장음표시 사용
341쪽
Rer. Bele. Lib. XIII. et Annalitae Belg. reliqui ad
tantum locum esse in oppignoratione rerum fluctuosarum: quumque fructus vice usurarum sint, I 8s eos non notabiliter excedere debere usurarum modum, quem supra aequitati conuenientissimum esse, diximus I 86 Casum hic quoque non ferre creditorem, nisi aliud conuentum sit, ac proinde, i87 si ob sterilitatem Calamitatemue publicam tantum non percipere potuerit creditor, quantum ei usurarum nomine debebatur, illud debitorem merito aliunde supplere debere.
Omnibus vero his contractibus commune est, i88 quod, quia in securitatein crediti ineuntur, g. CCCLXVllII.) creditori ius sit pignus et hypothecam ob moram debitoris distrahendi, et, deducta sorte, cum usuris, reliquum tantum pretium restituendi debitori: nisi 189 adiecta sit LEx coMMissostiA, id est, pactum de re oppignorata, si intra certum tem PuS non reluatur, creditori pro sorte et usuris relinquenda. Quamuis enim id paetum improbent leges Romanae recentioreS, ') I. um C. I beod . de commissor. resinae l. est. C. de pare pign. idque iure fieri potuerit, ob credi-Lorum quorundam auaritiam: non tamen inde sequitur, ut et ius naturae, quod domino alienationem rerum suarum sub quacumque
342쪽
CAP. XIII. DE RERUM IN DOΜ. CONST. CΟΜ. 329 .
conditione permittit, sq. CCC II, 13. im
probet huiusmodi pactum, a quo ne principes quidem et gentes liberos abstinuisse, exemplis variis demonstrauit laudatus Hert. ad P enae V, Io, I . p. 737.
Ueteres enim leges, strictius inhaerentes simpliciis tali iuris naturalis, nihil habent, quod huic PACTO COMΜissost io aduersetur. Immo libera adhuc reis publiea illud pro licito habitum esse, probat locus Ciceronis Epist. ad famil. XIII, fC ab eodem Heristio, et ante eum a Iac. Gothofredo ad I. vn. C. Theod. . de commisi. rese. adlatus Philotes Alabandensis Cluuio aedito bae eommissae 1hnt. Sed mira creditorum asperitas, qua miseri debitores, pignora debito pretiosiora sub hac conditione dare coacti, ad incitas redigebantur, demum subegit principes, Vt hoc pactum, cum maximo debitorum detrimento coniunctum, legibus seuerissimis proscriberent.
Tertius,qui et ante inuentum numum,et post- -ο ea, locum habere potuit, contractus est FiDEiv sio, id est, obligatio ad id, quod tertius debet i ita eo ' in subsidium soluendum. Si quis enim, se pro realis et altero non in subsidium soluturum, constituit, opse sed una cum alio in solidum sese obligat, pEus, missio . et obligatio utriusque CORREALis vocatur. Denique qui alterum, contentiente creditore, obligatione liberat, eamque in se totam suscipit, is ExpROMiSSOR adpellatur. Qui contractuS Ο-mnes aeque, aC pignoris, in securitatem creditorum excogitati sunt, ct frigeicentis inter homines amoris ac fidei argumentum praebent
343쪽
Si enim tanrux esset inter homines amor, quantum esse oporiebat: nec creditor dissideret debitori, neci debitor de creditore defraudando vel cogitationem animum subire pateretur: et sic nec pignora, nec fideiussores, nec correos, nec expromissores, quisquam exigeret. Dum vero hodie tam oculatae sunt manus, ut, nisi quod vident, nihil omnino credante argumentum hoc est humanae perfidiae, tepescentisque amoris luculentissimum. Obseru
uit id iam Seneea. qui de Bense. III, os: Vtinam, inquit, nulla sipulatio emtorem venditori obligaret nee pacta conuentaque impressis fignis custodirentur 'fides potivi illa fe=uaret, et aequum colens animus 'Sed ne tria optimis praetulerunt. ex cogere fidem, quam 'ectare, malunt. Adhibentur ab utraque paris D testes: ide per tabulas plurima nomina, interpositis parariis facit. Ille non es interrogatione con- .
rentur, nisi remsua manu tenuit. O turpem humano generi FRAvDIS AC NEavlaei AE PUBLICAE CONFEM
εioNm l Annulis nosti is plus, quam auimis, creditur.
