장음표시 사용
181쪽
verbis minus honestis, vel 46 exemplis tu pibus, animum deteriorem reddunt, vel denique, 47 quum eum a vitiis prohibere, et in viam reducere poli int debeantque, id vel plane non, vel non ea, qua par est, animi contentione faciunt, sed, 48 quantum in ipsis est,
Pecc ii tem adiuuare student. ')I Quam grauis et haec sit laesio, satis intellexit Dionysius, tyrannus Siculus, qui quum aegre facere cuperet Dioni, quem in Peloponneso manum comparare, tibique bellum facere conari, audiuerat,stium eiuι se educari iussit, ut indulgendo turpi iamis imbueretur cupiditatibus. Ouamobrem puero , tu quam pubes esset, scorta adducebantur, vino epulisque obruebatur, neque vigum leuem sobrio relinquebatur. Is deinde inque eo vitae satum commutatum ferre non potuit, postquam in patriam xediit pater, namque adpositi eram cusodes, quietim a pristino victu deducerent ) vi se desuperiore parte aedium deiecerit, atque ita interierit Corn. Nep. Dion. Cap. IIII. Non ignota eadem ars It manis aduersus holies suos, aut dubiae fidei amicos , ceu docent exempla apud Tacit. Histor. IIII. , Agris. XXI, δ. I inmo arcanum hoc tyrannicum elle, obseruat Forstner. in Taciti Aunal. Lib. I. Utinam inde demum hunc fructum caperet aetas cerea in vitium flecti, monitoribus alpera, nullos se habere hostes magis infensos, quam eos, a quibus a veris virtutibus abducta ad mollem et luxuriosam vitam pellicitur: quin se tyrannis seruiis re, dum se ab illis corrumpi patituri
Cost pus porro alterius quum non magis, quam mentem,laedere deceat : I. CLXXVlII, 9 nefas sane est, 49) alterum verberibus, plagis, aliisque iniuriis adiicere, so) vulnera infligere, si membris eorumve parte quem mutilare
182쪽
CAP. VII. DE OFFICIIS ERGA ALIOS cet. I 49tilare, set corpus alterius inedia, vinculis, rommentis, iniuria excruciare, res, quibus ei ad ad conseruandam suauiterque transigendam vitam opus est, eripere, interuertere, deterioresque reddere, et si qua alia sunt, quibus usus corporis, quod fanum et integrum aliquis a natura acceperat, alterius dolo vel Culpa redditur deterior. Quum enim ab his omnibus nos natura adeo abhorreamUS, ut mors nobis minus, quam hae iniuriae, acerba videri soleat: sane, quod fieri nobis nolumus, nec aliis faciendum esse, satis unusquisque intelligit.
Et hine esse videtur, quod pleraeque antiquae Ieges poenam talionis iis proponerent, qui mem-hrum alterius rupissent. Uid. Exod XXI, M. Leu. XXIIII, so. Geli. Νoct. Att. XX. s. Diod. Sic. Bibl. XII, s . Quamuis enim vix probabile sit, vel apud Hebraeos , vel apud Romanos, iuri illi talionis κατή το λητον locum fuisse: Ioseph. Antiqv. Iud. IIII, . Geli ibid. eo ipse tamen, iustissimum esse, ostenderunt Iegislatores sapientissimi, illi, quod nolit, seri, qui alteri, quod sibi fieri noluisset,
Quod ad statum hominis attinet, ad hoc Neer caput praecipue pertinet primo EXiSTIMATIO , tum si MPLEX, qua quis pro non malo habetur, matio tum INTENSi UA, qua ob merita prae aliiS ga U- nis. det. De opibus enim et facultatibus, quia sne dominis concipi non possunt, infra demum erit dicendi locus. Quum vero, quod ad famam atque existimationem attinet, ali
quis laedi non possit nisi per CALVΜNIAS,
183쪽
Iso IUR. NAT. ET GENT. LIB. I.
3.CLIIII. et dicta factaque,ad Contumeliam a C
ignominiam alicuius comparata, quae INIURIAS
vocamus: s3 ab utrisque abstinendum esse. Eo minus obscurum est, quo aegrius eas ferre solemus, ab aliis illatas.
