장음표시 사용
301쪽
quae non sum ' ustitiam, pudiciti m vendere se ς' H Ei hoe ipsum est, in qu04
302쪽
CAP. XIII. DE RERUM IN DOM. CONST. coΜ. 269
Opta modo, quidquid volueris: omnia euenient dAger, domin, medici, supel ex argentea, Amisi, iudices , testes: dederis modo. .
suis et deos ipsis mini os facile habebis.
Et initio quidem pretium tantum VULGARε momo. hominibus innotuisse, vel inde patet, quod do vula eminens sine plurium consensu Constitui non saxe d potuit. At vulgare quisque rebus operisque :'iς' ., suis suo arbitratu imposuit. Quum tamen id βψmsi, eo fine ac consilio fiat, ut illis quisque ea, quae sibi desunt, comparare possit: g. CCCXXV, 3. consequens est, Is ut in imponendo rebus operisue pretio ratio habendast aliorum, a quibus aliquid adquirere cupimus, adeoque 16) tanti aestimanda sit res operaue nostra, ut, hos eas tanto pretio comparare sibi velle, probabile sit.
Nam si fingamus, Arabes tus et aromata sua tanti aestimare, ut pro centenis frumenti medimnis non nisi unam drachmam dare velint: nec ipsi pro ture et aromatibus frumentum accipient, quia n mo erit, qui conditione tam iniqua frumentum permutare velit: nec alii sibi comparare poterunt aromata, adeoque impedientur hoc modo commeriscia, quorum tamen caussa inuentum est rerum operarumque pretium. Quum ergo talia Oporteat esse media, qualis est finis: consequens est, ut pretium ita definiendum sit, ut commercia intercedere possint inter homines, adeoque in illo constituendo ratio haberi debeat aliorum, a quibus et ipsi aliis quid adquirere Volum .
303쪽
IUR. NAT. EΤ GENT. LIB. I. Qua
rum in eo definiendo habenda sit ratio
Quum itaque tanti aestimandae sint res operaeque nostrae, quanti eas alterum, a quo quid adquirere Cupimus, sibi comparaturum, probabile est: f. CCCXXX, 16. facile unus quisque intelligit, II) pretium rerum aliquando intendere alterius necessitatem et indigentiam,' 18 aliquando rei ipsius raritatem: immo I9 rationem etiam habendam esse artificii, ro) ipsius rei praestantiae, et I) operae et expensarum, in illam factarum, ar) periculi, eius caussa subeundi, 23 denique corum, qui re vel opera indigent, multitudinis, vel paucitatis, aliarumque eiuSdem generis πεοιτάσεων.
Uerum quidem est, non ea semper, quae maxime necessaria sunt, maximi pretii haberi, rem ita diis rigente diuina prouidentia, ut illa, quibus non Dacile caremus, ubique obuia sint, et illa tantum, quae nec corpus, nec natura desiderat, dissicilius rariusque reperiantur, uti recte philosophatur Vitruv. Arcbitis. VIII. praes Attamen si necessitas cum inopia coniuncta est, e. g. si magna ubique est frugum sterilitas, pretium earum magis magisque intendi, ipsa satis docet experientia. Ac proinde tunc vere euenit, quod ait Quinctilianus Decum.
XIIesu. magna inopia, quidquid emi potes, vile ess Exemplum inligne vidit Aegyptus in septennali illa sterilitate Gene1 . XXXXVII, 1 .seqv.
f. CCCXXXII. Obverti nobis posset, solere homines suis
rebuS attribuere pretium immensum, vel multo maius certe, quam quo alter sibi illas comparare velit, siue auctor illas faciat pretiosas, siue raritas, siue factum insigne, quod illae nobis reuocriat in memoriam. Enimuero quum
304쪽
nos iam de ossiciis, in commercio obseruandis, agamus, in hoc vero pretii illius ordinarie non habeatur ratio, sed tantum in damnis resarciendis: g. CCXII, ias) facile intelliges, 24 cur id pretium regulam nostram non eue
tat. ) Adsectio enim ista ita comparata est, ut in alterum transire nequeat, adeoque et nihil hunc mouere possit, cur rem illam sibi ideo maiore pretio coma parare velit, quod ea possessori iucundum quid inmemoriam reuocarit. Sed id ordinarie tantum verum est. Alioquin enim contingit aliquando, ut in commercio ne id quidem pretium plane insuper habeatur, I li communis sit rei ad mo oti auctorem vel artificem, a quo confecta est, vel ob insignem raritatem vel pulchritudinem: Hinc Phidiae signum vel elaboratior Apellis vel Parrhasii tabula, quia omnium adfectionem mereri videbaniatur , maiori , quam vulgari, pretio venibant. α) Si maior sit adquirentis. quam possidentis adfectio, e. g. si res mea alterius rem insigniter redis dere possit meliorem , ac proinde is optet, uti ille apud Horat. Ser n. II. o.
