장음표시 사용
51쪽
IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. gentibus, e. g. iura matrimonii, patriae potesta
An a Iu- quo colligimus , qS ius naturae a iure renatu gentium nec principio cognoscendi, nec ipsis rae dia regulis, sed solo obiecto, disterre: adeoque uς sum 46 rationem eos fugere, qui nescio quod ius gentium, a iure naturae diuersum, sibi fingunt.
quod veteres commenti stini, proprie huc non Pertinere, quum nec a Deo constitutum, nec per rectam rationem promulgatum, nec Vniuerso generi humano commune, nec denique
Pleraque , quae ad ius gentium positiuum referuntur, vel ex ipso iure naturae, vel ex moribus, vel ex lege aliqua, pluribus gentibus communi, ori untur. Iva iura legatorum pleraque ex iure naturae recte explicantur. Multa quoque inter se seruab ni Graeci, quae barbari insuper habebant, v. g. vi inducias darent victis ad eadauera tollenda. Postea mores Germanorum paene omnibus gentibus communes facti sunt, uti recte obseruauit Grol. de iure belli et pax. II. S, r. a. Denique et inter Cluistianos mores quidam in leuerant, quorum apud posteros vix mansit vel figium. Leibnit. Praefat. Cor ire. gent. diph pag. VIII. cuius et haec est elegantissima obseruatio , quod multa, quae olim Pontifex Romanus veluti in communi gentium Christianarum republica sanxerit , pro iure Christianarum gentium communi sint habita. Quod elegante exemplo de v1u balistarum aduersus Christianos ex cap. vv. X. de sagittar. illustrat Hert.
ad Pufendorf. de iure nat. et gent. Lib. II. Cap. III. q. XXIII. list. c.
52쪽
CAP. I. DE NAT. ET CONST. IUR. NAT. I9
Itaque non inutile fuerit, iura haec, quum Partitio ad eamdem normam exigenda sint, hoc libello operis. Coniungere, illa tamen, qutum et obiecto et adplicatione disserant, simul intractatione distinguere, et utrumque ius seorsum eo expendere ordine, ut librum opusculi priorem iusti NAIvRAE; posteriorem iusti Gina iuri destine
DE ACTIONUM HUMANARVM NATURA ATQUE INDOLE.
g. XXVII. EX iis, quae hactenus de natura et Con- Transi.
stitutione iuris naturae ac genrium dixi rio admus, non obscurum esse existimamus, illud ad dirigendas ΗΟΜiΝvM ACTIONES Perti actionianere, adeoque rem ipsam exigere, Ut de ea- buc huis rum natura atque indole paullo accuratius aga- manis.
Varios in homine motus, variasque COn- Quid tingere mutationes, ab ipsa rerum Omnium actio et magistra, experientia, satis superque conuincimur. Quum vero motus nullus sine sufficien tri te aliqua caussa motrice fieri atque intelligi pos terna et st: motus quoque omnes, quos in homine extera ldeprehendimus, caussam aliquam sufficientem habere, eamque vel in ipso homine, vel
extra eumdem esse oportet. Motum ergo, cuius caussa suificiens in ipso homine est, ACTI B a Nin;
53쪽
NEM; cuius caussa extra eumdem quaerenda est, PASSIONEM adpellamuS. Quum vero motus iste, qllem ACIIONEM vocamuS, Vel in Cogitatione consistat, vel in corpore a voluntate Loducatur, Prior ACTIONIS INTERNAE PΟ-erior FXTERNAE nomine venit.
Passo- Passiones ergo quamuis non a nobis ipsis,nes quo- sed a caussa extra nos posita, proficiscantur, ac VPβψτα eatenus non sint in potestate nostra, sed saepenumero et nobis inuitis oriantur: aliquando tamen veluti repelli possunt, atque impe
diri, si instructi simus viribus sussicientibus ad
resistendum caussae, extra nos positae, motumque huiusmodi in nobis excitaturae. Conintra ea etiam contingere potest, ut veluti adiuvemus hanc cauilam motricem, eXtra nos positam , ut motum hunc in nobis tanto facilius ciere pollit. ') Ex quo consequitur, ut pal-siones aliae sint i N NOsTRA POTESTATE, aliae
NON SINT. ) omnia haee exemplis luculentissimis Dei Ie possimi illustrari. Calefieri est pallio. Et aliquando resistere non possumus, si aere admodum calido itee facimus: aliquando possumus, si hieme procul a foco recedamus: aliquando illam veluti adiuva. mus, quoties nempe propius accedimus ad ignem, ut tanto magis incalescamus. Calefieri ergo aliquando est in potestate nostra, aliquando non est.