Hine recte Simplicius ad Epicteri Enehirid. Cap. XX XVIII. p a . iniurias et contumelias vocat παρα φυσιν ἴσας διαΘεσεις της
νοσους κω κη κά κακίαν τῆς adfectiones animae, naturae contrarias, quin morbos pro bra, et vitium antinarum. Quod vero naturae men iis eontrarium et in se malum est: illud consen raneum esse non potest iuri naturae, quod nos ad
Deinde et ratione Puni CiTi AE laedi potest hominis status, quia, illa siue blanditiis stillicitata, siue vi prostrata, et existimatio detrimentum capit, et ipsae turbantur familiae. - Quum Ergo nemo laedendus sit: g. CLXXVID, 8. facile patet, s nullius pudicitiae struendas esse insidias, s s) omniaque stupra, tum Uiolenta, tum s6 voluntaria, ') multoque magis Π) adulteria, et s8J reliquas nefandas ac intolerabiles iniurias iuri naturae omnino rePugnare. Quamuis enim hic cessiare videatur axiomar Uod tibi non vis feri. alteri ne feceris, quum nemu consentiat, adeoque id, quod fit, sibi fieri velit: primo tamen generatim nemo sibi quidquam vult seri, quo fiat infelicior. Infelicior vero fit, qui ad voluptates, libidines aliaque vitia pellicitur, adeoque ratione voluntatis Iaesitur. β.
CLXXXVIIII. Deinde plerumque laeduntur et alii, veluti parentes, sponsi, cognati, ac saltim, quou
184쪽
CAP. VII. DE OFFICIIS ERGA ALIOS Cet. ISI qnod ad hos attinet, manifesto stuprator violat axioma illud iuris naturae praecipuum: suod tibi non uis fieri, alteri ne feceris. Denique qtii stuprum feminae persuadet, is eam corrumpit. Quum vero nos, si sapimus, corrumpi nolimus: nec feminam illam corrumpere licet. Tantum ergo ab est, ut excusanda sit illa alienae pudicitiae sollicitatio, ut eam quidam legislatores grauius puniendam existimarint, quam stuprum violentum quod
eos qui vim faciunt, odio baberi censeuerunt. ab intis, quibus vis ligata es: quum qui se insinuando persuadent , adeo animos peruertant, ut aliorum uxo- re sibi reddant beneuolentiores, quam maritis, et uniuersam domum suae faciant potesatis, libero que reddant pncertos maritorumne sint, an adult rorum. Lysias Orat. I.
Ex his vero, quae adhuc diximus, satis in Lahditelligitur, s9 laedi aliquem posse aesionibus aliquis
traminternis, puta CoGiTATION illus, ad alterius potest
laesionem Comparatis, tum externis, veluti 'S 'CESTIBUS, UERBIS, et FACTIS. q. XVIII, 36- but .. . Hinc satis patet, 6o etiam odium, contemtum, bis et inuidiam, aliaque animi vitia iuri naturae ad- lactis. uersari. ' 61)Abstinencium quoque esse a ge- .stibus, ex quibus odium, contemtus, inuidia elucent, quique alterius animum perturbare
possunt. 6io Multo grauissimam in foro humano esse laesionem, quae in verbis factisque consistit.
I Quia auctor iuris naturae est Deus
sane non minus eius voluntatem violat, qui quid contra legis suae praescriptum cogitat, quam qui illam verbis factisque transgreditur: ac proinde iam supra ius naturae ad actiones internas non minus , quam ad externas, pertinere obseruauimus. q.
XVili, 3 6. Deinde quum iuris naturae genui. Κ a num
185쪽
vero non primario in actione externa , sed in adis petitione boni, cum percepta ex alterius perfectione et felicitate delectatione coniuncta, consistat: q. LXXX. non potest non iuri naturae repugnarct etiam odium alterius, adeoque auersatio cum percepta ex alterius infelicitate atque imperfectione delectatione coniuncta, quamuis illa interna sit, et in sola cogitatione consistat. Hinc Seruator noster, optimus legis diuinae, tum naturalis, tum positiuae, interpres, et actiones intemas legi aduersas damnat. Matth. V, aa. a8. Et haec iis opponenda duximus, qui ius naturae et gentium tantum adactiones externas pertinere existimant.
nem bo- alter possit: g. CLXXXXIII, 62. operae pre
mo P δ' tium fuerit de ossiciis circa SERMONEM agere peetilia paullo accuratius. Tanta nimirum erga nos
rem ha- est prouidi numinis clementia, ut non modo beta mentem nobiS dederit, quae percipere, iudi- Care, ratiocinari, adpetere item et auersari possit,suarumque cogitationum sibi sit conscia, sed et facultatem cum aliis communi Candi animi sensa, ut et hi, quid cogitemus, velimus, nolimuS, non ignorent. Quamuis vero et bruta animantia hinnitu, rugitu, murmure,
hoatu, latratu, similive sono incondito animi sensa et adfectus obscure et confuse prodere videamus: ') homini tamen id praeterea diuinitus datum est, ut, quid cogitet, Clare et distincte eloqui, de eoque alterum certiorem reddere possit.. Sic canis alio sono iram , alio dolorem, alio OιλανΘpantaαν , alio alios adfectus prodit: at quid
186쪽
l CAP. VII. DE OFFICIIS ERGA ALIOS cet. Is 3 quid speciatim cogitet, nec clare distincteque exia
primit, nec ullo sono exprimere potest, quum ramen et canes, et pleraque animalia perfectiora iisdem paene organis loquendi, quibus homo gaudet, instructa lint. Quin quo imperfectius est animal, eo minus ullum sonum . quo animi sensa indicet. edit veluti pilces, cochleae, ostreae. Unde non potuisset Pythagoras magis cordatioribus omnibus debere ludibrium, quam dum se brutorum seris monem non modo intelligere, verum etiam cum
iisdem colloqui posse, iactauit, seque hoc ipso vel fanatici ingenii hominem, vel insignem impostorem esse, ostendit. Vid. Iamblich. vit. Dibag. Cap.