O si angulus ideProximin accedat, qui nune denormat ageltam f
Quum vero commercia ideo inter homines Cue μει instituantur, ut alter ex alterius adparatu, vel lium '
eiusdem opera, id, quod sibi deest, suppleat, ymiΠζω g. CCXXVI, 3. et pretium quoque non ob
aliam caussam excogitarint homineS, quam ut in Commutandis rebus ac operis aequalitas obtineretur: g. CCCXXVIlI, II. non potuit non saepius contingere, as) Vt nec semper alteri supercilet, quod deellet alteri, elao saepe alter id, quod alter dare vellet, adspernareturi
305쪽
27a IVR. NAT. ET GENT. LIB. I.
retur, et 27 ipsarum rerum, quas inter se permutare vellent, tam lubrica atque incerta esset aestimatio, Vt non pollet non alteruter damni incurrere periculum, quin et 28 aliquando ipsae res commutandae tam magnae molis essent, ut nec Commode in loca dissita transferri , nec in itinere commode custodiri possent. Quae incommoda, quum aliter euitari non pollent: 29 ipsa demum necessitas inuexit pretium aliquod eminens, quod et reciperetur ab omnibus, et in quo mutua inter rem et pretium relatio facillime posset reperiri.
Id ipsum obseruauit Paullus IC. I. r. pr. D. de commemi. dum emtionis venditionis originem ita describite Origo emendi vendendique a permutationibus coepit. Utina enim non ita erat num tu, neque aliud merx, aliud pretium e sed unusquisque secundum necessitatem temporum ae rerum utilibin inutilia peris mutabat, quanaeo plerumque evenit, ut, quod alteri
. superes, alteri dest. Sed quia non semper et facile
conueniebat, ut, quum tu haberes, quod ego desae raremῖ, inuicem haberem, quod tu accipere vestes desecta materia es, cuius publica ac perpetua asi- motio dissicultatibus permutationum aequalitate . quantitatis foueniret, eaque materia, forma publiea percu sa, usum dominiumque non tam ex subinfantia praebet, quam ex quantitate , nec ultra MERx utrumque , sed alterum pRETlvΜ vocatur. Similia habet Arsilotel. Ethic. ad Nicom. V, 8. et Pol. I, Q. quae loca erudite exposuit Iac. PeriZon. de aere graui si II. p. o. seqv. quemadmadum Paulli testimonium Duarm. Disp. annivers. I, C
Ε h, i Idem finis numi, vel pretii eminentis, id ex- . quisita. egit, 3O Vt materia, nec nimis rara, 31) nec Vulgo obuia, 3r nec usu ac pretio destituta, '
306쪽
nec 33 difficulter in quasvis partes diuisibilis,3 nec iusto fragilior, 3s) nec quae difficilius
custodiri, vel 36 aegre in quemvis locum transferri posset, eligeretur: quia si rara nimis esset, non sufficeret hominibus: si vulgo obuia, nullius pretii esset: si pretio destitueretur, non reciperetur ab omnibus: si non in quasvis aequales paries diuidi posset, non obtineretur in commercio aequalitas: si fragilior esset, vel usu detereretur, possessores paullatim redderentur pauperiores: denique si nec commode custodiretur, et difficulter in quemvis lo-
Cum transferretur, idem maneret incommodum , quod commercia ante inuentum numi
vsum difficiliora reddidisse, diximus. I. CCCXXXm.
