장음표시 사용
161쪽
x23 TUR. NAT. ET GENT. LIB. L. peccandi nobis imponant. Priore casu, quum
alium, nedum prauum, hominem vehementius, quam nos, amare non teneamur, g.
LXXXXIIII, 6s. 66o merito erit excusanduS, qui alium, quam se perire malit. Posteriore 6 dira quaevis potius erunt ferenda, quam ut quidquam, quod cum ignominia Dei coniunctum lit, admittamus. ' g. CXXXI, s.
φὶ Hine si vita nostra incidat in insidias telaque Iaiatronum : quaelibet honesta ratio est expediendi s lutem, quia nulla nos obligat ratio, ut latrones potius, quam nos ipsos, seruemus. At male sibi conissuluisset Iosephus, si vincula magis timuisset, quam adulterium, ad quod eum pellicere cupiebat ux Potipharis. Latrones enim id agunt, Ut perea mus : Potipharis uxor Iosepho necessitatem peccam di imponere cupiebat.
Moni His obseruatis regulis, quarum plerasque tum de iam alii acute inuenerunt, 'in non difficile erit, adpliς de variis speciebus, quas PVFENDORFPlus et alii tum iri proponunt, iudicare, quamuis, si recte po-gularum naS calculum, multi fingantur casus, qui ra- ad casus rissime contingunt: plureS, ubi omnia uno speciδ' temporis momento transiguntur, intra quod
i vix de iustitia iniustitiaque actionis suscipiendae intermittendaeue quidquam, adhibita iri consilium ratione, statuere liceat. Nimirum cuiuis, qui extra teli laetium est, quid factu opus sit, expensis in utramque partem rationibus, iudicare non adeo dissicile est, quum illi, qui in praesentissimo periculo versatur, in arena capiendum sit consilium. Ut non male de huiusmodi casibus usurpare possis illud poetae:
162쪽
CAP. vI. DE OFFICIIS HOM. ERGA SEIPSO. I ast Facile omnes, quum valemus, recta consilia aegrotis damin,
Tu , si hic esses, aliter sentires.
Terent. Andri I, r. v. st. Ergo hic multa Dei potius iudicio ac misericordiae relinquere, quam ad viuum omnia resecare, praestiterit.
I Proposuit iam has regulas, saltim plerasque, Thomas Iuris pr. diu. II, 2, δω. seqv. non ex iisdem tamen, quibus nos hic utimur, principiis derivatas. At postea idem eas sequestratas e iure naturae, et regulam unam reuocatam voluite omnes leges habere tacitam exceptionem necessitatis. fundam. iur. nat. et gent. II, st, N. t. Nobis nulla videtur ratio suadere, ut omittamus vel sequinstremus exceptiones, quas ex ipsa recta rationafluere, ea, quae diximus, abunde ostendunt.
S. CLXV. Sic nemo dubitauerit, 68 quin necessitas An ll.
excusatura sit hominem, quem in eo articulo ceae a fortuna deprehendit, ut ei aut pereundum, aut stridera membro aliquo carendum sit, si ense recidenta Jς . cum putet membrum, ne Pars sincera traha- eae sesetur. Quum enim utrumque ossicium de ser- uandaeuanda vita integritateque membrorum nobis
ipsis debeamus, in his vero tutissimum sit, ex duobus malis physicis id, quod minimum est, eligere, I. CLX, 6 I. denique minus omni.
no malum sit, membro, quam Vita, Carere: quis neget, medium istud, vitam iactura memin
bri alicuius redimendi esse iustissimum p
At dissiellior est quaestio, an haee sit Iex naturae praeceptiua, et is contra ossicium faeiat, qui in ancipite isto periculo constitutus mori malit, quam dolores, quibus ferendis se imparem extristimat, persentucere t maxime quum non ade I certa
163쪽
eerta spes sit, quae desectione illa concipitur, et non minus multi, qui hos cruciatus mira constantia pertulerunt. perire, quam feruari, soleant Sane senectus, imbecillitas corporis, morbi indo-Ies, medicorum distensus, ipsiusque chirurgi in ha encheiresi imperitia et ruditas, in tantillo tem poris momento, facile subigbnt animum, ut me dicinam illam ipsa morte acerbiorem putet, et sinutam exqui litis doloribus mori, quam incertam sa- Iutem intolerabili cruciatu redimere, malit. Quare hic moniti paullo ante dati f. CLXIlII. memores , επεχειν, et rem Dei iudicio et misericordiae committere, quam de hominis in tanta necessitate constituti conscientia temere iudicare
Mea, Nullum quoque dubium est, 69 quin, qui in
ne hu- extrema fame Cibo quocumque, etiam carn ..ta A, MOrruorum hominum, vitam misere tolera-
sit in eY- runt, eXcusaΠdi sint: quum et hic collidantur trema bina ossicia, quae nobis ipsis debemus, ac pro- faciet inde ex duobus malis physicis, morte, et alimentis, alioquin detestabilibus, minimum omnino eligendum videatur. q. CLX, 6 I. At 7o non excusandus, qui alterum obtruncat, ut eius carne pastus miseram vitam extendat: quia, quantacumque sit longae inediae imperies. necessitas, ea tamen ius non dat in vitam alterius, nec fas est, alteri eam eripere, ut ipsi conseruemur, quia par hic est utriusque conditio ac necessitas. ' g. CLXII, 6 .
