장음표시 사용
141쪽
CORPUS, STATUMQUE HOMINIS EXTERNUM Pe tineant.
I obseruandum hoc contra socratis aliorumqUe προ- terum principia , qui corpus non partem esse hominis, sed eius instrumentum tantum , res extemnas vero plane nihil ad hominem pertinere, existimabant. Sic Simplicius in prooem. commentis
του ρογανου. sui eorpus curat, non hominem, nee ea quae sunt hominis, curat, Ied ins mea sum: qui vero pecuniae et id genus aliis rebus sudet, nec hominem curat, nee hominis instrumentatum, sed ea, quae ipse in si umento seruiunt. Non sine strepitu talia iactabant veteres, quum sint dogmata non modo falsa et stolida, sed et pestilentissima.
Teia Ex quibus porro colligimus, 43 non seiun- erga se- genda esse haec ossicia, adeoque 4 nec meriori exem, nec corpus negligi oportere: 6 si tamen seiunia contingat, Ut virique satisfieri non possit, genda ex pluribus honis vel persectionibus, quas si- vel sepM mul adsequi non possiimus, nos praestantissi- - mam ac summe necessariam eligere, .
142쪽
i LXXXXIIII, ') ac proinde, γ) quum mens
Corpore sit multo praestantior, i Elem. philosmor. g. XIII. perficiendae menti nostrae tunci magis, quam corpori, studere, at 8 neutram tamen nostri partem plane negligere debere. '
Itaque contra ossicium faciunt, qui ita curant corpus, Ut mentem Obbrutescere patiantur. Sed ii non magis satisfaciunt ossicio, qui doctrinae at que intellectus perficiendi studio ita immorantur libris, ut iis immoriantur. Neutrum ergo omincium negligendum, quamuis si quis e. g. studio theologico consecratus, non tantum sibi vel otii, vel sumtuum, superesse videat, ut studia quaedam, quae theologum alioquin ornant, nec tamen abscisse sunt necessaria, cum theologia coniungat, is omnino recte et ordine facere videatur, si id quod praestantius est, minus praestanti, necessa rium minus necessario praeferendum existimet.
Rem solide explicauit Cel. Wolff. ibid. q. CCXXV. sequa
fectio et felicitas in eo consistit, Vt unio men-LiS et Corporis maneat salua, quia diuulsis istisi artibus, mens quidem, tamquam immorta- is, superstes est, Elem. phil. mor. s. XIII.) non autem homo. Quandoquidem vero homo vi-vERE dicitur tantisper, dum unio illa mentis et corporis salua est; MORI vero, simul ac partes illae e1Ientiales a se inuicem diuelluntur: consequens est, 9) ut homo ad vitam conse i Uandam, ac Io) proinde ad euitandam mo i tem, ac destructionem, omnino si obligatus, ni si ii) mens, de praestantiore bono per mortem consequendo certa, mortem non quidem l . Ultro
ac moristem eui tare te netur.
143쪽
vltro eligat, sed imminentem sibi animo sortiae intrepido obeat. ' f. LXXXX li II
Itaque insaniissi, dixeris Hegesiam πειθι θαναῖον ,
qui hominem ad consciscendam sibi mortem obis ligatum esse, existimabat, idque tanto argumeniatorum adparatu persuadebat hominibus non magis sanis, ut careruatim 1e in mare proiicerent. Cic. Tusc. ovaes. I, Valer. mx. VIII o. Quum enim eum emotae mentis esse, merito iudicemus , qui sui ipsius concipit odium: CXXXVIHI ea, quae somniauit fecitque ille He/ gesias, Gn fani esse bominis non sanus iuret Dreser,
maxime quum omnia referret ad voluptatem, nec futurae alicuius felicitatis spes atque exspectatio vitam hanc illi acerbiorem mortemque suaui rem redderet. Contra nihil praeter ossicium optabat Apostolus, dum cupiebat dissolui, non martyres eo nomine erant reprehendendi, qui certa spe futurae gloriae Deti; nullos cruciatus, nullumque supplicium pertimescebant, quia quod malum minus nos maiori malo subducit, bonique praestantioris reddit participes, potius bonum, quam ma
Ac pro- Inde porro colligimus, II contra officium tabes agere, qui ipsi sibi violentas manus inferunt..olunt, Od et aliis modis facile potest demonstratia iniu- ri, veluti quod huiusmodi aetio naturae amo- sta est. ris et boni indoli repugnat, adeoque Contradictionem inuoluit: Elem. phrof mor. f. c LI IL ' quod mors huiusmodi voluntaria non potest consistere cum illa fiducia in Deo collocanda, mentisque adquiescentia in voluntate Dei, quas supra inter ossicia hominis erga Deum esse probauimus. Disi tiroo by Cui le
144쪽
CAP. UI. DE OFFICIIS II . ERGA SEIPSvΜ. III
mus. l. CXXXIIII. Sed adiicere iam iuua-
hit hoc unum argumentum: Homo tenetur hominem amare, tamquam seipsum: ac pro
inde se ipsum, tamquam alios homines. q. LXXXXIII, 63 66. Atqui amor iustitiae non
patitur, ut hominem occidamus. Idem ergo non patitur, ut nos ipsos occidamus.