Q. Quum ergo ius naturae circa actiones homi sh d; num libera Suersetur: g. illi. consequens est, sectioni I ut illud non dirigat palliones, quae non sunt
54쪽
in potestate nostra: a Ut, quamuis illud quaedam sancire possit de passionibus, quatenus in potestate nostra sunt, non tamen tunc dirigat passiones, sed actiones liberas, quibus resistere vel subuenire possemus his passionibus, ostendatque quid nimirum sit ossicii nostri ci ca passiones illas vel impediendas, vel adiuuandas. ')I Ita sane irae, qua adficimur, Ieges praescribI non potiunt: at actiones nostras dirigere lex potest, ut ne irae fraena laxemus, ut resistamus principiis, ne illam ad impetum peruenire patiamur, ut acti nem, feruente hac animi perturbatione, suspendamus, cetera. Haec omittentem quis neget aduersus legem peccare ' Recte ergo, si quidquam aliud ,obseruauit Cicero Tusc. Ouas. I, r. an increm omnes morbos et perturbationes ex adspernationerationis euenire, id est ex omissione eorum, quae agenda suadet recta ratio, ne vehementioribus distis animi commotionibus succumbamus.
Itaque solas Aca iONEs nostraS dirigit ius nam Arieliuturae. Quamuis vero hae omnes caussam sus- ea illa, ficientem in ipso homine habeant: j. XXV.) yersetur eadem tamen experientia docet, aliarum aelio- u na num nOS nobiS semper conscios, easque in ' 'potestate ac arbitrio nostro stas, alias ita esse comparatas, ut ex dispositione quadam mechanica oriantur, ac proinde nec earum no- his conscii semper simus, nec easdem in potestate nostra habeamus. '
I Sie in potesate nostra es, stare, sedere, an ambulare; loqui, an tacere; dare aliquid, an nobis reti nere malimus. Et harum omnium actionum, dum eas edimus, nobis eonscii sumus. Contra per nos non stat, quo minus cor per συτολην κ'
55쪽
IVR. NAT. ET GENT. LIB. I. διας λην, intestina mora peristallico , sanguis per circulum moueantur. Quos morus saepe nec 1entimus, nec eos in nobis fieri, nouimus. Paullo aliter hanc distinctionem accipiunt Stoici, quamlo τῶν ρι ων τα μυεν ς' ηαἰν, τα δε ουκ εφ' νεῶν meis quaedam aN POTE&TATE nostra ESsΕ, quaedam NON EssE, docent. Ad priora enim referunt opiis nionem , adpetitionem , desiderium , auersati nem, uno verbo, quaslibet nostras actiones: ad' posteriora corpus , possessionem, gloriam, princi- Patum , quaecumque denique nostra opera non sunt. Epictet. Enchirid. Cap. I. Ac proinde rerum haee est diuisio, seu τίουν οντων, non actionum
A lo. Actiones, quarum nobis conscii semper su-nes Vel mus, quaeque in potestate nostra ac arbitrio hi.' hi sunt, HUMANAE vel MORALES, quarum nec coniaria is , scii nostri sumus, nec arbitri, PHYSsCAE, vel N Ies. TVRALES adpellantur. Quare illas LigERAs; has Eas an NECESSARias esse, facile patet: atque inde me-d gδς rito insertur, 3 humanas vel morales tantum
iusi. I actioneS a iure naturali dirigi, f. IIII. ) non naturales, nisi quatenus, ut has vel adiuuemus, vel turbemus ac impediamus, in nostra potestate positum sit.