At quid si omnes pari necessitate pressi, in unius mactationem consentienteς rem sorti committant '. Quo perrinet casus tristissimus de septem Britannis, quem ex Tulpii Observ. medic. I. I. refert Casp. Ziegler. ad Grol. de iure belli et Pac, II, 8. 3.
164쪽
CAP. VI. DE OFFICIIS II M. ERGA SEIPSUM. I 3INihil vero hic mutandum. Nemini enim in alinterius vitam ius est. Et qui consentit in caedem sui ipsius aeque peccat ac qui se aliumve occidit. Me debuit quisquam vitam suam tam vilipendere, ut ei iactura alterias famem expleret. Me reli qui etiam ideo in socium suum saeuire debuerunt, ut somaebo suo consulerent: recte iudicat Ziegler. ibid. p. /D. seqv. Quibus non usquequaque saritisfecisse videtur Pulandoa. de iure nat. et gent. II, o, 3.
prehensa tabula, uni tantum sumintra, alte- fragis rum, manus eidem iniicientem, vi repellat, vel alios, ta-
Σ) aliqui in scapham insilientes, reliqUOS. quos scapha ferre non potest, praecipitent.
Vtroque enim casu non est Par Vtriusque con- Ω vel
ditio, quia qui tabulam adprehendit, quiue scaphaiam scapham prius occuparunt, in possessione sςm istunt, ac proinde iure suo ab aliis, quamuis '' d. i.
cum eodem periculo luctantibus, priuari ne eere Ii- queunt. Et quis non minus esse malum anim- ceat aduertit, aliquos perire, 4uam omnes, maius honum paucoS, quam nullum seruarit
Ex quibus fundamentis et alter decidi poterit casus de militibus, in castrum vel urbem munitam confugientibus, aliosque, paullo tardiores excludentibus, ne hostes una erumpant. Quale est factum Pandari,de quOVirgil. len. VIIII. v. aa.seq.allor an inque, de quibus Freinshem. ad Curi. IIII, ro. 8.' Vbi tamen probe dispiciendum fuerit, extremane et absoluta sit necessitas, q. CLVIII, s s. an rem tius adhuc periculum, et quod alia ratione, e. g. paueis hostibus admissis, et reliquis dimisso elathro submotis, euitari possit. Inde merito cola audanda Darii, Alexandrum fugientis, humanitas, qui, suadentibus aliis, ut pontem Lyci quin I a minis
165쪽
r 3 IVR. NAT. ET GENT. LIB. Lminis rescinderet, malle se, ait, insequentibus itis dare, quam auferrefugientib-. Curti IIII, ια
An ea nificem excuset necessitas, pro
f. CLXVIII. Nec 73 magis excusatim carnificem,vel alium
quemcunque,qui hominem innocentem, proposito mortis supplicio, OCcidere iusius, parendum existimat, et imminentis supplicii periculum ad iustam sibi exculationem se incere credit. A malitia enim hominis est illa calamitas, qui id agit, ut necessitatem peccandi imponat carnifici. Quo casu dira quaevis potius ferenda, quam quidquam, quod cum ignominia Dei coniunctum sit, admittendum. '
Accedit, quod nihil agendum sit contra certam eonicientiam: q. XXXXV, 3 s. in hic vero ponatur species, quod carnifex certo sciat, saeuienis dum sibi esse in innoxium caput. Quis ergo EUm admissi eriminis absolueret' Nec rem conficit distinctio Pulandori fit, utrum spiculatori haec Ca is des imperetur tamquam actio propria, an mera alieni facti exsequutio. Quamuis enim ille posteriore casu caedem carnifici illi non magis imputari posse existimet, quam gladio aut securi: Iur. nae
et gent. Lueo. VIII, δ, s. o. multum tamen interiscile arbitramur inter gladium vel securem, tamquam res inanimaras, et hominem ratione prae dirum , cui tam iniustam exsequuturo sententiam, ipsa conscientia reclamat.