Ast ita philosophandum eum iis, qui scientes et prudentes in se ipsos saeuiunt: non cum iis, qui ex furore vel insania sibi inferunt manus. His actio tam tristis ne imputari quidem potest: q. CVI, a 3. illis, quum sine caussa tale quid fecisisse videri nequeant, vel conscientia eriminis, vel calamitatum, quibus excruciantur, magnitudo, vel . metus dirae atque ignominiosae mortis consilium tam truculentum extorquet. Quarum caussarum prima manifesto non excusat, quum supersit medium, eum conscientia redeundi in gratiam. Reliquae non destituuntur colore, quia ex duobus malis
physicis merito minus videtur eligendum. Elem. phil. mor. I. CLII. a. Sed quum nec malum physicum sit mors voluntaria, sed morale, quod eligi non potest , et calamitas dolorque concipi vix possit, quem non adquiescentia in voluntat Dei lenire possit ac debeat: quin et plerumque furor non postremus sit, ne moriare, mori r Martiat. Epigr. II, 8o. ne his quidem casibus dici potest. suae quemque vitae mortisque esse arbitrum. WolfC
Ex iisdem axiomatibus, paullo ante XXXIII.) explicatis, pater, Ia) non minus contra ossicium sacere, qui immodicis laboribus, vel Ia luxu et libidine, sibi mortem
accelerant, vel I4 valetudinem Parum curant: quique Is nec necessitate, nec ossicio urgente,
Nee non vitae et valetu dinis ne electus. Disiti os by Cooste
145쪽
Ira IUR. NAT. ET GENT. LIB. I. omela hominis
ratione intelleis SaCultura eius Paemnibus commu nis.
urgente, pericula ultro adeunt, eaque ratione ipsi sibi suo iumento malum arcessiant. '
I Quisquis enim actionis alicuius auctor vel causi est. et actio illa iure imputatur. q. CV, aa. Quis vero dubitet, quin mortis suae causa sit, qui se intolerabili labore excruciat' qui luxu et libidine vires corporis animique deterit prosternitque, qui valetudinis nullam habet rationem, periculis manifestissimis sese praeter necessitatem obiicit ZQuum ergo vel in foro humano ex lege Cornelia sicarius habeatur, non solum qui dolo malo occidit hominem, sed et, qui neci caussam praebuit II. Io. 8. D. de poen. l. r. D. ad L. Cornei de scar. quis dubitet, quin multo magis in foro diuino
reus propricidii futurus sit, qui sibi ipse mortis caussam praebuit 8
INTELLECTus humani persectio procul dubio in cognitione veri et boni consistit. flist. philos. β. I. Ad quam adsequendam, Conse uandam, amplificandam, quum homo sit obstrictus: q. CXXXX. 3 consequens est, I6 ut UnUmquemque oporteat de adquirenda sibi mentis perspicacitate, facultateque verum et falsum, bonumque et malum discernendi laborare , IT) nullamque occasionem siue ex aliorum institutione, siue ex libris, siue per expcrientiam, veritateS utiles , praeceptaque de bono et malo ') addiscendi praetermittere, et 183 si forte eius sit conditionis, ut omnia, quae utilia essent, addiscere non possit, eum vel saltim id, quod optimum mmimeque necessarium est, tanto accuratius veluti in numerato
146쪽
CAP. VI. DE OFFICIIS HOM. ERGA SEIPSUM. II 3I Haec cognitio omnibus peraeque necessaria est. partim quod voluntas non potest adpetere, nisi quod intellectus sibi, tamquam bonum, repraesen tauit, nec aversari. nisi quod illa tamquam mais Ium agnouit: XXX, s. partim quod imputantur actiones, etiam ex ignorantia admissae, quat nus legem et potuit et debuit homo perspectam habere. 3. CVIII, 37. 3 3. Recte ergo Sopho cies in Antigone v. Ga/.-το φρονῶν ευλυμνίας τον λάμει. Sapere ad beatitudianem praecipuum est.
