장음표시 사용
131쪽
IUR. NAT. ET GENT. LIB. I. reris, et ipsi pagani prudentiores hanc suorum hominum insaniam exagitarunt. Ne plura Lqciani aliorumque veterum philosophorum testimonia hic adcumulem , unum adscribere iuvabit locum Sophoclis, quem nobis seruarunt Iustinus Martye
Paraenes ad Graec. p. II. et de monarebia Dei P. sta . Euleb. Praepar. evang. p. 3 S. et alii:
Vnum profecto Numen, v- es Deus, Otii condidit coelum, et Iolum terrae patera, Marisque fluctuu, vimque ventorumgravem. Plerique nostrum mente sed capti, Deum Simulacra nobis, em mali flatium,
Cum saxea atque acerna conjecrauimuε, Tum et aureas eburaeasque imagines.
Has victimis placamus: His fesos dies Agimus: pios hoc esse nos rati modo. Quis non miretur Sophoclem. idem mis exprobrantem, quod iisdem postea exprobauit Aposto lus Rom. I, as. D. 23 8
OblIe1- Qui vivam persectionum entis alicuius norio et titiam sibi peperit, is non potc st non iisdem D. z. Vnice ac mirifice delectari. Quumque qui
vhhesia entiS CUiuSdam persectionibus ipsi delectantur, dam. nihil faciant reliqui, ut alii omnes illud eadem veneratione prosequantur: ad officium sane nostrum
132쪽
CAP. V. DE OFFICIIS HOMINIS ERGA DE . - 99
nostrum pertinet, 28 ut et alii, Dei eiusque persectionum ignari, tam praeclara doctrina Imbuantur, et 29 errantes reducantur in viam, et so impii, quoad eius fieri potest, ad concipiendam summi Numinis reuerentiam solidis demonstrationibus ac cohortationibus ex
citentur. Quod qui faciunt, ii 3 i) GLo-
RiAM DE s, quantum in ipsiSest, PROvEHERE vere di Cuntur.
I Demonstrationibus dicimus et eobortationibas, non poenis et suppliciis. Quum enim ignorantia et error sint vitia non voluntatis, sed intellectus riis vero non alia medicina parata sit, quam ut mens conuincatur de veritate, ad eamque ad mittendam argumentis inflammetur: facile patet, eos nec ignorantibus prodesse, nec errantes in viam reducere, qui lege agi, ferrumque et flammas expediri iubent aduersus atheosi maxime quum iam inde ab antiquissimis temporibus plarumque atheorum vocabulo diffamati sint σωφρο-
νην, viri temperanter et modeste viventes, et reliquis hominib- ad persidendam vulgarem circa Deos imposturam acutiores, uti loquitur Clemens Alex. in Protrepi, pluribusque exemplis docuerunt viri
docti, ut Aelian. Var. Hi p. II, 3ι.
g. CXXX. Quia, cui perspectae sunt infinitae Dei per- Itemqua
sectiones, is illis non potest non magnopere adam delectari, I. CXXVlIll.) adpetitio vero boni, Vς-ς Cum percepta ex eius perfectione et felicitate delectatione coniuncta, AMOR Vocatur: q.
LXXX consequens est, 32 ut DeUS sit amandus. Et quum, quo maior est entis persectio, G a Vel
133쪽
vel sublimitas, eo maiorem illi amorem ac venerationem debeamus: . LXXXVII. ' 33 Deus amandus erit amore persectissimo,
id est, uti scriptura monet, ex toto corde, ex rota auIma, et ex omnibus viribus. Matra. XXII,
37. Luc. X, ar. Quia denique et bonitas Dei inter eius persectiones, s CXXVII, a I. Deus vero et in se, et ratione hominis bonus est: Hem. phic mori β. CLXXXIX merito dixeris,3 Deum ob utramque caussam amandum esse. I se. - Notum est, quid de amore Dei puro olim phil
sophati sint Epicurei et Sadducaei, et nostra memoria quidam mysticae theologiae paullo studi sores, et in primis Franc. Salgnac de Fenelon, Archiepiscopus Cameracensis, cuius libellus, inscriptus Explication des maximes des Mintes furta vis interieure occasionem dedit controuersiae, cuius historiam iam alibi veluti in nucleo exhibuimus. Elem. phil. mor. CXCVIIII. Sed quis Deum aliter concipiat, quam tamquam eris aliis quoque rebus creatis bonum 3 Quam inanis ergo sit illa de puro amore quaestio, immo quam periculosa, iam ostenderunt Leibnitius in praef. prodromi et mantissae Codicis iur. gent. diplom. et wolff. inden vernu tigen gedanchen vom tbun una
Iasen des mensum β. DCLXXXVIII.