Quamuis enim, ut paullo ante diximus, in circuislum sanguinis, motumque cordis et intestinorum in se nihil nobis sit arbitrii: experientia tamen do-
. cet, posse nos illos motus non modo medicamenistis et remperantia adiuuare, verum etiam eosdem,
vel turbare ingluvie, vel ferro, venenis, aliiSqu modis plane sis fere. Quis emo dubitet, quin ius naturae prohibere possit, quiaquid motus illo, naturales. unaque ipsim vitam, turbat vel abrumpit Animaduerterunt hoc ipsi veteres philosephi. Etsi enim plerique neteio quid laudabile facere exiis, stima. Disitigod by Corale
56쪽
CAR II. DE ACTION. HUMAN. NAT. ET GENT. 23stimabant eos, qui ultro sibi manus inferent violentas: eleganter tamen Democritus auud Pluistarch. de Ianit. tuenda p. sas. ξι το σί193 α Οικα-σωτο τὸ ψυχ' κακωσεως, ουκ αν άυlην απο-υγειν. Si eorpus animam damni iniuria dati ac garet, banc, quin condemnetur, sugere non
Quum itaque ectiones humanae, morales, Princi- liberae, sint in potestate nostra atque arbi- p δ δ' trio, g. XXVIlII. in potestate autem no- sum, 'stra sit, quidquid a voluntate nostra dirigitur: natum, , consequens est, s) ut actiones humanae, vel intelle- morales, ac liberae a voluntate nostra dirigan- e tur. Quumque nihil decernat voluntas, nisi 'RR ab intellectu ad adpetendum auersandumque excitata: 'in merito inde colligimus, O intellectum quoque ad edendas actiones humanas liberaSque concurrere, ac proinde duo es.se actionum humanarum ac liberarum principia , INTELLECTvΜ et VOLUNTATEM. Voluntas enim est facultas boniformis, adeoque
semper adpetit bonum , malumque auersatur.
Elam. phil. mor. q. XXVIIII. Hine nihil potest velle, nisi quod inteIlectus illi tamquam bonum, tuitium, utile, repraesentavit; nihil nolle, nisi quod idem intellectus illi tamquam malum, iniustum, noxium, ostendit. Recte Simplicius ad G pict. Enctim Cap. I. p. 8. λον A, οτι τηοη- γειται μεν η πζοληψις, νι- λογιμή τις πα
57쪽
su actio non est moralis. ελθὼν των ορε ιlω, ἡ ἀποτραφηναι το εκκλιτον, οπερ ἐναν ον ε τὶ τω oeείω Consul autem, opi-NioNEM , quae est cognitio quaedam, a ratione quis
bernata , dignaque homine, autecedere. suae quum in eorum aliquo versatur, quod nobis bonum ma- Iumue es, aut esse videtur, omnino PROPENSlo aut AUER ATIO commouetur, ADPETlΤiosequitur. Prius enim quam adpetas rem desideratam, et amplectaris, aut eam declines, quae es rei desideratae contraria, vel auerseris, animo propendeaε aut abborreas, oportet.
INTELLECTus est facultas mentis, res distincte percipiendi, diiudicandi, de iisque recte . ratiocinandi. Quae facultas quando iΜAGINATIONIS nomen adsumat, iam alibi, quantum satis est, diximus. Elem. phil. rat. 9. XII.
Quum ergo voluntas nihil possit adpetere vel auersari, nisi ab intellectu excitata: g. XXX. consequens est, 8 ut nec actionem tamquam iustam edere, vel tamquam iniustam auersari possit, nisi intellectus, eam Cum lege comparando, id est, ratiocinando, distinete perceperit, illam iustam iniustamue esse, utque adeo 9 J circa actiones morales opus sit ratiocinatione, qua earum iustitiam iniustitiamque distincte percipiamus. 'γ
Hinc satis patet, ius naturae non dirigere actiones infantum, quos ipse Deus negat discernere posse dextrum et sinistrum, Ion. IIII, ιδ. bonum et malum , eligenda et reiicienda: Ies VII, δύ. muli que minus actiones furiosorum, mente caprorum, morbo insanientium, qui de iustitia iniustitiaque actionum ratiocinari non possunt. Recte ergo AH-Disitigod by Cooste
58쪽
CAP. II. DE ACTION. IIUMAN. NAT. AΤα IND.stot. magn. morat. I, 3 . suorum quis non est eaussa. sed ignorantia, ut delinquat: ob ea neutiquam initistin es. Est enimuero eiusmodi ignorantia nais turalis , veluti quum nescii infantes patres eaedunt. Hare nimirum naturalis inscitia non fuit . ut ab
actione infantes dieantur iniusti. Ipsa squidem bare faciendi eatissa est inscitia: neque ipsi funt suae caussa inscitiae , ideo ne iniusti quidem dicuntur.
g. XXXIII. Ratiocinatio illa, vel facultas de iustitia in- Indo
iustitiaque aetionum nostrarum ratiocinandi consci-VOCatUr CONSCIENTi Α, cuius naturam variasque 'Ru
species iam alibi explicauimus. Elem. philosmor. 6. XVIII. se . Attamen et hic quaedam vel repetere, vel tamquam supplementa add re, nostra vel maxime interest.