q. CXXXXVII. . ι Ex qua postrema propositione Etsinta. 'CXXXXVI, 18 porro consequitur, I9) Vt, lis prois
quemadmodum ad ossicia, adhuc recensita, omnes peraeque obligati sunt: ita ao speciatim quisque ad eam intellectus culturam sit Obstrictus, quae eius indoli ingeniique viribus, nec non fini et vitae conditioni conueniat, ac proinde ar) suain quisque indolem
suasque vireS accurate exploratas habere debe
at, a2 vix quippe excusandus, si quod vi
tae genus, cui minus idoneus sit, temere at
que invita Minerua, vel ipse eligere, vel a 3 aliis in potestate sua constitutis vel disciplinae suae creditis obtrudere non dubitarit. θ
Itaque cultura, ad quam obligati sumus, intelleis ctus alia GENERALis est, ad quam omnes homines peraeque obligati sunt, de qua CXXXXVI, alia spECiALis, ad quam linguli tenentur, de qua hoe CXXXXVII. Illius fundamentum est ratio,
quam cum omnibus hominibus communem habemus, quamque pro virili perficere tenemur omnes rhuius vero cuiusque indoles. id est, vires iudicii, intellectus et memoriae, quae quum non apud omnes .aedem, nec eodem gradu sint: non omnes h
147쪽
II 4 Ivll. NAT. ET GENT. LIB. I. . mines ad idem vitae genus idoneos esse, faeIIepatet. Hinc porro colligimus, UOCATIONEM DIvI NAM spEciALEM, si ab instinctu diuino atque existraordinario discedamus, nihil aliud esse, quam voluntatem Dei de certo vitae genere ab homine . eligendo, per dotes animi ae corporis ei concessas declaratam. De qua Persius Sat. III, v. II. suem te Deus esse Iussit, et humana sua parte locatus es in re, Disc
osel, VOLUNTATIS persectio consistit in adpetitio- ratione ne et stultione boni, malique auersatione. volunta- Quumque honum non adpetamus nisi cuius praestantiam intellectu praelucente perspeximus, nec aversemur, nisi quod tamquam malum cogiaouimus: g. XXX, s. ex eo quO-que merito colligimus, ac non adquiescen- cum nobis esse in qualicumque boni malique cognitione, sed operam dandam; ut ea vivasti et efficax: a 3 Non modo bonum quale- Cumque esse adpetendum, sed ex pluribus honis praestantius magisque necessarium; 24 immo ne malum quidem auersandum esse,
quod nos maioris boni participes reddere possit: denique, 2s) bonum summum prae aliis adpetendum, et reliquis bonis Omnibus aequo animo carendum esse, si illo sine his potiri non possimus. ')I Hine iam alibi ostendimus, falli eos, qui sumis
mam felicitatem, ad quam in hac vita connitimur, in fruitione omnium bonorum consistere existimante veluti Platonem apud Ciceronem suas. Acad. I, α Id enim eum non cadat in hominem, , nec in huius vitae conditionem: consequens est, ut saltim ad adsequendum bonum 1iunmum ac
148쪽
CAP. VI. DE OFFICIIS IIoΜ. ERGA SEIPSum II spraestantissimum, quod προ ἀγαΘην μενδα et
ganter vocat Seruator. Luc. X a.' omne studium conferre teneamur. Elem pbiI. mor.q. XX II.
Praeterea, quum is, qui obligatus est adfi- tatis e nem, is et ad media sit obligatus: consequens menda est, χο ut nihil eorum, quae recta ratio prae- xi' m scribit, ad summam felicitatem contendenti- hus, et quae alibi Elem. Mil. mor. f. tia. CCXXXXVIIII. se . explicauimus pluribus, Praetermittendum, sed a de emendanda mente a 3 adsectibus ratione regendis, ' ας vitiis denique magis magisque animo euellendis,dies noctesque serio cogitandum sit.
