장음표시 사용
151쪽
q. CLII. M.6. Ex quo facile patet, 39 quum finis sino
que ad mediis obtineri nequeat, nullum autem sit laborem medium, facultates necessarias sibi parandi iu- - stius labore ac industria, unumquemque ad labores in eo, quod semel elegit, vitae genere sorti animo obeundos,omnemque adhibendam diligentiam, esse obligatum,ac proinde 4o contra officium facere eum, qui ideo, quod vitam octo transigit,cum summa inopia ac ignomini se paupertate conflictatur, quum contra 4I n mini imputari possit paupertas, qui, quamuis nihil, quod suarum partium sit, praetermi eat, publica tamen vel priuata Calamitate somtunis euoluitur, ,. CVl, 27. vel 42 cui citra uam culpam nulla rem faciendi occasio est.
Vtrumque ergo ad boni viri pertinet omelum, et occasionem aliquid adquirendi non dimittere . manibus, et honestam paupertatem aequo animo ferre. Utrumque praestitit Iobus, qui in opes honestis mediis quaerere, et paupertatem fert didicerat. Iungit utrumque ossicium et Horat. Carm. III, π, τ. s3. qui de fortuna volubili suo
. Laudo, inquit, manentem. Si releres quatit Penn-: resigno, quae dedis, et mea Virtute me inuolas, probamque Pauperim fine dote quaero.
Itemque . f. ad ruem Quum porro homo nihil eorum, quae ad' is insequendam, conseruandam, amplifiCandam eisdim que felicitatem pertinent, praetermittere te- existima. neatur : cf. CXXXX. nemo sane dubitabit, ionem. 63
152쪽
3 quin ad felicitatem adsequendam, Conseruandam, amplificandamque vel maxime pertineat Exi STIMATio, quae in benigno aliorum de virtute ac persectionibus nostris iudicio consistit. Cuius enim de virtute et perfectione omnes bene sentiunt: eum dignum felicitate iudicant, ac proinde nihil eorum, quae ad illam adsequendam, conseruandam, amplificandamque pertinent, praetermittunt. Itaque existimatio medium erit adsequendae, Conseruandae, amplificandaeque felicitatis, ex eoque sequitur, ut uniuscuiusque sit, seruire famae atque existimationi, ') et 4s publicis priuatisque in rebus, quae ratio praescribit, praestare, denique 46) eam non mΟ-
do praeclaris actionibus tueri, sed et si fieri possit, quotidie amplificare. i
mum vero hoe et eorum si ossietum, qui nulla
umquam turpi actione vel enormi facinore ali tum de se opinionem vel deminuerunt vel ex. 1 inxerunt: quanto magis ad id obligatos dixeris eos, quorum fortassis adolescentia vituperatione et odio non caruit, ut hanc labem eIuant virtute,
ac proinde famae serviant Exemplo esse potest Themistocles, de quo Cornelius Nep. Cap. I. suae eontumelia non fregit eum, j ed erexit. Nam quum iudicasset, sinesumma industria non posse eam exsinguit totum P dedidit reipublieae, diligenti
amicis FAMAEque sERvlms. - - suo factum es, ut breui tempore ligustraretur. Sic Titum quoquo Caesarem, cuius animus in prima adolescentia veluti a seipso exerrauerat, pudore ignominia que metu a vitiis retractum esse, obseruat Sueton. Tit. Cap. VII. AIta exempla dabit Valer. Maxim. VI, 9. Macrob. Salum. II, p.
153쪽
Et reseL Quumque uniuscuiusque ad ossicium perland tineat, famam atque existimationem tueri, ilis. g. CLIII, 66. eam vero saepe deminuant aliorum CALvMNIAE, id est, mendaces de vitiis ac impersectionibus nostris sermones: Consequens est, 48 ut nihil, quod ad calumnias reipsa et verbis refellendas pertinet, omitten
dum sit, nisi forte illae tam putidae videantur, I so) vel auctor tam leuis sit, ut eas
generoso Contemtu vindicare praestet.