I Quare recte obseruauit Aristoteles Nicomaeheor. V, 8. numum esse οιον ἐγγυπω, καὶ δῶν το νομισμια φιρονl ειν Θριν, veluti Meiussorem,
quem qui secum ferat, quo is venalia accipere posset. Hinc vero praeclare colligit Pulandoa. de rure nat. et gent. V, δ, 83. vii nemo fideiussorem ac- ripiat, nis virum spectatae saei, et Iocupletem, in villi autem homine parum cautionis esse putetur: ita pro re ubique occurrente, puta pro manipulo terrae aut arenae, neminem rem Juam po mutaturum, quaeus magno labore ac industria fueris comparata.
Quae virtutes omneS, quum in nullam Cue ad aliam materiam, quam in metalla pretiosiora, id adbia Cadant, puta aurum argentum, et aeS: 37
haec metalla huic usui adhiberi, et inde 3 8 nu, bilibri mos variae quantitatis ac ponderis Cudi, plerisque gentibus cultioribus commodissimum S visum
307쪽
visum est. Quin 30 si quibus alii materiae qua
licumque pretium aliquod eminens attribuere placuit: ') id, vel Vrgente necessitate et pecuniae inopia, factum est, eo consilio, vici-Des, defuncti periculo, pro pecunia illa συμ- ζολικη solidum num um reciperent, vel 4o) pecunia ista tantum in una gente functa est pretii eminentis Vice, nec commerciis, inter plures diuersasque gentes conciliandis, fuit idonea.
Sie Carthaginiensibus pro numo erat nescio quid, pelliculae exiguae illigatum, et publice obsignatum, Aelchin. dial. de diuit. Cap. XXIIII. p. 78. edit. Petri Horrei. Lacedaemoniis pondus ferri, et quidem inutilis. Idem ibid. p. 8o. Plutarch. I reurg. p. N. Aliis gentibus pro auro, argento
et aere conchas, Leo Ase. Lib. VII. aliis grana et baccas, aliis mallas salis, adhibere placuit. Puisn- dorss. de iure nat. et gent. V, I, M. De corio, pa-piro, plumbo, aliisque rebus, in calamitate publiaca, maxime obsessis urbibus, pro pecunia expensis, ut recentiora, nostrique aeui exempla praetermittamus, videndus Polyaen. Strategem. III, /O. s. et ibi Majuic. p. πη. Sen. de benes V, ι . Enimuero, uti quisquiliae illae , quibus barbari pro numis utuntur i non nisi minutis commerciis inter ciues eiusdem reipublicae explicandis idoneae sunt: ita moneta συμcολιμη, in calamitare publica adhibita vere est loco tesserarum , vel chirographarum, quae summi imperantes, defuncti periculo, parata Pecunia se redemturos, pollicentur. Ita enim apud Polyaenum Timotheus persuasit mercatoriabus, ut ipsius sigi Ilo pro numismate uterentur,
ἀπαμασσομενους δε την σφραγιδα καὶ το αργυριον λαμζανειν, et τι reddentes Ilisium, si
308쪽
CAP. XIIL DE RERUM IN DOM. CONST. COM. 27s
Quamuis vero pretium numi definire sit Quam summi imperantis, ceu insta suo loco pluribus 'Px demonstrabimus: tamen, uti in pretio vulgari ratio habenda est aliorum, a quibus quid ad- dum siequirere cupimus, I. CCCXXX, Is.) ita facile numis Patet, qI Pecuniae quoque tale adsignandum esse pretium, quod alias gentes, quibuscum se nobis commercia sunt, non adspernaturas, probabile est, adeoque Aa sequendam esse rationem unius metalli ad aliud, quam pleraeque. genteS vicinae cultiores probare solent, nisi vel alios deterrere, quo minus nobiscum commercium habere audeant, vel ipsi insigne detrimentum pati velimus. '
Si enim numis nostus pretium iusto maius statutismus, aut exteri nobiscum commercii quid habere dubitabunt, aut mercium suarum pretium, pro ratione valoris interni monetae nostrae, intenis dent. Sin minore pretio numos nostros expendiis mus, quam genim vicinae: nihil certius continisget , quam ut numi nostri probi ad vicinos migrent, eorumque loco iactentur improbi et uiliores, ut nemo nesciat, quantum habeat. Hinc quum apud plerasque gentes moratiores pro ratione temporum aurum ad argentum modo esset in proportione duodecupla, modo undecupla, modo decupla, aliis quando etiam auri pretium vel intenderetur, vel minueretur: Vid. differt. nostr. de redin. monet.