me non Inter persectiones Dei etiam sunt omni- ad obse- praesentia, et omniscientia. g CXXVII. quium Has sibi ob oculos ponere non potest homo, .eso. 3s quin excitetur ad studium indefessum,omnia, duae Deo placeant agendi, omniaque, quae ei-em displiceant, omittendi, quod studium
134쪽
CAP. V. DE OFFICIIS HOMINIS ERGA DEVM. Io Imul Deum non possit sibi non tamquam ensiustissimum repraesentare: 36) quam maxime sollicitus erit, ne eum ulla re offendat, aut quidquam dicat faciatue, quod coniunctum sit cum eius ignominia, quoue eius indignationem aduersus se prouocet. Quam sollicitudinem vocamuS TIMOREM DEi, et illum quidem FiLIALEΜ, quia cum flagrantissimo amore est
Itaque TlMOR FILIALIs cum amore; sΕRvlLII eum odio coniunctus, aut saltim ab amore seiunctus est. Quum ergo ad hominis ossicium pertineat non solum timere Deum, verum etiam eumdem flagrantissimo amore prosequi: q.CXXX. consequens est, ut ius naturae exigat timorem FILIALm, non sERUILm . qui et in homines sceleratissimos, quinet in malos genios, cadere potest.
Qui seruili timore Deum metuit, is a timo- Itemquere Dei seiungit amorem eiusdem. g. CXXXI. ad Vitan-Quum vero amor in eo consistat, quod Dei perfectionibus unice delectemur: g. CXXX.) tionem. 37 is, qui Deum, Cuius persectiones non Perspicit, metuit, SUPERSTiTiosus vocatur: ' ex eoque consequitur, 38 ut omnis super
stitio, quippe quae ex timore seruili proficiscitur, I. CXXXI. viro probo sit fugienda.
Est ergo supERNiTlo timor Dei, qui non ex Per. vfectionum diuinarum contemplatione, sed ex falsis de Deo conceptibus, proficiscitur. Idemque voluit Theophrastus Charact. p. ψ . dum superstiistionem vocat, Oε - προς το δ μονιον, meisticulosum erga Numen adfectum. Per ιαν enim, teste Casaubono in Mi. intelligit metum
135쪽
IVR. NAT. ET GENT. LIB. Italium ab eo, qui pios deeet per το δ μονιον et deos. et daemones, et quidquid diuinitatis esse particeps. male Iana putavit antiquitas. Quum vero metus tam absurdus tum in interno adfectu consistere tum . octionibus externis sese prodere possit: priorem INTERNAM ; posteriorem EXTERNAM, seu C 6M s
En1sque Quum ergo omnis superstitio tum interna, effectus, tum externa, viro probo Cane peiUS et angue
st fugienda: I. CXXXII. 39) merito vir pius
abhorret ab omni meticuloso adfectu erga res Creatas, itemque 4o ab erroribus, quibus quis sibi Deum, tamquam ens auarum et donis facile placabile, sistit, praeterea ΑΙ a magia et diuinationibus, Σ et cultibus fictitiis, denique 43 ab absurda opinione, Deum solo cultu existerno, quamuis ab omni amore ac timore seiuncto, posse propitiari. '
Sunt haec praeeipua capita, in quibus sese exserit superstitio, quippe ad quae reliqua superstitionis effecta omnia referri possunt. Vid. Budd. de athei Ihis et supersit. Cap. VIII. et VIIII. Vnde facile patet , quam inanis sit comparatio atheisini et suis perstitionis, quum utraque verae pietati erga Deum aeque aduersetur, ut idem vir doctissimus aduersus Petri Baelii sententiam pluribus ostendit ibidem Cap. IIII. q. V. p. μύ.fequ. Nemo tamen negaue rit, ex superstitione plurima maximaque incommoda redundare in rempublicam, ut non possis non mirari,
suantum rePlio post suasisse malarum,
si per religionem intelligas timorem Dei, ab omni recta ratione seiunctum , id est, superstiti nem. Quo in primis pertinet lectu dignissima Iuuenalis Satyro XV. Nam saepe contigit, quod ibi refert poeta P. H.seqv.