Uocantur hae M lFEsTAE CALvMNIAE, quas qui verbis operose refellendas existimat, nae is magno natu maximas nugas agere velle videtur. Non magis illae virum bonum terrent, quam latratus catellorum. Et qui eas inutit: is non alterius, sed suam, existimationem turpiter euertit, Simplicius
πανθάς τι κακον : Veluti: Si dies es, βI super terram versatur. Hoc s quis falskm putet, non
ipsum eonnexum damnum facit, cuisua constat veritas, sed is, qui falsum de eo sentit. Sis etiam qui fec- , ac decet, te conuiciatur, aut malefacit, ipse es, cui noceatur, tibi vero ne nocitum quidem os, neque mali quidquam datum. Aliud tamen dieendum de OLvMNIA sPECIosA , id est, ea, quae cum aliqua probabilitate coniuncta est, et hinc non modo incautos, sed et prudentiores, fallere potest. Hanc enim qui iustis modis non repriis mit , nec pudorem purgat, is dissidere cauilae sua:
154쪽
CAP. VI. DE OFFlclIs ΗΟΜ. ERGA SEIPSUM. Ia Isuae videbitur, ac proinde non satisfacit ossicio. quod existimationem et famam, quae cum vita pari passu ambulat, pro virili tueri iubet.
S. CLV. Quamuis vero iustissimus hic si sui ipsius An ossi amor: nullum tamen dubium est, quin anci- cia erga dat in vitium, simul ac quis turbato amoris ordine, in seipsum Vehementiore amore, eos . quam in ens persectissimum, puta DEvΜ, seo temtur. I. LXXXXII, 63. Atque inde collegi- praeimmus iam supra, f. CXXXX. tum demum iustam rationem habere omnia haec ossicia er- . h. ga nos ipsos, si ea cum amoris diuini violatio- Deum ne non sint coniuncta. Ex quo facile patet,s I) non semper verum esse, quod vulgo i,ctant, necessitatem non habere legem. '
Ea regula nihil frequentius in ore hominum est, eaque ita vulgo utuntur, ac si ex tripode audita esset, et quasi nihil sit turpe et nefarium, quod excuset necessitas. Euripid. in fragm. ex Hippobr. obtect.
Eν τοῖσι σειν is , των άναγκείων πλέον. suoties periestim es , ex me ententia Merassitati debet et lex cedere. Claudian. in Eutrop. Lib. II. N.
Atqui si hoc abscisse verum erit: aduersus se ipsos grauiter peccassent martyres, qui, insuper habito illo necessitatis fauore, nullo eruciatuum g nere adduci se passi 'sunt, ut aliquantulum tu xis flammae iniicerent: nee minus stolide egisset Iosephus, qui vitae libertatisque adire periculum, quam herae libidini seruire maluit. Quin nemo sanus vitio verteret militi fugam, si, imminente ho-
155쪽
IM IUR. NAT. ET GENT. LIB. Lste, mi se resistere non posse animaduertit, stati nem deserere non dubitet. Plura exempla iam adis dere superuacuum esset, quum vel haec satis ostenis dant, non usquequaque veram ac solidam esse hane regulam.
Fauor Quum ergo regula haec non semper, at ali- necess- quando tamen, ossicio suo fungatur: g. CLV,
es si conmuens sa) ut diuersi casus distinguendi sint, quumque in huiusmodi actio-
funda. ne, quam nobis imperiosa necessitas extorsit, men nulla circumstantia alia rem variare possit, ' quam vel NECEssiTAs ipsa, vel LEGIS natura,
Vel OFFIcII, quod praetermittendum est, indoles: facile patet, s3 haec tria paullo accuratius ac distinctius esse consideranda, si, quatenus necessitas habeat legem, vel non habeat, explorare velimus.
Neeris. Per NECESSITATEM hic intelligimus statum eas quid hominis, in quo legi sine periculo suo parere x qu0' non potest. Quod periculum,quoties ad ipsam
vi vitam pertinet: necessitas erit EXTREΜΑ, quoties ipsi vitae non imminet, pro magnitudine periculi MAIOR, MiNORue adpellabitur. Ita et ABSOLUTA est necessitas, quae euitari nullo alio modo potest, quam violata lege: RESPECTIVA, quam alius quidem, at non hic homo, qui iam in illa versatur, euitare posset.
Ita NECEniTAs ExTR A imminebat martyribus, quibus aut dirissimum subeundum supplicium, aut Christo maledicendum erat. Non vero extrema erat necessitas, qua Christianos ad defectionem
pellere conabatur Iulianus O παζα της , dum
156쪽
CAP. vI. DE OFFICIIS HOM. ERGA SEIPSUM. I 23 eos abs litterarum studiis, honotibus, militia reis pellebat. ABsoLOA erat necessitas, in qua vertabatur Daniel, bestiis obiiciendus, nisi preces intemmisisset: REspEoivA, quacum conflictabatur Dauiis des, dum ei aut fame pereundum, aut panibus sacris vescendum erat. Alius enim, qui sine praeis
ei piti fuga iter fecisset, facile procul dubio alium reperisset panem, quo expugnasset inediam.
