장음표시 사용
321쪽
Contra ctus, qui inuent demum num locum habue runt emistio, vendito et Iocatio conduriSoa: 88 IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. casum nemo praestet, eum nee mandans praest re tenetur. Hinc si mandatarius, dum mandatum expedit, a latronibus spoliatus, vel dissicili modibo implicitus fuerit: damnum quod diuina prouidentia ita dirigente, passiis est, imputare non poto erit mandanti. Nam hau magis ea in fortuitu, quam mandato , imputari oportet, inquit Paullus, . Io. g. 6. D. mandati. Uid. Grol. de rure bessi et pac. II, δή, /3. Aliud tamen statuendum esse putant de legato, qui Principis imperio, publi- Corum negoriorum caussa, peregre abire iussissest, quem, quia in obsequio ei gloria relicta erat, merito indemnem a republica praestandum esse, censent. Uid. Huber. Eunom. ad L ao. D. manae Pilend. Iur. nat. eigent. V, 6. Hert. de biro II, to.
Progredimur iam ad alterum genus contractuum , qui inuento demum numo locum habere potuerunt, quales praecipue sunt EMTiouENDITIO et LOCATIO CONDUCTIO. Illa est contractus de re pro certo pretio tradenda. Hare contractus de usu rei vel Operis pro certa me cede praestandis. Quemadmodum vero PRE. TivM EMTio Nisest aestimatio ipsius rei, pecuniaria, ita MERCES vocatur aestimatio pecuniaria usus rei, vel operarum: ex iisque definitionibus patet, Io 3 emtionem venditionem et locationem conductionem semper hodie requirere pecuniam numeratam, Io eoque ipso hos contractus a permutatione, et Con
tradtibus do ut des, do ut facias, Deio vi des, et facio ut facias distingui: ' ios inter se ipsos
tamen illos maxime conuenire, et omnia sere Communia habere.
322쪽
CAP. XIII. DE RERvM IN DOM. CONST. CΟΜ. 289I Quamuis enim permutatio aestimatoria emtioni ven ditioni, quodammodo similis sit: q. CCCXXXVIII,
8. reipsa tamen ab ea differt, quod in venditione intercedat numerata pecunia,in permutatione aestiis maioria res pro re detur. Vnde facile patet, quid sentiendum sit de vetere Sabinianorum et Procuisitanorum controuersia, pretiumne in emtione venditione in sola pecunia numerata, an et in aliis rebus consistere possit de qua praeter viros doctos ad a. Inst. de emi. venae videndus V. C. Gotis
Quum ergo EMTIONE VENDITIONE id agatur, Uenes. Vt res tradatur pro certo pretio: g. CCCLI) mr e consequens est, I o6 ut emtori aeque, ac venditori, rem seu mercem notam esse oporteat, ac proinde Io7 non modo venditor eiuS qua- tes indialitates, vitia, oneraque, quae in oculos, sen- caret susque reliquos non incurrunt, emtori indita nςῖ, .care, ' verum etiam Io8 pati teneatur, ut hic rem lustret oculis, aliisque modis exploret: Vt adeo Io93 rerum, quae ad gustuin veneunt, venditio non prius persem sit, quam Dina sit degustatio, IIo rerum reliquarum, quae exin
ploratione indigent, non prius, quam facta sit exploratio, quum, si de ullo, sane de hoc
Contractu oneroso verum sit, quod dixit Euripides Gelope v. III. φῶς ἐμπολημα et gres. Lux contradibus conuenit.
Simi vitia et qualitates, quae incurrunt in oeulos, quaeque indicari superuacuum esset, quum, si quis in re fallitur, is caecitatis suae ac negligentiae poenam merito ferat: quo pertinet lis M. Marii Gratidiani cum C. Sergio orata, apud Ciceron. de osse. III, ιο. At leges Romanae, Ut , T homi-
323쪽
ctu laeadendus. 29o IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. homines sibi inuicem hoc ossicium eo certius praeastarent, statuerunt, ut in venditionibus ea etiam, quae nota ement venditori, vitia dicerentur isiaque reticentiae poenam ferret, qui quidquam di simularet. Nam, quum ex duodecim tabulis satis
esset, ea praestari, quae es ut lingua nuncupata, quae qui insciatus esset, dupli poenam subiretr a itiis Neonyisitis etiam reticentiae poena es constituta. suidquid enim es et praedio vitii, id saluerunt, s venditor sciret, nisi nominatim dictum esset , praesari oportere. Cic. de osm. III. ια qui et alibi Cap. XII. disputat, si vir bonus Alexandria
Rhodnm magnum frumenti numerum aduexerit in Rhodiorum inopia et fame, summaque anno nae caritate, si idem sciat, Complures mercatores
Alexandria soluisse, nauesque in cursu frumento onustas, petentes Rhodum, viderite dicturusnoid sit Rhodiis, an silentio suum quam plurimovenditurus' De qua quaestione videndi etiam Grocide rure belli et pae. II, /a, si sinu. P end. iur. Nanet gens. V, 3, s.