Quandoquidem ergo id, quod circa sermo- Quid nem prae brutis peculiare habemus, in clara sermo t
ot distincta cogitationum nostrarum commU
nicatione cum aliis consistit: . CLXXXXIII. experientia porro docet, id nos consequi per sonos articulatos, ') id est, per lonOS, per
organa loquelae tam diuersimode modificatos, ut diuersae inde voces, quibUS reS omneS, ea rumque modos, statum, actiones et passioneS denominare placuit, emergant. QVare SERMO est sonus articulatus, quo animi nostri sensa cum aliis clare et distincte communicam US.
I At ingenium humanum in eo non adquieuit, quod rebus omnibus certa ac distincta nomina imposuit, sed et alia inuenit signa, quibus loco sermoni S Utaremur, si non esset eo utendi occasio. Sic enim inuenimus modum, et cum absentibus animi nostri sensa per figuras litterarum , ita distincte communicandi, ut verba nostra non audiant, sed visupercipiant. Quod sane tam stupendum est ut quidam id ipsi Deo tribuere non dubitent. Est et modus veluti colloquendi per digitos, quem in
187쪽
IvR. NAT. ET GENT. LIB. I. π reia ab elin uibus inuentum, magnatibus ibi act-
dum Neem esse, refert Ricaut tabisara σ
P nnpire Onomanique Cap. VII. p. o. t Iatiram des oeuliloquio et pediloquio, de quibus siα- eulare: exstant Molleti Alto Mensis dissertationes. II: ee omnia quamuis sERVONIs nomen non me mur, tamen sunt loco sermonis, ac PrOInde. quod circa sermonem, idem et circa haec ligna , iustum est.
Ex qua definitione satis patet , 63 nem nobis nec Dei, nec brutorum, o rostri aliorumque hominum caussa datum n,
ic proinde 6s Deum velle, ut eo animi sensa, quatenus id amor, quem nobis imperaui exigit, cum aliis communicemus, adeo-nue 66 ut ne sermone quidem nostro alios laedamus, sed 67 nostriS aliorumque Commodis etiam sermone nostro pro irili seruia-muS.' Recte nimirum ratiocinamur, sermonem non Dei: eaussa nobis datum esse, quia Deus omiam cogi tationes nostras, et sine ullo sermone nostro mistelligat; nec brutorum caussa, quae sermonem nostrum non tamquam sermonem, sed tamquam alia, quibus adsueta sunt, signa percipiunt: adeoque nihil superesse, quam ut nos sermocinandi facultatem nostri aliorumque hominum caussa prismario accepisse statuamus. Nostri caussa, non ut nobiscum cogitationes nostras communicemu , quippe quarum iam tum nobis sumus conicii, ut alios reddamus certiores, quid nobis fieri ven-mus, et qua in re alios nobis utiles esse vel mus. Aliorum caussa, ut et his, quae scire eo
rum interest, et, quid illis utile futurum sit, indicare possimus. Quum ergo alii amandi lint aeque ac nos ipsi, et quod nobis fieri nolumus, 1 nec aliis faciendum sit: consequens sane eR, V
188쪽
CAP. VII. DE OFFICIIS ERGA ALIOS cet. Issneminem sermone nostro laedere, aliis vero pro virili prodesse teneamur.
Quum ergo ad animi sensa cum aliis commu- Verbo. nicanda comparatus sit sermo, k.CLXXXXVI, riam n Q.) idque fiat per sonos articulatos, quibus xi ne 'reS omneS, earumque modos, statum, actiones, passionesque denominare placuit: f. CLXXXXV.) consequens est, 68) ut colloquuturi verbis non aliam, quam quae semel placuit, notionem tribuere, vel 69) si verbo
insolito, aut notione minus vulgari Utantur, mentem suam aCcurate explicsre teneantur,
nec γο) aegre serre possint, si ceteroquin verisba eo sensu, qui semel inter linguae peritos obtinet, vel hoc tempore receptus est, accipiantur, si id verborum συναφὴ aliaeque circumis stantiae serant.