Iam facile quisque animaduertet, in censum hic non modo venire necessitatem EXTRE- necessis MAM, sed et eam aliquando, in qua vita non peri--imo. elitatur. Quum enim quaedam sint calamita me' tes ipsa morie acerbiores: quis dubitet, quin 'viro etiam constantissimo terrorem iniicere possint dolores intolerabiles, orbitas oculorum, et similes aerumnae8 Praeterea quum
ubi effugium patet aliud, ex duobus malis physicis minimum eligendum sit: Hem. U. mong. CLIL 'ὶ consequens est, Π) ut absoluta quidem necessitas fauorem mereatur, cf. CLVII. s6 respectiva tum demum, si quis non suo Ghi iumento hoc malum inuenerit. D' Si quis se ultro perieulo offert, taussa est illius neis cessitatis, in qua versatur, ac proinde ipsi eventus potest imputari. g. CV, a 20 Cui actio imputatur, eum nihil excusat, adeoque nec excusabit necessitas, si per eum steterit. quo minus iula urgeretur. Hinc vix fauorem meruit necessitas, quam se coniecerat quidam, qui propositum aduersut Christianos edictum diripuit eonsciditque, statimque productus non modo tortus , sed et legio ei me coctus est, teste Lactantio de mori. peri
quut. Cap. XIII. Si ergo in his constitutus anguinis
157쪽
ι 24 Io. NAT. ET GENT. LIB. Liuis aliquid egisset aduersus honestatem et iustitiam, tantum Ut mortem et cruciatus subterfugeret, quis negauerit, eum male egisse ' Exemplo esse potest Quintus quidam cuius in Epistola de martyrio Polyearpi meminit ecclesia Smyrnensis, qui, quum sponte se obtulisset martyrio, et alios ad idem faciendum perpulisset, visis bestiis, per genium Caesaris iurauit, nefandoque 1ese polluit sacrificio. Quare Smyrnaei grauiter monent: Δι- τουτο ῖν, άδελφόι-i arcti νουμεν τους προσιον,αμ εαυφοῖς, ουχ κτως-το ἐυρ γελον. Nos itaque, statres, non proba=- eos, qui inro acce dunt , ae semet ipsos produnt, quum aliter praecipiatur in euangelio. Similia habes apud Origenent ad D. XL n. Tom. XXXI.
Lερο, L X porro quum vel DiviNA sit, vel irvMANA, huma. eaque vel AIENS, vel NEGANS, I. LXlIII, 9. nae et homo vero,etsi summus imperanS,neminem Oh-:4ή- ligare possis ad mortem gratis subeundam: coniiuae ada sequens est, SD ut leges HvMANAE regularitermittunt intelligendae sint cum exceptione necessita- exce- tis. ' Ιdemque s 8 dicendum videatur de Di-h .s' V1NIS AIENTIBUS Vel ADFιRMATI vis, quia nemi-
iiii,. ni imputari potest omissio actionis, si agendi desit occasio, f. CXIIII, 36. nisi forte s9
actionis intermissio ita sit Comparata, Ut tendat in summi numinis iniuriam, siquidem tunc lex simul concurrit negativa, quod nihil faciendum sit in Dei ignominiam. g. CXXXI, 36. Quo referimus factum Danielis. Dan.
VI, Ioan omnia hare siquida videntur. Homines dum se
imperio ciuili subiecerunt, in imperantem contu Ierunt
158쪽
CAP. VI. DE OFFICIIS HOW ERGA SEIPSUΜ. IV iterunt omnia, fine quibus finis civitatum obtineri non posset. Hinc et ius vitae et necis ei concesserunt, at non promiscue, quia id fit i ciuitatis refragaretur , sed tantum, si id exigat salus populi vel reipublica e. Itaque nec ciues legibus suis obligare potest ad mortem gratis subeundam, sed eo tantum casu, si id exigat salus populi et reipublicae radeoque eius leges regulariter intelligendae sunt Cum exceptione necessitatis. Hinc eleganter Gr rius de iure belli et pae. I, 4, r. n. a. Ferri ab M-minibis leges Iolent et debent eum senssu humanae imbecillitatis.
