Platonis disserit. a PLA-τ o N E eiusque doctrina de ideis plane discessit ipsius di1cipulus ARIs To I ELEs, situ ideas Dei, siue hominum respiciamus. nam primum ideas malonicas ipse reiecit, ' deinde aperte plane ab illis aliena tradidit; ex principiis autem doctrinarum, qUae 1 equitur, adhuc possumus colligere, quod Platonis placita haud probauerit. sic credebat, mundum extitisse ab aeterno, deumque tantum supremo caelo praesidere, cum qua opinione ideae Platonicae haud cohaerent, quas Plato quidem admittere poterat, quum censeret, mundum ex libero Dei cum congrelsi extitisse, ut supra scopiose obseruauimus. de ideis autem intellectus huinani sentiebat, illas esse immersas rebus singularibus, quas mentem separare & sensim sibi essingere polle credebat, adeo ut nihil sit in intellectu,quod non prius fuerit in sensu. quapropter quum Plato intellectum Cum tabula ras compararet; Aristoteles contra illum tabulae nuda similem esse pronuntiauit. εin qua quum eiusmodi imagines nunquam
Rerint depictis, nec deleri deinde potuerint. atqui hac ratione bene quidem sensit, si modo haec doctrina partim aliis ipsius opinionibus
de anima atque intellectu agente accuratius re-
767쪽
38 DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE.
sponderet, siquidem Aristoteles saepe plane sibi contraria & repugnantia tradidit; partim in scriptis logicis didi gentius esset eXplanata. etenim neque idearum indolem ac species; δε neque illarum conditionem, quam propter ilueritatem cognoscendam habere debent, considerauit; sed uti saepius grammaticorum; inon philosophorum more agit; ita & hoc iam omentum de ideis proposuit grammatice nec de ipsis rebus & notionibus mentis; sed ii ipsarum signis ac vocibus suit sollicitus , id , quod patet ex eius libro inscripto,
etiam περὶ ' νέας, de interpretatione. S T o I C I iaquoque disputarunt de ideis. verum istas stneque cum Platone rebus ipsis habuerunt an- i liquiores; neque cum Aristotele rebus immersias crediderunt; sed eas nihil aliud essa ttradiderunt, quam rerum in animo nostro nO- tiones atque resplendentes & impressas intelligentiae imagines. IACOBUS THUM As Ius inde obseruat, quod Stoicis uniuersalia fuerint uill Λιι, id est, nulta atque ex hoc deducit appellationem sophismatis dicti ουπις , in quo ri. 1cilicet εκ του τινος προς του κτινα, hoc eis a .e singulari ad uniuersale perperam progredere- rtur argumentatio. plerique hac in re discrepantes fuisse Peripateticos & Stoicos senten- rtiis existimant, quam diuersitatem non tanties le momenti, quin etiam posse conciliari cen- ssemus. etenim ideae considerari possunt partim ratione rei, siue obiecti, quod repraesen- .stant; &heic hene lentit Aristoteles, quod positae sint in rebus singularibus, id quod etiam d
768쪽
DE PROGRES&U AC PATIS LOGICAE. 739
inde confirmatur, quoniam omnes idere oriuntur a sensione; partim ratione ipsius formae atque indolis, qua sunt ideae & a sola mentis operatione dependent, quod adfirmarunt Stoici. h. XVI. Quod ad scuo LAsTICOS adtinet, disseruerunt quidem de ideis diurnis; sed
ieiuna ratione; nec meliora effecerunt, quum operationes intellectus humani considerarent, quo labore sequebantur Aristotelem & ace bissimas excitabant controuersias de uniuerse-libus, quas supra attigimus, ut adeo haud necelle sit, istas heic iterum recensere. quam
ob rem conuertamus nos ad tempora recentiora, quibus philo phi non solum censuram aduersus doctrinam Aristotelis fecerunt; ded& ista proscripta, meliorem de ideis disciplinam tradere elaborarunt. pars igitur illa Jogicae Aristotelicae, quae primam mentis operationem respicere debet & complectitur doctrinam de praedicabilibus, antepraedicamensis, praedicamentis & postpraedicamentis illis, qui adhibuerunt libertatem philosophicam, liqud
sese commendauit. sic GOTT LIEB GE H. Υ i T i v s y existimat, doctrinam de praedicabilibus nullum habere neXum cum genuina ac solida cogitandi arte ; CHRISTIANUS THOMAsivs ita de ista iudicat: quamuis mihi quidem confusi 'a videatur doctrina de triabus vltimis, quam proprio competat definitio
accidentis s sit saltem nobilis a aecidentis
species, ac praeterea nullam babeamus di inctum conceptum disserentiae ustius sine conceptu
769쪽
DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE.