Ex eodem patet, III in emtione venditione aequalitatem seruandam rei et pretii,
omnem merito esse emendandam, siue illa 113 alterutrius dolo ac vi, siue iusto errori, a debeat originem, quamuis IIvi et hic merito repetendum sit, quod supra monuimus, laesionem alicuius momenti esse debere, quum et hic pretium non consistat in puncto, sed latitudinem aliquam admittat, nimisque Calidum videatur, ob quodlibet leuissimum damnum negotium rescindere, litibusque infini
tis portam veluti aperire. U. CCCXXXX.
324쪽
CAP. XVI. DE RERvΜ IN D . CONST. COΜ. 29rn Si nimirum inculpabilis, inuincibiIis vel inuoluntarius sit error. . CVII, 3 a. Alias enim liquis
rem nec fatis exploratam, nec visam, certo pre tio emite error nocere debebit erranri, nisi venis
ditor illum doIo circumuenerit, quod Labanem Iacobo, uxorem ementii fecisse nouimus: Genes XXVIIII M. quia merito poenas dat erroris, qui, nisi nimis supina fuisset negligentia, non et rare potuisset. Hinc recte Germani de hominibus, tam supine n Iigentibus, iactansi adagium a
Disputari solet de pistorio et CoΜΜODO REI Quem UEND AE , nec tum traditae, statimne illud ad penes sumtorem transeat, simulac de re et pretio Conuentum,an ante traditionem penes venditorem maneat 3 Equidem, quid iure Romano ea de re dum rei cautum fuerit, nemo ignorat: nec quiSquam venditati
a nobis exiget, ut de ratione istius oeci nonis multa hic dicamus. Nobis, de iure naturae nunc sollicitis, extra omnem dubitationis aleam positum videtur, Irs casum ferre dominum : I. CCXI. at nec minus certum elle arbitramur, II 6 non esse merum casum, qui ex alterius mora vel culpa prouenit, adeoque,
qui facto suo alteri damnum dedit, ad illud resarciendum omnino esse obligatum. I CCXI, IJ Ex quibus sequitur, II 7 ut, quia emtor iure naturae sine traditione fit dominus, I. CCLXXV. periculum, persedla emtione Uenditione, statim transeat ad emtorem, nisi II 8 venditor vel in mora tradendi, vel culpae alicuius reus sit. IT a S,
325쪽
Pulfendoe fili de rure nat et grait. Vis, 3 distinguentis. virum certus traditioni dies praefixus sit, neu ne, et, si praefixus sit, illene iam elapsus sit, necne. Aequissimum enim illi videtur, ut unte elapsum terminum res sit periculo venditoris: Ela pso vero termino, ob moram eadem emtori perCat. . Enimuero, quum emtor iure naturae et sine tra- , ditione fieri possit dominus, et, et apto termino, non semper venditor in mora sit, sed aliquando Et penes eintorem culpa illa esse possiit: nos ge- . neratim emtori periculum attribuimus, cuius in arbitrio fuisset, rememtam, sbluto pretio, statim accipere. Sin vero ille ex sua parte adimpleuit contractus leges, vel eas implere paratus est: venditor, qui in mora tradendi est, periculum morito sustinet, siue certus traditioni terminus praefixus fuerit, siue non fuerit.
Iuris Quum ergo emtor sine traditione statim fiat Rom ni dominus, ac proinde periculum ferat: cI. - . CCCLIII, Ii7. consequens est, II 9 Vt vera,equita quidem sit doctrina iureconsultorum de periti natu. Culo rei venditae, sed ea cum reliquis iuris Ro-rali con-mani principiis male cohaereat, quia, domi-uς xt nium sine traditione ad emtorem transire, negant. izo Vt quum domino ius sit et fructus et accelliones commodaque reliqua ex re sua
iam commoda rei venditae competant. I 2I
Vt tamen id tunc demum procedat, si emtor venditori de pretio quocumque modo satisfecerit; ' siquidem alias simul haberet rem, si in ut pretium, adeoque cum alieno damno
s ne iusta causia fieret locupletior. 0. CCLVII.