ἔub. . quum alterius obligationi in subsidium acce-' - Iideat 3 dant, non esse locum, nisi id, quod debetur, ita sit comparatum, ut a quouis aeque commode, ac ab ipso debitore principali, praestari possit: adeoque I91 ipla rectae rationi aduersari fideiussiones pro capitis damnatis, quamuis eas veteres quaedam gentes admiserint: ') nec i9a quidquam obstet, quo minus, si mulcta expiari pollit crimen, alius pro alio intercedat, seque mulctam pro reo soluturum . in subsidium constituat.
I De GraecIs res certa est ex variis exemplis, quae iam collegit Pulandorsis iur. nat. regent. H/o, a. Esi et statuta, quae vadum usum probent, ostendit lauda.
344쪽
CΛP. XIII. DE RERUM IN DOΜ. CONST. C M. 3I IIaudatus Hert. ad Pufend. ibid. p. Dum vero alii huiusmodi obligationem fidotus loriam defendi poste existimant exemplis sacris Geu. XXXXII, π.
XXIII, o. ι. Reg. XX, ro. eos omnino fugit raia tio. obligationem Rubenis stolidam esse. unu quisque intelligit, maxime quum non suum, sed innocentum liberorum, capita vel uti oppignoret, et quidem non pro reo capitalis criminis: sed pro Beniaminis fratris reditu ex Aegypto. Unde vix probabile est, Iacobum virum pium et prudentem conditionem accepisse. Iudas quidem fidei ubet, sed non pro capitis damnato, nec vitam oppigno inrat. Denique s. Reg. XX, Ist. nemo vitam pro re obligat, sed custodia eaptiui illi demandatur, sub capitis perieulo. Vt hinc manifestum sit, hane veterum consuetudinem in sacris litteris non reperiare praesidium.
s. CCCLXXVI. Quod ad obligarionem fideiussorum alti obliganet, ex eadem definitione I. CCCLXXIIII ) tio fid patet, I93 eos se obligasse ad idem, quod creditor a debitore iure evigere potest, adeoque 19 iniquum cile, plus sibi fideiusseribus, quam a debitore, stipulari creditorem: ips) obligationem fideiussorum esse subsidiariam, ac proinde I963 iure naturali illos non
indigere singulari BENEFiClo ORDINIS Vel EXCUS- ,
si oNis, sed I97 tum demum conuiniri poste, si satis constet, debitorem principalem soluendo non esset ' 1983 Plures fideiussores, qui
pro iisdem personis iisdemque rebus intercesserunt, merito pro rata tantum teneri, nisi se vitro et diserte in solidum obligarint: atque hinc i99 NE BENE Fici VM quidem Divlsio Nis illis iure naturae esse necessarium,
quippe pro rata obligatis, etoo nisi V - - sorte
345쪽
forte confideiutares soluendo non sint, idque fideiu tar ignorare non pomerit.
I Contraria quidem fuit gentium multarum sentenistia nimirum fideiussorem et ante debitorem principalem conueniri posse. De Ebraeis vid. Prom. XX,/α XVII, ι8. De Graecis notum illud Thaletis: Eγγυα, παρα δ ατη. sponde, et noxa prae erit. Denique et Germanorum fertur vetus par Oemia: Den burgen musi man murgen. Cons. Sciali. . Exere. XXVIII, αν. Sed et Romanis idem rigod placuit, donec Iustinianus beneficium ordinis vel ex stionis inuexit Nouelia IIII. Enimuero quum fideiussor non nisi in subsidium alterius obligationi accesserit, et, si ipse illico conueniretur, inter fideiussorem, reum et expromitarem nihil esset diseriminis futurum: ipsa recta ratio docet, illum teneri in subsidium, nec ante debitorem principalem esse conuenipndum. Cic. Epist. ad Attis. XVI, os. Sponsores adpellare, videtur habere quamdam δυσωπίαν.
f. CCCLXXVII. oblig - Quum porro, Mi se alteri insolidum obli- genti f. CCCLXXIIII. sacile patet, roi
' creditoris in arbitrio esse, ab utro exigere ve lit solutionem, ' aoa uno vero expungente nomen, alterum liberari, sed tantum ratione Creditoris, cui; quod debebatur, solutum est, et o3ὶ non ratione correi, qui dum pro correo
soluit, eius negotia gessit, I. CCCXXXXVI.
adeoque omnino indemnis ab altero praestan-
'ὶ Non ergo hie locus est diuisioni obligationis. Quia
tamen, si uterque reus soluendo est, et uterque facile potest interpellari, nul Ia iusta caussa est, Cur unum urgere, totamque summam ab eo solo extorquere velit creditor: ipsa eum humanitas, non adeo. amare ius suum persequi, sed reum
346쪽
CAP. XIII. DE RERUM ET DOM. CONST. CΟΜ. 3I3 utrumque urgere iubet. Neque enim patitur humanitas, ut aliquid ab altero cum eius incommodo exigamus, quod facilius et sine nostro alteriusque detrimento consequi possumus. q. CCXVI, 8.