f. CLX. Contra ea quod ad leges diuinas NEGANTES Non auis attinet, illae ad ossicia vel erga ipsum Deum, rem l Vel erga nos ipsis, vel erga alios homines nos gς diui
obstringunt. I. LXXXX. CXXIIII ) Quae ἰzz
ad ossicia erga ipsum Deum pertinent, in se ita quae adsunt Comparata, ut sine ignominia Dei num- ossieta quam intermitti possint. Quum vero ad ea omnia, quae cum Ignominia summi Numanis es titi, coniuncta sunt, omittenda simus obstricti: ipse. I. CXXXI, 36. consequens est, clo ut nullus perrisit tantus necessitatis fauor, qui hominem, le- ΠςRx
fes diuinas negativas de ossiciis erga Deum vio-atumm, posset excusare. I Contra 61 si duo colliduntur ossicia erga nos ipsos, nihil tutius est, quam ut ex duobus malis physicis, quod minimum est, eligamuS.I Hine factum suum excusare non potest, qui quacumque necessitate adduci se passus est, ut in Deum esset blasphemus, idolis sacrificaret, periurioue se pollueret. Quod et ipsi non negarunt scriptores profani, veluti Iuuenalis, Sat. VIII. Ambiguae si quando eitabere testis inrtaeque rei, Pisuris lices imperet, υμ
159쪽
diuinae aientes de omelis erga alios adis mittunt fauorem necessi. tatis. rint et
tes, si x 26 IvR. NAT. ET GENT. LIB. I. Fals , et admoto dictet pniuria tauro,
Sammum crede nefas, animam praeferre pudori 'Et propter vitam visendi perdere caussaae. Quamuis vero excusare se nequeant, qui quid tale admiserunt, necessitati succumbentes: non mismen permittit humanae imbecillitatis sensus, ut eorum vicem non doleamus , quos a constante proposito dimouit imperiosa huiusmodi necessitas, quum nouerimus, ipsi Petro, Christam Seru totem neganti, datam este veniam , quando eura
facti poenituit. Matth. XXVI, 7s.
9. CLXI. 6o Quae ad ossicia erga alios homines per
tinent, leges alentes, fauorem necessitatis non
respuere certissimum est, partim quod omissio actionis imputari non potest, si deest agendi occasio, I. CXIIII, s6. partim quod amoris
leges nos non obligant, ut alterius felicitate magis, quam nostra, delectemur, adeoque illum vehementius, quam noS ipsOS, amemus.
f. LXXXXIIII, 6s. Et eatenus 63 verum
est illud: Proximus egomet sum mihi. '
Sie e. g. lex diuina non obligat quemquam, ut alium seruet, ipseque pereat, vel ut ipse esuriens, quod superest, panis frustulum alteri det. Id ne ipsa quidem sanctissima lex amoris, quam sacrae Iitterae Christianis inculcant, exigit. II. Cor. VIII, /3. Quare recte Seneca de Benes II, os. Dabo egenti, sed ut ipse non egeam: succurram perituro, sta ut ipse non peream. Nee aliud in animo hais huere scholastici doctores , dum finxerunt regu Iam: Ordinata caritas incipit a se ipsa.
s. CLXII. Porro NEGANTES leges de ossiciis erga alios obiecta a Deo necessitate, vel cum officiis de
160쪽
CAP. H. DE OFFICIIs ΠΟΜ. ERGA SEIPSU. I 27
conseruatione nostri ipsius, Vel de persecti ΟεeUI. ne nostra ac felicitate tuenda amplificandaque, eas sit a colliduntur. Priore casu, quum alterum non Deo . magis, quam nos, amare teneamur, 6
LXXXXIIII, 6. 64 procul dubio, in in
bente nobis necessitate, quaelibet honesta ratio est expediendi salutem, dumne per nos steterit, quo minus durum illud necessitatis telum declinaremus, vel par sit omnium coninditio, quia aequalis aduersus aequalem nullo
fanore utitur: 3. CLVIII, s6. posteriore 6s
satius est, nos persectione aliqua vel selicitate Carere, quam alterum perire, ut nos maiore perfectione vel felicitate potiamur. '
Nam perfectione aliqua vel felicitate carere maia Ium est physicum, si per nos non stetit, ut illa potiremur. At perdere alterum, malum est mo- rale, quod semper maius malo physeo habendum est. Quum vero ex duobus malis physicis eligenis dum sit minus, ac proinde ex concurrentibus m lis physico et morali physicum: Elem. phil. mor. I. CLII. non sane peccabit, qui eo casu cum aliquo detrimento suo alium conseruare pericu Iumque ab eo amoliri cupiat. Hinc quamuis non reprehendendus sit, qui in naufragio inhaerens et hulae, alterum eamdem, utrique non sinemaram, adprehensurum depellit:inexcusabilis tamen omnino videretur, qui spe maioris felicitatis, amicum proderet, quem iuua religione Prodere non pot
Et haec iustam habent rationem, si ipsius si e Dei O. M. prouidentia αρο- contingat, ut dem sit in ea necessitate versemur. I. CLXII. Nams a malitia hominum est illa calamitas: aut id hucii illi agunt, ut pereamus, aut ut necessitatem