326쪽
CAP. XIII. DE RERUM IN DOM. cONST COΜ. 293I Satis eisse aurem de pretio videtur, non solum a . qui illud repraesentauit, sed et, cuius fidem sequutus est venditor, V. g. usuras sibi in singillos annos stipulatus. Hine quamuis simplieissimum contractuum genus videatur illud, quando, soluto pretio, illico res vendita traditur, i. e. si Groeea fide inter se mercantur homines, quod commercii genus solum in republica sua tolerare voluit Plato de Legib. Lib. XI: pro hac tamen rerum conditione vix sperandum est, id semper fieri posse, et ipsa experientia docet, commercia magis fide, quam
mercatores vocant den credit, quam rei pecuniaeque commutatione, constare.
Quandoquidem vero venditori, qui inmo- Quandora tradendi, culpaeue alicuiuS reus est, res Venslito- merito perit: s . CCCLIII, 118 facile unus Π si se quisque intelligit, I 2I emtorem a periculo immunem esse, si venditor, illi osserenti pretium, vacuam rei venditae possessionem tradere Vel nolit, vel non possit, itemque i 23 si Probetur, Venditoris culpa, vel negligentia factum esse, Ut res vendita, vel tota, vel pro Parte, periret.
Emtio venditio porro fit eo consito, vires Uendupro certo pretio tradatur, g. CCCL. et ani- UVeΠ mo quidem, dominium in alterum transferen
di. I. CCLXXVIII, 33.) Quum Vero, qui
rei dominium titulo oneroso, veluti pro certo pretio, in alterum transtulit, ad praestan
dam euictionem sit obligatus: sq. CCLXXIIII.
327쪽
α94 IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. ' contractum antecedente euicta sit, non autem,
, , si post Venditionem demum aliquid RV'
nerit, cuius caussa quis re sua priuaretur, ne a 26 si casu, vel vi maiore, res ei sit erepta. '
' Sane et quae vi maiore contingunt, casu contin gere videntur. Quandoquidem ergo casum, perinfecto iam contractu emtionis venditionis, fert dominus: q. CCCLIII, II 7. etiam, re vendita casa vel vi maiore sibi erepta, damnum deuorare, nec a quoquam ectere euictionem potest. Ceterum nestum eth dubium, quin quemadmodum alia pacta, quae huic contractui accedunt, rata esse oportet et ita et conuenire inter se possint emtor Et venditor, ne quid euictionis nomine praestetur, sed res sit emtoris periculo, quale pactum virginis venditioni. adiicit Sagaristio apud Plaut. in Persa IIII, ψ.
Prius dico: bane MANcupio nemo tibi dabit, iam Iris 3 Do. Scio.
g. CCCLVII. Huld Quia porro emtio venditio est contractus, contra- β. CCCL.) contractus vero duorum consen . sum requirit: 0. CCCXXVII, 6. facile patet,' ir ) in emtione venditione omnia redire adcte ad i. consensum, adeoque I 28 ei qualiacumqueniuntur. Pacta, modo non improba ac fraudulenta, adiici posse, veluti I 29 ADDICTIONEM IN DIEM, I 3 o) LEGEM COΜMISSORlAM, I 3I PACTUM DE RETRovENDENDO, I 32) itemque PROTOMisFOS,I33 de EvicTioΝE non praestanda, IJO de poENA in casum poenitentiae praestanda, et si qua sunt eiu et generis alia.
Definitiones horum pactorum ex ipso iure ciuili nota sunt: ADDὲCTIO IN DiEM est pactum de emti ne venditione vel perficienda , si intra certum . diem nemo plus obtulerit, vel iam persecta r scinae
328쪽
CAP. XIII. DE RERUM IN DOM. CONST COΜ. 29sseindenda, si quis intra istud tempus plus, nee
prior emtor tantumdem obtulerit. LEX COMMas somA pactum quo venditor, rem inermam fore, cauet, si pretium ante certum diem non soluatur. Exemplum est apud Corn. Nep. in vita Attiei Cap. VIII. PACTuM DE RETROvENDENDO COn uentio de re vendita, pretio ante vel post certum diem, vel quandocumque restituto. venditori redis
denda. Qualis est venditio apud Liu. XXXI, 33. et Iulium Capitolin. in Mareo Cap. XVII. Ρ ctum preοταμ σεa e conuentio de re iterum v nati venditori potissimum eiusue posteris tantum. dem pretium, quod alii offerunt soluentibus , vendenda. Reliquorum pactorum natura et indoles ex ipsis vocabulis facile intelligitur.