Saepe enim soli illi animi impetus hominem ita
in transuersum agunt, ut fine suo excidat, et via vera felicitate careat, vel tristem eiusdem faciat iacturam. Praeterea generatim non faciet umquam officium, quisquis adfectus non habet in potestate, quippe qui ita peruertunt distorquentque animi iudicium, ut nihil recte et ordine fiat. Elem. pbiI. mor. I. XXXV. Papin. Stat. Debaid. Lib. X. v. Θαμ fraenos animo permitte eatenti . Da Dacium, tenuemque moram, male cuncta miani'at Impetis . Nimirum ratio ipsa, I fraena traduntur, eam diu potens es, quamdiu diducta es ab adfectibm. Si misiuit se illis, et inquinauit, non potes co sinere , quos submouere potuisset. Commota enim semes, et concussa mens ei seruit, a quo impellitur. Seneca de ira My.
149쪽
II 6 IVB. NAT. ET GENT. LIB. L
obliga- Superest conpus, Cuius persecflio ouum in in*d eo consistat, ut omnes eius parteS aci motus se fieta necessariOS idoneae sint: ex hoc quoque con--dum sequitur, 3o ut obligati simus ad tuendam fa- Consese nitatem, ac proinde 3I et in cibo potuque My capiendo, et 32 in laboribus, et 33 in eXercendo Corpore omnia ad tuenclam valemclanem , agilitatemque, et vires tanto maiores adquiren-- das, referre, ') contra ea 34 omnem Corporis destructionem et mutilationem membrorum a nobis, quantum fieri potest, amoliri teneamur.' Sed hic quoquo status quisque sui et conditionis rationem habere tenetur. Aliud enim robur. aliam agilitatem, dexteritatemque requirimus in pugile, quam in fabro: alia omnia in fabro, quam in milite, alia in milite, quam in viro docto. Εκ quo patet exercitationes quoque corporis non in omnes easdem cadere, adeoque prudentia hic opus esse, vi et finem quisque suum ob oculos habeat, et media se digna eligat. Quin et aetas discrimen facit. Senex, si sapit, non vires desiderae adolescentis, non pias, quam adolescens tauri aut elephanti, ait Cicero Cal. mai. Cap. IX. Ac pr inde et senis alia erit exercitatio, quam iuuenis Id. ibid. Cap. XI. Pugnandum tamquam contra morbum, sic contra senectutem. Habenda ratio valetudinis, utendum exercitationibus modicis, tantum cibi et potionis adbibendum, ut reficiantur viares, ποπ Opprimantur. cetera.
Quat At frustra haec omnia urgentur, s qnis eamo PRVPQrtate Prematur, ut sibi nec salubrem vineatur quS rationem imperare, nec laboris modum ad lacu, suo arbitrio statuere possit. Ac proinde 3s facile
150쪽
facile intelligitur, carere hominem non posse rate
adparatu rerum, ad vitam statumque suum de- , Core tuendum necessariarum. Qui adparatus quum FACvLTATvΜ vel, si adfluentior sit, opuΜvel DiviTIARvΜ nomine veniat: Consequens
est, 36 ut unusquisque obligatus si ad tantas facultates, quantas iustis mediis parandi oc- Casio est, adquirendas, 37 iusteque adquisitas Conseruandas, et 38 prudenter dispensandas.
Non ergo ideo probamus ΑνARITIAM, vitiorum omnium pestilentissimum pariter ae turpissimum. Avarus enim opes opum caussa quaerit, homo seipsum prudenter amans vitae decore agendae caussa. Illi nullum lucrum sordet, nee medium ullum corradendae pecuniae tam turpe ac iniustum est, quo non utendum existimet Euelio, cui osemper, si non in ore, at in mente, est illud πο- Θρυλλητον. O ciues, ciues, quaerenda pecunia primum: Virtuη post nummos. Hie non corradit opes, sed oeeasioni illas iuste adquirendi iniicit manum. Denique quum auarus semper quaerat, et inuentis miser abstineat , et timeat Hir multo aliter rationes componit vir sapiens, cuius vox est illa Horatii voae. I, v. 3 . Haud parauera, suod aut avar- vi ciremes terra premam, a Disseis, aut perdam ut nepos. Prudenter ergo dispensat facultates, ne cogatur aliena quadra vivere, vel alios pecunia turpiter emungere, ne inimicis sit ludibrio, ne creditores et improbi foeneratores limina sua dies no-ctosque obsideant, ne desit, quo amicos et indiagos iuvet, ne denique iam mortuus a liberis, tua culpa mendicantibus, iure accusetur. Quis