ad iust. pret. XXIIII. 1equ. fieri non potuit, quin
detrimentum insigne caperent Arabes, qui pro aere et ferro teste Diodoro Sic. Bibliotb. III, s. aeri quale pondus auri, vel, ut Strabo Geogr. XVI. p. I 24. edit. notius. resert pro aere triplum, proferro duplum, pro argento decuplum auri pondus
rependebant, διατι την άπειρων, ἐργασίμ,
309쪽
276 IvR. NAT. ET GENT. LIB. I. καl τὴν σπάνιν των ἀν'ιλαμ9ανομένων, ων ηπρος τους-άναιγλ-οτεζα, tum propter operandi infestiam, tum quod indigerent iis, quae contra accipiebant, quorumque U.3 magis videbatur ad vitam necessarius. De Peruvianis suis simile quid refert Ynca GarcillasL. de la Uega dans ι' bistoire des neae V, . p. as.
Iam ut ad coNTRACTus, quibus interuenientibus commercia explicantur, I CCCXXVII, 7. perueniamus: facile unuSquisque intelli
tium vulgare, locum habuisse; I. CCCXXX.
notuisse. Inter eos, qui nondum inuento pretio eminente locum habuerunt, familiam veluti ducit prauuTATIO. Initio enim Α non aliter, quam vice rerum, Commercia exerce-hant mortales, seu merces suas operasue inter
se permutabant, ac proinde sis) permutationes sunt genus Contractuum antiquissimum, quod 46 et multo post retinuere gentes Ο-mnes, non modo quae 'aro, argento, aeri nullum statuerunt pretium, ') sed et quae iam pridem pecuniae usum habuerunt.
Id de maioribus nostris refert Tacitus de morib. Germ. Cap. V. qui tamen Obseruat, iam suo tempore Germanos Romanis prouinciis viciniores, aliis quam pecuniae cupiditatem concepisse. Idem de Scythis memoriae prodidit Iustinus Hisor. II, a. . de Satarchis, Scythiae Europaeae populo, Pompon. Mela de situ orbis II, δ. de Hispanis Strabo Geogr. III. p. 233. Sed et hodie idem institutum seruant . Lapo. Disitirso by Go le
310쪽
CAP. XIII. DE RERUM IN D . CONST. CΟΜ. 277Lapones, Samotedae, populique Asiae, Africae et Americae quam plurimi, idque de populis baris haris eo minus mirandum, quod et inuento pridemnumo, et Graeci et Romani diutissime non alio Contractu, quam permutatione, uterentur. D. Graecis notissimum est exemplum apud Homerum Iliad. v. Ua. de Romanis videndus Plinius Hist. nat. XVIII, 3. XXXIII, δ.
Est ergo PERMOATio rei nostrae pro re al- Quid et terius datio. Quod quum dupliciter fieri pos- quotu-
sit, Primum, ut neutra res aestimetur certum Ple m Ue ei statuatur pretium: deinde ut utriusque
pretii ineatur ratio: sequitur, 47 ut permutatio prior recte vocetur si MPLEX , posterior AESTIΜATolli A, et hincq8 illa donationi reciprocae ; haec 9 emtioni venditioni quodammodo similis sit, I. r. C. de permul. I. I. g. r. D. de contr. emi. quamuiS, So) priorem ideo diue sum a permutatione negotium esse, statuat Pu-fend. de inc. hom. et cis. I, ID δ. quod in ea, ut aequalitaS Observetur, necessiim non sit: quum tamen SI nec in permutatione Amplici obseruanda sit aequalitas.
In hae enim uterque contrahentium rem non suam, sed alienam; non iusto, quod alii statuerent, pretio, sed ex adfectione sua, aestimat, adeoque nulla est. rerum, sed adsectionis tantum, aequalitas. Quoisties enim maior est adquirentis, quam possidentis, adfectio, toties et in commerciis rationem haberi pretii adfectionis, diximus q. CCCXXXII, ' a. Exemplo esse potest commercium Glauci et Diom dis apud Homer. Iliad. v. 23α permutantium