Denique ex ExpnoMisSORis desinitione g. Aedentis CCCLXXIIII. colligimus, ΣΟ eius eamdem quo es esse obligationem, ac ipsius debitoris princi- Palis, adeo, ut ros) hic expromissone cum Consensu creditoris facta liberetur, ac proinde zo6 expromissor nec ordinem vel debitoris CXCussionem urgere, nec ro creditor, si ab expromissere suum seruare non potest, ad de-hitorem principalem , quem semel liberauit. Currere possit, sed ab expromissore, cuius. fidem sequutus est, id, quod sibi debetur, simpliciter exspectare cogatur.
Proximus est contractuSSOCIETATIS, quem Contra non minus ante inuentum numum, quam Post- eius so- ea, locum inuenire, vel ex eo intelligitur, cietatis.
quod nihil aliud est, quam lucri, ex collatis rebus vel operis prouenientis, damnique inde
emergentiS, inter plures communicatio. ' Res vero atque operas aeque ante inuentumnumum, ac postea, communicari potuisse, nemo temere dubitabit.
Itaqne hic agimus de communione, sociorum consensu inita. Consensus vero quum vel expressus lie, vel tacitus, et hic idem, quod ille. Opereturi. q. CCLXXV, as. consequens est, ut et societas tacito consensu, id est, facto, contrahi possit. Hert. dis. de societatefacto contr. Prout vero vel omnia
347쪽
bona, vel quaedam tantum, vel res quaedam sinis gulares operaeue, conferuntur, societas vel vNivrR-sALis , vel GENERALIS , vel SINGvLARis solet adpetis lari. Vniuerjalem et generalem aleam quodammo. do continere , in singulari aequalitatem obseria uandam esse, recte monuit Grol. de iure belB etpae. II, ra, M.
Quum ergo in societate vNIvERSALI Uniue . ' A. in in GENERALI quaedam bona communia sint, rate vesia ita tamen, Vt hic contractus quodammodo versali hi eam contineat: f. CCCLXXVIIII. con- et gen ' sequens est, et o 8 ut lucrum quidem et damnum inter socios hos commune sit: at ro9 collatio tamen admodum inaequalis esse possit, nec rio habeat socius, quod conqueratur, si, exigentibus necessitatibus , unus socius, qui minus contulit, altero pluS expendat: immo, quin a II sociuS contractum ab altero aes alienum pro rata exsolvere debeat, eo minus videtur dubitandum, quo magis expediti iuris est, et lucri ab uno facti alterum esse participem, eumque, qui commodum e re sentit, merito et incommoda krre debere.
Contra quum in societate siNGvLARI meri to obseruanda st aequalitas, f. CCCLXXX.' ea vero in collatione non semper obseruetur rsequitur sane, a Ia) ut aequalitas illa in diuidundo lucro et damno non possit esse arith
metica, sed geometrica, adeoque, et 13 qui
plus rerum Operarumue in Commune Contu
lit, tanto plus lucri damnique serre debeat,
348쪽
quanto alter minus contulit. Quandoquidem tamen in suis rebus quisque alteri qualecumque Commodum concedere potest: g. CCCVIlILIῖ. nemo negauerit, 2I ) posse socios pactionishus inter se aliud statuere, et in diuidendo lucro damnoque vel aequalitatem arithmeticam, vel ais) qualemcumque inaequalitatem probare, dummodo non 2I6) dolo unius ex sociis hoc negotium degeneret in societatem leoninam. Phaedr. Fab. I, L
v Sunt qui hic aequalitatem arithmeticam, tamquam inter fratres, seruandam esse statuunt, et ita interis Pretantur I. o. I. as. I. So. D. pro foc. aliosque iuris Romani locos. Connan. Comment. iuri cis. VII, m. s. Hub. PraelecI. ad tit. Inst. de sciet. Sed quum fictionem redoleat illa sociorum fratemnitas, adeoque in iure naturae eius ratio haberi nequeat, et praeterea hic lucrum ex rebus operisque, in commune collatis, proueniat: nihil aequius profecto est, quam ut lucrum damnumque pro rata rei operaeque collatae diuidatur. Recte Aristoti ad Meom. VIII, ια Eν κοινωνιαλαμιζάνουσιν Α συνίαλλόμενοι πλειαν. In pecuniarum communione plura accipiunt, qui plura contulerunt.