Ex eodem axiomate colligimus, I 33 licere N.e non venditori in venditione sibi aliquid EXC PERE , exem 36 utrique vero contrahenti CONDITiONEM Ptiones, quamcumque, quae honestari bonisque mota 'ondi ribus non repugnat, itemque 337 DIEΜ, ante 'quem res tradenda, pretiumue soluendum sit, adiicere, ' quin I 38 et ita conuenire, Ut pretio ab emtore nondum soluto, dominium tantiSper penes venditorem maneat, vel I39 Vt emtor, pretii parte sub usurarum lege χ- Cum retenta, de euictione securus praestetur,x o ut accessoria cum re principali veneant,
a) ut res vendita venditori pro certa merce de locetur, cetera. Quin et ipsa venditio ad certum diem ita fieri pot
est, Ut circumacto tempore, pactione definito, res vendita ad venditorem eiusue heredes reuerta tur, nec emtor reposcere possit pretium. Exem
329쪽
296 IVR. NAT. ET GENT. LIB. I.
dentium, id probant Pusend. Iar. nan et gent Hs, . et ibi Uert. p. opo.
Emtio Praeterea et id inde inserimus, 3 3 quod,
Per Ru quamuis emtio venditio alioquin requirat ae-
s a. pee men contrahentiS consensu conueniri possit auersi, de eius generis emtionibus venditionibus,nς , quae ob inaequalitatem quantamcumque non rescinduntur. Tales sunt I- AUCTIO, quan do pretium non a venditore indicatur, sed ab emtoribus, licitando certantibus, definitur: I4s) EΜTIo Sun HAsTA, quippe quae ni- . hil aliud est, quam auctio sollemnior, et auctoritate publica instituta, I 46 EMTiO PER - AUERSIONEΜ, quando res disparis pretii, vel incertae mensurae, non singulatim, sed coniunctim, aestimatae, emuntur, denique I 7 ΕΜTIO SPEI, quo et ollam fortunae, similiaque negotia, retuleris, quando quis pro re vel quantitate , adhuc incerta, ac ex eventu demum certa futura, certum pretium soluit. In quibus contractibus omnibus quum aequalitas non requiratur: n. I 3. consequens profecto est, I 8 ut neuter contrahentium hic de laesione conqueri possit, nisi vel dolus altem utrius intercesserit, vel de re, quam euentus offert, a Contrahentibus non fuerit cogit, tum. ')
n Et inde decidenda erat Iis inter iuuenes Μilesios, qui iactum retis emerant, et piscatores Coos, qui illum vendiderant, et postea mari extraxerant tri
eodem aureum. Equidem, utrisque sibi hunc in- . spera-
330쪽
CAP. XIII. DE RERUΜ IN DOM. CONST. CΟΜ. 97 speratum thesaurum adserentibus, neutris eum adis dixit Apollo, absurdeque pronunciauit:
πι σοφώ πάνlων πρωτος; τνπον ἀυπDe tripode ex Phaebo quaeris, Milesia pubes'mis tripodem addico, cui fit sapientia prima.
Laert. I, 28. Val. Max. IIII, I. Sed satis constat, tripodem, si de domino non constiterit, fuisse piscatorum. g. CCCXXIlli, 69. 7o. Nec obstabat . profecto contractus, cum adolescentibus Milesiis 1nitus, quippe qui sibi non tripodas aureos, de
quibus neutri contrahentium cogitauerant, sed pisces, quos capturi essent, fuerant stipulati. Confι. 8. q. r. D. de contr. emt. I. II. g. est. et L M. D. de in. emi.
Alter contractus, qui inuento demum nU- Loeatio, mo vel pretio eminente, locum inter morta- etiam Ies habuit, est LOCATio CONDvCTIO. I. CCCL. Quamuis enim iure Romano in locatione Prae- tieri ooiorum rusticorum, quippe fructuosorum, et- demum iam pars stuctuum, quam auantani vocant, ') pretio mercedis vice fungatur, laI. c. loc. conae sic vero hic contractus, etiam ante inuentum pre- eu tium eminens, locum habere potuerit: nulla habuit. tamen est ratio, cur non potius ad contractum Do vae DEs referri possit illud negotium, quum tunc rei usus non Cum numo, tamquam pretio
eminente, sed cum pretii vulgari fructuum comparetur, adeoque Contingere possit, ut, quia fruinium non eadem semper aestimatio est, sed illa pro sterilitate ubertateque anni mo-