136쪽
CAP. v. DE OFFICIIS HOΜINIS ERGA DEUM. IO3
Inter finitimos vetus atque antiqua ultas, Immortale odium, et nunquams nabile vulnus. Ardet a ue Ombos et Ten ra. Summin utrimque Inde furor vulgo, quod numina vicinortim
Odit uterque loeus, quum j.los credat habendos Esse Deos, quos tesse colit.
Praeterea, quum nemo de infinitis Dei per- Εe ad Efectionibus possit cogitare, quin eius omni duciam scientiam, lapientiam, potentiam et bonita- R. ς
tem simul sibi repraesentet: . CXXVII.) fieri Id. i.
etiam non potest, μ) quin homo omnem fiduciam in Deo collocet, et' s) in eius prouidentia unice adquiesseat, quin et 46) quaecumque Deus de se statuerit, forti ac intrepido animo serat, denique 47ὶ nec, si bonis mala, vel malis bona eueniant, offendatUr aut animum despondeat, sed 48) et mala ista sibi aliisque esse profutura, certo persuasus conuictusque sit.
Et in his quidem similibusque officiis Cul- Cultuatus Dei INTERNus consistit, per quem intelli. Dei in g mus amorem, timorem ac fiduciam, quibus xς V Leum pura mente prosequimur. Quando quidem vero ita natura comparatum est, ut adfectus in actiones externas erumpat: vix sincerus vidcretur cultus ille interior, nisi inde nasceretur EXTERNus , qui in actionibus ex-zernis, eX amore, timore ac fiducia erga Deum profectis, consistit.
Equidem necessitatem cultus istius externi ex ratione posse demonstrari, quidam negarunt, par tim quod Me cultu non indigeat Deus, ceu recte
137쪽
IO4 IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. viderit Demonax, philosophus apud Lucian. Demonacte p. 8G. Tomo I. dum accusatus impietatis, quod nullum umquam sacrificium Mineris Uae obtulerit, responderit: γαρ δῶBev άυνν των παρ' ἐμυου θυσιων υπελαμζανον. Neque enim illam oblatis a me sarei iis indigere, putabam: partim quod societas humana vitaeque tranquillitas, omisso cultu externo,non laedatur. Thomas. Iuri pr. diu. II, δ, ιδ. seqv. et introd. in Et bis. III,3 . seqv. Sed nec cultu interno indiget Deus, quem tamen necessarium esse, nemo negauerit. Alterum vero argumentum facile corruit, si deis
struxeris πρψον illud q/ευδος, quasi nihil, nisi quod ex socialit te consequitur, iuris naturae sit. q. LXXV.) Conferri tamen meretur Hotasterier. Codet. Pufendos. Exerc. III, 38.
Exter Quum ergo cultus Dei externus in actioni- DR 'ζ' hus externis ex amore, timore, ac fiducia erga
oes .mor Deum profectis consistat, q. CXXXV. amor
re Dei. vero non possit non efficere, ut cuius perfectione et felicitate unice delectamur, eum quoque verbis celebremus: ossicii nostri erit, 49 de Deo semper honorifice, et Cum reuerentia loqui, so) alios sermonibus et actionibus nostris ad eumdem amorem accendere, si Deo hymnos canere, sa) nec eiuS nomen temere iurando peierandoue, vel sermonibus
quibuscumque futilibus, ignominia adficere. s. CXXXVII. Noe nriri Ex timore Dei, obsequioque, quod entio2 fimo. illi perfectissimo debemus, q. CXXXI. me
re Dei. rito Colligimus, 33) praeceptis eius actiones nostras etiam externas attemperandas, et SA
138쪽
CAP. v. DE OFFICIIS HOMINIS ERGA DEUM. Iossemper cogitandum esse, Vbique praesentem adelle Deum, ac ipsas cogitationes nostras, nedum actiones externas, perspicere. ) Ex quo prono alveo fluet praeceptum pulcherrimum, s3 cauendam esse omnem simulationem pietatis, quippe cum summa diu mi Numinis iniuria ac contemtu coniunctam.