Quumque Deus velit, ut sermone animi Nemo sensa, quatenus id amor exigit, Cum aliis co m. sermone municemus, f. CLXXXXVl,6s.) amor vero j , hic non patiatur, ut alterum sermone nostro laedamus, ib. 66. denique laedere sit, aliquid persectionis felicitatisve alteri detraheret f. LXXXII. sequitur sane, 7Iὶ ut nihil, Cuius notitiam iure perfecto imperfectoue a nobis exigere alter potest, tacere: 72ὶ nihil, quod falsam est, eo casu eloqui, neque 73 quemquam sermone in errorem inducere, vel ei ullum detrimentum adferre debeamus.'M
189쪽
Is6 IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. I Ius per sectum est correlatum obligationis persecta
imperfectum imperfectae. Ρrius exigit, ut neminem laedamus, suumque cuiuis tribuamus: l F. CLXXIIII. adeoque toties a nobis veritat m iuro perfecto a nobis exigere quis potest, quoties, illa dissimulata, vol conuersa in mendacium, vel adu Iterata saltim , a nobis laederetur: vel quoties ex pacto, ipsiusue negotii, quod nobis cum illo inia tercedit natura id illi debemus, ut veritatem elo quamur. Quumque posterius nos ex virtute Obliget ad alterius per Etionem ac felicitatem, a que, ac nostram, pro virili amplificandam: facito Pater, roties nos teneri ad veritatem aperte et sine dissimulatione eloquendam, quoties alterius perfectionem felicitatemque sermone nostro amin Plificare licet. Ius ergo alterius perfectum laedit,
qui sciens, alteri insidias a percussore strui, id diia simulat, vel illi plane persuadet, percussorem, tam
quam amicum, salutandi caussa accessurum, itemque, qui sulcepta rerum alienarum custodia, fures adesse sciens dissimulat, vel eos tamquam viat res apud se diuertere, mentitur. Ius imperfectum alteri interuertit, qui errante altero , negat, sibi rectam viam notam esse, vel ei plane viam aliam monstrat.
Qui tacet id, cuius notitiam alter iure perfecto vel imperfecto ab eo exigere potest, is DISSIMULAT. Qui eo casu eloquitur aliquid , quod falsum est, ut alteri detrimentum inserat, is MENTiTvR. Qui denique alterum, cui mali quid facere cupit, in errorem inducit, Cum DECIPERE alterum dicimus. Ex quibus definitionibus,cum superiore para grapho Com
paratis, liquido patet, ) tum dissimulationem, qualem descripsimus, tum 7s menda- Cium omne, tum 76 deceptionem, iuri naturae ac gentium repUgnare.
190쪽
CAP. VII. DE OFFICIIS ERGA ALIOs cet. Is 7
Attamen quum ita comparatus sit quem Quando aliis debemus, amor, ut hos non maiore, Vel ince-
quam nos ipsos, sed pari amore prosequi te. neamur: I. LXXXXIIlI, 6s.) consequens est, dieere,
ut taccre liceat, si sermo noster alteri non vel am profuturus, nobis vero aliisve detrimentum bigue t
aliquod adlaturus sit. 78 Ut et falsi quid dicere, et 79 sermone ambiguo uti non sit nefas, 8o si alteri nullum ius sit, veritatem a
nobis exigendi, g. CLXXXXVIII. 8 i) vel
nos sermone aperto ei, cui honeste non possumus non respondere, nihil commodi, nobis vero aliisve multum detrimenti essemus adlaturi,vel si denique 8a huiusmodi sermone ad alterum non modo nihil detrimenti, sed et haud parum utilitatis, sit redundaturum. II Sic sane nemo vitio verterit mercatori, si a curioisso interrogatus, quam diues sit, taceat, vel alio fermonem inflectat, per n. 77. Nec magis reprehensione videbitur dignus imperator, qui liostem vel sparso falso rumore vel fama ambigua, decepit, quia hosti nullum neque perfestium, neque imis perfectum ius est, veritatem ab hoste, tamquam hoste, exigendi, per n. 78. 7. So. Porro Athanasii potius prudentiam laudaueris, quam accuses dO- .lum, quod se fugientem persequentes ambiguo sermone ita detinuit, ut cum Athanasio se collois qui non intelligerent. Theodorit. Hi p. res. III, 8. Sine periculo enim tacere non poterat, et sermo apertus persequentibus nihil utilitatis; Athanasio multum detrimenti attulisset. per n. n. Denique nemo dubitat, non agere contra ossicium, qui, si id vel docentis conditio, vel captus auditoris exigere videatur. fabulis, fimonibus, parabolis, symbolis et aenigmatibin alios meliores reddere et veritatem sub hoc vehiculo aliis ingerere stu-