An lugb Contra ea 74 recte quis, imminenenti Ob- te innocenti morte, fuga sibi consultu- . . . . rus, alium sibi Obstantem submouet, quam-tellecto uis se ei damnum illaturum suspicetur. Sive
166쪽
CAP. VI. DE OFFICIIS FIGM. ERGA SEIPSvΜ. 133
Siue enim alter ex malitia iter fugienti intercludat: necessitas est a malitia hominis, isque id agit, ut fugiens pereat. Sive non nocendi consilio obstet: ab ipsius Dei prouidentia haec necessitas fugienti obiicitur. ιVtroque vero casu quaelibet honesta ratio est
expediendae salutis. ' I. CLXIII, 66. CLXII, 64.
v Nihil ergo moramur dissensum Alberti, Comp. Dr. Νat. orthod. eonform. Cap. III. g. XVII. seqv. ANgumentum enim, quo fretus in alia omnia sibi eundum existimat, quod in statu integritatis ociscidere innocentem nefas fuerit, plane est απροσ- διονυσον, quia nec principium iuris naturalis instam integritatis quaerendum est, q. LXXIIII. nec in eo statu ullum concipi potest periculum, quod hae tristi fuga fuisset euitandum.
g. CLXX. Idem dicendum videtur de casibus, si An in
quis res alienas in extrema necessitate, famis exuenis
vel frigoris expellendi caussa, contrectet: necessi- 6 vel si homines in extremo nausea ii peri-
culo, laetum alienarum mercium faciant. eontre
Quemadmodum enim priore casu necessitas ctare vel est a malitia hominum, id agentium, ut fame- Pota alicus,vel stigore obrigescens, Omni humana ope destitutus pereat: g. CLXIII, 66. ita posteriore inter duo mala physica eligitur minus, dum homines, imminente nauseagio, Vident, aut sibi cum rebus pereundum, aut mercium alienarum, a se iamndarum, aestimationem esse
167쪽
I34 IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. Qui hie dissentiunt, iis furti vocabulum imponit
quod tam graue existimant esse peccatum, Ut nutila necessitate urgente quis ad illud compelli deis beat. Sed quum ne homicidium quidem in calanecessiraris, puta in moderam me inculpatae tureis Iae, pro crimine imputent: cur magis imputarent furtum ' Praeterea quis furtum sinae dolo malo, immo sine animo lucrum faciendi concipit 8 Denique quum paucarum rerum alienarum, quas sur-xipere iussit imperiosa Iongae inediae necessitas, aestimatio facile praestari possit ab hominibus , etiam mendicis. ubi se periculo expedierint: quis vitio illis vertat, quod non perire, quam Temaestimabilem animo restituendi, domino interuer tere maluerint. Add. cap. 3. X. de fura.
Conclu- Sed talia innumera vel fingi, vel in ipsis re-sος-pι' rum argumentis occurrere possunt, e i Ui-hus quaedam vere sunt απορα, et de quibus
facile in utramque partem disputari possi t. Sed ne obliti videamur eius, quam ipsi paul Io ante dedimus, admonitionis, g. CLXIIlI. , plura addere iam nolumus, iis hanc curam relinquentes, qui sibi in ipsam hominum conscientiam sumunt imperium. P.
168쪽
CAP. PII. DE OFFICIIS ERGA ALIOS Cet. 13sCAP. VII.
DE OFFICIIS ERGA ALIOS ABSOLV-TIS, ET PERFECTIS,
HOMINES, quorum fundamentum iam mme supra in eo positum esse animaduertimus, quod homo homini natura AEQVALiS , menia ac proinde eatenus amore amicitiae ut prose- tum,
quendus. I. LXXX U. et LXXXVIII.
Quumque aequalitas naturae aequalia etiam ossicia exigat: inde collegimus, HOΜINEM
AMARE. U. LXXXXVI. - β. CLXXIII.