Professus est sublimem illam doctrinam etiam Thaistes Milesius, qui interrogatus a non nemine,ia ληθοι θεον ανΘρωπος ἀδιναοῦν , num lateat Deum homo iniuste agens y respondit: αλλ ἡδε λανοου-
α νος Immo ne euitans quidem. Clem. Alex. Strom. V. p. m. Quis vero Deum praesentem et spectantem omnia non reformidet Eleganim Epictetus apud Arrian. I, 34. οταν κλεισστε τὰς Θυρας, κ ιοτος ενσον ποι σητε, μησε ποτε λεγειν, στι μονοι ες ' ουσε εςε, ἁ o θιος ενδον μι' Itiamobrem, elaos tantiis ae valuis, quum in tenebris consederitis, no- Iite dicere, vos solos esse. Νon enim estis. Mncerte estis, sed Dein intuε es. Magna ergo notis incumbit necessitas pietatis, quippe degentibus sub oculis Dei, omnia cernentis.
q. CXXXVIII. Denique qui fiduciam in Deo collocat, I. Deni-CXXXIlII. numquam intermittet so) ca- que exstas preces fundere, nihilque s7 faciet liben- ὁ::tius, quam ut, si occasio fuerit, Publice pri- dono uatimque cum Deo, et de Deo, loquatur. Ea eanda. enim sunt, quae de cultu Dei externo percipit recta ratio. Ad rituS vero quod attinet, quamuis s8) et ratio intelligat, non posse cultum publicum commode explicari, nisi cena loca, temporaque illi destinentur,
139쪽
et sy tanti momenti negotium omnino exigat, ut omnia decore fiant: 6o ipsas tamen caerimonias illa nec praescribit, nec 6i improbat, si ita sint comparatae, ut nobis in memoriam reuocent ea, de quibus in cultu diuino sit cogitandum. Cel. WolT vernum st. gedancken vomitan und lassen. des menses. 9. CLXXVI seqv.
DE OFFICIIS HOMINIS ERGA SE IPSUM. s. CXXXVIIII. ΡRaeter Deum optimum maximum nihil
homini seipso propius est, quippe cui
id imis ipsa natura tam tenerum sui amorem im dum a pressit, ut istum emotae mentis esse existime- ipsum. mus, qui aduersus se ipsum odium concipit,sbiue male, quam bene, esse mavult. Nec iniustus est ille svi ipsius AMOR, dummodo ordinem non turbet. Est enim adsectus, quo quis persectionibus suis ac felicitate deleela- 'tur, eaque bona conseruare, et magis magisque quotidie amplificare studet. Quum vero Deus voluerit, ut exsisteremus, multasque nobis perinsectiones eximias dederit, quin et media ad veram felicitatem perueniendi nobis in promtu esse voluerit: voluit etiam procul dubio, ut Conseruemur, nostrasque perfectiones tueamur et amplificemus, veraque selicitate potiri studeamus, eaque delectemur, id est, ut nos
140쪽
i: f. CXXXX. Ex quo iam supra collegimus, g. LXXXXII, qualis
ii 64. hominem ut hil eorum, quae ad perfectio- iste suinem, felicitatemque adsequendam, conse pis' uandam, amplificandamque pertinent, prae- ' 'termittere teneri, dum id sine amoris diuini violatione fieri possit. 'o
Itaque haee ossicia nobis non praestamus tantum, ut felices simus: iam supra enim ostendimus , falli eos. quibus sola est utilitas iusti prope materet aequi, sed quia id Dei a nobis exigit volumias, ut perfectionibus et felicitati nostrae studeamus. q. L VII. sequJ Itaque ipsum, quod nobis debemus, ossicium consistit in studio perfectionis ac felicitatis nostrae r non aurem studium illud est caussa , quae nos ad hoc ossicium impellit.
Quum ergo ex Dei O. M. voluntate homo Quot obstrictus sit ad ea omnia quae ad perfectionem felicitatemque adsequendam, conseruandam, 'Πy amplificandamque pertinent, 3. CXXXX.) et homo non ex sola mente, sed et ex corpore constet, et utraque substantia eius essentiam absoluat: Hem. phil. mor. I. XIJ consequens est, I) ut homo et MENTEM et CORPUS perficere, et Σ) quia duae sunt mentis facultates, INTELLECTus et voLUNTAS , Elem. Fhil. mor. q. XVJ de utriusque perfectionibus adsequendis, Conservandis, amplificandisque sollicitus esse debeat, adeoque 3 officia hominis erga seipsum partim ad totum Moni Nin perficiendum conseruandumque, partim ad INTELLECTUR, Partim ad voLvNTATEM, partim denique ad