. XXXIIII. Quia ergo de iustitia iniustitiaque actionum Quae
nostrarum ratiocinatur conscientia, s. XXXIII. Vς iustae autem actiones vocantur contemplatio' ...1 ne obligationis externae, eX lege ortae: s. syllo VII. Io conscientiam comparare inter se gismus. oportet legem et factum, id est, duas propositiones, ex iisque elicere tertiam. Quod
quum fieri non possit, nisi per syllogismum: Hem. Mil. rat. s. LXXVIII.) consequens est,
II) ut omnis conscientiae ratiocinatio sit syllogismus, eumque Ia semper absoluant LEx, ACTIO propria, et SENTENTIA , tamquam treS
huius syllogismi propositiones. '
Ita comparata erat ratiocinatio Iudae τὼ παραδι- δοντος : suisquis innoeentem prodit sanguinem mmis agit. Id ego feci, Mati ergo egi. Matib. XXHIL . Vbi prima propositio manifesto LEGEM ; alteras s ipsam
59쪽
26 IvR. NAT. ET GENT. LIB. I. ipsam Iudae ACU EM; tertia sENTENTIAΜ comis plectitur. Nec aliud deprchendimus in mente nostra, quoties ratiocinantem in nobis persentiscimus conscientiam: ut adeo contra conscientiam philosophari videantur, qui conscientiam pro va no lacerdotum terriculamento cum Tolando vel ditant
f. XXXV. Eius di. Quum ergo conscientiae syllogismus pro
uisio in conclusione' lcmper habeat sententiam , I. bonam XXXIIII. sententia autem omnis vel absoluat, Vel condemnet, prout actio legi vel conuenit, vel aduehatur: I3) conscientiam, a qua quis absoluitur, BONAM; a qua Condemnatur, ΜALAM vocamus. 'ὶ Quarum illa semper cum Mucia quadam, haec, quum tuta omnia timeat, cumiuspicione coniuncta
est.' Hine Paullus Apostolus Rom. I factus conscienotiae vocat λογισόλους κέηγορουνπας, η και ἀπολογουμ ἐνους, regitationes vel ratiocinationes ACCUSANTEs vel ExCusANTEs , itemque Ioanni Apostolo, 3. Epis. III, aι. integri vitae scelerisque puri sunt
ων η καρυια αυlων μιη καlιγινα με , quos cor suum non condemnat, contra flagitiorum sibi conis scit v. ao. ων η καρδία άυl- κοπαγινω ρει, quos eor suum condemnat. Quin et poetae ita phi-Iosophantur , e quorum numero Iuvenalis Sat. XIII. v. a. seqv.
quamuis G otia Dilaei Praetoris vicerit urna.
60쪽
. XXXVI. Ratiocinari porro possumus Ivi de actioni
petratis : ac proinde conscientia de nondum edita vel sutura actione ratiocinanS, ANTECEDENs ; de praeterita et lain perpetrata, CONSEQUENS adpellatur.
Utroque casu conscientia actionem cum lege contendit. Quumque actionem futuram ad legem vel voluntatem Dei componere non
studeat, nisi cui est ineoctum generoso pectus honesto, seu qui animum vera virtute praemuniuit: Elem. phil. mor. g. CCXVII. Isin conscientia antecedens non nisi in iis, qui verae virtuti student, ') 16 consequens etiam in sceleratissimis hominibus sese exserit. Sero enim sapiunt et PhJges.
Virtus semper eoniuncta est eum studio indefesso inquirendi in voluntatem DEI. Elem. pbii. mori CCXVIII, a. Quo magis ergo quisque profecit
in virtute, eo illud studium est ardentius. Arquo inde fit, ut virtute ornati super iis quoque actionibus futuris, quae aliis vel indifferente vel leuioris videntur momenti, secum ratiocinentur, ac proinde iis tribuatur CONIClENTIA TENERA, quae et tuta quaevis metuere aliquando videtur, haud absimilis oculo, qui ne atomum quidem incidentem sine sensu et dolore excipit. Eleganter
Plutarch. de profectu viri. sent. p. 8s Eτι τοι νπζοσλαβε τοὶς ε ρημιενοις σημειον ου μιαζον, εἰ βουλει, το ετι ριπιον ηγε Θ των θιοηρτανομενων, αλ' εξευλαSMBeu καὶ προσεχειν πασιν. Id quoque , si lubet, ad praedicta adium. Ie Agnum non exiguum, quod recte proficiens nubium