Deinde amoris huius duos esse gradus, o- Ea veI
stendimus, quorum alterum IUSTITIAE, alte- perfecta,rum HUMANITATIS et BENEFICENTIAE adpellauia Vel im-
in eo consistat, ut nihil quod infeliciorem alium faciat, agamus, ac proinde neminem laedamus, et cuique, quod suum est, tribuamus; posterior ut alterius persectionem et felicitatem pro virili prouehere atque amplificare studeamus, illique tribuamus et ea, quae iure stricto et perfecto non debemus: s.cit. Consequens est, I ut et ossicia, quae alteri debemus, alia sint iustitiae, quae PERFEcTA ; alia bu-1 4 ma
169쪽
I3 6 IvR. NAT. ET GENT. LIB. I. manitatis et beneficentiae, quae inPERFECΤA v
Eorum Itaque OFFICIA PERFECTA sunt, ad quae ho-tibnti mo Pstr e, et per modum coactionis, obligatus est, puta ut neminem laedat, et cuique,quod suum est, tribuat. IMPERFECTA, ad quae imperfecte sine coactione, et ex ipsa virtute, obligamur, puta, ut alterius perfectionem ac feli- Citatem aeque, ac nostram, pro virili amplifi
Itaque officia PERFECTA nobis necessitatem imp nunt , ne alterum imperfectiorem infelicioremquctreddamus: IMPERFECTA monent, nos nondum Uerae virtutis laudem adsequutos, nisi et alios per fectiores ac feliciores reddere, pro virili annitamur. Ea officia iam veteres iureconsulti accuratEdistinxerunt, veluti Paullus, dum quaedam No Iuntatis , et o eis magis , quam nec talis, esse, scripsit. t. o. h. a. D. eommodati. Adde locum S Decae , quem attulimus supra LXXXIIII. .
g. CLXXV. A11. QVandoquidem igitur, quod ad oppiciΑ
Item 1, PERFECTA attinet, illa in eo posita sunt, ut NE- soluta, ΜINEΜ LAEDAΜVS, et CUI E, QUOD SUUΜ EST,
Hi hy TaigvΑMus , β. CLXXIIII. laedere autem est xh , alterum infeliciorem, quam natura est, reddere, g. LXXXII, svula denique aliquis dicere potest, quod iuste adquisiuit: g. cit. sequitur sane, a) ut obligatio ad neminem laedendum sit comata ; ad suum cuique tribuendum, adquisita. Vnde prius ossicium ABsoLv- TvΜ; posterius, quod buum cuique tribui iu
170쪽
CAP. VII. DE OFFIcIIS ERGA ALIOS cet. I 3 Itque Α8soLvTvM ossicium nobis est, quod homo ab homine exigere potest nullo posito iure, quod per factum aliquod adquisiverit: HYPOTHETlCUM, quod, demum posito aliquo iure, per factum adquisito, exigitur. Sic homo ab homine iure exigit, ne occidatur, nullumque ideo ponit factum, quo sibi hoe ius adquisiverit. At non posset quisquam iure conqueri de rebus sibi ab altero praereptis, nisi ius aliquod circa illas res, veluti dominium, facto adquisiuisset. Itaque neminem occide est ossicium absolutum ; furari noli ossicium hypotheticum. Quod discrimen si non neglexisseto πανο Salmasius, de usuri Cap. VIIII. facile intellexisset, non fugisse rationem iureconsultos, qui δενυm admittere naturali iure probibitum esse. Contendunt. l. δ. q. 3. D. de fura. q. o. Insi. de obi. quae ex desis.
Quumque porro ius, quod circa rem ali- Quo oriquam adquisiuimus , vel ex DOΜiNio, vel ex dine doPACTO seu CoNvENTIONE proficiscatur: conse- his gen-quens est, 3 ut omnia ossicia nupoTuETicA, --
vel ex DouiNio, vel ex PACTo nascantur, adeoque is commodissimus futurus sit tractationis nostrae ordo, ut primum de ossiciis pERFECTIS ABSOLVTis, deinde de IMPERFECTIS, tum porro de HYPOTHETICIS, quae ex DOMIN lo, ac
denique de iis, quae ex PACTO Oriuntur, paullo accuratius agamus. Imperfecta enimbpotheticis ideo praemittenda putauimus, quia homines, frigescente demum atque oblanguescente humanitate, inuecto dominio,pactisque interpositis, consulere sibi coeperunt.