accidentium a Peripateticis com emoratae non sum ciunt ipsis rebus, quoniam discrimen ponendum est inter illa, quae essentiam rei con-mlunt; di ea, quae ad propriam indolem pertilient; tandem hanc doctrinam metaphysica maiori mre sibi potest vindicare, quam logica, In qua nullam praestat utilita
g. X VII. Quum depraedicamentis Aristo
telicorum edisserere instituerimus, pauca ad- nuc, quae historiam hanc illustrare possunt, ad-1iciamus. scilicet PLATO quinque entis ge- Dera nUmerauit, essent am, idem, alterum s mu-motum: STOICi duplicem rerum clas-lem constituebant, quarum altera complecteatur Corpora; altera res materiae eXPertes, enuucIatum, vacuum, Iocum δέ tempus: EPIC UR vs dicebat, uniuerstim constare ex compore de vacuo, quae pluribus eXponit CHRISTIANUS THOMASIUs. R PETRUS RΑ-
auctoritatem conciliare adlaborabat, de qui- aetate diuersis iudiciis senserunt semiol Ophi. ARIs ToΥELEs seripsit octo li-Dro S topreorum, de quibus iam supra disiputa-VImUS ; PETRVs RAMus autem quum discederet ab hoc philosophiae doctore ac maio-TI Itudio sectaretur CICERONEM, alio instituto hos commendauit locos, atque effecit, Vt eloquentiae magistri per longum temporis tractum illis artem suam dicendi superstruxerint, quamuis doctrina haec non uno inodo a logica
770쪽
DL p ROGRESSU AC PATIS LOGICAE. 7 s& rhetoricae disciplinae auctoribus fuerit tradita, qua de re legere PostumUS IO. CHRISTIANUM LANGlVM. aduersus quos locos topicos, veluti caussas eloquentiae corru, Ptaedii putauit NICOLAVS HIERON GVND- LINGIVS, quos contra tales adcusationes tueri voluit CHRISTIANVs IVNCKERus; ci ANDRE AS RV DIGER emendauit. ' spe-
. Ciem quamdam praedicamentorum prae se ferre videntur decem classes principiorum Oppo- .storum, quas hoc ordine exhibet C As PAR KN1T TELI Ys: Pro metaphysica unum, plura; bonum, malum: pro phy sica lumen, tenebra ; motus, quies; masculinum, femininum: Pro mathematica dextrum, siniserum par, impar , quadratum, oblon um; rectum, curuum; itum, infinitum. de arte RAYMUNDI LVLLII, qui etiam certas constituit classes substantiarum, principiorum, superioribus egimus. CARTE flvs eiusqUe 1ectatores septem rerum siue modorum genera Ponunt, qualia sunt mens, seu substantia cogitans; materia seu substantia extensia; mensura, id est magnitudinis partium ratio; positura, seu partium ad se inuicem situs; Aura ; motus ;quies. g. X VIII. Non solum recentiores philosophi de doctrina Peripatetica iudicarunt, Obseruantes illius vitia; sed meliorem quoque do ideis disciplinam excogitarunt, quamuis', non ubique eandem amplexi sint sententiam.