Denique obseruandum, quum haec socie' Arisbelatas consensu, vel per modum Conuentionis sieeat,
contrahatur, . CCCLXXVIIII. ') ri ) ex altero
iuris naturalis principiis vix deduci posse regu- nullo, Iam iuris Romani, ex societate cuiuis excedere licere, dummodo id non intempestiue et in al- deis. terius fraudem fiat: ' sed potius ai8 rem omnem redire ad legem conuentionis, et hinc,
si perpetuam societatem inire placuit, eam debere
349쪽
3ris Iun. NAT. ET GENT. LIB. I.
bere esse perpetuam, sin temporalem, temporalem; nisi quod, ri 9)si alter sociorum iniuriosus, damnosusve iit, vel leges Contractus manifesto violet, aequissimum videtur, socio
facultatem esse debere, et ante tempuS con
stitutum societati renunciandi.
Quod vel ex ipsis rationibus, quibus veteres iuris conditores utuntur, liquido probari potest. Modo enim hanc reddunt rationem, quod communio sit mater discordiarum: I. 7 . q. 20. D. de legat. II. modo, quod naturale vitium sit, negligi id, quod communiter possideatur: I. a. C. quando et quib. quarta pars, quibus tertiam rationem addunt nonis, nulli, quod personae, quam socium adsciscimus, qualitas et industria eligatur, adeoque si spei non respondeat socii fides et diligentia, socio merito saluum esse oporteat societati renunciandi arbitrium. Enimuero non minores saepe discordias exincitant emtio venditio et locatio conductio, inquibus tamen negant, locum esse poenitentiae. Et non minus aliquando negligulitur aedes, aliis Io- Catae, quam communes, et tamen ideo contrais ctum ante tempus abrumpere iron licet. Denique et, qui operas conducit, personae qualitatem et industriam eligere solet, et tamen contractum an
te tempus finire nequit. Si ergo de reliquis conistractibus valet regula: Sicut initio liberapotestas unicuique es babendi. vel non babendi contractus rita renunciare femes constitutae obligationi, aduerissario non consentiente, nemo potes: I. s. C. de obLet art. quidni etiam de societate idem omnino duci posset ξ
Quia subiicimus DONATIONEM , per quam intel- iustum si mus promissum de re nostra in alterum gra-ς ς do a transferenda. Ex ea vero definitione faci-α Ie patet, aeto eam non modo pure, sed et iub
350쪽
quacumque conditione, adeoque et ar sub conditione etiam mortis donatoris, vel e uscontemplatione fieri posse, adeoque ara recte diuidi in DoNAΥioN- iNTER UIUOS, et MOR- , . Tis CAvssA. 223 Rem inter vivos donatam merito esse tradendam, nec aet ) donatori eam reuocandi superesse arbitrium. Denique ex
iis, quae supra diximus, colligi potest, a24
donatarium, re euicta, a donatore petere non
posse euictionis praestationem, g CCLXXIIII,
24. et aas donatori ad gratum animum qua- α uis occasione verbis factisque testandum Omni
no esse obligatum. I.CCXXII, 4o. g. CCCLXXXIIII.
Denique de omnibus generatim contracti- Corolla hiis adhuc monendum est, 226 illoS, quia ita quam consistunt in consensu, g. CCCXXVII. dam de ab iis esse ineundos, qui vel a natura, vel a legibus, consentire non prohibentur. 227) De- generei inde, quia contractus commercii caussa inuenti sunt, g. CCCXXVII contrahendum quoque esse de rebus, quae honeste, et permittentibus legibus, in commercio esse possimi: ac proinde ar8 nullum valere contractum de rebus , turpibus, impossibilibus, rebus per leges commercio exemtiS, quamuis 228 quum res pleraeque non natura, sed legibus positivis commercio eximantur, eae etiam contractus permittere possint super rebus, super quibus aliarum gentium legibus et moribus contrahere non liceret. '
Exemplo esse possunt cadauera. Ea oppignorare, ' apud nos procul dubio et inutile esset, et pro contractu